Mekene Seven
Hetre Ka Icilekeu Kö Ngöne La Hnalapa?
1, 2. (a) Nemene la ceitune hna hamëne hnei Iesu, nyine troa amamane hnyawa la pë lapaune ne la itre hene hmi ne Iudra? (b) Nemene la mekune thatraqane la itre thöthi, hne së hna troa trotrohnine hnyawa, jëne la ceitune hna amë pe hnei Iesu?
QËMEKENE tro Iesu a mec, hnei nyidrë hna qaja la ketre hnyinge nyine huliwaane la mekune ne la itre xaa hene hmi ne Iudra. Öni nyidrë ka hape: “Nge nemene la mekune i nyipunie? Drei lai ate tene lue kuku, nge angeic’a tropi kowe la haetra, me hape, ‘Neköng, troja huliwa ngöne la drai celë ngöne la hnënge vineng.’ Nge öni nyën, ka hape, Joxu ini hi la; ngo tha tro pe nyën. Ame hnei angeice hna tropi kowe la cipa, me qaja tune mina. Nge öni angeic, ka hape, xele ni; thupene lai angeic’a ietra me tro. Dei la ate kuca la aja i keme i nyido?” Öni angate koi nyidëti ka hape, “Cipa.”— Mataio 21:28-31.
2 Iesu hi la a qaja amamane la pë lapaune ne la itre hene hmi ne Iudra. Ceitui angatre hi memine lo neköne haetra, a kola saene troa kuca la aja i Akötresie, ngo thaa aeatrëne pe. Ngo nyimutre la itre keme me thine ka troa wangatrehmekune laka, hnei Iesu hna iëne la ceitune cili, matre amamane la enyipiewekëne la troa trotrohnine hnyawa la mele ne fami. Tune la aqane amamane hnyawa nyidrë, thatreine kö së e itre xaa ijine troa canga atre la mekune ne la thöth, maine troa canga qaja amë la pengöi angeice elany. Nyipici laka, ma troa traqa la itre xaa jol, pine la aqane ujë ne la kuku ngöne la angeice a thöth, ngo ame hë la kola tru trootro, atreine hi angeice troa kuca la hnëqa i angeic, me hane nyipi atr, nge tro fe hë a hane metrötrë angeic. Celë hi ketre ewekë lai nyine tro së a mekune hnyawa, ngöne la easë a troa ithahnatane la jole ka eje thene la itre thöthi ka icilekeu.
KOLA HAPEU LA HNA HAPE ATR KA ICILEKEU?
3.Pine nemene matre, thaa loi kö tro la itre keme thine a canga xomeceitune la nekö i angatr me ketre ka icilekeu palua ha?
3 Ngöne la itre xaa ijin, ma tro epuni a drenge ka hape, itre thöthi a cile me catre që kowe la itre keme thine i angatr. Ma atre jë fe hi epuni la ketre fami ka akötr, pine laka, thatreine hë troa xolouthe la ketre thöthi e hnin. Ngo, thatreine kö tro së a qaja mekune ka hape, ka icilekeu la nekönatr. Ketre, jole catre fe troa trotrohnine la kepine matre, ngöne la hnalapa ka caas— itre xaa nekönatre a icilekeu— nge lolo pe kö la thiina ne la itre xan. Maine kola öhne hnene la itre keme me thine laka, caasi qa thene la itre nekö i angatre ka icilekeu, nemene la nyine tro angatre a kuca? Qëmekene la tro së a sa la hnyinge celë, nyipi ewekë tro së a pane ithahnatane la pengöne la atr ka icilekeu.
4-6. (a) Nemene la pengöne la atre icilekeu? (b) Nemene la nyine tro la itre keme thine a mekune hnyawa, maine tro la itre nekö i angatre thöthi thaa idrei ngöne la itre xaa ijin?
4 Ame la atr ka icilekeu ke, angeice pala hi a thele troa triane la itre hna amekötin, me cile kowe la ketre musi ka tru. Eje hi, ‘hna atuthe la qene hmo hnine la nekönat.’ (Ite Edomë 22:15) Haawe, ngöne lo itre xaa ijine mele angatr, hna thaa drenge thenge asë hi hnene la nöjei nekönatre la mus i keme me thin, maine itre xaa musi pena. Troa mama hnyawa lai, ngöne la ijine kola thöthi la nekönatr, ke ijine angeice hë lai a kökötr, thaa ngönetrei hmekuje kö, ngo ngöne fe la itre ewekë ka ketr la hni angeic. Ngöne la angeice a tru trootro, ketre kolo fe a traqa la itre jole ngöne la mele i angeic, kola mama hnyawa lai ngöne la ijine kola thöthi la atr. Kolo ha troa thupëtresiji la nekö i epuni thöth, trahmanyi maine jajiny. Celë hi la kepine matre, ngöne la itre macatre ne thöth, ke, jole catre troa itrotrohni memine la itre kuku. Hna majemine hnene la itre keme me thine troa canga xomacone la itre thöth, nge nyudrene pena a canga pi qene katru.
5 Ame la thöthi ka icilekeu, ke, angeice a thipetrije la itre thiina hna nyipi ewekëne hnene la keme me thine i angeic. Ngo Mekune ju laka, thaa hnene kö laka, hna thaa idrei la nekönatre ngöne la itre xaa hnepe ijin, ke tro ha qeje angeice ka hape, ka icilekeu. Nge maine troa traqa tune lai ngöne la götrane ne la ua, ene laka, ngöne la xötrei, tro la itre xaa nekönatre a wangacone maine amamane laka, itre ka pë ajane angatre kowe la nyipici ne la Tusi Hmitrötr, thaa tro jë kö a canga mekune menune ka hape, itre ka xele ma drei hna amekötin. Maine ketre keme maine thine epun, thaa tro pi kö epuni a canga qaja amë menune la pengöne elanyi la nekö i epun.
6 Hapeu, hna icilekeu asë hi la nöjei nekönatre ngöne la ijine angatre a thöth, kowe la musi ne la keme me thine i angatr? Ohe. Kola mama laka xalaithe hi la itre thöthi ka icilekeu. Ngo tuneka kö la nekönatre ka pi hune fë mekun, nge ka icilekeu lapa? Nemene jë la qaane la thiina cili?
ITRE KEPINE MATRE KOLA ICILEKEU
7. Hna hule tuneka la nekönatre hnene la fen, matre icilekeu jë angeic?
7 Ame la kepine ka tru matre hetrenyi jë la icilekeu, ke, hnene laka, Satana la ka musinëne la fen. “Fene hnengödrai asëjëihë a meköle thene la ate ka ngazo.” (1 Ioane 5:19) Ame la fene cili ke, eje e hune la ihnatrapaime i Satana, nge eje a aciane la itre pengöne aqane mele ka iakötrë hna troa cile kow hnene la itre keresiano. (Ioane 17:15) Nyimutre ngöne la itre pengöne aqane mele cili, ka sis, ka tru engazone catr, nge ka hetre ethane ka ngazo catre kö enehila hune ekö ngöne la itre drai hnapan. (2 Timoteo 3:1-5, 13) Maine thaa tro kö la itre keme me thine a inin, me hajin, me thupëne la itre nekö i angatr, atreine hi troa canga löthi angatre hnene la “ua ate huliwa hnine la ite ka tha idei.” (Efeso 2: 2) Troa hetre thangane catre koi angatr, la thiina ne la itre sine celo i angatr. Tusi Hmitrötre a qaja ka hape: “Troa hete ngazo la ate sine la ite hmo.” (Ite Edomë 13:20) Ketre mina fe, maine tro angeice a thele sina tro thene la itre hna löthe hnene la ua ne la fene celë, ke, tro fe hë a hane ajojezi angeice hnene la itre mekune qa lai. Loi e troa xatuane pala hi la itre thöth matre tro angatre a trotrohnine hnyawa laka, ame la troa drengethenge la itre trepene meköt i Akötresie, ke, celë hi trepene la mele ka sisitria.— Isaia 48:17, 18.
8. Nemene la itre ewekë ka troa nyijëne la icilekeu, thene la ketre nekönatr?
8 Ame la ketre kepine matre kola icilekeu ke, hnene la aqane mele ngöne la hnalapa. Ketre ceitun, maine tru la hna iji ka haitr hnene la trahmanyi maine föe, maine ka ufi doroge catr, maine ka lepi föe hmunë pena, tulu ka ngazo ne la mele lai kowe la thöth. Ketre tune mina fe ngöne la itre hnalapa gaa pë gomegom, ma tro fe la icilekeu a fetra ngöne la kola öhne hnene la nekönatr, laka, thaa nyipi ewekë angeice kö hnene la keme me thine i angeic. Ngo thaa hnene hmekuje kö la itre ewekë ka xulu qa trön, la kola icilekeu la itre thöth. Ngacama hna hiane thenge la itre trepene meköt i Akötresie, nge hna ekögölithi angatre matre nyi ifego angatre memine la fen, ngo ngazo pe ke, itre xaa thöthi kö a thipetrije la itre nyipi ini hna hamëne e hnine la fami. Pine nemen? Ma qa ngöne jë la ketre kepine la itre jole ka traqa koi së— ene la engazone la atr. Hna qaja hnei Paulo: “Qa ngöne la traqa ha la ngazo kowe la fene hnengödrai hnene la ate ka cas [Adamu], nge meci fe pine la ngazo; tune lai hna traqa la meci kowe la nöjei ate asë, ke, ngazo asë hë.” (Roma 5:12) Hnei Adamu hna ketre sipu mus, ene pe hamëne pi angeice kowe la itre matra i angeice asë, la ketre edrö hna apoizinën. Celë hi matre thaa sesëkötre kö së la kola icilekeu la itre thöth, kolo kö lo thiina ne la itre xötrapane i angatre lai.
ELI KA THAA HAJI KUKU NGE REOBOAMA KA SASAITHI TULU LA AQANE MUS
9. Nemene la itre aqane ihetru hna thaa tuluthe hnyawa, ka upe la nekönatre troa icilekeu?
9 Ame la ketre ewekë ka upe la itre thöthi troa icilekeu ke, ene laka, thaa hna tuluthe hnyawa kö la wameuce ne ihaji ngöne kola hiane la nekönatre hnene la itre keme me thin. (Kolose 3:21) Alanyimu la itre keme me thine ka ajane troa kuca hnyawa la hnëqa i angatr, matre angatre a hajine la itre nekönatr, ngo sasaithi tulu hmaca pena ha la tulun. Ame pena itre xane ke, angatre a nuenue la itre nekö i angatr, ngo thaa hamëne pe la itre ihaji ka ijije göi troa thupëne la itre thöth, ke, pë petre kö hnei angatre hna atre ngöne la pengöne la mel. Nyipici laka, thaa ewekë ka hmaloi kö la troa atreine tuluthe hnyawa la tulune ihaji ngöne la kola hiane la itre nekönatr. Isapengöi nyudrene kö, ketre tune mina fe la itre aja i nyudren. Celë hi matre ma aja ixatua catre kö ketre hui ketre. Qa ngöne lai, lue ceitune qa hnine la Tusi Hmitrötre ka troa amamane la engazone la troa thatreine tuluthe la aqane troa ihetru, maine troa nuenue menune pala ha la itre nekönatr, maine troa sasaithi tulu pena.
10. Pine nemene matre, qeje Eli jë ka hape, ketre atre huje ka lapaune catr, ngo keme pe ka puafala?
10 Eli la ketre atre huje ka sisitria ekö e Isaraela, nge ketre keme fe nyidrë. Hnei nyidrë hna huliwa 40 lao macatre ngöne la ēnē, nge eje hi laka, nyidrëti la ketre ka catre trongëne hnyawa pala hi la Trenge Wathebo i Akötresie. Ketre hnei Eli pala hi hna kuca hnyawa la itre hnëqa i nyidrë, ene la huliwa ne atre huj, nge hnei nyidrë hna thele fe troa inine la wathebo i Akötresie kowe la lue nekö i nyidrë trahmany, ene Hofeni me Fineasa. Ngo ame la ejolene ke, nango tru la hnei Eli hna nuenue la lue nekö i nyidrë trahmany. Kola hane huliwa hnei Hofini me Fineasa kösë itretre huj, ngo itre “nekö i Belial” nyidro, ngöne laka, kola kuca la itre thiina ka sis, me thele la itre aja ne ngönetrei. Ketre, ame ngöne la nyidro a kuca la itre ewekë ka ngazo catre hnine la eneti hmitrötr, hnei Eli hna pujehnine troa ami nyidro qa ngöne la hnëqa ne huj. Hnei nyidrëti hi hna nango wesitrë nyidro. Qa ngöne la aqane nuenue nyidrë la lue nekö i nyidrë, Eli a amamane e cili laka, nyidrëti a atrune la lue nekö i nyidrë ngo co pë hë Iehova. Ame hë la pune lai, ke, hna cile la lue nekö i nyidrë kowe la thiina ne la hmi ka wië; drei la qaane la akötre me itre jole ka traqa kowe la hnalapa i Eli.— 1 Samuela 2:12-17, 22-25, 29; 3:13, 14; 4:11-22.
11. Nemene la ini hna troa xome hnene la itre keme me thin, qa ngöne la tulu ka ngazo i Eli?
11 Eje hi laka, itre ithupëtresiji hë la itre nekö i Eli ngöne la kola traqa la itre ewekë cili, ngo nyine tro la a amamane la engazone la troa cipa ihaji. (Wange ju la Ite Edomë 29:21.) Nyimutre la itre keme me thine ka imenune la ihnimi memine la troa nue la itre nekönatre troa isa sipu kuci mekun, qa ngöne lai angatre a cipane la ihaji ngo thaa acile pe la itre hna amekötine nyine metrötrën, ka thaa jole kö e troa trongën, ka meköti nge nyine loi kowe la itre kuku. Angatre a xomahmaloeëne la ihaji ne ihnim, uti fe hë la sasaithe la itre trepene meköti qa thei Akötresie. Nge pine laka hnene la itre keme me thine hna nuenue la itre nekö i angatr, pë hë metrötre ne la itre nekönatre kowe la musi i keme me thine maine kowe la itre xaa musi ju kö.— Wange ju la Ate Cainöj 8:11.
12. Nemene la engazone la musi Reoboama?
12 Kola amamane hnene la pengöi Reoboama, la engazone la troa sasaithe la tulu ne la aqane tro fë mus. Nyidrë pe hi lo joxu tixenuë ne la baselaia i Isaraela ngöne lo caasi pala kö la nöj, thaa joxu ka lolo kö nyidrë. Edrö i Reoboama ju pë hë la nöje hna thahluëne hnei Solomona keme i nyidrë, kola xomi akötre la nöj nge pëkö madrine i angatr. Hapeu, hnei Reoboama kö hna trotrohni angatr? Ohe. Ame ngöne la kola sipone hnene la itre qene qaja ne la nöje koi nyidrë troa ahmaloeëne la itre ehnefe i angatr, nyidrë a trije la trenge ewekë ne la itre qatr, me amekötine ka hape tro nyidrë a nyi ehacene catrëne la nöj. Pine la pitru i nyidrë, hna icilekeu me nyidrë hnene la trene lao tribu ka lapa ngöne la götrane ailopi ne Isaraela, celë hi matre, kaqa luë pi hi la baselaia.— 1 Ite Joxu 12:1-21; 2 Aqane lapa ite Joxu 10: 19.
13. Tuneka la aqane tro la itre keme me thine a neëne la tria hna kuca hnei Reoboama?
13 Hetrenyi hnine la Tusi Hmitrötre la itre tulu ka loi me ka ngazo nyine troa xomi ini qa ngön, hnene la itre keme me thin, tune la pengö i Reoboama. Nyipi ewekë tro angatre a “thele Iehova” ngöne la thith, me wange hnyawa la itre aqane tro angatre a hiane la itre nekö i angatr, jëne la itre trepene meköt ne la Tusi Hmitrötr. (Salamo 105: 4) Kola qaja ngöne Ate Cainöj 7: 7 ka hape, “Ame la iangazo, te, kola ahmone la ate ka inamacan.” Hmaloi kowe la itre thöth, nge nyine thupë angatre qa ngöne la ngazo, la itre ini hna nyi ifegone hnyawa. Ame ngöne la itre hnalapa, thaa loi kö e troa othe menune la itre nekönatre me sasaithe la tulu ne la aqane musi koi angatr, wanga thatreine pi angatre elanyi ketre mele caas, me pë mejiune kowe la itre huliwa e tro angatre a kuca. Maine tro la itre itre keme me thine a tuluthe hnyawa la aqane tro angatre a nue la itre nekönatr, memine la aqane troa xomaconyi nyudrene jëne la itre hna amekötine hna nyi ifegone hnyawa nge ka ijije troa kuca, haawe thaa tro hë nyudrene lai a thele troa catre që menu.
LOI E TROA AEJËNE LA ITRE NYIPI AJA AQANE TRO LAI A HMEKËNE WANGA PITRU JË
14, 15. Tuneka la aqane tro la itre keme me thine a wange la aqane kökötre ne la itre nekö i angatr?
14 Maine troa atraqatre la madrine ne la itre keme me thine troa goeëne la itre nekö i angatre a tru trootro, qa ngöne la kola medrenge uti hë la kola thupëtresij, ngo ma tro angatre a nango hace ngöne la itre nekö i angatre thöthi a nyiqaane troa hetrenyi la ajane troa sipu musi kowe la mele i angatr. Ngöne la hnepe ijine cili, thaa tro kö epuni a sesëkötre maine tro la nekö i epuni thöthi a catre fë mekune maine thaa hane xatua epun. Loi e tro la itre keme me thine a mekune hnyawa laka, ame la hna ajane ke, ene la troa hetrune la itre nekö i angatre matre macaje la mekun, me cile hut, nge hna mejiune kow.— Wange ju la 1 Korinito 13:11; Efeso 4:13, 14.
15 Maine nyipici laka, hace koi itre keme me thine tro angatre a drenge la itre mekune ne la itre thöthi göi troa mele caasi elany, thaa tro pi kö angatre a dreisimine la itre xaa sipo ne la itre nekö i angatre thöth. Eje hi laka, ame la aja ne la nekönatr, ke, ene la troa ketre mele tune la itre thupëtresij. Mama catre ngöne la angatre a thöth laka, nyimutre la itre ka nyiqaane thele troa nyipi atr. Hanawange la ketre ceitun, kola qaja hnei Tusi Hmitrötre göi Iosua, ketre joxu thöth: “Nge ngone la macatre hnaaköningemenëne la musi nyidë, e co pete kö [15 lao macatre], nyidëti a nyi qane troa thele Akötesi Davita qaqa i nyidë.” Drei la thiina ne thöthi ka atreine hë ketre kuci sipu hnëqa.— 2 Aqane lapa ite Joxu 34:1-3.
16. Nemene la nyine tro angatre mekune kow, ngöne la kola nue trongëne koi angatre la itre xaa hnëqa?
16 Ngo ka hetre thupene fe la hna nuenue la itre nekönatr. Qa ngöne lai, nue pi la nekö i epuni ka nyiqaane macaje la mekun, troa kepe thupene me melëne la itre thangane la hnei angeice hna xomi mekune ngön me huliwa kow. Thatraqane asë hi la itre thöthi memine la itre atr ka tru la trepene meköti celë kola hape, “ame la hna trane hnei ate, celë hi hnei angeice hna tro ha menuën.” (Galatia 6: 7) Thatreine jë kö troa thupëne paluane la itre nekönatr, matre tro pala hi angatre a tro loi. Nemene la nyine troa kuca ngöne la ijine kola ajane hnene la nekö i epun, troa kuca la ketre ewekë ka ngazo catr? Maine epuni la ketre keme maine thine trene ihnim, nge ka kuci hnëqa, tro epuni lai a qaja ka hape, “Ohea.” Nge ngöne la ijine epuni a troa qaja la itre kepin, thaa tro pi kö epuni a saze mekun, maine ohea pena koi öö. (Wange ju la Mataio 5:37.) Ngo loi e troa tupathe troa qaja ka hape, “Ohea” ngöne la thiina ka loi me menyik, pine laka, “e kola sa amenyiken, te, kola ajeane la hmenigöj.”— Ite Edomë 15: 1.
17. Nemene la itre aja ne la itre thöthi nyine tro la keme me thine a hamën?
17 Nyine hunapo gaa tingetinge ne la itre thöth, la ihaji ka catre hna hamëne cememine la ihnim, ngacama jole koi angatr e troa canga kapa la itre hna amekötine me itre trenge wathebo nyine thatraqai angatr. Maine tro la itre keme me thine a saze lapaane la itre hnei angatre hna amekötine kowe la itre nekö i angatre thenge la aliene la hni angatre o drai, haawe, tro la itre nekö i angatre a lapaa wesitramenyi hnene lai aqane ujë cili. Ketre, maine tro la itre thöthi a kapa la itre eamo me itre ixatua hnei angatre hna ajane matre troa ngaane la itre pengöi angatr, ene la lapa thaupe me mi la aqane ujë, haawe, atreine tro angatre a cile hut. Ketre, itre thöthi a madrine hnyawa la ihaji cili, e kola hane mejiune fe koi angatre jëne la aqane huliwa i angatr.— Wange ju la Isaia 35:3, 4; Luka 16:10; 19:17.
18. Nemene la itre ewekë ka eje nge jëne ixatua thene la itre thöth?
18 Tro hë a mele ka loi la itre keme me thin, qa ngöne la angatre a atre laka, hetrenyi ngöne la hnalapa la tingeting, pëkö ka enijëne la mele i angatr, memine la atreine troa cile catr, memine la ihnim, ke, tro ha tro loi la mele ne la itre nekönatr. (Efeso 4:31, 32; Iakobo 3:17, 18) Ngacama hnene la itre thöthi ka alanyimu hna tru hnine la itre fami hna akötrëne hnene la ka haitre me isi lapa, me itre xaa ewekë ka ngazo ju kö, ngo ame pe, thaa hna ajolë angatre kö hnene la itre ewekë cili troa nyipi atr. Maine epuni la keme ne la ketre fami hna aceitunëne me hunapo gaa tingeting kowe la itre neköi epuni thöth, nge atre hi nyudreni ka hape, e cili la hnë troa kapa la ihnimi gufa me ihnmi trejin, me iatruny— maine troa eje la ixatua cili matre sinetrongene la itre hna amekötine ka ijij, me ihaji ka ihmeku memine la itre trepene meköti qa ngöne la Tusi Hmitrötr— tro hë nyudreni lai a tro loi me kökötre trootro ngöne la ua; drei hi lai nyine amadrinë epun.— Wange ju la Ite Edomë 27:11.
NGÖNE LA KOLA TRAQA LA ITRE JOLE KOWE LA ITRE NEKÖNATR
19. Maine tro la itre keme me thine a hiane la nekönatre trahmanyi ngöne la gojenyi nyine tro angeice a tro ngön, nemene hë la hnëqa ka eje thene la nekönatr?
19 Eje hi laka, ka hetre thangane ka lolo catre la troa inine hnyawa la nekönatre hnene la keme me thin. Ite Edomë 22:6 a qaja ka hape: “Ininejë la nekönate thenge la jë i nyën; nge e qatë hë tha tro kö nyën’a jea qa ngön.” Ngo tuneka fe lo itre nekönatre ka menuhni, nge hna inine hnyawa hi hnei itre keme me thin? Hetrenyi kö la itre nekönatre ka tune lai? Eje hi. Nyipi ewekë troa trotrohnine hnyawa la trenge ewekë i Ite Edomë, jëne la itre xaa xötre ka lapa qëmekene me thupene la xötre celë, la kola qaja atrune la hnëqa ne la nekönatr, ene la troa “dreng” me troa drengethenge la itre keme me thine i angatr. (Ite Edomë 1: 8) Maine angatre a ajane troa lolo la fami i angatr, loi e tro asë hi la keme me thine me nekönatre a ce trongëne hnyawa la itre trepene meköti ne la Tusi Hmitrötr. Troa traqa la itre jol, e thaa hna ce huliwa kö la itre keme me thine memine la itre nekön.
20. Maine ngazo la thiina ne la itre nekönatr, pine laka, menumenu la he i angatr, nemene la aqane tro la itre keme me thine a inamacane ngöne la angatre a troa ithahnata koi nyudren?
20 Tuneka la aqane tro la itre keme me thine a ujë ngöne la kola kuca la thiina ka ngazo hnene la itre nekö i angatre thöth, me traqa la itre hnepe jol? Kolo hi lo lai a aja ixatua catre hnene la thöth. Maine tro la itre keme me thine a mekune laka, angatre a troa hiane la itre thöthi ka pë petre kö hna atre ngöne la pengöne la mel, atreine hi tro angatre a canga xomihni matre thaa tro kö a sasaithi tulu ngöne la aqane troa ithahnata. Hanawange la eamo i Paulo kowe la itre nyipi atr ngöne la ekalesia: “Ange tejine fe, maine hna xome cilë kete ate hnene la menu, qa i nyipunie ite ate ne [ua NW], troa kapa hmaca la ate ka tune lai ngöne la hni ka menyik.” (Galatia 6: 1) Ijije hi tro la itre keme me thine a xötrethenge la aqane ujë celë, ngöne la angatre a troa hajine la ketre thöthi ka kuca la ketre ewekë ka ngazo qa ngöne laka, ka menumenu la he. Maine tro la itre keme me thine a qeje pengöne hnyawa la kepine matre ngazo la aqane ujë i angeic, memine fe la aqane tro angeice a neëne troa kuca hmaca lai ewekë ka ngazo, loi pe, tro pala hi angatre a amamane hnyawa kowe la thöthi ka hape, aqane ujë i angeice la ka ngazo, ngo thaa angeice kö.— Wange ju la Iuda 22, 23.
21. Maine angatre a xötrethenge la tulu ne la ekalesia i keresiano, nemene la aqane tro la itre keme me thine a ujë ngöne la kola kuca la ketre ngazo ka tru hnene la itre nekö i angatr?
21 Hapeue kö, maine ka tru la ngazo hna kuca hnene la thöth? Ame e cili, ke angeice a ajane la ixatua ka ijij, me aqane troa ee angeice hnyawa. Ngöne la kola kuca hnene la ketre atrene la ekalesia la ketre ngazo ka sis, loi e tro angeice a ietra me tro troa wange la itre qatre thup, matre troa thele ixatua thei angatr. (Iakobo 5:14-16) Thupene hë la hnei angeice hna ietra, itre qatre thupe a ce huliwa me angeic, matre tro angeice a hetrenyi hmaca la egöcatre ngöne la ua. Ame ngöne la fami, ke, hnëqa i keme me thine la troa xatuane la thöthi ka kuca la ngazo, ngacama kola ajane troa ce ithahnatane la hace cili memine la itre qatre thup. Ketre, thaa loi kö tro angatre a thele troa juetrëne kowe la itre qatre thup, la itre ngazo ka sisi hna kuca hnene la ketre nekö i angatr.
22. Maine angatre a troa xötrethenge la tulu hna hamëne hnei Iehova, nemene la aqane ujë hna troa xome hnene la itre keme me thin, ngöne la kola kuca la ketre ngazo ka sisi hnene la nekö i angatr?
22 Ketre hace atraqatr kowe la keme me thin, ngöne la kola traqa la ketre jole ka tru kowe la sipu nekö i nyidro. Qa ngöne lai, tro hë a traqa la elëhni koi nyidro matre, ithahnata akökötrenyi jë hi kowe la nekö i nyidro ka ngazo thiina; nge ijije tro la ewekë cili a elëhnine la nekönatr. Nyipi ewekë tro pala hi epuni a mekune hnyawa laka, troa loi la thöthi elany, e atreine epuni ce mele me angatre ngöne la itre ijine kola traqa koi angatre la itre jol. Thaa tro kö së a thëthëhmine laka, ka itreqe pala hi Iehova troa köletrije la ngazo ne la itre hlue i Nyidrë— e tro angatre a amamane hnyawa la ietra i angatr. Hnangenyëne ju la itre ithahnata ne ihnim, hna qaja hnei Iehova, kola hape: “ ‘Trohemi enehila, tro sha ishenyin; maine tune la ka palulu la ite ngazo i nyipunie, tro ha wië tune la kiona; maine madra itr’eje tune la dela, tro ha it’ej’a tune la ite pene mamoe.’ ” (Isaia 1:18) Drei la ketre tulu ka lolo kowe la itre keme me thin!
23. Qëmekene la ngazo hna kuca hnene la ketre nekönatr, nemene la aqane tro la itre keme me thine a ujë, nge nemene la nyine tro angatre a neëne me thupën?
23 Celë hi matre, loi e tro pala hi epuni a thele troa xatuane la itre nekö i epuni troa ujë qa ngöne la thiina i angatre ka ngazo. Thele jë la itre eamo ka ijij, thene la itre keme me thine ka atrepengöne hnyawa ha la mel, me thene fe la itre qatre thupe ne la ekalesia. (Ite Edomë 11:14) Inine jë troa inamacane me hni ka menyike ngöne la aqane troa qaja me hnëkëne la itre ewekë, matre hmala pala hi la hni ne la nekönatre troa bëeke hmaca koi epun. The elëhni menu kö, me iakötrë. (Kolose 3: 8) Ketre, the tro kö a canga uniehnef. (1 Korinito 13:4, 7) Eje hi laka, troa sisine la ngazo, ngo thaa tro kö a sasaithe la tulu ne ihaji, me wesitre menu kowe la nekö i epun. Nyipi ewekë pe tro la itre keme me thine a catre hamëne la tulu ka loi kowe la itre nekö i angatre me cile huti ngöne la lapaun.
AQANE UJË KOWE LA ITRE KA CATRE ICILEKEU
24. Nemene la ewekë ka iakötrë ka fetra e itre xaa ijin, hnine la fami keresiano, nge tuneka la aqane tro la keme me thine a cile kow?
24 Kola mama fe ngöne la itre xaa ijine laka, ketre ase hë mekune hnene la thöthi tro angatre a xele ma trongëne la itre trepene meköti hna hnëkëne thatraqane la keresiano. E cili tro la keme me thine a pane thele hnyawa la aqane troa eköthe la mele ne la itre xaa atrene la fami. Thupëne kö ke wanga tro asë pi la trengecatre i epuni kowe la nekönatre ka icilekeu, matre wangacone ju pë hë la itre xan. Loi e tro fe epuni a hane ce ithahnatane me angatre la ewekë cili, nge tro fe a hamë mejiune koi angatr, ngo thaa tro kö a juetrëne la jole cili kowe la munëne la fami.— Wange ju la Ite Edomë 20: 18.
25. (a) Maine tro la itre keme me thine a xötrethenge la tulu ne la ekalesia i keresiano, tuneka la aqane tro angatre a kuca, maine kola mama laka, ka icilekeu la nekö i angatr? (b) Nemene la nyine tro la itre keme me thine a mekune hnyawa, ngöne la kola icilekeu hnene la itre nekö i angatr?
25 Hna qaja hnei Ioane aposetolo la atr ka thaa idrei nge ka pitru me icilekeu ngöne la ekalesia, ka hape: “The kepe angeice kö kowe la ite uma i nyipunie, nge the italofa kö me angeic.” (2 Ioane 10) Drei fe la tulu nyine tro la itre keme me thine a hane xome thatraqane la sipu nekö i angatr, maine kola öhne laka ase hë sasaithe la macatre ne troa ce lapa me keme me thin, nge catrehnine catre la aqane icilekeu. Nyipici ka hace me jole la aqane ujë celë, ngo ame pe kola thele loi lai matre hnapo ka sisitria pala hi la fami kowe la itre xaa atrene ej. Nyipi ewekë tro pala hi epuni a thupëne hnyawa la fami i epun, me eatrongë angatre hnyawa. Qa ngöne lai, loi e tro pala hi epuni a qejepengöne hnyawa la itre trepene meköti göi aqane ujë, me inamacane ngöne la aqane troa ami ifegone itre ej. Porotrike jë memine la itre xaa nekönatr. Thele jë troa atre la aqane ujë i angatre ngöne la hna ini, me ngöne la ekalesia. Ketre, loi e tro angatre a atre hnyawa laka, maine thaa epuni kö a kapa la itre thiina ne la nekönatre ka icilekeu, ngo thaa kolo kö lai a hape, epuni a xele ma wai angeic. Amamane jë epuni kowe la nekönatre laka, epuni a isi memine la thiina ka ngazo hna kuca hnei angeic. Ngöne la kola gomegome la fami hnene la huliwa ka ngazo hna kuca hnene la lue nekö i Iakobo trahmany, ame hnei nyidrë hna ejine la aqane ujë i nyidro, ngo thaa nyidroti kö.— Genese 34:1-31; 49:5-7.
26. Nemene la ka troa aloine la hni ne la itre keme me thine trene mekuthethew, maine kola icilekeu hnene ketre nekö i angatr?
26 Ma tro epuni a mekune ka hape, hna zö i epuni la kola traqa la gomegome ngöne la fami i epun. Ngo maine ase hë epuni kuca asë la itre hna amekötine hnei Iehova, ngöne la thith, haawe loi e thaa tro kö la itre ewekë cili a nyi zö epun. Ketre ixatua ka tru kowe la itre keme me thine e tro angatre a atre laka, pëkö ka hetrenyi la thiina ka pexej, qa ngöne lai, catrepi troa isa kuci qane hnyawa. (Wange ju la Ite Huliwa 20:26.) Eje hi laka, akötre kowe la hni së la troa hetre ka thaa idrei e hnine la fami, ngo e hetrenyi hë ngöne la fami i epun, catre pi troa mejiune koi Akötresie, Nyidrëti a trotrohni nyipunie, nge thatreine jë kö Nyidrëti troa nuetrije la itretre catre nyihlue i Nyidrë. (Salamo 27: 10) Catre pi troa thupëne hnyawa la hnalapa i epun, matre hnapo gaa tingetinge ngöne la götrane ua, thatraqane pë hë la itre xaa nekö i epuni pe.
27. Nemene la mejiune ka eje thene la itre keme me thine ne la ketre nekönatre ka icilekeu, e tro angatre a mekune pala hi la tulu qa ngöne la nekönatre ka mejengön?
27 Ketre, thaa tro pi kö epuni a nuetrije la mejiun. Atreine hi tro la aqane ihetru i epuni a ketr me ahmacane la hni ne la nekö i epuni ka tro menu. (Ate Cainöj 11: 6) Nyimutre la itre fami hna ketr fe hnene lai ewekë ka traqa koi epun, nge alanyimu la ka öhne la itre nekö i angatre ka tro menu a kola bëeke hmaca, tune lo ewekë hna melëne hnene la keme ne la nekönatre ka mejengön, ngöne la ceitune i Iesu. (Luka 15:11-32) Ijije hi troa hane traqa tune fe la ewekë cili koi epun.
NEMENE LA AQANE TRO LA ITRE TREPENE MEKÖTI CELË QA HNINE LA TUSI HMITRÖTRE A XATUANE . . . LA KETRE KEME MAINE THINE TROA HMEKËNE WANGA CIA JË LA ITRE ITIN, JËNE ICILEKEU NGÖNE LA HNALAPA?
Troa apoizinëne la mele ne la nekönatre hnene la mekune ne la fen, e pëkö ixatua hnei angeice hna kapa.— Ite Edomë 13:20; Efeso 2: 2.
Nyipi ewekë tro la itre keme me thine a atreine tulu ewekë ngöne la angatre a troa hnöthe me nuenue la itre nekö i angatr.— Ate Cainöj 7:7; 8: 11.
Troa amekötine la ka ngazo thiina, cememine la hni ka menyik.— Galatia 6: 1.
Atreine hi troa “aloinyi” angetre kuca la itre ngazo ka sis, e tro angatre a ietra me kapa la ixatua.— Iakobo 5:14-16.
[Hna eköhagen götran 82]
FE PI LA HNI EPUNI KOWE LA ITRE KEME ME THIN
Tro ha luelue me seseu la itre thöthi ngöne la angatre a pi ajane troa ketre mele caas. Ma tro angatre a mekune ka hape, thatreine kö angatre troa ketre mele caas, ngöne la fen. Kösë lo angatre a tupathe troa trongëne la ketre gojenyi gaa ucic. Loi e tro epuni itre nekötrahmanyi me neköjajiny, a qaja kowe la itre keme me thine i epuni la itre hnei epuni hna xouene me itre hnei epuni hna kukehnin. (Ite Edomë 23:22) Maine epuni a mekune pena ka hape, nango tru la hna hnöthi epuni hnene la itre keme thine i epun, ithahnatane ju me angatre la aja i epuni tro angatre a xatua epuni matre traqa kowe la mekune i epun, ene la troa nango nuenue epun. Thele jë troa ithahnata me angatr ngöne la ijine loi la hni i epun, nge pëkö jole thei angatr. (Ite Edomë 15:23) Ketre, loi e tro epuni a thele troa ifekeune hnyawa la itre mekun.
[Iatr ne la götran 83]
Eje hi laka, tro hë la itre nekönatre a tru trootro me atreine mele elany e hna xatua angatre hnene la itre keme me thine i angatre troa cile kowe la itre jole ne la itre nekö i angatre thöth