Ita Ne Thup göi 10 Okotropa
Ketre Mejiune Kowe La Keresiano, Ene La Troa Mele Epine Palua e Celë Fen?
“Tro [Akötresieti] a köle tije la nöjei tenge timida asëjëihë qa ngöne la ite lue meke i angat, nge pa hmaca kö mec.”—HNA AMA. 21:4.
1, 2. Easa atre tune kaa laka, ame ngöne lo hneijine i Iesu, nyimutre la itre atr ka mejiune troa mele epine palua e celë fen?
HNENE la ketre thupëtresij ka trenamo nge ka hlemu hna nyinyape koi Iesu, me sa watingöneca qëmekei nyidrë, me hnyingëne, ka hape: “Ate ini fe ka loi, nemene la qânge troa kuca mate hetenyijë ni la mele ka tha ase palua kö?” (Mar. 10:17) Hnene la thupëtresij cili hna hnyingëne la aqane troa hetrenyi la mele ka thaa ase palua kö—ngo hapeu, mele e koho hnengödrai maine e celë fene pena? Hne së hë hna ce ithanatan ngöne lo hna cinyihan hnapan, laka, hnei Akötresieti hna hamëne koi angetre Iudra la mejiun troa mele hmaca me hane hetrenyi la mele ka thaa ase palua kö e celë fen. Hetrenyi pala hi thene la itre atr ka nyimutre lo lai mejiune cili ngöne lo hneijine i Iesu.
2 Kolo hi a mekune la mele hmaca e celë fen hnene lo sinee i Iesu, ene Maretha, ngöne lo eahlo a qaja göne lo trejine me eahlo ka mec, ka hape: “Ate hë ni laka tro angeic’ a mele hmaca ngöne la ijine mele hmaca, ngöne la drai hnapin.” (Ioane 11:24) Nyipici laka, ame lo angetre Sadukaio ne la hneijine cili, tre, thaa ka mejiune fe kö angatr kowe la mele hmaca. (Mar. 12:18) Ngo kola qaja hnei George Foot Moore ngöne la itusi nyidrë, hna hape Judaism in the First Centuries of the Christian Era, ka hape: “Kola amamane hnene la itre hna cinyihane ekö . . . ngöne lo hneijine i Iesu, laka, hna pane mejiune hnene la itre atr ka nyimutre, ka hape, ame la itre atr ka meci ekö, tre, tro ha amele angatre hmaca e celë fen.” Celë hi matre, ame lo lai thupëtresij ka trenamo ka ithanata koi Iesu, tre, angeice hi lo a pi atre la aqane troa hetrenyi la mele ka thaa ase palua kö e celë fen.
3. Nemene la itre hnyinge hne së hna troa ce ithanatane ngöne la hna cinyihane celë?
3 Ame enehila, nyimutre la itre hmi me itre hene ne hmi ka qaja, ka hape, thaa hnei Iesu kö hna ini së la mejiune troa mele epine palua e celë fen. Nge önine la itre xan, ka hape, ame ngöne la angatr a mec, tre, angatre pena ha troa mele ngöne la götran ne la ua. Celë hi matre, ame la kola e me qeje “mele ka thaa ase palua kö” ngöne la itre Hna Cinyihan qene Heleni, tre, nyimutre la itre ka mekune, ka hape, kolo pala hi lai a qaja la mele e koho hnengödrai. Hapeu, ka nyipici kö lai? Nemene la aliene la itre trenge ewekë i Iesu ngöne la nyidrëti a qaja la mele ka thaa ase palua kö? Nemene la hna mejiune kow hnene la itretre drei nyidrë? Hapeu, kolo kö a hane inine hnene la itre Hna Cinyihan qene Heleni me hane amexeje la mejiune celë, ene la troa mele epine palua e celë fen?
Mele Ka Thaa Ase Palua Kö “Ngöne La Hna Troa Amelene Hmaca”
4. Nemene la itre ewekë hna troa kuca “ngöne la hna troa amelene hmaca”?
4 Hetrenyi la ketre ini hna hamëne hnei Tusi Hmitrötr, ene laka, tro ha mele hmaca la itre Keresiano hna iën, matre troa musinëne la fen ngo qa koho pe hnengödrai. (Luka 12:32; Hna ama. 5:9, 10; 14:1-3) Ngo ame la Iesu a qeje mele ka thaa ase palua kö, tre, thaa nyidrëti hmekuje kö a mekune la lapa cili. Tro sa pane ce wange la hnei nyidrëti hna qaja kowe la itretre drei nyidrë, thupene la hna tro me treij lo thupëtresij ka trenamo, ke, hna thipëne la ihë i Iesu, ene la troa nue la itre mo i angeic me hane nyihlue i Keriso. (E jë la Mataio 19:28, 29.) Hnei Iesu hna qaja kowe la itre aposetolo i nyidrë, ka hape, tro hë angatr ce memine lo itre ka troa joxu me amekötine la “ite tribu i angete Isaraela ka luako,” kola qaja la fen asë ngo thaa ene kö lo lapa ka troa musi e koho hnengödrai. (1 Kor. 6:2) Ketre, hnei nyidrëti hna qaja la ketre manathithi ka tru hna troa kapa hnene la “ate” ka xötrethenge nyidrë. Nge tro hë la atr cili a “hetenyi la mele ka tha ase palua kö.” Nge troa eje la itre ewekë cili ngöne la ijine kola “troa amelene hmaca.”
5. Tro nyipunieti a qeje pengöne tune kaa la kola hape “troa amelene hmaca”?
5 Nemene la aliene la hnëewekë i Iesu, hna hape, “troa amelene hmaca”? Hna ujëne la hnëewekë cili ngöne la Tusi Hmitrötr qene Amerika, ka hape, “fene ka hnyipixe.” Ame ngöne la Tusi Hmitrötr ne Ierusalema, memine la hna hape, The Holy Bible—New International Version, tre, hna ujëne, ka hape, “ngöne la ijine kola ahnyipixene la nöjei ewekë asë.” Pine laka thaa hnei Iesu kö hna qeje pengöne la hnëewekë cili, haawe, nyidrëti hi a qaja lo lai mejiune ka eje pala hi thene la angetre Iudra. Kolo hmaca ha troa ahnyipixene la itre aqane mele e celë fen, matre tro la itre ewekë a tune hmaca ekö e Edena, qëmekene tro Adamu me Eva a ena la wathebo. Tro ha eatr la hna thingehnaeane hnei Akötresie ngöne la ijine kola amelene hmaca la itre ka meci hë, ene la troa “xupe la hnengödrai ka hnyipixe me fene hnengödrai ka hnyipixe.”—Is. 65:17.
6. Nemene la ini hne së hna kapa qa ngöne la ceitun ne la itre mamoe me itre gootr, göne la mejiune troa hetrenyi la mele ka thaa ase palua kö?
6 Hnei Iesu hmaca fe hna hane qeje mele ka thaa ase palua kö ngöne lo nyidrëti a cainöj me qaja la aqane troa nyipune la fene ka ngazo celë. (Mat. 24:1-3) Öni nyidrëti, ka hape: “Nge e traqa ha la Nekö i ate ngöne la lolo i angeic, ce memine la nöjei angela asëjëihë, nge tro angeic’ a të hune la therone ka lolo i angeic. Nge troa icasinekeunejë la nöjei nöj’ asëjëihë ngöne la qëmeke i angeic; nge tro angeic’ a thawa luë angate pi, tune la ate thupë mamoe a thawa luëne la nöjei mamoe me nöjei got.” Ame la itre hna ahnëjinën, tre, “tro angate lai kowe la hna troa nyi thupene ka tha ase palua kö; ngo angate la thina ka meköti kowe la mele ka tha ase palua kö.” Ame la “angete thina ka meköt” ka kapa la mele ka thaa ase palua kö, tre, angatre hi lo itre ka xatuane cememine la hni ka nyipici, la itre “tejine” me Keriso hna iëne hnene la Ua. (Mat. 25:31-34, 40, 41, 45, 46) Pine laka tro la itre hna iën a musi ngöne la Baselaia e koho hnengödrai, haawe, nyipi ewekë tro la “angete thina ka meköt” a itre jinin e celë fen la Baselaia cili. Kola thingehnaeane hnei Tusi Hmitrötr, ka hape: “Tro [la Joxu i Iehova] a musi qa ngöne la kete hnagejë uti hë la kete hnagejë, nge qa ngöne la hneopegejë uti hë la ite cane la fene hnengödrai.” (Sal. 72:8) Tro hë la itre jini ne la Baselaia i Akötresie a kapa madrin la mele ka thaa ase palua kö e celë fen.
Nemene La Hna Amaman Hnene La Evangelia i Ioane?
7, 8. Nemene la lue mejiune ka isapengön hna qaja hnei Iesu koi Nikodemo?
7 Kola mama hnyawa ngöne la itre Evangelia i Mataio me Mareko me Luka, laka, anyimua xome Iesu la hnëewekë celë, hna hape “mele ka tha ase palua kö.” A semidriine lao amexeje Ioane ngöne la Evangelia i angeic, la itre hnëewekë i Iesu. Tro sa pane ce ithanatane la itre xaa hna amexeje cili, matre troa wange la hnei Iesu hna qaja göne la mejiune troa mele epine palua e celë fen.
8 Kola mama jëne Ioane laka, hnei Iesu hna nyiqaane qeje mele ka thaa ase palua kö, kowe la ketre Faresaio hna hëne, ka hape, Nikodemo. Öni nyidrëti koi Nikodemo, ka hape: “Maine tha hna hnahone kö la ate qa ngöne la timi memine la Uati Hmitrötr, tha’ teine kö angeice troa lö kowe la baselaia i Akötesie.” Nyipi ewekë tro la itre atr ka lö kowe la Baselaia e koho hnengödrai a “hnaho [angatr] hmaca.” (Ioane 3:3-5) Ngo thaa celë hmekuje kö la hnei Iesu lai hna qaja. Hnei nyidrëti mina fe hna qaja la mejiune hna hamëne kowe la nöjei atr asë. (E jë la Ioane 3:16.) Iesu hi lo lai a qaja la mejiune troa mele epine palua e koho hnengödrai kowe lo itre hlue i nyidrëti hna iën, nge e celë fene pë hë kowe lo itre xan.
9. Nemene mejiune la hnei Iesu hna qaja kowe la föe ne Samaria?
9 Thupene la hna ithanata koi Nikodemo e Ierusalema, hnei Iesu hna tro kowe la götrane ailopi, ene e Galilaia. Ame ngöne la gojeny, hnei nyidrëti hna ixelë memine la ketre föe ne Samaria, ngöne la ani Iakobo hna kuje ezine la traon e Sikara. Öni nyidrëti jë hi koi nyiidro, ka hape: “Ame la ate iji la ani hnenge hna troa hamë angeic, te, the pi iji hmaca kö epine palua, ngo ame la an hnenge hna troa hamë angeic, tro ha eje e kuhu hni angeice la an ka qeqeqe kowe la mele ka tha ase palua kö.” (Ioane 4:5, 6, 14) Ame la timi cili, tre, ej a nyi hatrene la itre hna amekötine hnei Akötresie göi troa hamëne la mele ka thaa ase palua kö kowe la nöjei atr asë, ene mina fe kowe lo itre ka mele e celë fen. Hana wange la aqane qejepengöi Akötresie ngöne la tusi Hna Amamane, kola hape: “Tro ni a hamëne gufane la timi ne mele ka qeqe kowe la ate pi ij.” (Hna ama. 21:5, 6; 22:17) Qa ngöne lai, hnei Iesu hna qaja kowe la föe Samaria, ka hape, ame la mele ka thaa ase palua kö, tre, thaa thatraqane hmekuje kö la itre thelen ne la itre hna iën, ngo thatraqane mina fe la itre atr ka mejiune troa mele e celë fen.
10. Thupene la hna aloine la meci ne la ketre trahmanyi ngöne la ani e Betheseda, nemene la hnei Iesu hna qaja kowe lo itre hene ne hmi ka icilekeu me nyidrë, göne la mele ka thaa ase palua kö?
10 Hnei Iesu hna bëeke hmaca a tro Ierusalema, ngöne la macatre thupen. Ame e cili, hnei nyidrëti hna aloine la meci ne la ketre trahmanyi ngöne lo ani e Bethesada. Hnei Iesu hna qaja kowe lo angetre Iudra ka xöjetrij la hnei nyidrëti hna kuca, ka hape, “tha’ teine kö la Neköne troa kuci huliwa xan, ngo loi la hnei angeice hna öhne la Tetetroti a kuca.” Nge thupene la hna qaja koi angatr, laka, hnene la Tretretro “hna hamëne la troa cengöne hnyingëne kowe la Nekön,” tre, öni Iesu jë hi, ka hape: “Ame la ate denge la tenge ewekëng, me lapaune koi nyidëti ate upi ni, hetenyi angeice la mele ka tha ase palua kö.” Ketre, öni Iesu fe ka hape: “Calemi hë la ijine tro la nöjei ate ngöne la ite hua troa denge la aqane ewekë [ne la Hupuna], me tropi; ame la angete kuca la loi, troa mejë kowe la mel, ngo ame la angete kuca la ngazo, troa mejë kowe la hnëjin.” (Ioane 5:1-9, 19, 22, 24-29) Iesu hi lo lai a qaja kowe lo angetre Iudra ka iaxösisi laka, nyidrëti hi la atr hnei Akötresieti hna iën matre troa aejëne la mejiun ne la itretre Iudra, ene la troa mele epine palua e celë fen; nge nyidrëti a troa kuca lai jëne la hna apaatrene la mec.
11. Easa atre tune kaa, ka hape, Iesu pala hi a qaja la mejiune troa mele epine palua e celë fen, ngöne Ioane 6:48-51?
11 Ame e Galilaia, hna nyiqaane xötrethenge Iesu hnene la itre atr ka ala nyimu pine laka hnei nyidrëti hna kuca la itre iamamanyikeu me ithua i angatre areto. Hnei Iesu hna qaja koi angatr, la ketre pengöne areto, ene “la areto ne mel.” (E jë la Ioane 6:40, 48-51.) Öni nyidrëti, ka hape: “Ame la areto hnenge hna troa hamëne, celë hi ngöneteing, nyine mele ne la fene hnengödrai.” Thaa hnei Iesu hmekuje kö hna hamëne la mele i nyidrë kowe la itre ka troa ce musi me nyidrë ngöne la Baselaia e koho hnengödrai, ngo “nyine mele ne la fene hnengödrai” mina fe. Ame la aliene la xötre hnëewekë, hna hape, “maine xenijë hnei kete ate la areto celë,” tre, kolo lai a hape, maine tro la ketre atr a lapaune kowe la emenene la mele hna huujëne hnei Iesu, haawe, tro hë angeic a mele epine palua. Haawe, ame la kola hape,“mele epine palua,” tre, kolo lai a amamane, ka hape, eje pala hi la mejiun ne la angetre Iudra troa mele epine palua e celë fen, ngöne la kola musi hnene la Mesia.
12. Nemene mejiune la hnei Iesu hna qaja ngöne lo nyidrëti a ulatin kowe la itre ka icilekeu me nyidrë, ka hape, ‘tro nyidrëti a hamëne la mele ka thaa ase palua kö kowe la itre mamoe i nyidrë’?
12 Hnei Iesu pë hë hna qaja e thupen kowe la itre ka icilekeu me nyidrë, ngöne lo ijine kola atrune la pui ne xeni hmekune lo ijine alö atr e Ierusalema, ka hape: “Tha ite mamoenge fe kö nyipunie. Dengë hë la ite mamoenge la aqane ewekëng, nge ate hmekunyi angate kö ni, nge angat’ a xöte thenge ni. Nge tro ni a hamë angate la mele ka tha ase palua kö.” (Ioane 10:26-28) Hapeu, kolo hmekuje hi a qaja hnei Iesu la mele e koho hnengödrai, maine nyidrëti fe a hane mekune la mele ka epine palua ngöne la ketre fen hna troa aparadraison? Hnei Iesu hi lo hna akeukawane la hni ne la itre hlue i nyidrë, ka hape: “Hnënge mamoe ka xalaithe fe, the qou kö, ke aja i Tetetro i nyipunie troa hamë nyipunie la baselaia.” (Luka 12:32) Ngo hnei Iesu mina fe hna qaja ngöne lo ijine kola atrune la pui ne xeni hmekune la ijine alö atr, ka hape: “Hetenyi hë ni la ite xa mamoe kö, tha sine kö la hna axö celë, ijije tro ni a thei angate fe.” (Ioane 10:16) Haawe, ame ngöne lo Iesu a ithanata kowe lo itre ka icilekeu me nyidrë, tre, hnei nyidrëti hna qaja la mejiune troa mele e koho hnengödrai kowe la “hnënge mamoe ka xalaith,” nge mejiune troa mele epine palua e celë fen kowe la itre atr itre milio la etrun ka sine la “ite xa mamoe kö.”
Ketre Mejiun Laka Thaa Ka Nyipi Ewekë Kö Troa Qeje Pengön
13. Nemene la aliene la trenge ewekë i Iesu, lo hna hape: “Tro eö a ce me ini ngöne la paradaiso”?
13 Hnei Iesu hna amamane hnyawa la enyipicine la mejiun ne la nöjei atr asë, ngöne lo nyidrë a akötre hune la sinöe. Önine la ketre trahmanyi ka kuca la ngazo, nge hna athipe ezi Iesu, ka hape: “Mekuneju koi ni e traqa ha cilieti kowe la baselaia i cilie.” Nge öni Iesu e ahnithe koi angeic, ka hape: “Nyipici ini a qaja koi’ ö, ngöne la drai celë tro eö a ce me ini ngöne la paradaiso.” (Luka 23:42, 43) Pine laka ketre atre ne Iudra angeic, haawe, thaa nyipi ewekë kö troa qeje pengöne koi angeic la pengöne la Paradraiso. Atre hi angeic, ka hape, hetrenyi elany la mejiune troa mele epine palua e celë fen.
14. (a) Nemene la ka amamane, ka hape, nango jole kowe la itretre dreng troa trotrohnine la aliene la mejiune troa mele e koho hnengödrai? (b) Eue la kola trotrohnine hnyawa hnene la itretre dreng la nyipi aliene la mejiune cili?
14 Ngo ame pe la ka nyipi ewekë troa qeje pengön, tre, ene la mejiune troa mele e koho hnengödrai. Thaa trotrohnine kö la itretre dreng la aliene la itre trenge ewekë i Iesu, ngöne lo nyidrëti a qaja, ka hape, nyipi ewekë tro nyidrëti a elë hnengödrai eë matre troa hnëkëne la göhne i angatr. (E jë la Ioane 14:2-5.) Öni nyidrëti pë hë e thupen koi angatr, ka hape: “Hetenyi pala kö ni la ite ewekë ka kösaue troa qaja koi nyipunie, ngo tha ’teine kö nyipunie troa kapa enehila. E traqa [ej], ene la Uati ine la nyipici, tro [ej] a e nyipunie kowe la ite nyipici asë.” (Ioane 16:12, 13) Ngo kolo hi lo thupene la Penetekos ne la macatre 33 M.K., ngöne lo kola ië angatr hnene la ua i Akötresie troa itre joxu elany, nge kolo ijine angatr a atrehmekune hnyawa laka, itre hlue i Iesu angatr, nge e koho hnengödrai la itre therone i angatr. (1 Kor. 15:49; Kol. 1:5; 1 Pet. 1:3, 4) Ketre hna amaman ka hnyipixe, la mejiune troa hetre edrö e koho hnengödrai, nge celë hi la mekun ka tru hna ithanatane hnyawa hnene la itre tus, ngöne la itre Hna Cinyihane qene Heleni. Ngo tune kaa, hane kö qaja hnene la itre tusi celë la mejiun ne la itre atr asë, ene la troa mele epine palua e celë fen?
Nemene La Aliene La Itre Tusi Hna Cinyihan Qaathene La Ua?
15, 16. Nemene la aqane amamane hnyawa la mejiune troa mele epine palua e celë fe, hnene la tusi koi angetre Heberu, memine la itre trenge ewekë i Peteru?
15 Ame ngöne la tusi nyidrë kowe la angetre Heberu, hnei Paulo aposetolo hna hëne la itre trejine me nyidrë, ka hape, “ange tejine ka hmitöte, angete sine la hna hëne qa hnengödrai.” Ngo hnei nyidrëti mina fe hna qaja, ka hape, hnei Akötresie hna hamëne koi Iesu “troa musinëne la nöje ka troa traqa.” (Heb. 2:3, 5; 3:1) Ame la qaane la hnëewekë hna hape, “nöj” ngöne la itre Hna Cinyihane qene Heleni, tre, kolo pala hi a qaja la fene hna lapaane hnene la itre atr. Qa ngöne lai, ame “la nöje ka troa traqa,” tre, ene la fene hnengödrai elany hna troa musinëne hnei Iesu Keriso. Thupene lai, tro hë Iesu a eatrëne la hnei Akötresieti hna thingehnaean, ka hape: “Tro ha ange ka meköti a hetenyi la nöj, me lapa palua kö ngön’ ej.”—Ps. 37:29.
16 Ketre, hnene mina fe la Uati Hmitrötr hna upi aposetolo Peteru troa hane cinyihane la aqane mele ne la nöjei atr asë ngöne la itre drai elany. Öni angeice, ka hape: “Ame la hnengödrai memine la fene enehila, hna amë hnene la wesi ulati cili, thatraqane la eë, hna amë uti hë la drai ne amekötine me hnëjine la nöjei ate thina ka tha ijiji Akötesie.” (2 Pet. 3:7) Nemene la ka troa nyihnane la hnengödrai hnapan memine la fene ka ngazo celë? (E jë la 2 Peteru 3:13.) Tro ha nyihnane itre ej hnene la “hnengödrai ka hnyipixe,” ene la Baselaia ne la Mesia i Akötresie, memine la “fene hnengödrai ka hnyipixe,” ene la itre atr ka meköt nge ka nyi hlue i Akötresie.
17. Kola qeje pengöne tune kaa la mejiunene la nöjei atr asë, ngöne Hna Amamane 21:1-4?
17 Kola ketr la itre hni së hnene la tusi tixenuë ne la Tusi Hmitrötr, ke, ej a amamai së la aqane tro la itre atr elany a pexeje trootro. (E jë la Hna Amamane 21:1-4.) Ngacama hnene lo lue pane atr hna ena la wathebo e Edena, ngo eje pala hi lai mejiune cili kowe la nöjei atr asë. Tro hë la itre atr ka meköti a mele epine palua ngöne la Paradraiso e celë fen, nge pë hmaca kö akötr qa ngöne laka kola uti ipië trootro. Nyipici, hna nyitrepene hnyawa la mejiune celë ngöne la itre Hna Cinyihane qene Heberu me qene Heleni, nge eje pala hi a acatrene la lapaunene la itre hlue i Iehova ngöne la hneijine së.—Hna ama. 22:1, 2.
Ijiji Epuni Kö Troa Qeje Pengön?
• Nemene la aliene la hnei Iesu hna hape, “troa amelene hmaca”?
• Nemene la hnei Iesu hna qaja koi Nikodemo?
• Nemene la hnei Iesu hna ahnithe kowe la atr ka kuci ngazo hna athipe ezi nyidrë?
• Nemene la aqane jelenyipicine la mejiune troa mele epine palua e celë fen, hnene la tusi koi angetre Heberu memine la itre trenge ewekë i Peteru?