Itre Itus Ka Nyitrepene La Mel Me Huliwa Ne Cainöj Pepa Nyine Huliwan
5-11 FEBUARE
ITRE TRENGAMO QA HNINE LA WESI ULA | MATAIO 12-13
“Ceitune Göi Qitr Me Zizania”
(Mataio 13:24-26) Nyidëti hmaca a amamane koi angate la kete cei tun, ka hape, Ame la baselaia ne hnengödrai, te, tune la ate trane la ite wene ka loi ngöne la zi angeic ; 25 ngo kolo pete kö a meköle la nöjei ate, ame hna tropi la ithupëjia me angeic, a trane trâne la qite hnei zizania mate köte hmaca. 26 Nge cia ha me wa, ame hna mamapi fe la zizania.
“Hana Wang Ini a Ce Me Nyipunie Ngöne La Nöjei Drai Asëjëihë”
2 Ame la itre ewekë ka traqa ngöne la hlapa ne la atre eënyi ngöne la ceitun, tre itre ej a nyi hatrene la aqane me ijine tro Iesu a icasinekeune la lapa ne la itre qitr, ene la itre Keresiano hna iëne ka troa ce musi me nyidrë ngöne la Baselaia i nyidrë. Hna nyiqaane jumi feja lo Penetekos 33 M.K. Troa umuthe la kola icasinekeune la itre hna iëne ka mele petre kö e celë fen ngöne la pune la fene celë, e kapa jë angatre la hna pelehatrene tixenuë, nge thupene lai, angatre pë hë a elë jë hnengödrai eë. (Mat. 24:31; Hna ama. 7:1-4) Tune la hna itënyi ngöne la wetr a aijijë së troa öhne hnyawa la nöjei pengöne ewekë asë, ketre tune mina fe kola aijijë së hnene la ceitune celë troa goeëne hnyawa la aqane trongene la nöjei ewekë ka traqa qaane ekö, nge uti hë enehila, a 2 000 hë lao macatre. Qa ngöne la itre ewekë hna goeëne cili, nemene la aqane trongene la nöjei ewekë ka hetre pengöne memine la Baselaia, nge ka mama koi së? Hnene la ceitune celë hna qaja la ijine kola jume la feja, me kola cia, me kola menue. Tro pe la tane mekune celë a qeje pengöne hnyawane la ijine menue.
ITRE HNA THUPËNE HNYAWA HNEI IESU
3 Ame ngöne lo kola xejë la itre macatre tru hadredre M.K., “mamapi fe la zizania” ngöne lo kola nyiqaane mama hnene la itre Keresiano göi ëjen ngöne la hlapa, ene la fen. (Mat. 13:26) Ame ngöne la itre macatre foa hadredr, hna sasaithe la etrune la itre Keresiano hna iën hnene la itre Keresiano hna aceitunëne me zizania. Mekune kö laka ame ngöne lo ceitun, hnene la itre sinelapa hna sipone kowe la joxu i angatre troa feje trije la itre zizania. (Mat. 13:28) Nemene la hna sa hnene la joxu?
(Mataio 13:27-29) Ame hna traqapi la ite sinelapa ne la tene uma, me hape koi angeic, Joxu, hape u, tha hnei cilieti kö hna trane la ite wene ka loi ngöne la zi cilie ? nge qa kö ka la zizania ? 28 Öni nyidëti koi angat, ka hape, Hna kuca lai hnei ithupëjia. Önine la ite sinelapa koi nyidëti, ka hape, Hape u, aja i cilieti e tro huni a feje xawane it’ ej ? 29 Öni nyidëti, ka hape, Ohea, the feje kö la zizania, wanga fejejë fe la qit.
“Hana Wang Ini a Ce Me Nyipunie Ngöne La Nöjei Drai Asëjëihë”
4 Iesu a qaja ju la qitre me zizania ka hape: “Loi kö tro lu’ ej’ a ce cia uti hë la troa menue.” Kola mama ngöne la trenge ithanata celë ka hape, qaane lo hneijine ne lo itre pane keresiano uti hë enehila, pëkö hna pë Keresiano hna iëne hna aceitunëne me itre qitre e celë fen. Kola anyipicine la mekune celë hnene la itre hna qaja hnei Iesu kowe la itretre drei nyidrë: “Ini a ce me nyipunie ngöne la nöjei drai asëjëihë uti hë la hneijin ne kola troa nyipune la fen.” (Mat. 28:20, MN) Celë hi matre, tro Iesu a hmekëne la itre Keresiano hna iëne ngöne la nöjei drai uti hë la hneijine ne la pun. Ngo, pine laka hna cia tranyi angatre hnene la itre Keresiano hna aceitunëne me zizania, thatreine kö së troa atre ka hape, drei la itre atr ka ceitu me qitr ngöne la hneijine ka qea catre cili. Ngo kola ha traqa koi thötre lao macatre qëmekene troa nyiqaane la hneijine menue, mama cile hnyawa pi hi lo lapa ne la itre qitr. Hna mama tune kaa?
(Mataio 13:30) Loi kö tro lu’ ej’ a ce cia uti hë la troa menue ; nge ngöne la ijine menue tro ni a qaja koi angete menue, ka hape, Pane ce xawanejë la zizania, me ukëne me otheju nyine deuth tij ; ngo umënejë la qite hnine la uma qazing.
“Hana Wang Ini a Ce Me Nyipunie Ngöne La Nöjei Drai Asëjëihë”
10 Ame la hnapan, tre kola xawane la zizania. Öni Iesu: “Ngöne la ijine menue tro ni a qaja koi angete menue, ka hape, Pane ce xawanejë la zizania, me ukëne.” Thupene la 1914, hnene la itre angela hna nyiqaane ‘ce xawane’ la itre Keresiano ka ceitu me zizania, matre xome triji angatre qaathene “la ite nekö ne la baselaia,” ene la itre hna iën.—Mat. 13:30, 38, 41.
11 Kolo pala hi a kökötre trootro la huliwa ne xawan, nge kola mama hnyawa trootro la eisapengöne ne la lue lapa. (Hna ama. 18:1, 4) Mama hnyawa ha lo 1919, ka hape, kei hë Babulona Atraqatr, ke pëhë mene i angeice kowe la nyipi hmi. Nemene la ewekë ka amamane ka hape, isa pengöne kö la itre nyipi Keresiano me itre Keresiano göi ëjen? Huliwa ne cainöj. Hnene la itre ka cilëmekene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr hna nyiqaane amamane hnyawa la enyipiewekëne la tro la isa ala casi a catre cainöjëne la Baselaia. Ame la enyipicin, tre, hnene la sine boroshüre hna hape Koi Epun, Itre Hna Ahnithe Kow La Huliwa (qene Papale), hna fejane lo 1919, hna thuecatrene la nöjei Keresiano hna iëne troa cainöje trootro ngöne la itre hnalapa. Eje a qaja ka hape: “Kösë ketre huliwa ka tru e troa wang, ngo huliwa i Joxu lai, nge tro sa eatrëne la huliwa cili jëne la trenge i catre i nyidrë. Ketre edrö së troa hane kuca la huliwa ne cainöj.” Nemene la thangan? Qaane ju hi la ijine cili, hnene la Ita Ne Thup ne 1922 hna qaja ka hape, hna elë la etrune la hna cainöje hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr. Tha qea ju kö e thupen, nge ame la huliwa ne cainöje trootro, tre, celë hi ka qajaqaja la itre Keresiano ka mele nyipici, nge tha saze kö uti hë enehila.
12 Ame la hnaaluen, tre, kola umëne la qitr. Iesu a upe la itre angela me hape: “Umënejë [icasinekeunejë] la qite hnine la uma qazing.” (Mat. 13:30) Qaane lo 1919, hna icasinekeune la itre hna iëne ngöne la ekalesia i Keresiano hna awiën. Ame kowe la itre Keresiano hna iëne ka mele petre kö e celë fen ngöne la pune la fene celë, troa umuthe la huliwa ne icasinekeu i angatre e kapa jë angatre la edrö i angatre e hnengödrai.—Dan. 7:18, 22, 27.
Troa Sine Thel La Itre Mekune Ka Sisitria
(Mataio 12:20) Tha tro kö angeic’a hutra la hainyi ka pej, nge tha tro kö angeic’ a apineju la eunyine kola enuk, uti hë la tro angeic’ a upe la meköti troa apon.
nwtsty Ithuemacany göi Mataio 12:20
hainyi ka pej: Ame la laam ekö, tre, ketre trengen hna nyialien hnei oel, nge hna amë e hnin, la ketre hnepe lino matre tro palahi a mel la ukahlokin. Ame la qene Heleni ne la hna hape, “eunyine kola enuk,” tre, kola qaja la eunyine ka so pine laka, hetre wanalep ka idreuth ngo pi hë la eë. Ame la hna perofetan ngöne Isaia 42:3 tre, kola qaja la aqane utipine Iesu; tha tro kö nyidrëti a apine la mejiun ka ej thene la itre atr ka hni ka ipië me akötr.
(Mataio 13:25) ngo kolo pete kö a meköle la nöjei ate, ame hna tropi la ithupëjia me angeic, a trane trâne la qite hnei zizania mate köte hmaca.
ATRE FE HI EPUN?
Hapeu, ka nyipici kö ka hape, ame ekö hna hane tra feja hnei ketre ngöne la hlapa i ketre?
ÖNI Iesu ngöne Mataio 13:24-26 ka hape: “Ame la baselaia ne hnengödrai, te, tune la ate trane la ite wene ka loi ngöne la zi angeic ; ngo kolo pete kö a meköle la nöjei ate, ame hna tropi la ithupëjia me angeic, a trane trâne la qite hnei zizania mate köte hmaca. Nge cia ha me wa, ame hna mamapi fe la zizania.” Ame kowe la itre ka inamacan, tre tha ka nyipici kö la hna qaja ngöne la ceitune celë. Ngo kola mama ngöne la itre wathebo i angetre Roma ekö laka, hetre ewekë ka tune lai hna kuca ngöne la ijine cili.
Önine la ketre diksioner ne la Tusi Hmitrötr ka hape, ame fene la wathebo i angetre Roma, tre troa trane la atr ka tra zizania ngöne la hlapa ne la ketre atr. Kola ujë tune lai, ke kola itëkeun. Hnene laka hna acile la wathebo celë, haawe, kola anyipicine laka, ewekë lai ka traqa ekö. Öni Alastair Kerr, atre inine la wathebo, ka hape, ame lo macatre 533 thupe i Keriso, hnei Justinian, Joxu i angetre Roma hna kuca la ca itus, hna hëne ka hape, Digest. Ej a qatrenge la itre wathebo i angetre Roma, nge hetrenyi fe la itre mekuna ne la itre ka inamacan, qaane lo macatre 100 koi 250 thupe i Keriso. Hnei Ulpian, atr ka inamacan, hna qaja e hnine la itus Digest la ketre ewekë ka traqa ngöne lo itre macatre 100. Hna trane la itre zizania ngöne la hlapa ne la ketre atr, nge ame la pun, ngazo asë hë la hna eëny. Matre kola ithanatane hnene la itus Digest la itre nyine kuca hnene la ka eëny, matre troa nyihnane hnei mani la itre ifeja ka luz.
Hna traqa la itre ewekë celë ekö ngöne la musi angetre Roma, matre kola mama ngöne la ceitune i Iesu laka, ewekë lai ka traqa koi angatr ekö.
E Tusi Hmitrötr
(Mataio 12:1-21) NGÖNE la ijine cili Iesu a jötëti ngöne la hna eënyi e sabath ; nge mecijinë hë la angete dei nyidë, me qane troa sa iwene qite me xen. 2 Ngo öhnë hë la nöjei faresaio, ame hnei angate hna qaja koi nyidëti, ka hape, Hana wang, la angete dei nyipë kola kuca la ka tha ijije troa kuca ngöne la sabath. 3 Nge öni nyidëti koi angat, ka hape, Tha hna e kö hnei nyipunieti lo hnei Davita hna kuca, lo angeic’ a mecijin, me itete ce me angeic ; 4 ene lo hnei angeice hna löjë kowe la ēnē i Akötesi, me xeni la ite areto nyine amaman, lo ka tha ijije tro angeic’ a xeni me itete ce me angeic, ngo loi hmekuje hi la angete huj ? 5 Kete tha hane kö nyipunieti e ngöne la wathebo, la hnei angete huje hna tha ahmitötëne la sabathi ngöne la sabathi hnine la ēnēti hmitöt, ngo tha ngazo kö angat ? 6 Ngo ini a qaja koi nyipunie, ka hape, Hane pe la ka tru hune la ēnē. 7 Ngo maine ate hnei nyipunie la pengöne la hna qaja, ka hape “Ajange la ihnim, ngo tha huje kö,” maine tha hna jele ngazone la ite ka tha ngazo kö. 8 Ke Nekö i ate la Joxu ne la sabath. 9 Nge nyidëti a jötëti celati lai, me thithatijë kowe la sunago i angat ; 10 nge hana wang, ej’ e cili la ate fite im. Ame hnei angate hna hnyingë nyidë, ka hape, Hmitöte troa iamele ngöne la sabath ? mate troa nyi ewekë nyidë. 11 Öni nyidëti koi angat, ka hape, Dei e nyipunie tene mamoe e kei la kete kowe kuhu hnaope ngöne la sabath, te, tha tro kö angeic’ a xölehuj, me ea hmaca ej ? 12 Nge hape u, tha sisitia la ate hune la mamoe ? Celë hi mate loi troa kuca la loi ngöne la sabath. 13 Ame hnei nyidëti hna ulatine kowe la ate, ka hape, Shathepi la ime i ’ö. Nge angeic’ a shath ; ame hna loipi, tune la kete. 14 Ame hna löpi la nöjei faresaio troa ithanata nyidë, ma troa humuthi nyidëti tune ka. 15 Nge wangate hmekunë hë Iesu, nyidëti a nue pe lai ; nge ala nyimu la nöjei ate kola jötëti thenge nyidë, nge nydëti a amele angat’ asë ; 16 me shewe angate mate tha tro kö angat’ a amamai nyidë ; 17 mate eate la hna qaja hnei Isaia perofeta, ka hape, 18 “Hana wange la hlueng, lo ianang ; la himinang, lo hnei unge hna mejiun ; tro ni a atë la Unge hui angeic, nge tro angeic’ a amamane la meköti kowe la nöjei nöj. 19 Tha tro kö angeic’ a icatë, me ewekë draië ; kete pëkö ate tro ha denge la aqane ewekë i angeic’ e kuhu gojeny. 20 Tha tro kö angeic’a hutra la hainyi ka pej, nge tha tro kö angeic’ a apineju la eunyine kola enuk, uti hë la tro angeic’ a upe la meköti troa apon. 21 Nge tro la nöjei etheni a lapaune kowe la ëje i angeic.”
12-18 FEBUARE
ITRE TRENGAMO QA HNINE LA WESI ULA | MATAIO 14-15
“Hna Thuane La Ka Ala Nyimu Jëne La Ka Ala Xalaith”
(Mataio 14:16, 17) Ngo öni Iesu koi angat, ka hape, Ohe, the tro kö angat ; ithu a i angate pe. 17 Nge öni angate koi nyidëti, ka hape, Tha tru kö the huni la, ngo tripi hi la o areto nge lue i.
Hna Thuane La Ka Ala Nyimu Jëne La Ka Ala Xalaith
2 Ame la Iesu a öhne la ka ala nyim, nyidrëti hi lai a utipine ju la itre atr, ame hnei nyidrëti hna aloine la meci ne la itre xan, me ini angatre la itre ewekë ka nyimutre göne la Baselaia i Akötresie. Hejiheji hë, ame hna tro pi la itretre drenge me qaja koi Iesu troa upe la itre atr matre tro jë angatre kowe la itre neköi traone gaa easenyi troa itö a i angatr. Ngo öni Iesu kowe la itretre drei nyidrë: “Ohe, the tro kö angat ; ithu a i angate pe.” Angatr a sesëkötre la kola qaja tun, pine laka, co catre hi la kemeji angatr, faifi hi lao falawa, nge lue neköi i.
(Mataio 14:18, 19) Ame hnei nyidëti hna ulatin, ka hape, Awepi. 19 Nge nyidëti a upe la ka ala nyimu troa lapa hune la hnënge haö; ame hnei nyidëti hna xome la ite areto ka tripi me lue i, me galajë draië, me olen, me thupathupa, me hamëne la ite areto koi angete deng, nge angate pena kowe la ka ala nyimu.
Hna Thuane La Ka Ala Nyimu Jëne La Ka Ala Xalaith
3 Hnene la utipine i Iesu, ame hnei nyidrëti hna kuca ju la ketre iamamanyikeu, eje hmekuje hi la iamamanyikeu hna cinyihane asë ngöne la foa lao evangelia. (Mar. 6:35-44; Luka 9:10-17; Ioane 6:1-13) Hnei Iesu hna upe la itretre drei nyidrë troa qaja kowe la ka ala nyimu troa lapa xötrë hune la ihaö, isa ca hadredre ngöne isa ca xötr, nge isa fifitre ngöne isa ca xötr. Thupene jë hi la hna thith, ame hnei nyidrëti hna thupathupa la itre falawa, me thawa trongëne la itre i. Ase jë hi, tha hnei nyidrëti kö hna hamëne mekötine la xen kowe la itre atr, ngo hnei nyidrëti pe hna pane thawa “koi angete deng, nge angate pena kowe la ka ala nyimu.” Meji asë hi la nöjei atr, nge munë ju pe kö, drei la ketre iamamanyikeu! Öhne fe hi epun: Hnei Iesu hna ithuane la itre thauzane jëne la ka ala xalaith, ene la itretre drei nyidrë.
(Mataio 14:20, 21) Angat’ asë a xen, ame hna mejiju; nge angat’ a xome la ite sine munëne nge tiqa ha la ite tenge ka luako. 21 Nge ame angete xeni, te, kösë tripi la o thausane ite trahmany, tha hna e fe kö la ite föe me nekönat.
nwtsty Ithuemacany göi Mataio 14:21
la itre föe me nekönatr: Mataio hmekuje hi la ka hane qaja la itre föe me nekönatr, ngöne la angeic a qejepengöne la iamamanyikeu celë. Maine jë kola elë koi 15 000 la etrune la itre atr hna thuan.
Hna Thuane La Ka Ala Nyimu Jëne La Ka Ala Xalaith
PANE mekune jë la ewekë ka traqa. (E jë la Mataio 14:14-21.) Kolo 32 M.K. qëmekene la Paseka. Hnene la itre atr ka ala nyim, 5 000 lao trahmany, nge tha hna e kö la itre föe me itre nekönatr, hna xötrethenge Iesu me itretre drei nyidrë kowe la ketre götrane gaa mi ne Bethesaida, neköi traone ne götrane kolopi, ngöne la ngöne gejë ne la Hneopegejë ne Galilaia.
Troa Sine Thel La Itre Mekune Ka Sisitria
(Mataio 15:7-9) Itete thoi, loi la hnei Isaia hna perofetane göi nyipunie, ka hape, 8 “Ame la nöje celë, te, kola easenyi ni hnene la ite qe i angat, me atrunyi ni hnene la ite ukeineqë ; ngo ame la ite hni angat, te, iananyi me ini. 9 Huliwapi hë angat’ a atrunyi ni, ngo inine pe la nöjei wathebo i ate.”
nwtsty Ithuemacany göi Mataio 15:7
Itretre thoi: Ame la hnaewekë qene Heleni hy·po·kri·tesʹ, tre kola qaja la angetre Heleni (me angetre Roma e thupen) ka elo théâtre ekö laka, angatr a ami masque matre atrune la nine i angatr. Hna xome la hnaewekë celë matre troa qejepengöne la itre atr ka iaö, maine ka thiina ka thoi, maine pena ka sipu selë angatr. Ame e celë, Iesu a hëne lo itre hene ne hmi angetre Iuda ka hape, “itretre thoi.”—Mat. 6:5, 16.
(Mataio 15:26) Ngo nyidëti a wetë, ka hape, Tha loi kö troa xome la a i ite nekön, me kuiëne koi ite [kuli].
nwtsty Ithuemacany göi Mataio 15:26
itre nekön . . . itre kuli: Pine laka, ka pui ngazo la itre kuli ngöne la Wathebo i Mose, matre hna qaja angazo itre ej e hnine la Tusi Hmitrötr. (Lev. 11:27; Mat. 7:6; Fil. 3:2; Hna ama. 22:15) Ngo ame pe ngöne la tusi Mareko (7:27) me Mataio, hnei Iesu hna qaja aloinyi itre ej la nyidrëti a qaja la ‘itre kuli’ me “itre kuli ne hnalapa.” Maine jë, Iesu a amaman e cili laka, nyidrëti a hniin la itre neköi öni ka mem ngöne lo itre hnalapa ne la angetre ethen. Ame la Iesu a aceitunëne la angetre Isaraela memine la “ite nekön,” me angetre ethen memine la ‘itre kuli,’ tre, nyidrëti lai a amamane la ka nyipiewekë. Ame ngöne la itre hnalapa hnë hetre nekönatr me neköi öni tre, itre nekönatr la hna pane thuan.
E Tusi Hmitrötr
(Mataio 15:1-20) AME hna traqa koi Iesu la angete faresaio me angete cinyihanyi qa Ierusalema, me hape, 2 Ue laka shashaithe hnei angete dei cilie la hna ini hnei ite qat ? ke tha pane köla ime kö angate e troa xen. 3 Nge nyidëti a wetë koi angate, me hape, Ue lae nyipunie a kete shashaithe la wathebo i Akötesie hnene la hna ini hnei nyipunie ? 4 Ke hnei Akötesieti hna ulatin, ka hape, “Metötëneju la keme me thin” ; nge, “Ame angeic’ ate qaja angazone la keme me thin, tro ha humuthi angeic.” 5 Ngo öni nyipunie, ka hape, Ame la ate qaja kowe la keme me thin, ka hape, Hmitötë hë la ite ewekënge nyine xomexatua nyipo, 6 mate tha metötëne hmaca kö la keme me thine i angeic. Tune lai nyipunieti a atiane la wesi ula i Akötesie hnene la ite hna ini hnei nyipunie. 7 Itete thoi, loi la hnei Isaia hna perofetane göi nyipunie, ka hape, 8 “Ame la nöje celë, te, kola easenyi ni hnene la ite qe i angat, me atrunyi ni hnene la ite ukeineqë ; ngo ame la ite hni angat, te, iananyi me ini. 9 Huliwapi hë angat’ a atrunyi ni, ngo inine pe la nöjei wathebo i ate.” 10 Ame hnei nyidëti hna hëne la ka ala nyimu, me ulatine koi angat, ka hape, Dengeju nyipunie me trotrohnineju ; 11 Tha celë kö ewekë hna lö kowe la ukeineqë la nyine angazone la ate, ngo loi la ewekë hna löpi qa ngöne la ukeineqë, celë pe nyine angazone la ate. 12 Ame hna tropi angete deng, me hape koi nyidë, Atengëtine hi enëtilai laka nöjei faresaio a elëhnine la hna shamatine la ulati cili ? 13 Nge nyidëti a wetë, me hape, Ame la nöjei sinöe tha hna trane kö hnei Kakati e koho hnengödrai, te, tro ha feje më iwane jë. 14 Loiju kö angat ; ite timeke angate kola ie ite timek. Nge maine ea la timeke hnei kete timek, tro asë hë nyidoti a ce kei e kuhu hnaop. 15 Ame hna sa hnei Peteru me hape koi nyidëti, Ula pengöwatine jë kowai nyihunie la ceitune cili. 16 Nyidëti a ulatin, ka hape, Hape u, tha trotrohnine pala kö nyipunie ? 17 Tha wangate hmekune kö nyipunie laka, ame la nöjei ewekë ka löjë kowe la ukeineqë a tro kowe la xel, ame hna helëne hnite eë ? 18 Ngo ame la nöjei ewekë ka löpi qa ngöne la ukeineqë, te, kola tropi qa kuhu hni, celë hi ate asisine la ate. 19 Ke kola löpi qa kuhu hni la meku ngazo, me humu at, me nyi xetë, me kuci ngazo, me ënö, me atë la thoi, me jele ngazon ; 20 celë hi ite nyine angazone la ate ; ngo ame la troa xeni nge tha hna köla ime kö, te, tha nyine angazone kö la ate.
19-25 FEBUARE
ITRE TRENGAMO QA HNINE LA WESI ULA | MATAIO 16-17
“Nemene La Hnei Epuni Hna Mekun?”
(Mataio 16:21, 22) Qane lai Iesu a nyi qane troa amamane koi angete dei nyidë, laka tro nyidëti Ierusalema eë, me xomi hnine la nöjei ewekë ka kösaue qa thene la ite qat, me ite tane i angete huj, me angete cinyihany, nge troa humuth, nge troa mele hmaca e drai hnaakönin. 22 Ame hnei Peteru hna e nyidë me qane troa shewe nyidë, kola hape, Ekölö hi ni enëtilai, Joxu; tha tro kö a axajanëti lai koi cilie.
Itre Trahmany—Metrötrëne Ju La Musi Keriso
17 Ame e ketre ijin, hnei Iesu hna qaja kowe la itre aposetolo ka hape, nyidrëti a troa tro e Ierusalema, nge troa axösisi nyidrëti hnene la “ite qat, me ite tane i angete huj, me angete cinyihany, nge troa humuth, nge troa mele hmaca e drai hnaakönin.” Ame e cili, Peteru a xomaconyi Iesu me qaja ka hape: “Ekölö hi ni enëtilai, Joxu ; tha tro kö a [traqa] lai koi cilie.” Kola amamane ka hape, ka ngazo la aqane waiewekë i Peteru ke, angeic ha kei thenge la itre aja i angeic. Nyipiewekë troa ameköti angeic. Celë hi matre sa jë hi Iesu ka hape: “Satana fe, trojë kowe la hutröng, eö la ate nyi zö ni; ke tha mekune kö eö la ite ewekë i Akötesie, ngo ite ewekë i ate pe.”—Mataio 16:21-23.
(Mataio 16:23) Nge nyidëti a thaeletejë me hape koi Peteru, Satana fe, trojë kowe la hutröng, eö la ate nyi zö ni; ke tha mekune kö eö la ite ewekë i Akötesie, ngo ite ewekë i ate pe.
Hmeke Ju Ke Satana a Thele Tha!
16 Ijiji Satana fe troa amenune la itre ka catre nyihlue i Iehova. Pane mekune jë lo Iesu a qaja kowe la itre aposetolo i nyidrë ka hape, easenyi hë matre humuthi nyidrëti pi. Peteru a meku Iesu me qaja ju koi nyidrëti ka hape: “Ekölö hi ni enëtilai, Joxu ; tha tro kö a traqa tune lai koi cilie.” Öni Iesu jë hi e sa koi Peteru ka hape: “Satana fe, trojë kowe la hutröng!” (Mataio 16:22, 23, MN) Hnauëne laka, Iesu a jelë Peteru ka hape, “Satana”? Pine laka, atre hnyawa hi Iesu la ewekë ka troa traqa koi nyidrë. Easenyi hë matre meci pi Iesu, nge troa mama hnyawa e cili ka hape, Diabolo la atre thoi. Ketre ijine lai ka jole catr, celë hi matre tha ijine tro kö Iesu lai a pane meku nyidrë. Eje hi laka, maine tha ka hmeke ju Iesu, tro ha atraqatre la madrine i Satana.
17 Easë hi lai a melëne la ketre ijine ka jole catr, ke easenyi hë matre traqa pi la pune la fene celë. Satana a ajane tro sa hane meku së, me thele tro sa melëne la fene celë. Aja i angeice fe tro sa thëthëhmine ka hape, easë lo la a melëne la hneijinene la pun, ene pe tha tro hë sa hane hmek. Wange kö, ke hane jë traqa tune lai koi epun! Haawe, ‘hmeke jë’! (Mataio 24:42) Tha tro pi kö epuni a jelenyipicine la itre trengathoi Satana hna hape, tha tro kö a canga traqa la pune la fene celë, maine pena tha tro kö a nyipune la fen.
(Mataio 16:24, MN) Ame hnei Iesu hna ulatine koi angete dei nyidëti, ka hape, Maine kete ate a ajane troa xöte thenge ni, loi e tro angeic’ a xele angeice kö, me xome la satauro i angeice kö, me xöte thenge ni fë.
‘Trojë Nge Loi e Troa Inine La Itre Atr, Me Bapataiso Angate’
9 Nemene la aqane tro sa xötrethenge la tulu i Iesu, ngöne la aqane troa kuca la aja i Akötresie? Öni Iesu kowe la itretre drei nyidrë, ka hape: “Maine kete ate a ajane troa xöte thenge ni, loi e tro angeic’ a xele angeice kö, me xome la satauro (sinöe) i angeice kö, me xöte thenge ni fë.” (Mataio 16:24) Iesu a e wengëne e celë la köni ewekë nyine tro sa kuca. Ame la hnapan, tre, tro sa “xele” së kö. Kolo hi lai a hape, tro sa nuetrije la thiina së ka pitru, me itre thiina së ka ngazo me kapa la itre eamo memine la hna amekötin hnei Akötresie. Ame la ewekë hnaaluen, tro sa ‘isa ajöne la sinöe së.’ Ngöne la hneijine i Iesu, ame lai hna qaja ka hape, easa ajöne la sinöe së, tre, kolo hi lai a nyi hatrene la hleuhleu me akötr. Pine laka itre Keresiano së, easë a kapa la akötr ngöne la itre xaa ijin, pine laka, atre hi së ka hape, easa akötr pine la maca ka loi. (2 Timoteo 1:8) Ngacama kola hnyima sai së maine goeën amenyi së hnene la itre atre ne fen, ngo tui Keriso, easë a ‘tha nyipine la hmahma,’ nge atraqatre la madrine së laka hna kepe së hnei Akötresie. (Heberu 12:2) Ame la ewekë hnaakönin, ke easë a xötrethenge Iesu “uti hë epin’epine palua.”—Salamo 73:26; 119:44; 145:2.
Troa Sine Thel La Itre Mekune Ka Sisitria
(Mataio 16:18) Nge ini a qaja koi ’ö ka hape, Peteru eö, nge hune la etë celë tro ni a acile la ekalesiang, nge tha tro kö a cate la nöjei qanahage ne hedis hun’ ej.
nwtsty Ithuemacany göi Mataio 16:18
Peteru eö, nge hune la etë celë: Ame la hnaewekë qene Heleni peʹtros, tre, kola qaja la “sine etë.” Ame e celë, hna xom la hnaewekë matre nyi ej (Peteru), ene lo ej qene Heleni hnei Iesu hna hamën koi Simona. (Ioane 1:42) Ame pena la ketre hnaewekë ka ceitu, peʹtra, tre, hna ujën ka hape, “etë,” nge kola qaja la ketre etë ka tru, maine ketre git, maine ketre tra etë. Hna qaja fe la hnaewekë celë ngöne la itre tusi Mat. 7:24, 25; 27:60; Luka 6:48; 8:6; Rom. 9:33; 1 Kor. 10:4; 1 Pet. 2:8. Nyipici, tha hnei Peteru kö hna mekun ka hape, angeice hi la etë hnë tro Iesu a xupe la ekalesia i nyidrë. Celë hi matre cinyihane ju angeic ngöne 1 Pet. 2:4-8 ka hape, Iesu hmekuje hi la “sine etë xomixöt,” hna iën hnei Akötresie. Ketre tune mina fe, hnei Paulo aposetolo hna qaja ka hape, Iesu la “tepen” me “giti ne u.” (1 Kor. 3:11; 10:4) Haawe, ame la nyipi aliene la itre trengewekë i Iesu tre: ‘Eö, lo hnenge hna hën ka hape, Peteru, ketre Sine Etë, hnei eö hna wangatrehmekune “la etë celë,” ene Keriso, lo atr ka nyitrepene la ekalesia ne la itre Keresiano.’
ekalesia: Celë hi pane mama la hnaewekë qene Heleni ek·kle·siʹa, ngöne la Tusi Hmitrötr. Ame ngöne la hnaewekë celë, hna xome la qene Heleni, ek, kola hape, “trön,” me ka·leʹo, kola hape, “hën.” Kola qaja la ketre gurup hna hën, matre troa kuca la ketre huliwa. Ame ngöne la xötre celë, Iesu a perofetan la ijine kola troa acil la ekalesia ne la itre Keresiano, hna troa sin hnene lo itre Keresiano hna iën laka, “ite etë ka mel” hna troa xup “hnyine uma ne u.” (1 Pet. 2:4, 5) Alanyimua qaja la hnaewekë celë qene Heleni ngöne la Septante, matre troa qaja la “ekalesia,” ene la nöje i Akötresieti asë. (Deu. 23:3; 31:30) Ame ngöne Ite hu. 7:38, hna qaja ka hape, ketre “ekalesia,” la angetre Isaraela hna hëne qa Aigupito. Ketre tune mina fe, ame la itre Keresiano ‘hna hëne . . . qa ngöne la jidr’ me hna ‘iëne . . . qa la fen’ tre, angatre hi la “ekalesia i Akötesie.”—1 Pet. 2:9; Ioane 15:19; 1 Kor. 1:2.
(Mataio 16:19) Nge tro ni a hamë eö la ite ki ne la baselaia ne hnengödrai; nge ame la ewekë hnei ’ö hna troa acaten’ e celë fen, te, tro ha acaten’ e koho hnengödrai; nge ame la ewekë hnei’ö hna troa sheng’ e celë fen, te, tro ha sheng’ e koho hnengödrai.
nwtsty Ithuemacany göi Mataio 16:19
itre ki ne la Baselaia ne hnengödrai: Ame la itre atr ka trene ki e hnine la Tusi Hmitrötr, tre, kolo itre ka hetre mus. (1 A. l. ite jo. 9:26, 27; Is. 22:20-22) Matre ame la hnaewekë hna hape, “ki” tre, kola nyihatrene la musi me hnëqa ne la ketre atr. Hnei Peteru hna xome la itre “ki” cili, matre troa fe gojenyi kowe la angetre Iuda (Ite hu. 2:22-41), angetre Samaria (Ite hu. 8:14-17), me angetre ethen (Ite hu. 10:34-38), me aijijë angatr troa kapa la uati hmitrötre i Akötresie, me sin la Baselaia e hnengödrai.
E Tusi Hmitrötr
(Mataio 16:1-20) AME hna traqapi la nöjei faresaio me sadukaio troa tupathi nyidë, kola sipo nyidëti troa amamane la kete iamamanyikeu qa hnengödrai. 2 Ngo nyidëti a wetë koi angat, ka hape, E hejiheji hë nyipunieti a hape, Tro ha loi drai, ke tho hë la hnengödrai. 3 Nge e hmakanyi, Tro ha ngazo la drai, ke tho hë me fekawe la hnengödrai. Ateinë hë nyipunie troa wangate hmekune la pengöne la hnengödrai, tha ‘teine kö nyipunie troa wangate hmekune la nöjei hatene la nöjei ijin. 4 Xöte ka ngazo me kuci ngazo, kola thele la iamamanyikeu, ngo tha tro kö a hamëne la iamamanyikeu koi angat, ngo loi la iamamanyikeu, ene Iona perofeta. Ame hnei nyidëti hna nue angate pe me jötë. 5 Nge xepë hë la angete denge ngöne la kete götran, thëthëhminë hë angate troa nyi areto fe. 6 Ame hnei Iesu hna ulatine koi angat, ka hape, We nyipunie, wangejë kö la levene i angete faresaio me sadukaio. 7 Nge angat’ a ithanatanekeun, ka hape, Ma qa ngöne laka tha hne shë kö hna nyi areto fe. 8 Nge Iesu a atengëtin, nyidëti a ulatin, ka hape, Itete lapaune acon, ue lae nyipunieti laka ithanatanekeune laka pëkö areto ? 9 Tha trotrohnine pala kö nyipunie, nge tha mekune kö la ite areto ka tripi nge ala tripi la o thausan, nge ije tenge hnei nyipunie hna xom ? 10 Kete tune la ite areto ka luengemene nge ala eke thausan, nge ije tenge hnei nyipunie hna xom ? 11 Hna uë nyipunie laka tha trotrohnine kö laka tha ini kö a qaja göi areto, mate troa wange la levene i angete faresaio me sadukaio ? 12 Ame hna trotrohnine angate laka tha nyidëti kö a ulatine troa wange la levene ne la areto, ngo loi pe la ini angete faresaio me sadukaio. 13 Hlepëti hë Iesu ngöne la götrane nöje Kaisaria Filipi, nyidëti a hnyingëne la angete dei nyidë, ka hape, Ame la ewekë ne la nöjei ate göi Nekö i ate, te, dei ? 14 Öni angat, ka hape, Öni ite xan, Ioane bapataiso ; nge öni ite xan, Elia ; nge öni ite xan, Ieremia, ma kete perofeta. 15 Öni nyidëti koi angat, ka hape, Ngo ame la ewekë i nyipunie göi ni, te, dei ? 16 Nge Simona Peteru a sa, me hape, Enëtilai la Keriso, Hupuna i Akötesie ka shewengönie. 17 Nge Iesu a wetë koi angeic, ka hape, Manathithi hë eö Simona, nekö i Iona ; ke tha hna amamane kö koi ’ö hnei ate, ngo hnei Kakati e koho hnengödrai. 18 Nge ini a qaja koi ’ö ka hape, Peteru eö, nge hune la etë celë tro ni a acile la ekalesiang, nge tha tro kö a cate la nöjei qanahage ne hedis hun’ ej. 19 Nge tro ni a hamë eö la ite ki ne la baselaia ne hnengödrai ; nge ame la ewekë hnei ’ö hna troa acaten’ e celë fen, te, tro ha acaten’ e koho hnengödrai ; nge ame la ewekë hnei’ö hna troa sheng’ e celë fen, te, tro ha sheng’ e koho hnengödrai. 20 Ame hnei nyidëti hna eawatine kowe la angete denge mate tha tro kö a qajaqaja koi kete ate, ka hape, Nyidëti la Keriso.
26 FEBUARE KOI 4 MAAC
ITRE TRENGAMO QA HNINE LA WESI ULA | MATAIO 18-19
“Thupëne Kö Wanga Athixötrë Epuni Pi Me Itre Xan”
(Mataio 18:6, 7) Ngo ame la ate nyi zöne la kete ne la ite ka co celë ka lapaune koi ni, te, loi koi angeice troa fena ngöne nyinawa i angeice la etë nyine amudromudron, me troa lö sai angeic’ e kuhu hnagejë ga ju. 7 Ekölö hi ni la fene ke hete inyi zö ! ke tro kö a xulu la ite zön, ngo ekölö hi ni la ate axulune la ite zön !
nwtsty Ithuemacany göi Mataio 18:6, 7
la etë nyine amudromudron hna hul hnei boliko: Maine ketre “etë ka tru catr.” Lit., “etë ne la ketre boliko.” Ame la itre xa etë nyine amudromudron tre, kola traqa koi 1,2 uti hë 1,5 m lao eisaisan. Nge pine laka, hace catre palaha itre ej, matre itre boliko la ka hul.
itre zön: Ame la nyipi aliene la hnaewekë qene Heleni hna hape, skanʹda·lon, tre, hna ujëne ka hape, “ite zön,” nge kola qaja la ketre hnö; itre xan a qaja ka hape, kolo maja hna othe ngöne la ketre sinöe. Kola qaja la ketre ewekë ka troa akeine la ketre atr. Ngo kolo fe a qaja la ketre aqane ujë maine ketre ewekë ka traqa, nge ka ukune la ketre atr kowe la gojenyi ka ngazo, nge angeic e cili a kei me tria. Ame ngöne Mat. 18:8, 9, hna ujëne la hnaewekë, skan·da·liʹzo, ka hape, “akein,” maine “athixötrën; maine uku ketre atr kowe la ngazo.”
nwtsty media
Nyine Amudromudron
Ame la itre nyine amudromudron tre, hna xom ekö matre troa amudromudrone la qitr, memine la itre wene elaio. Ame itre xan tre, ka co hi matre ijije hi troa emoth hnei atr, ngo pine laka tru catre palaha itre xan, matre itre öni la ka ijije troa emoth. Maine jë, ceitune hi memine lo nyine amudromudron hna emoth hnei Samasona kowe la angetre Filisiti. (A. ame. 16:21) Ame ekö, itre öni la ka hul la itre nyine amudromudron e Isaraela me Roma.
Nyine Amudromudron Ka Tru Me Ka Co
Tune la hna amamane ngöne la iatr, hna hule la itre nyine amudromudron ka tru hnei itre öni, tune la boliko, matre troa amudromudrone la qitr maine elaio. Ame la nyine amudromudron ka tru catre hmaca kö laka, 1,5 m lao eisaisan tre, kola emo hune la ketre etë ka tru catre fe.
(Mataio 18:8, 9) Maine nyi zö eö hnene la ime i ’ö maine ca i ’ö, sha tije pi thei ’ö ; loi koi’ ö troa lö kowe la mele nge pë ime maine pejë hë, hune la troa hete lue ime me lue ca, ame hna kuiëne kowe la eë ka tha pi palua kö. 9 Nge maine nyi zö eö hnene la alameke i ’ö, shea tije pi thei ’ö ; loi koi ’ö troa lö kowe la mele nge casi pë hë la alamek, hune la troa hete lue mek, ame hna kuiëne kowe la eë e gena.
nwtsty Ithuemacany göi Mataio 18:9
Gena: Hna xom la hnaewekë celë qa ngöne la qene Heleni, geh hin·nomʹ, kola hape “hnathupe i Hinom,” ngöne götrane kohië (Ouest) me kolojë (Sud) ne Ierusalema ekö. Ame ngöne lo hneijine i Iesu, hna dreuthetrij la itre salite e hnine lai hnathup. Celë hi matre ame la hnaewekë hna hape, “Gena” tre, kola qaja la kola apatren epine palua la ketre ewekë.
nwtstg Glossaire
Gena
Kolo ej qene Heleni ne la Hnathupe i Hinom, ngöne la götrane kohië me kolojë ne Ierusalema ekö. (Iere. 7:31) Ase hë perofetan la ketre götran hnë troa dreuthe la itre ngönetrei ne la itre atr ka mec. (Iere. 7:32; 19:6) Pëkö ewekë ka anyipicine laka, hna dreuthetriji la itre öni me itre atr e hnine la Gena. Celë hi matre tha ijije kö troa qaja ka hape, ketre götran hnë dreuth paluane la itre atr ka ngazo ngöne la ifereno. Ame pe, hnei Iesu memine la itretre drei nyidrë hna qaja la Gena matre troa nyihatrene la “meci hnaaluen,” ene la ijine tro Akötresieti a apatrene palua la itre atr ka ngazo.—Hna ama. 20:14; Mat. 5:22; 10:28.
(Mataio 18:10) Wange kö, the methinëne kö la kete ka co celë ; ke ini a qaja koi nyipunie, laka ame la ite angela i angat’ e hnengödrai a goeëne pala hi la qëmeke i Kakati e hnengödrai.
nwtsty Ithuemacany göi Mataio 18:10
goeëne palahi la qëmeke i Kakaa: Maine “easenyi kowe la Kemeng.” Pine laka, itre angela hmekuje hi la ka ijije troa öhnyi Akötresie, matre ijiji angatre hi troa easenyi catr koi Nyidrë.—Eso 33:20.
w10 1/11 16
Thangan La Itre Angela Ngöne La Mele Së
Hnei Iesu hna amamane laka, hnëqa ne la itre angela troa thupëne matre tro palahi a lolo la aqane imelekeu ne la itre hlue i Akötresie me Nyidrë. Celë hi matre, ame la Iesu a upe la itretre drei nyidrë laka, tha tro kö a akeinyi itre xan, öni nyidrë: “Wange kö, the methinëne kö la kete ka co celë ; ke ini a qaja koi nyipunie, laka ame la ite angela i angat’ e hnengödrai a goeëne pala hi la qëmeke i Kakati e hnengödrai.” (Mataio 18:10) Tha Iesu kö a qaja e celë ka hape, isa hetre angela ka thupëne la itretre drei nyidrë. Ngo nyidrëti pe a qaja ka hape, ame la itre angela ka ce huliwa me Akötresie, tre, ka tru koi angatre la itre trejin Keresiano ne la ekalesia.
Troa Sine Thel La Itre Mekune Ka Sisitria
(Mataio 18:21, 22) Ame hna tropi Peteru koi nyidë me hape, Joxue, ij’ a troa ngazo koi ni hnene la jining, mate nue angeice pi ni ? hape u, tro ha uti ngöne la [seven] ? 22 Öni Iesu koi angeic, ka hape, Tha öninge kö koi ’ö troa uti ngöne la [seven] ; ngo loi pe troa uti kowe la [77].
nwtsty Ithuemacany göi Mataio 18:22
troa uti kowe la 77: Lit., “semitre uti koi seven.” Ijije hi tro sa trotrohnine la hnaewekë celë qene Heleni ka hape, “70 me 7” (uti hë 77) maine “hna asemitrene la 7” (uti hë 490). Hna qaja fe la hnaewekë celë ngöne la Septante, ngöne la xötre Gen. 4:24 laka, hna ujëne la qene Heleni ne ‘troa semitre seven.’ Ame la kola anyimua qaja la naba 7, tre, ceitune hi memine la kola hape, “ka epine palua” maine “ka pëkö ifegon.” Ame la Iesu a ujëne koi 77 la 7 hna qaja hnei Peteru ke, nyidrëti hi lai a amamane kowe la itretre drei nyidrë ka hape, tha tro kö a ami ifego, ngöne la kola nue la ngazo i ketre. Ngo hnei Talmud, ketre atre Babulona (Yoma 86b) hna qaja ka hape, “Maine tro la ketre atr a akönia kuca la ketre ewekë ka ngazo, tre, ijije hi troa nue la ngazo i angeic. Ngo ame la kola traqa kowe la hnaaeken ke, tha tro hmaca kö a nue la ngazo i angeic.”
(Mataio 19:7) Öni angate koi nyidëti, ka hape, Qa ngöne nemene la hnei Mose hna ahnithe troa hamëne la tusi ne tiji fö, ame hna tijepi?
nwtsty Ithuemacany göi Mataio 19:7
tusi ne triji fö: Maine “pepa ne sei hna cil.” Hnene la Wathebo hna nue ijine kowe la ketre atr ka pi sei hna cil troa mekun hnyawa. Ej a amekötine la atr troa hnëkëne la ketre pepa me ithanata memine la itre qatr. Hna acil la Wathebo celë, matre tha tro kö a sei hna cil menu, me thupëne fe la itre föe hna nuetrij. (Deu. 24:1) Ngo ame ngöne la hneijine i Iesu, hnene la itre hene ne hmi hna nue kowe la lue trefën troa sei hna cil. Hnei Josephus, ketre atre Faresaio ka inamacan ekö, nge ka sei hna cil, hna qaja ka hape, ijije hi troa sei hna cil la lue trefën, “ngacama pëkö ngazo hna kuca hnei ketre (itre trahmanyi la ka majemine kei kowe la ngazo).”
nwtsty media
Pepa Ne Sei Hna Cil
Ame la pepa ne sei hna cil celë tre, ka he lo macatre 71 maine 72 M.K. Hna cinyihane ej qene Suria. Hna öhne la pepa cili ngöne la götrane kolopi ne la hneopegejë ne Murabbaat, ketre hneopegejë gaa qaqacil ne la Hnapapa e Iuda. Ej a amamane ka hape, ame ngöne la hnaasikisine macatre ne icilekeu i angetre Iuda, hnei Iosefa neköi Naqsan, ka mel e Masada, hna sei hna cil me Miriama, lo neköi Ionathana.
E Tusi Hmitrötr
(Mataio 18:18-35) Nyipici ini a qaja koi nyipunie, ame la ewekë hnei nyipunie hna troa acaten’ e celë fene, te, tro ha acaten’ e koho hnengödrai ; nge ame la ewekë hnei nyipunie hna troa sheng’ e celë fene, te, tro ha sheng’ e hnengödrai. 19 Dei hmaca la ini a qaja koi nyipunie, ka hape, maine ala lue e nyipunie a troa ce nangën’ e celë fene la kete ewekë hnei nyidoti hna troa sipon, te, tro ha eje koi nyido hnei Kakati e hnengödrai. 20 Ke ame la hnei ala lue maine ala köni hna icasikeu ene ngöne la ëjenge, te, ini hi lai e nyipi angat. 21 Ame hna tropi Peteru koi nyidë me hape, Joxue, ij’ a troa ngazo koi ni hnene la jining, mate nue angeice pi ni ? hape u, tro ha uti ngöne la luengemen ? 22 Öni Iesu koi angeic, ka hape, Tha öninge kö koi ’ö troa uti ngöne la luengemen ; ngo loi pe troa uti kowe la köniate nge luepi la o luengemen. 23 Qa ngöne lai ame la baselaia ne hnengödrai, te, tune la kete joxu a ajane troa ate hmekune ngöne tusi thene la ite hlue i nyidë. 24 Nge nyidëti a qane troa ate hmekun, ame hna tro fë pi koi nyidë la kete hna pane hamëne kow, a luepi la o thausane la ite talan. 25 Nge pëkö ewekë i angeice troa të, ame hnene la joxu i angeice hna iupi troa itö angeic, me ifënekö i angeice, me ite nekön, me ite ewekë asë hna hetenyi nyine thupen. 26 Ame hnene la hlue hna keiju a thili koi nyidë, me hape, Joxu, pane teqene ahoeanyi ni ju, nge tro ni a hamën’ asë koi cilie. 27 Ame hna hnime la hlue cili hnei joxu i angeic, me shei angeice pi, me nue tije koi angeice la hna pane hamën. 28 Ame hna löpi la hlue cili, me öhne la kete hlue sine i angeice lo hna pane hamëne kowe la ite denari ka ca haded ; ame hnei angeice hna xölehuji nyën, me öje la nyinawa i nyën, me hape, Awe hmaca jë lo hna pane hamëne koi ’ö. 29 Ame hnene la hlue sine i angeice hna keiju, me xëwe koi angeic, me hape, Pane teqene ahoeanyi ni ju, nge tro ni a hamëne asë koi ’ö. 30 Ngo xele kö angeic, ame hna tro, me kuië angeice hnine la kalabus, uti hë la tro angeic’ a hamëne hmaca lo hna pane hamën. 31 Nge öhnë hë hnene la ite hlue sine i angeice lo hna kuca, ame hna aköte atraqate la ite hni angat, ame hna tropi kowe la joxu i angate ma amamane asë la hna kuca. 32 Ame hnene la joxu i angeice hna hë angeic, me qaja koi angeic, ka hape, We, hlue ka ngazo eö, ase hë ni nue tije koi ’ö la hna pane hamën’ asë cili, qa ngöne la hnei ’ö hna xëwe koi ni ; 33 hape u, tha ijiji ’ö kö troa hnime fe la hlue sine i ’ö, tune lo hnenge hna hnimi ’ö ? 34 Ame hnene la joxu i angeice hna elëhni, me nue angeice pi kowe la itete akötën, uti hë la tro angeic’ a hamëne la nöjei ewekë asë hnei nyidëti hna pane hamën. 35 Kete troa kuca tune koi nyipunie hnei Kakati e hnengödrai, e tha tro asë kö nyipunieti a isa nue tiji jinine qa kuhu hni nyipunie.