Mekene Faif
Inine Jë La Nekö i Epuni e Co Petre Kö
1, 2. Tro la itre keme me thine a thele ixatua thei drei, matre troa hetrune la itre nekö i angatr?
“EDÖ shë qa thei Iehova la ite nekönat,” celë hi aqane madrine la ketre keme ka wangatrune la götrane cili, a 3 000 lao macatre hë enehila. (Salamo 127:3) Nyipici, ame la troa xome la hnëqa ne keme me thin, ke, celë hi ketre manathithi lai ka mingöminge qa thei Akötresie, manathithi hna troa kapa hnene la itre ka faipoipo. Ngo eje hi, kola öhne hë hnene la itre ka hnaho laka, hetre sine trongene lai madrin, ene la itre hnëqa ne la keme me thin.
2 Kola mama hnyawa ngöne la hnedrai së enehila, laka, thaa huliwa ka hmaloi kö la troa hiane la itre nekönatr. Ngo loi pe hna atreine cile kowe la jole cili hnene la ka alanyim, celë hi matre kola amamane la nyin hnene la atre hna upe troa cinyihane la salamo, öni nyidrë: “Maine tha xupe hnei Iehova la uma, Huliwa [gufa NW] pi hë angete xup’ej.” (Salamo 127:1) Maine tro epuni a thele troa xötrethenge hnyawa pala hi la itre hna amekötine hnei Iehova, tro hë epuni a itre keme me thine ka sisitria. Tusi Hmitrötre a qaja ka hape: “Lapaune ju koi Iehova hnene la hni’ö ka pexej, ngo the lapa qale kowe la hnei’ö hna trotrohnin.” (Ite Edomë 3: 5) Hapeu, epuni kö a ajane troa drengethenge la itre eamo qa thei Iehova, ngöne la hnëqa ka eje thei epun, ene la troa hetrune la nekö i epun a 20 lao macatre?
LOI E TROA KAPA LA MEKUNA I TUSI HMITRÖTR
3. Nemene la hnëqa ne la itre keme ngöne la troa hetrune la itre nekö i angatr?
3 Ngöne la fene hnengödrai, nyimutre la itre trahmanyi ka mekune ka hape, sipu qane hmekuje la föe troa inine la itre nekönatr. Nyipici, tune la hna amamane hnene la Wesiula i Akötresie, keme lo atrekë hnëqane la troa thele la itre nyine mele thatraqane la fami. Nge kola amamane mina fe ka hape, hetrenyi la itre hnëqa i angeic, e hnine la hnalapa. Tusi Hmitrötre a qaja ka hape: “Hnëkëne jë la huliwa i’ö e kuhu, me polepolëne ngöne la hnite la nöjei ewekë i ö; nge thupene lai tro eö a xupe la uma i’ö.” (Ite Edomë 24:27) Tune la aqane mekune i Akötresieti, qa i nyidroti asë hi, keme me thin, troa inine la itre nekönatr.— Ite Edomë 1:8, 9.
4. Pine nemene matre thaa loi kö troa iëhnahnim, ene la troa wangatrune pala ha la itre nekönatre trahmany, nge wangacone pë hë la itre nekönatre jajiny?
4 Nemene la aqane wange epuni la itre nekö i epun? Hna qajaqaja hnene la itre rapore ka traqa qa Azia la “aqane wangangazone e cili la itre medrenge jajiny.” Ceitune mina fe lai, e Amerika latino, eje fe e cili la iëhnahnim, itre neköjajinyi pala hi la hna qanangazon, thiina la ka eje fe thene lo “itre fami ka tru hna inine la inamacane i fen.” Ngo eje hi thaa hna kuca kö tro la itre nekönatre trahmanyi a sisitria hune la jajiny. Hnei Iakobo ketre keme ka sisitria ngöne la itre ijine hnapan hna qejepengöne la itre matra i nyidrë, ceitune hi la trahmanyi me jajiny, “ite nekönate hnei Akötesieti hna hnimi [ni] fë.” (Genese 33:1-5; 37:35) Ketre, hnei Iesu mina fe hna amanathithine asë la “ite nekönat” (trahmanyi me jajiny) hna tro fë koi nyidrë. (Mataio 19:13-15) Nge xecie koi së laka, kola hudrume qa thei nyidrë la mekuana i Iehova.— Deuteronomi 16:14.
5. Nemene la itre ewekë nyine tro la itre trefëne a wangatrune hnyawa, ngöne la angatre a troa ce mekune la etrune la itre nekönatre i angatr?
5 Hapeu, hna majemine kö me kapa ngöne la götrane hnei epuni hna mele ngön la mekun, ene laka, tro la föe a hnaho atruny? Maine eje hi, ke, isa qanyine kö la lue trefëne troa mekune la etrune la itre nekönatre hnei nyidroti hna troa hnahon. Nge tuneka e thaa ijije kö e tro nyidro a ithuan, me itö ihetr, me inine la itre ume nekönatr? Celë hi matre loi e tro la lue trefëne a wangatrun, me ce ithahnatane la etrune la fami i nyidro. Nyimutre la itre trefëne ka thatreine kö thupëne asë la itre nekö i angatr, celë hi matre angatre a nue kowe la itre sine i angatre troa hiane la itre xan. Hapeu, thiina ka loi kö lai? Ohe, thaa eje hnyawa kö. Thaa tro kö la ixatua cili a nyihnane la qa ne la itre keme me thine kowe la itre nekö i angatr. Kola qaja hnei Tusi Hmitrötre ka hape: “Maine kete ate a tha thupëne hnyawa la ite sine i angeic, o thinene hi kowe la lapa ka cahae me angeic, angeic’a kelikelëne la lapun, nge atraqate la ngazo i angeice hune la ate tha lapaune kö.” (1 Timoteo 5:8) Tro la itre trefëne trene nyipi mekune a thele jëne troa hnaho wang me mekune hnyawa la etrune la “fami,” nge loi e hmekune la hna atreine matre ijije troa ‘thupëne hnyawa la itre sine i angatr.’ Hapeu, ngöne la götrane cili, ijije kö troa thele la itre pengöne göi troa tuluthe la aqane hnaho? Ame e cili, isa qanyine kö la itre trefëne troa mekun, maine ngöne la aqane troa iëne la itre jëne matre pane cile ju hnaho. “Ke tro nöjei ate asë a isa thue ehnefen.” (Galatia 6:5) Ngo, wange kö lo itre xaa pengöne aqane thele troa thaa hnaho, tune la thii upune kolo itre thiina lai hna wathebone hnene la itre trepene meköt i Akötresie. Iehova Akötresie la “qeqe ne mel.” (Salamo 36:9) Celë hi matre, ame la kola apatrene la mel, e atr hë e kuhu hni, ke kolo hi lai a wange sixa Iehova, nge kolo fe lai a humu atr.— Esodo 21:22, 23; Salamo 139:16; Ieremia 1:5.
HAMËNE JË LA ITRE HNA AJANE HNENE LA NEKONÄTR
6. Eue la troa nyiqaane inine la nekönatr?
6 Kola qaja hnei Ite Edomë 22:6 ka hape: “Inine jë la nekönate thenge la jë i nyën.” Ketre, hnëqa ka tru kowe la keme me thin, la troa inine la itre nekönatr. Ngo, eue la troa nyiqaane troa hamëne la ini cili? Ngöne la coco petre kö nyudren. Hna qaja hnei Paulo aposetolo göi Timoteo laka, hna ini angeice nge “nekönate petekö.” (2 Timoteo 3:15) Ame la hnaewekë qene Heleni ka ujëne la trengewekë celë, ke, kola qaja la neköi medrenge e nekönatre hna thaa malane pala kö. (Luka 1:41, 44; Ite Huliwa 7:18-20) Qa ngöne lai, hna nyiqaane ini Timoteo nge nekönatre ka co catre petre kö angeic— nge ewekë hna kuca ka loi lai. Drei la ijine ka ijije troa nyiqaane inine la nekönatr, ene la angeice a co. Ame la itre nekönatr medreng, itre ka pi aja atrehmekune fe nyudren.
7. (a) Pine nemene matre, nyipi ewekë catre tro la lue trefëne asë, a thele troa lolo la aqane imelekeu i nyidro memine la medreng? (b) Nemene la aqane imelekeu i Iehova memine la Hupuna i Nyidrë ka utiwati?
7 Kola qaja hnene la thine ka hape, “Ame ngöne la eni a xötrei öhne la neköng, ke, traqa ju hi la trenge ihniminge koi nyën.” Celë la madrine ka eje thene la nöjei thin. Kola iacatrenekeune la ihnimikeu i nyidro, thine me medreng, pine laka, thaa ase kö nyidroti inue qaane lo kola ase hnahon. Ketre kola iothekeune hnyawa la neköne kowe la thine e hna ijithi kuku. (Wangeju la 1 Thesalonika 2:7.) Nge nyipi ewekë fe tro la thine a xeexe la kuku me ithahnata koi nyën, matre troa kapa la itre aja ne la hni nyën. (Wange ju la Isaia 66:12.) Ngo tuneka fe la hnëqa i kem? Loi e tro fe angeice a hane thele troa acatrene la aqane ihnimikeu i angeice memine la nekö i angeice hna xötrei hnahon. Iehova la ketre tulu ngöne la götrane cili. Ngöne la tusi Ite Edomë, easë a öhne la aqane imelekeu i Iehova memine la Hupuna i Nyidrëti ka caas, ka utiwati, lo hna amamane ka hape: “Hna hetenyi ni hnei Iehova ngöne la qane la ite jë i anganyidë . . . hanyi anganyidëti o drai.” (Ite Edomë 8:22, 30; Ioane 1:14) Ketre tune mina fe, tro la kem loi thiina a hetrenyi la keukawa, me ihnim ngöne la aqane ce mele hnyawa memine la kuku, qaane la itre pane drai i nyën. Kola qaja hnene la ketre trahmanyi ka hape, “Amamane jë ka hape, tru la ihnimi epun. Pë jë kö nekönatre a troa mec, hnene laka, hna xepe me ban ej.”
8. Nemene la aqane tro la itre keme me thine a akökötrene la mekune ne la itre medreng?
8 Ngo hetrenyi pala kö la hna ajane catrëne hnene la itre medreng. Qaane lo ijine angatre a mala, kola itreqe la itre atuate i angatre troa kapa me hneheene la itre ithuemacany, laka itre keme me thine hi la itre ka pane troa hamëne itre ej. Tro sa pane xome la qene hlapa nyine ceitun. Kola qaja hnene la itre ka inamacane laka, ame la aqane canga atreine ne la nekönatre troa ithahnata me e tus, ke, “qa ngöne la itre thangane la aqane ce imelekeu i nyëne me keme me thine i nyën; ngöne la qaan.” Ithahnata jë me e la itre itusi kowe la nekönatr, ngacama medrenge pala kö. Tro hë nyëne a canga nyitipu epun, nge hmaloi fe hë koi epuni troa ini nyëne e tus. Qa ngöne lai, qëmekene tro pë hë nyëne a hane ini, nge atreine hë nyëne e tus. Ketre ixatua ka sisitria lai, maine epuni a mele ngöne la ketre traone gaa co hi hnei ka hamë ini, nge tiqa gala la itre uma ne ini.
9. Nemene la ketre hna mekune kow, nyine tro pala hi la itre keme me thine a wangatrun?
9 Ngo eje hi laka, ame la hna pane troa wangatrune hnene la itre keresiano keme me thin, ke, ene la troa akötrehnine la itre aja ne la nekönatre ngöne la ua. (Wange ju la Deuteronomi 8:3.) Nge nemene la mekune troa traqa kow? Ene la troa xatuane la nekönatre troa eënyine la itre thiina ne keresiano, matre atreine nyëne troa hane xetrëne la “ate ka hnyipixe.” (Efeso 4:24) Tro angatre a aeatrëne la aja i angatr, e hna wangatrune la itre sipu jiane huliwa i angatr, memine la itre aqane tro angatre a huliwane itre ej, matre atreine troa eköthe hnyawa la mele ne la nekönatr.
ININE JË LA NYIPICI KOWE LA NEKÖNATR
10. Nemene la itre thiina ka loi nyine tro la itre nekönatre a eënyin?
10 Ame la ecatrene la uma, ke, eje a mama qa ngöne la pengöne la itre jiane huliwa hna xome nyine acile ej. Hna qaja hnei Paulo aposetolo ka hape, ame la jiane huliwa ka sisitria nyine eköthe la itre thiina ne la keresiano, ke, ene la “gol, me sileva, me etë mo.” (1 Korinito 3:10-12) Itre eje lai a nyihatrene la itre thiina ka loi, tune la lapaun, me inamacan, me waiewekë, me inyipicikeu, me metrötr, memine la troa hetrenyi la ihnimi koi Iehova me ajane troa trongëne la itre trenge wathebo i Nyidrë. (Salamo 19:7-11; Ite Edomë 2:1-6; 3:13, 14) Nemene la aqane tro la itre keme me thine a xatuane la itre nekö i angatre ka co catre petre kö, troa eënyine la itre thiina ka loi cili? Ene la troa xötrethenge la ketre aqane kuca, hna melëne hë ekö.
11. Tuneka la aqane xatuane la itre keme me thine ne Isaraela la itre nekö i angatr, troa eënyine la itre thiina ka ijiji Akötresie?
11 Itre drai qëmekene la tro angetre Isaraela a lö kowe la nöje hna thingehnaean, hnei Iehova hna pane qaja kowe la itre keme me thine ka hape: “Nge tro ha eje e kuhu hni’ö la nöjei tenge ewekë celë ini a ahnithe koi’ö ngöne la drai celë; nge tro eö a inin’it’ej kowe la ite nekö i ö, me ithahnatan’it’eje e lapa eö hnine la uma i’ö, me tro e kuhu gojeny, nge eö a meköle me mejë hmaca.” (Deuteronomi 6:6, 7) Haawe, nyipi ewekë catre tro la itre keme me thine a amamai tulu, me nyi sine ce elo, me nyi sine ce porotrik, me nyi ka ini kowe la itre nekö i angatr.
12. Pine nemene matre, nyipi ewekë catre tro la itre keme me thine a amamai tulu ka loi?
12 Troa amamai tulu. Ame la hnei Iehova hna qaja hnapanën, ke, ene laka, “Tro ha eje e kuhu hni’ö . . . la nöjei tenge ewekë celë.” Thupene lai, hnei Nyidrëti hna qaja fe ka hape: “Tro eö a inin’it’ej kowe la neköi’ö.” Celë hi matre, loi e troa pane eje ngöne la hni ne la itre keme me thin, la itre thiina i Akötresie. Tro la itre keme me thine a hnime la nyipici me trongëne ej. Nge e cili, atreine fe hë angatre troa hane ketr la hni ne la nekönatr. (Ite Edomë 20:7) Pine nemen? Pine laka, atraqatre catre kö la thangane kowe la itre nekönatr, la hnei angatre hna öhne hune la hnei angatre hna dreng.— Luka 6:40; 1 Korinito 11:1.
13. Nemene la aqane tro la itre keme me thine keresiano a xötrethenge la tulu i Iesu, ngöne la angatre a wangatrune la itre nekö i angatr?
13 Troa nyi sine ce elo. Hnei Iehova hna qaja fe kowe la itre trefëne ne Isaraela ka hape: ‘Ithahnatane jë it’eje e lapa eö hnine la uma i’ö, me tro e kuhu gojeny.’ Haawe, kola ajane thene la itre keme me thine tro angatre a xomi ijine troa ce lapa memine la itre nekönatr, ngacama tru la itre jole i angatr. Celë fe hi mekune hna anyipiewekëne hnei Iesu, ngöne laka, hnei nyidrë hna hane xomi ijine thatraqane la itre nekönatr, me thele troa hane drei angatr. Ngöne la itre drai tixenuë ne la huliwa i nyidrë e celë fen, “hna tro fë pi la itre nekönate koi nyidë, mate tro nyidë a kete angat.” Nemene la aqane ujë i Iesu? “Hnei nyidëti hna xepe angat, me ati ime hui angat, me amanathithinyi angat.” (Mareko 10:13, 16) Pane mekune ju së, ngacama hna e pe hi la itre drai ne mele Iesu, ngo hnei nyidrëti hna pane nue la traeme i nyidrë, me hane nyipiewekëne la itre nekönatre cili. Drei la ketre tulu ka sisitria!
14. Pine nemene matre, manathithi la itre keme me thin, ka xomi ijine troa ce lapa memine la itre nekö i angatr?
14 Troa nyi sine ce porotrik. Maine tro epuni a pane nue la itre xaa hawa thatraqane la nekö i epun, tro ha xatua epuni troa ce porotrike me angeic. Maine hnei epuni pala hi hna ifekeune hnyawa la itre mekun, ketre tro fe hë epuni a atrepengöne hnyawa la thiina ka sihngödre i angeic. Mekune hnyawa kö epuni laka, ame la troa ifekeune la itre mekun, ke, thaa ene kö la troa eamo, ngo troa hane nue koi ketre troa hane qaja la itre mekune i angeic. Hna qaja hnene la ketre thine ne Berezil, ka hape, “Loi e tro ni a thele troa atreine dreng, a troa drenge qa kuhu hning.” Hna amanathithine la hnei eahlo hna xomihni, ngöne laka, kolo ha nyiqaane hnene la nekö i eahlo troa fe koi eahlo la itre mekune i angeic.
15. Nemene la itre ewekë nyine troa hneheen, ngöne la kola mekune troa kuca me elone la itre nyine amadrin?
15 Kola ajane fe hnene la itre nekönatre troa hetre “ijine hnyima . . . me ijine fiafia,” ketre ijine troa mano me ce madrin. (Ate Cainöj 3:1, 4; Zakaria 8:5) Troa hetre thangane ka loi qa ngöne la itre nyine amadrinëne cili, e hna ce tro me ce madrine hnene la lue trefëne memine la itre kuku. Ketre ewekë ka hace hna öhne ngöne la itre hnalapa ka nyimutre, laka, ame la nyine amadrinë angatr, ke, wai televizio. Maine nyipici laka, hetre itre porogarame ka lolo ngöne la televizio, ngo nyimutre kö la itre ka apaatrene la ehmitrötrene la itre trepene mel, ketre eje fe a thunge la itre atrene la fami, troa ifekeune la itre mekune i angatr. Hapeu matre thaa ce kuca pe me ce elone memine la itre nekö i epun, la itre nyine madrin? Nyima jë, kuca jë la itre elo, troa ce madrine memine la itre sine ce elo, troa ngenu me troa visitëne la itre xaa götrane ka mingöminge ngöne la traon. Celë hi itre ijine me nyine troa kuca, ka aijijëne la fami troa pane ce porotrik.
16. Nemene la nyine tro la itre keme me thine a inine kowe la itre nekö i angatr, göi Iehova, nge tuneka la aqane tro angatre a kuca lai?
16 Troa atre ka ini. Hnei Iehova hna qaja ka hape, “Tro eö a inin’it’eje kowe la ite nekö i’ö.” Kola qaja ngöne la itre xötre ka meköle xötreithe la itre xötre celë, la aliene la ini memine la aqane troa hamëne ej. Ame la ewekë hnapan, ke, ene laka, “qa i’ö troa hni Iehova Akötesi’ö hnene la hni’ö ka pexej, me u i’ö ka pexej, me tenge cate i’ö ka pexej.” (Deuteronomi 6:5) Thupene lai, “tro eö a inine . . . la nöjei tenge ewekë.” Ame la troa hamëne la ini, ke, jëne tro hi lai a akökötrene la ihnimi së ka pexeje koi Iehova memine fe la itre trenge wathebo i Nyidrë. (Wange ju la Heberu 8:10.) Ame la kola hape, “inine” ke, kola hape, troa inine hnene la hna qaja lapan. Celë hi matre Iehova a qaja koi epuni ka hape, ame la sipu aqane tro epuni a xatuane la itre nekö i epuni troa xome la itre thiina i Akötresie, ke, ene la troa catre qeje Nyidrëti pala hi. Kolo lai a hape, troa ce -inine pala hi la Tusi Hmitrötre me angatr.
17. Nemene la hna thele hnene la itre keme me thin, troa kökötre thene la itre nekö i angatr? Pine nemen?
17 Atre hnyawa kö la itre keme me thine laka, thaa ewekë ka hmaloi kö la troa amë hutine la itre ini e kuhu hni ne la nekönatr. Hnei aposetolo Peteru hna xatuane la itretre drenge keresiano, me hape: “Ajane jë la nyipunie la zane thi ka xenyë ene la wesi ula, tune la ite medenge ka hnyipi traqa.” (1 Peteru 2:2) Ame la hnaewekë “Ajane jë” ke, kola amamane laka, thaa ewekë kö ka eje thene la atr la troa ajane la xeni ne ua. Nyipi ewekë tro la itre keme me thine a thele la itre aqane troa akökötrene la aja cili thene la nekö i angatr.
18. Nemene la itre aqane hamëne Iesu la ini, matre nyine tulu tro la itre keme me thine a xomi ini ngön?
18 Hnei Iesu hna ketr la hni ne la itre atr, hnene la itre ceitun. (Mareko 13:34; Luka 10:29-37) Ketre aqane ini lai ka hetre thangane catre kowe la itre nekönatr. Inine jë la itre trepene meköti jëne la eloine me emingömingöne la itre isitoare, itre xane e hnine la itus Recueil d’histoires bibliques.a Loi e tro la itre nekönatre a drenge laka, thatraqai angatre fe lai. Nue angatre pi matre tro angatre a hane fe amamane la hnei angatre hna mekune ngöne la troa desëne me elone la itre ewekë ka traqa ha ekö, a hna qaja hnei Tusi Hmitrötr. Hnei Iesu fe hna hamëne la ini, jëne fe la itre hnying. (Mataio 17:24-27) Xötrethenge ju la aqane kuca i nyidrë, ngöne la epuni a ini tusi memine la fami i epun. The tro kö a qaja hmekuje hi la wathebo i Akötresie, ngo loi e troa pane hnyinge tune la; Pine nemene matre Iehova a hamë së la wathebo celë? Nemene la ewekë ka troa traqa, e hne së hna drenge thenge ej? Ngo tuneka kö e thaa hne së kö hna trongëne ej? Celë hi itre hnyinge la, ka troa xatuane la nekönatre troa atreine waimekune me öhne laka, ka hetre thangane nge ka lolo la trenge wathebo i Akötresie.— Deuteronomi 10:13.
19. Nemene la itre manathithi ka tru ka troa amadrinëne la itre nekönatr, e hnene la itre keme thine hna xötrethenge la itre trepene meköti ne la Tusi Hmitrötre ngöne la aqane ce mele angatre memine la itre nekö i angatr?
19 Atreine hi tro epuni a xatuane la nekö i epuni ngöne la nyëne petre kö a co, troa ketre hane easenyi Iehova Akötresie, e hnei epuni hna amamai tulu, me nyi sine ce elo, me nyi sine ce porotrik, me nyi ka atre ini. Ketre, celë hi aqane imelekeu la ka troa xatuane la nekö i epun, troa madrine tune la keresiano. Tro fe nyëne a hane catre lapa xome la lapaune i nyën, qëmekene ju hë la itre iakötrë memine la itre itupathi ka tru hna cile kow. Loi e tro pala hi a xatua nyën, troa metrötrëne la aqane imelekeu ka sisitria cili.— Ite Edomë 27:11.
HETRE AJA KA TRU TROA HAJIN
20. Nemene la ihaji, nge tuneka la aqane troa hamëne ej?
20 Ame la ihaji, ke, celë hi aqane ini ka troa ea amekötine la mekune memine hni. Nyipi ewekë catre pala hi la ewekë cili, kowe la itre nekönatr. Paulo a eamo kowe la itre keme troa “hiane [la itre nekö i angatr] ngöne la ini me ihaji.” (Efeso 6:4) Loi e tro la itre keme me thine a ihaji ngöne la ihnim, tune la aqane kuca i Iehova. (Heberu 12:4-11) Ame la ihaji hna nyi trepene hnei ihnim, ke, ene fe la troa amamane kowe la atr, la aqane thele mekun. Qa ngöne lai, hna upi së troa “denge la hna inin.” (Ite Edomë 8:33) Nemene la aqane troa hamëne la ihaji?
21. Nemene la itre trepene meköti hna troa mekune pala hi hnene la itre keme me thin, ngöne la angatre a troa hajine la itre nekö i angatr?
21 Nyimutre la itre keme me thine ka mekune ka hape, ame la troa hajine la itre nekö i angatr, ke, ene la troa icatrë, troa wesitrë angatr, maine tro pena qaqa angatr. Ngo hnei Paulo hna xatuane la itre kem, troa thupën, öni nyidrë: “Ame nyipunie ite kem, te, the aciane kö kowe la ite nekö i nyipunie la iwesitë.” (Efeso 6:4) Loi e tro asë hi la itre keresiano a catre troa “menyike la thina kowe la nöjei ate asëjëihë . . . me inine amenyikëne la nöjei ithupëjia.” (2 Timoteo 2:24, 25) Ngacama atre hnyawa hi la itre keme me thine la enyipiewekëne la troa catre ngöne la aqane troa hajine la itre nekö i angatr, ngo tro fe angatre a tupathe troa mekune hnyawa pala hi la itre trenge ewekë cili. Ame ngöne la itre xaa ijin, ke, e maine thaa drenge pala ha la kola ithahnata, haawe, nango loi e troa tupathe lo itre xaa aqane troa hamë wameuce ne ihaji.— Ite Edomë 22:15.
22. Maine kola troa kotrëne la nekönatr, nemene la ka troa xatua angeice troa trotrohnin?
22 Isapengöne kö la itre aqane troa hajine la itre nekönatr, pine laka isapengöi angatre kö. Ame itre xane ke, thaa hna “shawa kö hnene la ite tenge ewekë.” Nyine mele koi angatr, la hnepe ijine kola ithaucë pine thaa idrei. (Ite Edomë 17:10; 23:13, 14; 29:19) Ngo loi e tro la nekönatre a trotrohnine hnyawa, la kepine matre kola thaucë angeic. “Ame la wameuce memine la ihaji, te, luete ainamacanën.” (Ite Edomë 29:15; Iobu 6:24) Ketre, hna nyifegone la aqane troa ithaucë. Hnei Iehova hna qaja kowe la nöje i Nyidrë ka hape, “Tro ni a nyi thupene koi’ö thenge la meköt.” (Ieremia 46:28b) Thaa eje fe kö la mekune i Tusi Hmitrötre la troa thaucëne menune hnei elëhni, maine tro pena ngazo la aqane isi, ke itre aqane ihaji lai ka troa ahmahmane me akötrëne menune la nekönatr.— Ite Edomë 16:32.
23. Nemene la nyine tro la nekönatre a atrehmekun, ngöne la kola kötrë angeice hnene la keme me thine i angeic?
23 Ame ngöne la Iehova a thuemacane la nöje i Nyidrë, laka tro Nyidrë a haji angatr, hnei Nyidrëti hna pane qaja ka hape: “The qou kö . . . ke ce ini hë me eö.” (Ieremia 46:28a) Ketre tune mina fe, thaa tro kö la ketre aqane ihaji ne la keme me thin, a afetrane e kuhu hni ne la nekönatre la mekune laka, hna nuetriji angeic. (Kolose 3:21) Ngo loi e tro pe angeice a trotrohnine hnyawa laka, kola hamëne la ihaji cili, pine laka, ce itre keme me thine ‘me angeic.’
THUPËNE KÖ WANGA ANGAZONE JË LA MELE NE LA NEKÖ I EPUN
24, 25. Nemene la ketre ewekë ka ngazo ngöne la itre hnedrai së enehila, matre nyipi ewekë jë troa thupëne la itre nekönatr?
24 Nyimutre la itre atr ka mekune hmaca lo itre ijine angatre a co, ketre ijine madrin. Angatre a pane goeëne hmaca lo ekeukawane la aqane mel, nge ngöne fe laka, xecie koi angatre laka tro la itre keme me thine i angatre a thupë angatre hnyawa ngacama, tru la itre jol. Ketre ajane fe la itre keme me thine tro la itre nekö i angatre a hane mekune tune lai, ngo ngöne la fene ka lapa hune la ngazo enehila, hace catre nge jole e troa thupëne la itre nekönatre enehila.
25 Ame la ketre ewekë ka ngazo hna kuca ngöne la fene enehila, nge ka ciahlöeë nyimenyim, ke, ene la troa kuca angazone la itre nekönatr. Kola qaja hnene la ketre rapore qa Malezia, laka, ngöne la trene lao macatre, ke, a foa lao elë la etrune la itre nekönatre hna qanangazon. Ame e Alema ke, 300 000 lao nekönatre hna qanangazone ngöne la nöjei macatre, nge ame ngöne la götrane ahië ne la nöje Amerika, ke, kola öhne me sesëkötre laka, ngöne la macatre ke, 9 000 000 la etrun! Maine hace troa qaja, ngo alanyimu catre kö thene lai itre nekönatre cili, hna qanangazone ngöne la itre sipu hnalapa i angatr, hnene la itre atr hnei angatre hna atre me mejiune kow. Loi e tro la itre keme me thine a ketre hnapo gaa tingeting thatraqane la itre nekönatr. Nemene la aqane tro la itre keme me thine a thupëne la itre nekö i angatr, qa ngöne la itre ewekë cili?
26. Nemene la itre xaa aqane tro la nekönatre a neëne la itre ewekë ka ngazo cili, nge nemene la aqane tro la atrehmekune a thupëne la nekönatr?
26 Kola mama hnyawa enehila laka, thaa jole kö e troa qanangazone la itre nekönatre ka thatre pengöne hnyawa kö la ce meköle trefën, celë hi matre ame la ewekë ka sisitria nyine troa kuca matre troa hmekëne lai, ke, ene la troa canga ini angeice e co petre kö angeic. Jëne la hna atre hë, matre atreine hi troa hmekëne “qa ngöne la jëne ngazo, qa thene la ate ele ewekë.” (Ite Edomë 2:10-12) Nemene atrehmekun? Atrehmekune göne la itre trepene meköti ne la Tusi Hmitrötr, ngöne thiina ka loi me thiina ka ngazo. Loi e tro la itre nekönatre a atre laka, hetrenyi la itre atr ka kuca la itre thiina ka ngazo, nge thaa loi kö e tro angatre a drengethenge menune la itre xaa atr, e upi angatre jë troa kuca la ketre ewekë ka sis. (Wange ju Daniela 1:4, 8; 3:16-18.) Thaa tro kö a caa ijine hmekuj, troa hamëne lai ini cili. Nyipi ewekë troa anyimua qaja la ketre ini kowe la itre nekönatre e co petre kö angatr, matre atreine tro angatre a hnehene hnyawa la itre mekun. Ngöne la kola tru trootro pala hi la nekönatr, loi e tro la keme a hnime me metrötrëne la ehmitrötrene la mele ne la nekö i nyidrë jajiny, ketre tune mina fe la thine kowe la nekö i nyidro trahmany— ewekë lai ka troa acatrene la aqane wange ne la nekönatr, ngöne la thiina ka ijij. Ketre, loi e tro epuni itre keme me thine a catre hehene hnyawa la itre nekö i epun, celë hi aqane troa thupëne wanga traqa pi kowe la iaqanangazo.
THELE JË LA ITRE JË I AKÖTRESIE
27, 28. Drei la ka troa hamëne la sipu ixatua katru kowe la itre keme me thin, ngöne la angatre a troa cile kowe la ejolene la troa hia nekönatr?
27 Nyipici laka, thaa ketre ewekë ka hmaloi kö la troa hetrune la itre nekönatre ngöne la angatre a co, ngo ame koi itre keme me thine ka lapun, ke, thaa angatre caasi kö a troa cile kowe la itupathi cili. Ngöne la hneijine i Angetre Amekötin, hnene la ketre trahmany, Manoa la ëje i angeic, hna atre laka, angeice a troa ketre kem, celë hi matre angeice a canga sipo ixatua ju koi Iehova matre xatua angeice troa hetrune la nekö i angeic. Haawe hnei Iehova hna kapa la itre thithi angeic.— Angete Amekötin 13:8, 12, 24.
28 Ketre tune fe ngöne la itre hnedrai enehila, nyipi ewekë tro la itre keme me thine ka lapaune a sipo ixatua koi Iehova jëne la thith, troa hetrune la itre nekö i angatr. Eje hi laka, huliwa ka tru la troa kem, ngo ketre tru fe la itre manathithi hna troa kapa. Kola qaja hnene la ketre trefëne ne Hawai ka hape: “Hetrenyi la 12 lao macatre ne tro epuni a hetrune la nekö i epun, qëmekene troa eje a thöth, ene lo itre macatre ka jole catr. Ngo maine hnei epuni hna catre huliwa me trongëne la itre trepene meköti ne la Tusi hmitrötr, tro kö a traqa la ijine tro epuni a menuëne la madrine memine la tingeting, ngöne la angatre a mekune me ajane troa nyihlue i Iehova hnene la hni ka pexej.” (Ite Edomë 23:15, 16) Ngöne la kola tro thenge hnene la nekö i epuni la mekune cili, epuni a sue jë draië me hape: “Trengamo qathei Akötresie la itre nekönatr trahmanyi [me jajiny].”
[Ithueamacany]
a Hna fejane me amamane hnei Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
NEMENE LA AQANE TRO LA ITRE TREPENE MEKÖTI CELË QA HNINE LA TUSI HMITRÖTRE A XATUANE . . . LA ITRE KEME ME THINE TROA ININE LA ITRE NEKÖ I ANGATR?
Mejiune jë koi Iehova.— Ite Edomë 3: 5.
Loi e troa isa kuci hnëqan.— 1 Timoteo 5: 8.
Ketre keme ka ihnimi Iehova.— Ite Edomë 8:22, 30.
Hnëqa ne la keme me thine la troa inine la itre nekö i angatr.— Deuteronomi 6:6, 7.
Nyipi ewekë e troa ihaji.— Efeso 6:4.
[Hna eköhagen götran 61]
IHAJI KA HETRE THANGAN
Ame la ketre aqane troa hamë ihaji, ke, ene la troa kuca matre tro la itre nekönatre a drenge ngöne la itre hni angatre la engazone la aqane ujë i angatr. (Galatia 6:7; wange ju la Esodo 34:6, 7.) Hanawange la ketre ceitun, maine zikoziko la hnene la nekö i epuni hna ami ewekë, upi angeice ju troa nyihnyawane lai, celë hi ketre ewekë lai ka troa ketr la hni angeic. Hapeu thiina i angeice kö la troa wangacone la ketre atr? Upi angeice jë troa qeje menu, nge thele jë troa lepe trije lai aqane ujë ka ngazo. Ame la ketre aqane ihaji, ke, ene la troa pane nue la itre xaa hnepe ijine thaa tro kö la nekönatre a kapa la itre xaa ewekë hnei angeice hna ajan; aqane tro lai a kuca matre tro la nekönatre a trotrohnine la nyine tro angeice a kuca ngöne la itre drai ka calemi. Ketre aqane fe lai, ka troa inine la nekönatre la inamacane göne la troa lapaune hnyawa kowe la itre trepene meköt.
[Iatr ne la götran 57]
Keme me thin, loi e tro epuni a itre tulu ka loi, itre sine ce elo, itre sine ce porotrik, me itre ka troa hamë ini