“Ketre Huliwa Nyine Anyipicine Kowe La Nöjei Nöj”
“Tro nyipunie a anyipici ni . . .uti hë la cane la fene hnengödrai.”—ITE HULIWA 1:8.
1. Eu nge ekaa la hnene la itretre dreng hna xötrei dreng la hna perofetane ngöne Mataio 24:14?
PINE laka hlemu catre la itre trenge ewekë i Iesu ngöne Mataio 24:14, haawe, alanyimu së angetre e gufane itre ej. Drei lai ketre hna perofetane ka sisitria catr! Pane mekune jë së la hnene la itretre dreng hna hane mekun, ngöne lo ijine angatr a xötrei drenge la itre hnëewekë cili! Easë ngöne la macatre 33 M.K. Könitre hë lao macatre ne ce tro angatre me Iesu, nge ce angatre hë me nyidrë enehila e Ierusalema. Hnei angatr hna hane öhne la itre iamamanyikeu hnei nyidrëti hna kuca, me hane dreng la itre ini hnei nyidrëti hna hamën. Atre hnyawa fe hi angatr laka, thaa nöjei atr asë kö la ka kapa me madrine lo itre nyipi ini hna hamëne koi angatr hnei Iesu. Ka una iele nge ka iajojezi catr la itretre ithupëjia me Iesu.
2. Nemene la itre iangazo me itre itupath hnene la itretre dreng hna troa qëmeke kow?
2 Ngöne la ketre ijin, hune la wetre Elaio, ala foa thene la itretre dreng ka ce lapa me Iesu, me drenge hnyawane la nyidrëti a ahnithe ka hape, troa hetre iangazo me itupath hnei angatr hna troa cile kow. Ame lo itre treu hnapan, hnei Iesu hna qaja koi angatr, ka hape, troa humuthi nyidrë. (Mataio 16:21) Ame hë enehila, nyidrëti fe a amamane hnyawa koi angatr ka hape, tro fe angatr a hane cile kowe la ketre icilekeu ka tru catr. Öni nyidrëti ka hape: “Ame hna troa nue nyipunie hnei angate kowe la iaxösisi, nge troa humuthi nyipunie. Nge troa methinë nyipunie hnene la nöjei nöj’asë pine la ëjeng.” Ngo thaa eje hmekuje kö lai. Tro mina fe la itre perofeta thoi a amenune la ka ala nyium. Troa thixötre hnei itre xan, me iwanaxoeë me imethinë. Ame itre xan, lo hna hape “ala nyimu,” troa nanazije la ihnimi angatr memine lo aja kowe la Wesi Ula i Akötresie—Mataio 24:9-12.
3. Pine nemene matre nyine hain kowe la itretre drei Iesu la itre trengewekë i nyidrë ngöne Mataio 24:14?
3 Thupene la hnei nyidrëti hna ahnithe lo itre ijine iakötrë cili, hnei Iesu hna qaja la ketre ewekë nyine haine hnene la itretre dreng. Öni nyidrëti ka hape: “Tro ha cainöjëne la maca ka loi celë ne la baselaia e cailo fene nyine anyipicine kowe la nöjei nöj; ame hna traqapi la pun.” (Mataio 24:14) Nyipici laka, ame la huliwa hna nyiqaane hnei Iesu e Isaraela, ene, la troa “anyipicine la nyipici,” tre, troa sisedrëne me haöthe la fen hnen’ej. (Ioane 18:37) Drei lai ketre hna perofetan ka lolo catr! Ketre jole ka tru catre la troa tro fë la huliwa celë kowe la “nöjei nöj”. Ketre, maine troa eatrëne la huliwa cili, nge kola ketre “methinë [angatr] hnene la nöjei nöj’ asë”, tre ketre iamamanyikeu lai. Thaa tro hmekuje kö a atrune la musi Iehova hnene la troa eatrëne la huliwa celë ka tru, ngo jëne eje fe troa mama cile la mene i Nyidrë, me ihnimi Nyidrë, me utipine i Nyidrë me aqane xomihni i Nyidrë. Nge, kolo fe a troa aijijëne la itre hlue i Nyidrë matre tro angatr a amamane la lapaune i angatr, me aqane nue angatre la mele i angatr koi Nyidrë.
4. Drei la ka kapa la hnëqa ne troa tro fë la huliwa ne cainöj, nge nemene la ithuecatr hnei Iesu hna hamën?
4 Kola mama cile hnyawa kowe la itretre drei Iesu jëne la itre trenge ewekë i nyidrë, laka, ka troa atraqatre catr la huliwa nyine tro angatr a kuca. Qëmekene tro nyidrëti a elë hnengödrai eë, hnei Iesu hna iamamanyi koi angatr me qaja ka hape: “Tro nyipunie a hete mene e hlepëtipi la Uati Hmitöte koi nyipunie; nge tro nyipunie a anyipici ni e Ierusalema, me Iuda asë, me Samaria, nge uti hë la cane la fene hnengödrai.” (Ite Huliwa 1:8) Eje hi laka canga tro hi a hane xatua angatr hnene la itre xaa atr. Ngo, ala xalaithe hi angatre ngöne la qaan. Drei la ketre mekune ka akeukawane la hni angatr, ene la troa atre laka, tro la uati hmitrötr a hamë trengecatre koi angatr, matre troa eatrëne la huliwa celë hnei Akötresieti hna athipe koi angatr!
5. Nemene la hnene la itretre dreng hna thatre, gön la huliwa ne cainöj?
5 Atre hi la itretre dreng laka, tro angatr a cainöjëne la maca ka loi me “inine la nöjei nöj’asëjëihë.” (Mataio 28:19, 20) Ngo, thatre kö angatr la etrune la huliwa cili, nge ketre thatre kö angatr la ijine troa nyipune ej. Ketre tu së mina. Iehova hmekuje hi la ka ijije troa axeciëne la ewekë cili. (Mataio 24:36) E mama ha koi Nyidrëti laka pexeje hë la huliwa ne cainöj, ene pe Nyidrëti pë hë a apaatrene ju la fene celë ka ngazo. Haawe, tro hmekuje pë hë la itre Keresiano a atrehmekune e cili laka, pexeje hë la huliwa ne cainöj thenge la etrune hna mekune hnei Iehova. Troa jole catre kowe la itretre drei Iesu ekö troa mekune la etrune la huliwa ne cainöj hna kuca ngöne la hneijine së, ene la itre ijin ne la pun.
Huliwa Ne Cainöj Ngöne La Hneijine i Iesu
6. Nemene la ewekë ka traqa lo drai ne penetekos macatre 33 M.K, nge tune kaa fe e thupene lai?
6 Ngöne lo hneijine i Iesu, tre, kola haine la itre thangane la huliwa ne cainöj me inine la itre atr. Ame ngöne la drai ne penetekos ngöne macatre 33 M.K, 120 la etrune la itretre dreng ka icasikeu e Ierusalema, hnine la ketre hnahag e koho. Ame la kola kapa hnei angatre la uati hmitrötr, Peteru aposetolo a hamëne jë la ketre cainöj ka ixatua catr, me qejepengöne la aliene la iamamanyikeu celë, ene pe 3 000 lao atr ka lapaun me xome la bapataiso. Ngo, xötrei petre kö lai. Ngacama, catrehnine catre la aqane thele hnene la itre hene hmi troa apëne la huliwa ne cainöjëne la maca ka loi, ngo “hnei [Iehova] hna nyi xane koi angat’ o drai la itre ka troa mel”. Thaa qea kö, nge “ame la ala nyim ne la ite trahmanyi, te, kösë tripi la o thausan.”—Ite Huliwa 2:1-4, 8, 14, 41, 47; 4:4; 5:14.
7. Pine nemene matre ketre ewekë ka tru aliene la kola ujë hnei Konelio matre troa kapa la nyipici?
7 Ngöne lo macatre 36 M.K, tre, hna traqa la ketre ewekë ka nyipi ewekë catr, ene, la kola ujë hnei Konelio, ketre atre ethen, matre troa kapa la nyipici me xome la bapataiso. Hnei Iehova hna eatrongë Peteru aposetolo kowe lai atr cili ka xoue Akötresie, me amamane laka ame la hnei Iesu hna ahnith, ene, la troa “inine la nöjei nöj’asëjëihë,” tre, thaa thatraqane hmekuje kö la angetre Iudra ka lapane la itre nöj ka nyimutre. (Ite Huliwa 10:44, 45) Nemene la aqane ujë ne la itre ka elemekene la huliwa celë? Ame la kola wanga atrehmekune hnene la itre aposetolo memine la itre qatre thupe ne Iuda laka, tro fe a tro fë la maca ka loi koi angetre ethen, angatre a atrunyi Akötresieti jë. (Ite Huliwa 11:1, 18) Nge kolo pala hi a wa wene la huliwa ne cainöj thei angetre Iudra. Ame ngöne la itre macatre thupene lai, maine jë lo macatre 58 M.K, tre, kola e la “nöjei thausan i angete Iuda ka lapaun,” nge kola ce me angatr hnene la itretre ethen ka hane lapaune fe.”—Ite Huliwa 21:20.
8. Tune kaa la aqane ketr la itre atr hnene la maca ka loi?
8 Ngacama nyipici laka nyine haine la kola elë la etrune la itre keresiano ngöne lo hneijine i Iesu, ngo thaa tro pi kö së a thëthëhmine laka, kolo hi lai a nyihatrene la aqane troa kökötre la nöje i Iehova enehila. Ame la maca qa hnine la Tusi Hmitrötr hnei angatr hna dreng, tre, ka hetre menen. (Heberu 4:12) Saze hë la mele ne la itre atr hnene la hnei angatre hna kapa la maca cili. Hnene la itre atr hna nyihnyawane la mele i angatr matre nuetrije la itre thiina i angatr ka ngazo, me hane xetrën la atre ka hnyipixe, me iloi hmaca me Akötresie. (Efeso 4:22, 23) Ka eje mina fe lai enehila. Nge, ame asë la itre ka kapa la maca ka loi, tre, itre ka mejiune asë hi angatr kowe la mele ka thaa ase palua kö.—Ioane 3:16.
Sine Ce Huliwa i Akötresie
9. Nemene la hnëqa ka lolo hna atrehmekune hnyawa hnene lo itre pane Keresiano ekö?
9 Thaa hnene kö la itre keresiano hna selëne la thangane la huliwa hnei angatr hna eatrën. Atrehmekune hi angatr laka, ame la huliwa ne cainöje i angatr, tre, hna sajuën hnene la “mene ne la Uati Hmitöt.” (Roma 15:13, 19) Iehova la ka akökötrene la nöje i Nyidrë ngöne la götrane la ua. Ketre, atre fe hi la itre Keresiano laka ketre hnëqa ka sisitria catr la troa “ce huliwa tro kö me Akötesie.” (1 Korinito 3:6-9) Qa ngöne lai, thenge lo ithuecatre hna hamëne hnei Iesu, hnei angatr hna catre troa kuca la hnëqa hna athipe koi angatr.—Luka 13:24.
10. Nemene la hnene lo itre Keresiano ne la hneijine i Iesu hna kuca matre troa cainöjëne la nyipici kowe la nöjei nöj asë?
10 Pine laka Paulo la “aposetolo ne la nöjei ethen,” hnei nyidrë hna catre trongëne la itre gojeny, itre thauzane lao kilomet hune ihnadro me e cahu hnagejë, me acilëne la itre ekalesia ka nyimutre ngöne la nöj e Roma, me Asia me Heleni. (Roma 11:13) Hnei nyidrëti mina fe hna trongëne la gojenyi ne tro Roma, me Sepania mina fe. Nge ngöne fe la ijine cili, hna upi Peteru aposetolo troa hamëne “la evangelia . . . thatraqane la ite hna peritomon,” matre angeice a trongëne pena la gojenyi ne tro Babulona, ketre nöj gaa nyimu atrene Iuda ka hmi catr. (Galatia 2:7-9; 1 Peteru 5:13) Ame thene la itre xaa ka huliwa i Joxu, tre, hetre föe tui Trufaina me Trufosa. Ame la ëjene la ketre föe, Peresi, hna qeje nyidroti ka hape “ate huliwa atrunyi koi Joxu.”—Roma 16:12.
11. Tune kaa la aqane amanathithine Iehova la trengecatre hna kuca hnene la itretre dreng?
11 Hnei Iehova hna amanathithine la trenge catr hna kuca hnene la itre ka huliwa tune la itre keresiano hna qaja e caha, me itre xane ju fe kö. Ngöne la thötre lao macatre thupene la hna perofetane hnei Iesu ka hape, troa cainöjëne la nyipici kowe la nöjei nöj asë, kola cinyihane hnei Paulo ka hape ame la “maca ka loi”, tre, hna “cainöjëne kowe la nöjei ate asëjëihë e celë fen.” (Kolose 1:23) Hapeu, traqa kö la pun ngöne la ijine cili? Kösë hna traqa la pune kowe la fene i angetre Iuda ngöne macatre 70 M.K, lo ijine trongene isi angetre Roma a lepe apaatrenyi Ierusalema memine la ēnē i Akötresie. Ngo ame pe, tre, hnei Iehova kö hna ahnithe la ketre huliwa ne cainöj ka troa haöthe la fen, qëmekene tro Nyidrëti a apaatrene la fene i Satana.
Nyipici Hna Cainöjën Enehila
12. Tune kaa la aqane trotrohnine lo itre ka pane Inine La Tusi Hmitrötr lo hna amekötin, ene la troa cainöj?
12 Ame ngöne la kola umuthe la itre macatre 1800, kola acile hmaca la nyipi hmi thupene la hna pane nue la itre hneijine ka nyimutre kowe la hmi thoi troa jilapane la fen. Ame lo itretre ini Tusi Hmitrötr hna hëne enehila ka hape, itretre Anyipici Iehova, tre, trotrohnine hnyawa angatr lo hna amekötine koi angatr, ene la troa inine la itre atr ngöne la fen asë. (Mataio 28:19, 20) Ame ngöne la macatre 1914, ala 5 100 lao ka hane cainöj, nge hna ketr la 68 lao nöje hnene la maca ka loi. Ngo, thaa nyipi trotrohnine kö hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr la alien lo xötr ngöne Mataio 24:14. Ame ngöne la pune la macatre 1800, hnene la itre xaa Sasaiatri hna ujëne la Tusi Hmitrötr me fejan ej ngöne la itre qene hlapa ka nyimutre me hamën itre ej e cailo fen, kola qatrenge hnene ej la maca ka loi, maine evangelia. Haawe, ngöne la itre macatre ka nyimutre, hnene la Itretre Inine La Tusi Hmitrötr hna mekune ka hape ase hë cainöjën la nyipici kowe la itre nöj.
13, 14. Nemene la hna amamane ngöne la Ita Ne Thup ne 1928, ka ixatua troa trotrohnine hnyawane la aja i Akötresie me trepene mekune i Nyidrë?
13 Hnei Iehova hna xatua angatre trootro troa trotrohnine hnyawa la aja i Nyidrë, me trepene mekune i Nyidrë. (Ite Edomë 4:18) Önine lo Ita Ne Thup ne 1 diseba 1928 ka hape: “Hapeue la aqane tro fë la Tusi Hmitrötr, kolo kö a eatrëne la huliwa ne cainöjëne la Baselaia hna perofetan ekö? Ohea! Ngacama kola hamën trongën la Tusi Hmitrötr, ngo nyipi ewekë pala hi troa fejane hnene la itre Temoë ka ala xalaithe hi e celë fen, la itre itus ka qejepengöne la [trepene mekune] i Akötresie, me troa wange la itre hnalapa ka kapa la Tusi Hmitrötr. Maine thaa hna qejepengöne kö kowe la itre atr la Tusi Hmitrötr, haawe, thatreine kö tro angatr a atre laka hna acile la musi ne la Mesia ngöne la hneijine së.”
14 Thupene lai, önine la Ita Ne Thupe cili: “ngöne la macatre 1920, . . . Trotrohnine hnyawa ha lo Itretre Inine La Tusi Hmitrötr lo hna perofetane hnene la Joxu së ngöne Mat. 24:14. Angatre pë hë a trotrohnine laka, ame ‘lai evangelia cili’ hna troa cainöjëne ngöne la fen nyine troa anyipicine kowe la nöjei ehten maine nöjei nöj, tre, thaa evangelia göi baselaia kö ka troa traqa, ngo ketre evangelia lai ka qaja laka, ase hë nyiqaane lo musi ne la Joxu Mesia, e cailo fen.”
15. Qaane lo macatre 1920, tune kaa la aqane kökötre la huliwa ne cainöj?
15 Ame lo “itre temoë ka ala xalaithe hi” ngöne macatre 1920, tre, kola kökötre la etrune itr’ej ngöne la itre macatre thupen. Kola mama “la nöje ka ala nyim” ne la “ite xa mamoe” me nyiqaane acaasi angatr. (Hna Amamane 7:9; Ioane 10:16) Ame enehila, ala 6 613 829 la etrune la itretre cainöjën la maca ka loi ngöne la 235 lao nöj ne la fen. Drei la elolone la aqane eatr la hna perofetane celë! Qaane ekö thaa ase kö hane cainöjëne la “la maca ka loi” tune la. Ketre, easa wanga atrehmekune laka ala nyimu catre enehila la itre hlue i Iehova ka mele nyipici e celë fen; thaa hna tune kö ngöne la itre drai ekö.
16. Ame ngöne la macatre ne huliwa ka ase hë, nemene hë la hna eatrën? (wange ju la tablo ngöne la götrane 27-30.)
16 Ngöne la macatre ne huliwa 2005, tre, atraqatr la huliwa hna kuca hnene la Itretre Anyipi Iehova ka ala nyim. Itre milio la etrun la itre hawa ne cainöjëne la maca ka loi ngöne 235 lao nöj. Nyimutre la itre vizit hna kuca, nge itre hadredre thauzane la etrune la itre etid hna xomiujin. Hnene la Itretre Anyipici Iehova hna hamëne gufane la traeme i angatr me mo i angatr, matre troa cainöjëne la Wesi Ula i Akötresie kowe la itre xaa atr. (Mataio 10:8) Jëne la mene ne la Uati Hmitrötre i Nyidrë, Iehova pala hi a hamëne la trengecatre kowe la itre hlue i Nyidrë matre tro angatr a catre kuca la aja i Nyidrë.—Zekaria 4:6.
Aqane Thele Troa Cainöj
17. Tune kaa la aqane kapa hnene la itre hlue i Iehova la itre trengewekë i Iesu, göne la maca ka loi hna cainöjën?
17 Ngacama 2000 hë lao macatre qaane lo Iesu a qaja ka hape, tro ha cainöjëne la maca ka loi, ngo thaa hna nanazije kö la aqane catre cainöje ne la nöje i Akötresie. Atre hi së laka, maine tro sa xomihniahoean, hnene la troa catre kuca la loi, easë hi lai a amamane la itre thiina i Iehova, ene la ihnim, me ihnimi ipitö, me xomihni. Tui Nyidrë, thaa ajane kö së tro la itre atr a mec, ngo easë pe a ajane tro angatr a ietra me iloi me Akötresie. (2 Korinito 5:18-20; 2 Peteru 3:9) Kolo pala hi a catre cainöjëne cememine la ua i Akötresie hnene la itretre Anyipici Nyidrë, la maca ka loi uti hë ngöne la cane la fene hnengödrai. (Roma 12:11) Atraqatre la thangane lai, pine laka kola kapa la nyipici hnene la itre atr ka nyimutre qa ngöne la nöjei götran, me thele tro Iehova a eatrongë angatr cememine la ihnim. Tro sa ce wang la itre xaa ceitun.
18, 19. Pane qaja jë la aqane trongëne me kapa hnene la itre xaa atr la maca ka loi.
18 Caale la ketre atr ka eënyi ekö ngöne la götrane ahuë ne Kenya. Ngöne macatre 1998, hnei angeic hna salemëne la 8000 lao kilo tepek, ene pe hna ati ëje i angeice ju ka hape, Ketre Atre Eënyi Tepek Ka Draië Kö Hune La Itre Xan. Ngöne la ijine cili, angeice a nyiqaane inine la Tusi Hmitrötr. Thaa qea kö nge angeice a atrehmekune laka ame la atre kuca me salemë tepek, tre, atre ka ena la wathebo i Iesu, ene la troa hnime la atre lapa easenyi së. (Mataio 22:39) Celë hi matre, ame la angeice a trotrohnine laka ‘ketre atre ihumuth ka draië kö hune la itre xan’, ‘la atre eënyi tepek ka draië hune la itre xan’ tre, angeice hi lai a fi poizinëne jë la zi angeic. Haawe, hane jë hi angeic kökötre ngöne la götrane la ua me nue la mele i angeice koi Iehova me xome la bapataiso, nge ame hë enehila, tre, angeice la ketre pionie lapaa, nge angeice fe a hane xome la hnëqa ne drikona.
19 Xecie hnyawa koi së laka tro Iehova a jumejume la itre nöj hnene la hna cainöjëne la maca ka loi e cailo fen, ene pe tro ha traqa la nöjei ewekë lo hna ajan, ene la itre atr. (Hagai 2:7) Hnei Pedro, ketre atr ka mel e Portugal hna lö hnine la ketre seminare (hnë inine la itre atr matre troa cilëne la itre götrane qa ka tru ngöne la hmi) nge 13 petre hi lao macatre i angeic. Ame la aja i angeic, tre, troa mesinare me inine la Tusi Hmitrötr kowe la itre atr. Ngo, thaa qea ju kö, nge nue hmaca pi angeice la hmi, ke, xalaithe hi la kola qeje Tusi Hmitrötr. thupene la sikis lao macatre, angeic a inine la psychologie (kola inine la pengöne la atr) ngöne la ketre université e Lisbonne. Angeic a lapa thene la tretre i angeic, ketre atre Anyipici Iehova; haawe, hnei eahlo hna ithuecatre koi angeic troa hane inine la Tusi Hmitrötr. Ngöne la ijine cili, kola lueluën hnei Pedro me hape maine ka mele jë kö Akötresie, nge thaa xecie hnyawa kö koi angeic maine troa ini tus. Hnei angeic hna ithanatane memine la ka ini angeic la pengöne la psychologie, la ewekë hnei angeic hna lueluën. Önine la ka ini angeic ka hape, ame la ketre ini ngöne psychologie, tre, ame la itre atr ka thatreine axeciene la itre mekun, angatr a ketre sipu angazonyi angatre kö. Qa ngöne lai, hnei Pedro hna mekune troa inine la Tusi Hmitrötr. Thaa hmitre ju kö nge hane jë hi angeic hane xome la bapataiso, nge angeice fe hë a hane inine la Tusi Hmitrötr memine la itre xaa atr.
20. Pine nemene matre easë a madrine la etrune la hna cainöj kowe la nöjei nöj?
20 Thatre hnyawa pala kö së la etrune la huliwa ne cainöj hna troa hamëne kowe la itre nöj, nge ketre thatre kö së la drai me hawa ne traqa la pun. Caasi hi, atre hnyawa ha së laka calemi catre hë la pun. Easa madrine laka ame la kola kökötre catre la maca ka loi enehila, tre, celë hi hatrene laka, easenyi catre hë tro la Baselaia i Akötresie a nyihnane la itre musi ne la itre atr. (Daniela 2:44) Ngöne la itre macatre ka ase hë, hna aijijëne la atr, itre milio la etrun, troa kapa la maca ka loi, nge kolo hi lai a atrune la Akötresi së, Iehova. Epi tro sa catre mele nyipici, me catre cainöjëne la nyipici kowe la nöjei nöj asë, cememine la itre trejine me easë e cailo fen. Maine tro sa kuca tune lai, easë hi lai a amele së kö me angatre fe angetre drei së.—1 Timoteo 4:16.
Mekune Hi Nyipunieti Lo Itre Hna Inin?
• Pine nemene matre, ketre hna perofetane nyine hain la Mataio 24:14?
• Nemene la aqane catre thele troa cainöj hnene lo itre pane Keresiano, nge nemene la thangane lai?
• Hna trotrohnine tune kaa hnene la Itretre Inine La Tusi Hmitrötr la enyipiewekëne la troa tro fë la nyipici kowe la nöjei nöj?
• Nemene la hnei nyipunieti hna hain ngöne la kola goeëne la hna huliwa hnene la nöje i Iehova, ngöne la itre macatre ne huliwa ka ase hë?