“Ase Hë Itö Nyipunie Hnene La Thupen”
“Ase hë itö nyipunie hnene la thupen ; qa ngöne lai atrunyi Akötesieti jë.”—1 KORINITO 6:20.
Önine la ketre itus Holman Illustrated Bible Dictionary: “Ame ekö, hna kapa me haöth, la fen hnene la inyihluë.” Hna hape fe: “Hna thele maniën ekö la inyihluë e Aigupito me Heleni me Roma. Ngöne la hneijine i Iesu, kösë caas koi könitre lao hlue e Itali, nge caas koi faif ngöne la itre xaa götran.”
2 Hetenyi fe ekö e Isaraela la itre hlue ne heberu, ame la eloin, hna thupë nyudren hnyawa hnene la Trenge Wathebo i Mose. Drei la ketre ceitun, hna amekötine hnene la Trenge Wathebo, laka, thaa tro kö a sasaith la sikis lao macate ne nyi hlue. Ame ngöne la hna sevenene macatre, ke “tro ha nue gufa angeice pi.” Ngo ame la itre hna amekötine göi aqane troa wai pengön la itre hlue, tre, ka meköt nge hna nyi sinatrongen itre ej hnene la hni ne atr; celë hi matre hna amekötine hnene la trenge wathebo i Mose ka hape: “ngo e troa qaja amamane hnene la hlue, ka hape, Ini a hnine la tixeng, me ifëneköng, me ite neköng ; tha tro kö ni a tro gufa ; hawe, tro ha la tixe i angeic’ a tro sai angeice kowe la itete amekötin ; nge tro fe angeic’ a tro sai nyëne kowe thingen qëhnelö, maine sinete qëhnelö ; nge tro la tixe i nyën a kuje la inengenyë i nyëne hnene la nyine thin. Nge tro palua kö nyën’ a nyi hlue i angeic.”—Esodo 21:2-6; Levitiko 25:42, 43; Deuteronomi 15:12-18.
3 Ame lai aqane nyi hlue cili, tre, kösë kola troa amamane la aqane nyi hlue ne la itre nyipi keresiano. Drei la ceitun, hnei Paulo, Iakobo, Peteru me Iuda, itre ka cinyihane la Tusi Hmitrötr, hna qeje angatre kö ka hape, itre hlue i Akötesie me Keriso. (Tito 1:1; Iakobo 1:1; 2 Peteru 1:1; Iuda 1) Paulo a amexej koi itre keresiano ne thesalonika ka hape hnei angatr hna “ujë koi Akötesie qa ngöne la nöjei idola mate troa nyi hlue i Akötesie ka shewengönie me ka nyipici.” (1 Thesalonika 1:9) Nemene la ka upe la itre keresiano tro angatr a ketre sipu nyi hlue i Akötresie? Ketre, nemen la ka upe la hlue ne Isaraela troa ketre sipu nue la mele i angeic? Thaa ene jë kö lo lai ihnimi angeic kowe la maseta i angeic? Hna nyi trepen hnene la ihnimi koi Akötresie, la kola nyi hlue hnene la Keresiano. E atre hë së la nyipi Akötresie ka mel me hnimi Nyidrë, ene pe, easë fe hë a hane nyi hlue i Nyidrëti ju “hnene la hni [së] ka pexej memine la u [së] ka pexej.” (Deuteronomi 10:12, 13) Haawe, kola hapeu la troa nyi hlue i Akötresie me Keriso? Tune kaa la aqane ketri së hnene la mekune cili, o drai?
“Kuca Asë Jë Nyine Atrunyi Akötesie”
4 Hna qeje pengöne la hlue ceitune me “ketre atr, laka ewekë ne la ala caas maine ka ala nyimu pena, nge kola drengthenge kow.” Maseta së hë Iehova qaane lo ijine easë a nue la mele së koi Nyidrë me xome la bapataiso. Öni Paulo ka hape: “Tha ite ewekë i nyipunieti kö nyipunie? Ke ase hë itö nyipunie hnene la thupen.” (1 Korinito 6:19, 20) Haawe, ame lai thupene cili, kolo mel hna huujën hnei Keriso, pine laka, jëne la trepene cili, Akötresie a kepe së ceitune me itre hlue i Nyidrë, ngacama Keresiano hna iën maine itre ka troa mele pena e celë fen. (Efeso 1:7; 2:13; Hna amamane 5:9) Matre qaane lo easë a bapataiso, “ite ate i Iehova shë”. (Roma 14:8) Pine laka hna itö easë hnene la madra i Iesu Keriso ka tru alameken, haawe, itre hlue i nyidrëti fe hë së nge tro fe a trongëne pala hi la itre hna amekötin hnei nyidrë—1 Peteru 1:18, 19.
5 Ame itre hlue, tro angatr a drengthenge la Maseta i angatr. Ame la nyi hlue së, tre, ene la easa nue xanë së, nge hnene la ihnimi së la easa nyi hlue ne la Maseta së. Kola qaja ngöne 1 Ioane 5:3 ka hape: “Ke dei lola aja koi Akötesie, laka eësha denge thenge la ite wathebo i nyidë ; nge tha hace kö la ite wathebo i nyidë.” Kola anyipicin hnene la aqane drengethenge së laka, hetre ihnimi së me ipië. Kola mama, ngöne la nöjei ewekë hne së hna kuca. Öni Paulo: “E tro nyipunie a xen, me ij, me kuca kete ewekë kö, kuca asë jë nyine atrunyi Akötesie.” (1 Korinito 10:31) Ame ngöne la nöjei drai, loi e tro mina fe së a hane kuca la itre ewekë ka co. Aqane tro hi së lai a amamane laka easa “nyi hlue i Iehova.”—Roma 12:11.
6 Ngöne la easë a axecië mekun, nyipi ewekë tro sa wanga atrune pala hi la aja i Iehova, lo Maseta së e koho hnengödrai. (Malaki 1:6) Atreine hi troa tupath la drengethenge së koi Akötresie, hnene la itre mekune nyine troa axeciën ka jol. Tro kö sa drengthenge la eamo i Nyidrë maine tro sa xötrethenge la itre aja ne la hni së ka “iaö” me ka “ngazo catr”? (Ieremia 17:9) Melisa la ketre jajinyi keresiano, ka xötrei bapataiso. Hna pii angeic hnene la ketre nekö tramany. Kösë lolo pi hë la nekö trahmany, nge ka inine angeic la Tusi Hmitrötr memine la itretre Anyipici Iehova. Ame pe, hnene la ketre qatre thup hna amexej koi Melisa, laka, loi e troa xötrethenge la hna amekötine hnei Iehova, laka troa faipoipo “göi Joxu hmekuje hi.” (1 Korinito 7:39; 2 Korinito 6:14) Öni Melisa: “Jole pi hë koi ni troa drengthenge lai eamo cili. Ngo, pine laka ase hë ni nue la meleng koi Akötresie troa kuca la aja i Nyidrë, nge mama hnyawa ha la itre ini Nyidrë, haawe, thatreine hmaca kö tro ni a thaa drengthenge Nyidrë.” Ame la angeic a mekune hmaca lai, öni angeic: “Madrine catre ni laka hneng hna trongën la eamo cili. Ame lo nekö trahmany, thaa inine hë la Tusi Hmitrötr. Maine hnei nyio ju hna catre iöhny, ma ikötresae hë ni enehila memine la ketre wanaithihlë.”
7 Hnene laka itre hlue i Akötresieti së, thaa tro pi kö së a nyi hlue i atr. (1 Korinito 7:23) Nyipici, thaa ajan kö së tro ketre a wanga angazo së, ngo tro pe së a mekune hnyawa laka, ame itre Keresiano, tre, isa pengöne kö la itre trepene meköti angatr me fen. Öni Paulo e hnying ka hape: “nge hape u, ini a thele troa amadi ate?” Hna axeciëne fe hnei angeic ka hape: “ke maine ini pala kö a amadi ate, maine tha hlue i Keriso kö ni.” (Galatia 1:10) Thatreine kö tro sa kei thenge la itre jol, matre troa amadrinën la itre atr. Nemene hö la nyine tro sa kuca, ngöne la kola uku së troa tune la itre xaa atr?
8 Drei la tulu i Elena, Keresiano jajinyi ne Sepania. Nyimutre catr hnei sine ce ini angeic ka hamë madra. Atre hi angatr laka ka Anyipici Iehova Elena, nge thaa ka hamëne kö maine xomi madra pena kö angeic. Traqa ha la ketre ijin tro angeic a qeje pengön la lapaune i angeic qëmekene la itre sine ini angeic memine fe la ka ini angeic. Ngo thaa hnei Elena kö hna xou troa cile fë la xötre qa i angeic. Öni angeic: “Thaa lapa hnyawa ha ni, ke eni a mekune la ijin tro ni a ithanata. Ngo, eni pë hë a hnëkë hnyawa jë, nge sesëkötr pi kö ni la itre thangan. Kolo ha metrötrë ni hnene lo itre ka ce ini me eni ka ala nyim, nge ame fe la ka ini eahun ke öni nyidrë koi ni laka nyidrëti a madrin la huliwa hneng hna kuca. Ketre, madrine atraqatr ni, ke, hneng hna isigöline la ëje i Iehova me qeje pengön hnyawa la lapauneng.” (Genese 9:3, 4; Ite Huliwa 15:28, 29) Nyipici, hnene laka itre hlue i Akötresieti së me Keriso, thaa tro kö së a thele troa ceitu memine la itre xan. Ngo maine tro sa atreine cile fë hnyawa la itre ini së, eje hi laka troa metrötrë së hnene la itre xan.—1 1 Peteru 3:15
9 Maine tro sa mekune pala hi laka itre hlue i Akötresieti së, tro ha hmaloi koi së troa ipië. Ame ngöne la ketre ijin, hnei Ioane, aposetolo hna hain la kola mama la elolone la Ierusalema e koho hnengödrai, matre nyidrëti a töti me thili ju fene la lue ca ne la angela, ka nyi trenge ewekë i Akötresie. Öni angela koi nyidë: “Wang pala kö! the kuca tune kö lai!, ame ni, ke, ketre sine nyihlue me eö memine la itre trejine me eö, perofeta, angetre goeën lo itre ewekë hnine la tusi hna ewath. Thili ju pe koi Akötresie.” (Hna amamane 22:8, 9) Drei la ketre tulu ka lolo catr, hna hamën hnene la angela kowe la itre hlue i Akötresie! Ame itre xaa Keresiano, tre, ketre pengöne kö la itre hnëqa i angatr e hnine la ekalesia. Ngo, öni Iesu: “Ame la ate ajane troa tru thei nyipunie, te, tro angeic’ a huliwa i nyipunie; nge ame la ate ajane troa pa thei nyipunie, te, tro angeic’ a nyi hlue i nyipunie.” (Mataio 20:26, 27) Pine laka itretre drei Iesu së, haawe, itre hlue asë hi së.
“Ase Hë Huni Kuca La Qâ Huni Troa Kuca”
10 Thaa hmaloi kö koi së itre atr ka ngazo troa kuca la aja i Akötresie. Hnei Mose, perofeta hna qeje ejolen lo Iehova a sipo angeic troa thapa la itre nëkö i Isaraela hna thahluën e Aigupito. (Esodo 3:10, 11; 4:1, 10) Ame lo kola upi Iona troa cainojën la maca ne iameköti koi angetre Nineve, angeic “a cileja köte Tasesa eë ene la xajawa i Iehova.” (Iona 1:2, 3) Hnei Baruka, atre lepe tusi Ieremia perofeta, hna qeje kepin, tre, hna genyi angeic troa tro. (Ieremia 45:2, 3) Tune kaa së e kola icilekeu la itre sipu aja së memine la aja i Akötresie? Troa sa hnene la ketre ceitun hnei Iesu hna hamëne koi së.
11 Hnei Iesu hna qaja la ketre hlue ka thupëne hnyawa ngöne la drai ka pexej, la itre mamoe ne la maseta i angeic ngöne la hlapa. Kucakuca catre angeic, pine laka, truelof lao hawa ne huliwa, ngo thaa hna hë angeice kö hnei maseta troa lapa me xen. Ngo kolo pe a qaja hnei maseta ka hape: “Hnëkënejë eö la hneng hna troa xen, nge sileju la otene hni ö, me nyi hlue koi ni uti hë e ase hë ni xeni me ij; thupene lai, eö pena a xeni me ij.” Troa hane xeni la hlue, e ase jë angeic kuca la itre aja i maseta. Öni Iesu e nyipun la ceitun, ka hape: “Kete tui nyipunie, e asesë hë kuca la ite hna ahnithe koi nyipunie, öni nyipunie, ka hape, Eëhuni la ite hlue ka pë tropan, ase hë huni kuca la qâ huni troa kuca.’ ”—Luka 17:7-10.
12 Thaa hnei Iesu kö hna hamën la ceitune celë matre troa amamane ka hape, thaa Iehova kö a hane wanga atrun la itre huliwa së koi Nyidrë. Kola qaja hnyawan hnei Tusi Hmitrötr laka: “Ke tha thina ka tha meköti kö Akötesie mate troa thëthëmine la huliwa i nyipunie, memine la ihnimi hnei nyipunie hna amamane kowe la atesiwa i nyidë.” (Heberu 6:10) Ngo ame pe la ka mama qa ngöne la ceitune i Iesu, tre, ene laka, thatreine kö tro la hlue troa sipu kuca la aja i angeic, maine amë panëne pena itre ej. E hni hë së koi Akötresie nge mekun hë së troa nyi hlue i Nyidrë, tre, tro sa kapa panën la aja i Nyidrë nge pine pë hë la aja së. Tro sa amë la aja i Iehova qëmekene la itre sipu aja së.
13 Maine jë troa tru hnei trenge catr nyine tro sa kuca, ngöne la easë a inine pala hi la Wesi Ula i Akötresie memine la itre tusi ne la “hlue ka nyipici me ka inamacan.” (Mataio 24:45) Maine jë hnene laka thaa ka majemi kö së ekö e tus, maine pena kola ithanatan hnene la ketre itus la itre “ewekë asë ga jui Akötesie.” (1 Korinito 2:10) Hane kö së ami ijin troa ketre inine la Tusi Hmitrötr? Maine jë tro sa inine troa mekune la itre hne së hna e, wanga tro sa goeëne nyimenyimëne itre ej. Ngo e thaa kuca tune kö së lai, tro sa atreine aciane tune kaa la aja troa kapa la ‘xeni, thatraqane la ite ka tru’?—Heberu 5:14.
14 Nge tune kaa së ngöne lo itre ijine easë a kucakuca thupene la hna pane huliwa ngöne la drai ka pexej? Maine jë loi e tro sa pane sipu catr, matre troa hane sine la itre icasikeu. Maine pena, easa kucakuca hnene laka, nango jole koi së troa hane cainöj kowe la itre trehnyiwa. Hnei Paulo fe hna hane wanga atrehmekune laka, maine jë hetrenyi la itre xaa ijin easë a tro troa cainöj ‘nge thaa qa kö kuhu hni së.’ (1 Korinito 9:17) Ngo ame pe, easë a kuca la nojei ewekë cili, ke, hnei Iehova— lo Maseta së hne së hna hnim e koho hnengödrai,—hna upi së troa kuca. Nge hapeu, hetrenyi kö the së la madrin, me trenge catr thupene la hne së hna ini tus, me sine la itre icasikeu maine cainöj pena?—Salamo 1:1, 2; 122:1; 145:10-13.
The “Xei” Hmaca Kö
15 Sisitria catr la aqane amamane Iesu Keriso la ipië i nyidrë kowe la Tretretro i nyidrë e koho hnengödrai. Öni Iesu koi itretre drei nyidrë: “Qa ngöne laka tha uti kö ni qa hnengödrai troa kuca la ajang, ngo loi pe la aja i nyidëti ate upi ni.” (Ioane 6:38) Hnine la hlapa e Gethesemane, Nyidëti a hnengazo me thithi jë ka hape: “Kakati fe, maine pucatine patepi qa thenge la inege celë; ngo tha eje kö la ajang, loi pe la aja i cilie.”—Mataio 26:39.
16 Iesu Keriso a ajan tro sa nyipici pala hi kowe lo hne së hna sisiny, ene la troa itre hlue i Akötresie. Öni Nyidrë: “Pëkö ate e ase hë amë la ime i angeice ngöne la nyine uja dro, me xei, a ijije la baselaia i Akötesie.” (Luka 9:62) Thatreine kö tro sa nyi hlue i Akötresie, e hne së pala hi hna mekune lo itre ewekë hne së hna nue trije hë. Loi e tro pe së a catre hnim la itre manathith hne së hna kapa, qa ngöne laka, hne së hna iën tro sa ketre hlue i Akötresie. Hnei Paulo hna cinyihane koi angetre Filipi ka hape: “The qaja kö lai ngo ini a tha nyipi ewekëne la nöjei ewekë asëjëihë qa ngöne la esisitia ne la wangate hmekunyi Keriso Iesu Joxung. Göi nyidëti hneng hna tha nyipi ewekëne la nöjei ewekë asëjëihë, nge mekune ni laka ite ka sisi it’ej, mate hetenyi hë ni Keriso.”—Filipi 3:8.
17 Mekune jë së lo nojei ewekë ka ngazo hnei Paulo hna nuetrij matre troa kapa la itre manathith hna hnëkëne thatraqane la atr ka nyi hlue i Akötresie. Hnei angeic hna amë pë hë e hutrö i angeic la mele ne fen, me thipetrije lo aja troa lapan la ketre göhnë ka tru ngöne la hmi angetre Iuda. Maine hnei Paulo ju hna catre ngöne la hmi angetre Iuda, tre, ma drei la tro angeic a hane traqa kowe la göhnë hna cilën hnei Simona, lo nekön la ka ini Paulo, ene Gamaliela. (Ite Huliwa 22:3; Galatia 1:14) Hnei Simona hna nyi tixe i angetre Faresaio, nge maine hnei angeic hna nango luelu, ngo angeice mina fe la ka iuku troa icilekeu me angetre Roma ngöne lo itre macatre 66 koi 70 M.K.. Hna humuthi angeic ngöne la ijine cili hnene lo itretre Iudra ka icilekeu, maine hnene lo itre sooce i Roma.
18 Nyimutre la Itretre Anyipici Iehova ka xötrethenge la tulu i Paulo. Öni Jaanë ka hape: “tha tru ju kö hnei macatre thupene kola ase ini, nge eni a hane lepe tus me huliwa kowe la ketre “avocat” ka hlemu e agele. Madrine catre ni ngöne la huliwang, nge lolo pi hë la trenge mani hnenge hna kapa, ngo ame e kuhu hning, tre, atre hi ni laka ijijinge hi troa hamën atrun e troa nyi hlue Iehova. Haawe, nue trije pi hë ni la huliwang, nge nyiqane pionie jë hë ni. Madrine catr ni laka truedre hë lae macatre ne eni a pionie nge eni pala hi la a pionie! Ame ngöne la nöjei drai, eni a nyi hlue i Akötresie, nge tru catr hnei thangan ngöne la meleng hune la nöjei ka lepe tus me ka huliwa ne la fen. Madrine ka tru catr e tro sa goeën la kola saze la melen la ketre atr hnene la Wesi Ula i Iehova. Lolo catr e tro sa hane i wanakoim gön lai huliwa cili. Pëkö la hnei easë hna hamën koi Iehova, hune la itre ka tro pe a traqa koi së.”
19 Maine kola tro la itre drai nge kolo mina fe a saze la mele së, ngo ame lo hne së hna sa xepu koi Iehova, tre, thaa ka saze kö ej. Ngo ame la mele hne së hna huujën, tre caasi pala hi. Itre hlue i Iehova pala hi së, nge, sipu qanyi së kö wange hnyawa la aqane tro sa huliwan la traeme së, me trenge catre së, me itre talane së, memine la itre xaa hne së hna hetreny. Matre, ame la itre mekun hne së hna axeciën, tre, kösë itre eje hi lai a troa amamane la ihnimi së koi Akötresie. Itre eje fe a amamane la etrune la aja së troa hane kuca la aja i Nyidrë ngöne la mele së. (Mataio 6:33) Ngacama isa pengöne mele së kö, easë jë kö a hane catre hamën koi Iehova la ewekë ka sisitria ngöne la mele së? Hnei Paulo hna cinyihane ka hape:“Ke maine hna pane hetenyi la canga ajan ame hna kapa thenge la hna hetenyi, ngo tha thenge kö la ka hetenyi kö.”—2 Korinito 8:12.
“Hetenyi Hë Nyipunie La Ite Wene I Nyipunie”
20 Ame la troa nyi hlue i Iehova, tre, thaa ka hace kö. Ngo kolo pe a thepe së qa ngöne la ketre pengöne inyihluë ka cipa së la madrin. Hna cinyihane hnei Paulo ka hape: “Ngo enehila gufa ha nyipunie ene la ngazo, nge ite houe i Akötesie hë,” hna cinyihane hnei Paulo, “hetenyi hë nyipunie la ite wene i nyipunie uti hë e hmitötr nge mele ka tha ase palua kö la pun.” (Roma 6:22) Hetre wene ka loi hne së hna kapa qa ngöne la hne së hna nyi hlue i Akötresie; kola ahmitrötrë së, ngöne laka, easë a menuën la itre thangane ka loi kowe la aqane ujë së, maine ngöne la thiina ka wië pena. Ketre mina fe, ej a eatrongë së kowe la mel ka thaa ase palua kö.
21 Ame Iehova, ka hame catre Nyidrëti kowe la itre hlue i Nyidrë. Ame la easë a catre thele thenge la hne së hna atrein troa huliwa i Nyidrë, haawe, Nyidrëti a fe koi së “la ite thingene la hnengödrai” me nenge hu së “la manathithi uti hë atraqate cat.” (Malaki 3:10) Drei kö la madrine ka tru elanyi troa itre hlue i Nyidrë epine palua!
Mekune Kö Nyipunie?
• Nemene la kepin matre hane jë së nyi hlue i Akötresie?
• Tune kaa la aqane tro sa amamane la ipië së kowe la aja i Akötresie?
• Pine nemen matre tro sa hnëkë së troa kuca panën la aja i Iehova nge pine pë hë la aja së?
• Pine nemen matre thaa tro hmaca kö sa ‘xei kowe la itre ewekë hne së hna nue trij’?
[Thying]
1, 2. (a) Thenge la Trenge Wathebo Jëne Mose, nemene lo hna amekötin ekö kowe la itre hlue ne Isaraela? (b) Nemen la hna nue kowe la hlue ka hnime la maseta i angeic troa iën?
3. (a) Nemen la ketre aqane nyi hlue hna kapa hnene la itre Keresiano ne la hneijine i Iesu? (b) Nemen la ka uku së troa nyi hlue i Akötresie?
4. Tune kaa la aqane tro së a hane nyi hlue i Akötresie me Keriso?
5. Tune la itre hlue i Iehova, nemen la nyine tro sa pane kuca pala hi, nge tune kaa la aqane troa eatrëne itre ej?
6. Qa ngöne laka itre hlue i Akötresieti së, nemene la thangane lai kowe la itre mekun hne së hna troa axeciën? Qeje pengöne jë hnene la ketre ceitun.
7, 8. (a) Pine nemen matre thaa tro kö së a thele menun troa amadrinën la itre atr? (b) Qeje pengöne jë la aqane troa nue trij la xou atr?
9. Nemen la ini hna hamën koi së hnene lo angela ka mama koi Ioane aposetolo?
10. Hamëne pi la itre ceitun qa hnine la Tusi Hmitrötr, ka amamane laka, thaa ka hmaloi kö kowe la itre hlue i Akötresie ka mele nyipici, troa kuca la aja i Nyidrë.
11, 12. (a) Qeje pengon jë lo ceitune i Iesu hna cinyihane ngone Luka 17:7-10. (b) Nemen la ini hne së hna kapa qa ngöne lai ceitune cili?
13, 14. (a) Ngöne nemene götranen la mele së la tro sa catr matre thaa tro kö sa kei thenge la itre aja së ka iaö? (b) Pine nemen matre loi e tro pala hi sa kuca panën la aja i Akötresie ngöne la mele së?
15. Nemene la aqane amamane Iesu la ipië i nyidrëti koi Akötresie?
16, 17. (a) Tune kaa la aqane tro sa goëen la itre ewekë hne së hna nue trij hutrö së? (b) Amamane jë la aqane wai pengöne Paulo la itre mo ne fen ,ene, lo “ite ka sisi.”
18. Hamëne pi la ketre ceitun troa amamane laka ame la itre huliwa thatraqa i Iehova tre, tru catr hnei manathith.
19. Nemen la ka troa xecie e kuhu hni së, nge pine nemen?
20, 21. (a) Nemene wene ka lolo ka troa cia e tro sa nyi hlue Akötresie? (b) Tune kaa la aqane tro Iehova a amanathithi së, e tro sa catr kuca la hne së atrein?