Mekene Eitrin
“Tha Itete Fene Kö Angat”
1. (a) Nemene la hnei Iesu hna sipone thatraqane la itretre drei nyidrë qëmekene la tro nyidrëti a mec? (b) Pine nemen matre thaa tro pi kö sa ‘ce sinee memine la fen’?
AME ngöne lo jidri tixenuë i Iesu qëmekene tro nyidrëti a mec, hnei nyidrëti hna thithi thatraqane la itretre drei nyidrë. Atre hi Iesu laka tro Satana a axulune koi angatr la itre itupath ka nyimutre, matre hnei nyidrëti hna qaja kowe la Tretretro i nyidrë ka hape: “Tha sipo cilieti kö ni, mate tro cilieti a thei angate qaa la fen, ngo mate tro cilieti a thupë angate ene la ngazo. Tha itete fene kö angat, nge tunge tha ate fene kö.” (Ioane 17:15, 16) Pine nemen matre thaa tro pi kö sa ce sinee memine la fen? Pine laka Satana la tane la fene celë. Thaa aja së kö itre Keresiano troa ce sinee memine la fen hna musinëne hnei angeic.—Luka 4:5-8; Ioane 14:30; 1 Ioane 5:19.
2. Nemene la ka amamane ka hape thaa hane fe kö Iesu ce sinee memine la fen?
2 Maine kola mama laka thaa hnei Iesu kö hna ce sinee memine la fen, thaa qa ngöne kö laka pëkö ihnimi nyidrë kowe la itre xaa atr. Ohea, hnei nyidrëti lo hna aloine la meci ne la itre atr, me amelene hmaca la itre ka meci hë, me inine la itre atr la Baselaia i Akötresie. Goi nue fe nyidrëti la mele i nyidrë thatraqane la itre atr. Ngo ame pe tre xele nyidrëti ma wange la itre aqane ujë memine la itre huliwa ka ngazo ne la itre atr ka xome la aqane mekune ne la fene i Satana. Qa ngöne lai, hnei nyidrëti hna hmekën la itre atr ka drei nyidrë la itre aja ne la ngönetrei, memine la aqane mel ka aja mo, memine la pi ajane troa hlemu. (Mataio 5:27, 28; 6:19-21; Luka 20:46, 47) Matre thaa sesëkötre kö së la nyidrëti a kötren la kuci politik. Ngacama atre Iudra nyidrë, ngo thaa hnei nyidrëti kö hna hane sine la itre isi politike i angetre Roma me angetre Iudra.
“Tha Qa Kö La Fene La Baselaiang”
3. (a) Nemene la hna jele ngazo Iesu pin qëmeke i Pilato hnene la itre hene hmi ne Iudra, nge pine nemene lai? (b) Nemene la ka amamane ka hape thaa aja i Iesu kö troa ketre joxu ceitune memine la ketre atr?
3 Pane goeëne jë la ewekë ka traqa ngöne lo kola xölehuji Iesu hnene la itre hene hmi ne Iudra memine la kola tro sai nyidrëti koi Ponetio Pilato, ene lo gavena ne Roma. Ame la ka ajolë angatr, tre hnene laka hnei Iesu hna fe amamane la aqane hmi thoi i angatr. Hnei angatr hna thele kepin matre tro la gavena a cile koi Iesu, me nyizö nyidrë me hape: “Öhnë hë huni la celë kola amenune la nöje shë, me shawa la troa hote koi Kaisara, me hape, nyëne hi la Keriso, Joxu.” (Luka 23:2) Celë hi trenga thoi, pine laka ame lo macatre hnapan tre ame la kola thele hnene la nöje troa acili Iesu troa joxu, hnei Iesu hna thipe trije la mekune cili. (Ioane 6:15) Atre hi nyidrëti laka tro nyidrëti elanyi a ketre joxu e koho hnengödrai. (Luka 19:11, 12) Nge thaa tro kö a acili nyidrë hune la theron hnene la itre atr ngo hnei Iehova pe.
4. Nemene la aqane mekune i Iesu ngöne la pengöne la troa hotr?
4 Köni drai qëmekene la hna xölehuji Iesu, hnene la itre Faresaio hna thele troa athixötrë Iesu hnene la itre trenge ithanata i nyidrë ngöne la pengöne la troa hotr. Ngo hnei nyidrëti hna qaja ka hape: “Amamane jë koi ni la denari [ketre manie ne Roma]. Qëmeke i dei la, memine la hna cinyihan ?” Ame la angatr a sa ka hape “Kaisara,” öni nyidrëti jë hi koi angatr ka hape: “Haawe, hamënepi koi Kaisara la ite ewekë i Kaisara ; nge koi Akötesie la ite ewekë i Akötesie.”—Luka 20:20-25.
5. (a) Nemene la ini hnei Iesu hna hamën kowe la itretre drei nyidrë ngöne lo ijine kola xölehuji nyidrë? (b) Nemene la aqane qejepengöne i Iesu la aqane ujë i nyidrë? (c) Nemene hë la pune la aqane ameköti nyidrë?
5 Ngo eje hi lai laka thaa hnei Iesu kö hna inine la itre atr troa icilekeu memine la itre musi ka cile hë. Ame ngöne la kola traqa la itre sooc memine la itre xaa atr troa xölehuji Iesu, hnei Peteru hna hule la taua, me hna kowe la ketre e angatr, ene pe thupa pi la ihnangenyë ne lai atr. Ngo hnei Iesu hna qaja ka hape: “Line hmaca ju la taua i ’ö kowe la tengen, ke ame angete xome la taua, te, tro ha meci hnei taua.” (Mataio 26:51, 52) Elanyi hë, hnei nyidrëti pena hna qejepengöne la aqane ujë i nyidrëti koi Pilato, me qaja ka hape: “Tha qa kö la fene la baselaiang ; maine qa la fene la baselaiang, maine tro ange hluenge a ishi, mate tha tro kö a nue ni koi angete Iuda.” (Ioane 18:36) Hna öhne hnyawa hnei Pilato laka “pëkö ngazo” i Iesu. Ngo hnei angeic hna xouene la itre atr ka ala nyim, ene pe kola iupi jë troa athipi Iesu hune la sinöe.—Luka 23:13-15; Ioane 19:12-16.
Itretre Dreng a Xötrethenge La Tulu i Iesu
6. Nemene la ka amamane ka hape ame la itre Keresiano ekö tre hnei angatr hna thipe trije la mekune i fen, ngo angatre kö a catre hnime la itre atr?
6 Haawe, kola trotrohnine hnyawa hnene la itretre drei Iesu la aliene la hna hape thaa tro kö a ce sinee memine la fen. Kola hape troa thipe trij la mekun memine la itre huliwa ka ngazo ne la fen, tune la itre nyine madrine ka ngazo ene laka kola isi me kuci thiina ka sis ngöne la itre hnë kuci elo i angetre Roma. Qa ngöne laka thaa hane kö angatre sine lai, haawe kola jele ka ixele ma iwai angatr. Ngo thaa ka ixele ma iwai kö la itretre drei Iesu; hnei angatre pe hna catre thele troa xatuan la itre atr easenyi angatr, troa kepe thangane ka loi qa ngöne la itre hna amekötin hnei Akötresie matre troa kapa la iamele.
7. (a) Pine laka thaa hnene kö la itretre drei Iesu ekö hna hane ce sinee memine la fen, nemene hë la ewekë ka traqa koi angatr? (b) Tune kaa la aqane goeëne angatr la itre hene politik memine la pengöne la hotr, nge pine nemen?
7 Tune lo aqane akötrë Iesu, hna tune mina fe kowe la itretre drei nyidrë, ame itre xaa ijin, tre, hnene hi la itre atre i mus hna sili trenga thoi nyidrë. Ngo ame ngöne lo macatre 56 M.K., hnei Paulo hna cinyanyi kowe la itre Keresiano ne Roma matre troa ithuecatr koi angatr troa “drenge thenge hnene la nöjei ate asë la angete musi atraqat ; ke pëkö musi ka tha qa thei Akötesie.” Thaa ene kö laka Iehova la ka nyitrepene la itre musi atraqatr, ngo Nyidrëti pe a nue angatr troa cil uti hë elanyi la tro pe hi la Baselaia a musi hune la fene hnengödrai asë. Hnei Paulo hna eamo me ithuecatre hnyawa kowe la itre Keresiano troa metrötrën la itre atr ka mus me troa hotre fe.—Roma 13:1-7; Tito 3:1, 2.
8. (a) Nemene la ifego ngöne la aqane tro la itre Keresiano a drengethenge la itre musi atraqatr? (b) Nemene la aqane xötrethenge hnene la itre Keresiano ekö la tulu i Iesu?
8 Ngo eje hi lai laka thaa ka pexeje kö la aqane tro sa drengethenge la itre hene politik, ngo hna sa tulune ej. Maine troa isazikeu la itre wathebo i Iehova memine la itre wathebo ne la itre atr, tre itre wathebo i Iehova la itre nyine troa drengethenge hnene la itre atr ka nyihlue i Nyidrë. Hanawang la hna cinyihan hnine la ketre itus hna hape, On the Road to Civilization—A World History kola qaja la itre Keresiano ekö, kola hape: “Hna thipe trije hnene la itre Keresiano la itre xaa hnëqa nyine troa kuca hnene la nekö i atre Roma. Itre keresiano . . . a mekune laka ame la troa sooc, tre kolo hi lai a ena la ketre wathebo hnei angatre hna mejiune kow. Thaa ajane kö angatre troa kuci politik. Thaa hnei angatre kö hna hane thili kowe la itre ka mus.” Ame ngöne la kola “ahnithe xönexönëne” hnene la atrene la hna kootre i angetre Iudra, me upe la itretre dreng troa hmaca hna cainöj, öni angatre jë hi e sa ka hape: “Ijiji huni troa denge thenge Akötresie hune la atr.”—Ite Huliwa 5:27-29.
9. (a) Pine nemen matre kola kötr hnene la itre Keresiano ne Ierusalema qa hnine la traon ngöne lo macatre 66 M.K.? (b) Ngöne nemene götrane matre kola qaja ka hape ketre tulu ka sisitria lai koi së?
9 Thaa hnene fe kö la itretre dreng hna hane lö hnine la itre isi pi politik me isi pi nöj. Ame hë ngöne lo macatre 66 M.K., hnei angetre Iudra ngöne la traone Iudra hna icilekeu me Kaisara. Ene pe hna canga traqa hnene la trongene isi angetre Roma me ekögölithi Ierusalema. Nemene la hna kuca hnene la itre Keresiano hnine la traon? Hnei angatr hna mekune hmaca lo hnei Iesu hna qaja, ene la troa lö qa hnine la traon. Haawe, ame ju hi la kola pane bëeke hnei angetre Roma, angatre hi a kötre pi kowe la ketre götrane e Ioridrano ngöne la itre wetr e Pela. (Luka 21:20-24) Haawe, kösë ketre tulu pë hë lai kowe la itre Keresiano ka mele nyipici laka thaa tro kö a sin la kuci politik memine la isi pi nöj.
Loi e Thaa Tro Kö La Itre Keresiano a Sin La Fen Ngöne La Itre Drai Hnapine Celë
10. (a) Nemene la huliwa hna catre kuca hnene la Itretre Anyipici Iehova, nge pine nemene lai? (b) Ngöne nemene götran la angatr a amamane ka hape thaa ka hane kö angatr sin la fen?
10 Hapeu easë kö a hane öhne ngöne la itre drai hnapine celë la ketre gurup ka thaa hane kö sin la fen, tune lo itre Keresiano ekö? Eje hi, kolo hi lo Itretre Anyipici Iehova. Ame ngöne la hneijine cili, thaa mano kö angatre cainöjëne la maca, ene laka tro hmekuje hi la Baselaia i Akötresie a axulune la tingeting, me meledrai, me manathithi ka epine palua kowe la itre atr ka thele me ajane la meköt. (Mataio 24:14) Ngo thaa angatre kö a hane lö hnine la itre isi ne la itre nöj, angatr a amamane hnyawa laka thaa angatre kö a hane sine la fen.
11. (a) Tune kaa la eisapengönen la aqane ujë ne la Itretre Anyipici Iehova memine la itre hna kuca hnene la itre hene hmi? (b) Nemene la mekune ne la Itretre Anyipici Iehova göne la itre xaa atr ka kuci politik?
11 Ketrepengöne catre pe kö la aqane ujë ne la itre hene la itre hmi ne la fene celë, laka catrecatre angatr kuci politik. Ame ngöne la itre xaa nöj, tre angatr a ce xöl maine icilekeu pena memine la itre atr ka ajan troa elemekene la nöj. Ame itre xan e angatr tre kola cilën la ketre huliwa ne kuci politik. Itre xane fe a ukune la itre ka kuci politik, matre troa kapa me eköthe la itre xaa huliwa thenge la itre aqane mekune i angatr. Ngo, ame Itretre Anyipici Iehova, tre thaa ka kuci politike kö angatr. Nge thaa angatre fe kö a sawa la itre atr ka pi lö hnine la ketre parti, maine troa cilën la ketre göhnë ngöne la politik, maine troa vot pena. Hnei Iesu hna qaja ka hape ame la itretre drei nyidrë, tre, thaa tro kö angatr a hane sin la fen, celë hi matre, thaa kolo kö a hane kuci politik hnene la Itretre Anyipici Iehova.
12. Pine laka kola ce sinee memine la fen hnene la itre hmi ne la fene celë, nemene hë la thangane lai?
12 Tune la hna ahnithe hë hnei Iesu, ase hë së anyimua öhne la aqane lö hnine la itre isi hnene la itre nöje ka tru. Kolo mina fe a itö isi la itre atren la ketre nöje ka caas. (Mataio 24:3, 6, 7) Kola mama fe laka hna sajuëne pala hi hnene la itre hene hmi la ketre nöje ka tru, maine ketre gurupe pena ngöne la itre isi, maine pena angatr a ukune la itre ka ce hmi me angatr troa icilekeu memine la itre xan. Nemene hë la pune lai? Kolo hmaca kö a itö ihumuthi la itre atr ka ce hmi, qa ngöne laka isa nöje i angatre kö maine tribu pena. Isazikeu catre lai memine la aja i Akötresie.—1 Ioane 3:10-12; 4:8, 20.
13. Nemene la itre ewekë ka mama nyine hatren laka thaa ka hane kö sine la fen la Itretre Anyipici Iehova?
13 Ngo, ame Itretre Anyipici Iehova tre ka thaa hane fe kö angatre lö hnine la itre isi. Hnene la zonal La Tour de Garde ne 1 Nofeba 1939 qene papale (Januare 1940 qene Faras) hna qaja ka hape: “Ame koi itre ka ce me Akötresie, tre thaa tro kö angatr a hane sine la kola isi hnene la itre nöj.” Kola catre xome la aqane ujë celë hnene la Itretre Anyipici Iehova, ngacama angatr a cile kowe la nöjei itupath ka traqa koi angatr. Thaa tro pi kö angatr a nue la kuci politik lo jëne gomegom, maine itre isi pena, troa thapa la ihnim me aisan la itre trejin e cailo fene hnengödrai. Angatr a “lepe lepe la ite taua i angate mate nyine uja dro pena, me ite jo i angate nyine hele ne xöte vin.” Qa ngöne laka thaa hane hmaca kö angatr sin la fen, haawe thaa inine hë angatr troa isi.—Isaia 2:3, 4; 2 Korinito 10:3, 4.
14. Nemene la hna kuca kowe la Itretre Anyipici Iehova, qa ngöne la hnei angatr hna thaa hane ce sinee memine la fen?
14 Hetre thangane kö la hnei angatr hna thaa hane sin la fen? Hnei Iesu hna qaja ka hape: “Ngöne laka tha itre sine ne la fene nyipunie, . . . [kola] methinë nyipunie hnene la fen.” (Ioane 15:19) Nyimutre la Itretre Anyipici Iehova hna akalabusin, pine laka itre hlue i Akötresieti angatr. Ame itre xan tre hna axösisi angatr, uti hë la humuthi angatr, tune hnyawa ekö lo ewekë ka traqa kowe la itre Keresiano ne la hneijine i Iesu. Ngo kolo hi a traqa la itre ewekë cili, hnene laka Satana “haze ne la fen,” a icilekeu memine la itre hlue i Iehova ka thaa ce sinee kö memine la fene celë.—2 Korinito 4:4; Hna Amamane 12:12.
15. (a) Nemene la pun hna treqen hnene la itre nöj asë, nge nemene la ewekë hna ajane troa neën hnene la Itretre Anyipici Iehova? (b) Pine nemene matre nyipi ewekë catr troa thaa hane ce sinee memine la fen?
15 Madrine catr la Itre hlue i Iehova laka thaa angatre kö a hane ce sinee memine la fen, ke ame asë hi la itre nöj tre angatr asë hi a treqen la pune koi angatr e Amagedo. (Daniela 2:44; Hna Amamane 16:14, 16; 19:11-21) Thaa tro kö a traqa koi së elanyi la pune cili, ke hne së hna lapa ananyine la fen. Easë la itre atr ka caas e cailo fene hnengödrai asë, nge easë a mele nyipici kowe la Baselaia i Akötresie e hnengödrai. Nyipici laka maine thaa tro kö së a hane sin la fen, eje hi lai laka troa hnyimasai së me icilekeu me easë. Ngo easenyi hë matre paatre pi hë la itre ewekë cili, ke kola troa apaatren epine palua la fene ka ngazo celë hna musinën hnei Satana. Ame ngöne la ketre götran, tre kola troa mele epine palua la itre ka nyihlue i Iehova ngöne la fene ka hnyipixe ka meköt, nge hna troa musinën hnene la Baselaia i Akötresie.—2 Peteru 3:10-13; 1 Ioane 2:15-17.
Revizio
• Tune kaa la aqane amamane Iesu la alien la hna hape thaa tro kö a “itete fene”?
• Nemene la hna mekune hnene la itre pane Keresiano göne la (a) aqane mekun ne la fen, (b) itre hene politik, me (c) hotr?
• Tune kaa la aqane amamane hnene la Itretre Anyipici Iehova ne la hneijine së, laka thaa ka ce me fene kö angatr itre Keresiano?
[Iatr ne la götran 165]
Hnei Iesu hna qaja ka hape, ame nyidrëti me itretre drei nyidrë, tre “thaa itete fene kö angat”