Itre Itus Ka Nyitrepene La Mel Me Huliwa Ne Cainöj Pepa Nyine Huliwan
4-10 JUUN
ITRE TRENGAMO QA HNINE LA WESI ULA | MAREKO 15-16
“Iesu a Eatrëne La Itre Hna Perofetan”
(Mareko 15:3-5) Nge nyimu ewekë hnei ite tane i angete huje hna atë koi nyidë. 4 Ame hnei Pilato hna hnyingë nyidëti hmaca, ka hape, Pëkö nyine sa i ’ö ? hana wange la nyimu ewekë hnei angate hna atë koi ’ö 5 Ngo pa pala kö meje i Iesu, celë hi mate haijë Pilato.
(Mareko 15:24) Nge ase hë angate asatauro nyidë, angat’ a thawa la ite ixete i nyidë, kola uthidönegötiën, mate ewekë i dei edrae.
(Mareko 15:29, 30) Ame hnene la nöjei ate hna gojenyi fene la satauro hna qaqa nyidë, me hagei me hape, We hmunë ate troa kenithe la ēnē, me acile hmaca ngöne la köni drai, 30 amele hmunë jë kö, me utipi qa ngöne la satauro.”
nwtsty Ithuemacany göi Mrk 15:24, 29
thawa la ite ixete i nyidë: Hetre xa ithuemacanyi ka mama ngöne la tusi Ioane 19:23, 24 hna tha öhne kö ngöne la tusi Mataio me Mareko me Luka. Itre sooce i angetre Roma a uthidrönegötiën la ixetre me ipelewe; hnei angatr hna “thawa ekën” matre tro la itre sooc a isa xomi igötranen ej. Tha hnei angatre kö hna zezene la ipelewe i nyidrë, ngo hnei angatre pe hna uthidrönegötiën. Hna eatre la hna perofetan ngöne Salamo 22:18 göne la ixetre ne la Mesia. Hnene la itre ka ihumuth hna majemine ekö xome la itre ixetre ne la atr hna troa humuth, matre tro pë hë angeic a mec, nge pëhë ewekë i angeic. Hna kuca lai matre troa thaipië angeic.
hagei [maine nangenang]: Hna majemine kuca lai me qaja la itre xa trengewekë. Aqane tro hi lai a ihnyimasai. Thatre kö la itre atr ka tro goeën laka, angatr a eatrën la hna perofetan ngöne Salamo 22:7.
(Mareko 15:43, MN) ame hna tro pi losefa atre Arimathea, atre ka hlemu, me ka sine la hnakootre i angetre Iudra, nge atre treqene la Baselaia i Akötresie ; angeic a catre troa tro koi Pilato, me sipone la ngönetrei i Iesu.
(Mareko 15:46) Nge angeic’ a itöne la sine mano lino, me uti sai nyidë, me atuthe hnei mano lino, me amë ngöne la giti hna thi hnen ; me uligötrane la etë kowe la qene la hua.
nwtsty Ithuemacany göi Mrk 15:43
Iosefa: Hnene la itre ka cinyihane la itre evangelia hna isa hamëne la itre ithuemacanyi ka nyipiewekë göi Iosefa. Öni Mataio, atre telona ka hape, “kete ate tena mo” angeic. Nge hnei Mareko, ka cinyihane kowe la angetre Roma, hna qaja ka hape, “atre ka hlemu, me ka sine la hnakootre i angetre Iudra,” nge ka treqene la Baselaia i Akötresie. Öni Luka, ketre droketre, ka “thina ka loi me ka meköt” angeic, nge tha hnei angeice kö hna kapa la itre hna amekötine göi troa kotrë Iesu. Ioane hmekuje hi la ka qeje angeic ka hape, ketre “ate drei Iesu, ngo sihngödi pe, ke qoue angete Iuda.”—Ma 27:57-60; Mrk 15:43-46; Lu 23:50-53; Ine 19:38-42.
Troa Sine Thel La Itre Mekune Ka Sisitria
(Mareko 15:25) Nge [“hnaakönine hawa,” MN] hë, angat’ a asatauro nyidë.
nwtsty Ithuemacany göi Mrk 15:25
[“hnaakönine hawa,” MN]: Kola qaja e 9 H e hmakany. Kola mekune ka hape, ka isazikeu memine la hna qaja ngöne Ioane 19:14-16, MN, kola hape, “kola troa traqa kowe la hnaasikisine hawa” ngöne lo Pilato a nue troa humuthi Iesu. Ngacama tha hna qaja kö hnei Tusi Hmitrötr la kepine matre ka isazikeu, ngo loi e troa waipengön la itre xa mekun: Ka ce tro la itre hna melën ngöne la evangelia memine la itre drai tixenuë ne mele i Iesu e celë fen. Kola mama ngöne la foa lao tusi ne la evangelia ka hape, hnene la itretre huj me itre qatre ne la nöj hna icasikeu, me tro sai Iesu koi Pilato, Gavena i angetre Roma. (Ma 27:1, 2; Mrk 15:1; Lu 22:66–23:1; Ine 18:28) Hnei Mataio me Mareko me Luka hna qaja ka hape, ame lo Iesu a thip hune la sinöe ne iaxösisi, hna melöhlemi pi la nöje asë “qan’ e [hnaasikisine hawa] uti hë e [hnaanaenen hawa].” (Ma 27:45, 46; Mrk 15:33, 34; Lu 23:44) Ame la ka troa amamane koi së la ijin kola humuthi Iesu tre, kolo ijine kola thaucë nyidrë. Hnene laka, ame la kola ithaucë tre, sine trongene la itre hna amekötin ngöne la kola troa humuth la ketre atr. Ame itre xa ijin, catre palaha la aqane thaucën la atr matre saqe hi angeice mec. Ame Iesu, hnei nyidrë hna pane ajöne cas la sinöe ne iaxösisi, ngo pine laka, catre palaha la hna thaucë nyidrë, hna upe la ketre atr troa xatua nyidrë. (Lu 23:26; Ine 19:17) E hna pane thaucë Iesu ke, troa qea la ijine itreqe qëmeken troa athipi nyidrë ngöne lai sinöe. Ame ngöne Ma 27:26 me Mrk 15:15 tre, kola ce qaja la kola thaucëne me athipi Iesu ngöne lai sinöe. Haawe, hnene la itre atr hna isa qaja la hawa ne humuthi Iesu thenge la aqane wangatremekune angatr la ijine kola nyiqaane la iameköti. Celë hi matre, kola sesëkötre hnei Pilato laka, saqe hi Iesu mec thupene la kola athipi nyidrë ngöne lai sinöe ke, ame koi Pilato, kolo petre hi a amekötin troa humuthi Iesu. (Mrk 15:44) Ketre, hnene la itre ka cinyihane la Tusi Hmitrötr hna majemine thawa eken la drai koi isa köni hawa, tune fe e jidr. Celë hi matre kola qaja la hnaakönin, me hnaasikisin, me hnaanaene hawa. Nge, kola nyiqaane e la hawa e 6 H e hmakany, la kola fetra la jö. (Ma 20:1-5; Ine 4:6; Hu 2:15; 3:1; 10:3, 9, 30) Ame la itre atr tre, tha ka goeë hawa kö angatr, celë hi matre ame ngöne la Traduction du monde nouveau kola qaja ka hape, “kola troa,” tune la ka mama ngöne Ioane 19:14, MN. (Ma 27:46; Lu 23:44; Ine 4:6; Hu 10:3, 9) Haawe, maine jë hnei Mareko hna qaja la kola thaucën me athipi Iesu ngöne la sinöe, nge ame pë hë Ioane, hnei angeice hi hna amexeje la kola athipi Iesu. Maine pena, hnei nyidro hna isa mainëne la hawa ka easeny memine la hnaakönine hawa me hnaasikisin. Ketre koi hnaakönine hawa, nge ketre koi hnaasikisin. Ngo Ioane a qaja ka hape, “kola troa” ngöne la angeic a qaja la hawa celë. Celë hi kepine matre, hetre isazikeu ngöne la itre hawa. Ketre, hnei Ioane hna cinyihan la tusi angeic itre macatre thupe i Mareko, nge tha ka ceitu kö la hawa. Kola amamane ka hape, tha hnei Ioane kö hna fejan la itre hna cinyihane hnei Mareko.
(Mareko 16:8) Nge angat’ a löpi, me köte qa ngöne la hua ; ke hmengöhmengönë hë angate me pate un ; nge tha ewekë kö angate koi kete ate, ke angat’ a qou.
nwtsty Ithuemacany göi Mareko 16:8
ke angat’ a qou: Hna öhn ngöne la itre pane itus hna ewath la götrane tixenuë ne la tusi Mareko nge, hna afenesine la evangelia memine la xötre 8. Itre xan a qaja ka hape, tha celë kö la pun lai tusi Mareko ke, hna thupatën la aqane nyipun. Ngo hnene laka, tha ka majemine kö Mareko aqean la itre hnei angeic hna cinyihan, haawe, ijije hi troa afenesine tune lai la tusi angeic. Ketre, hnei Jerome me Eusebius, lue atr ka inamacan me ka mele ngöne la itre macatre 300 hna qaja ka hape, kola afenesin la nyipi tusi Mareko hnene la hnaewekë hna hape, “ke angat’ a qou.”
Nyimutre la itre itus hna ewath qene Heleni me ngöne la itre xa qene lapa ka nyixan la tusi Mareko meken 16 hnene la nyine nyipune ka qea maine ka xoxopatr thupene la xötre 8. Ame la hna nyipune ka qea tre, (hna nyixan hnene la 12 lao xötr) ka mama ngöne la itus hna hëne ka hape, Codex Alexandrinus, Codex Ephraemi Syri rescriptus, me Codex Bezae Cantabrigiensis. Itre itusi lai hna cinyihane ngöne la itre macatre 400 M.K. Eje fe a mama e hnine la Tusi Hmitrötr qene Latin hna hape, Vulgate, me syriaque Cureton me Peschitto syriaque. Ngo, patre kö la hna nyipun ka qea ngöne la lue itus hna ewath qene Heleni hna cinyihan qëmeken la itre macatre 300, ene lo Codex Sinaiticus me Codex Vaticanus. Ketre tha mama kö ej ngöne lo Codex Sinaiticus Syriacus hna cinyihane ngöne la itre macatre 300 koi 400, ketre tune mina fe ngöne lo pane itus hna ewath i Mareko hna hape, Copte Sahidique hna cinyihane ngöne lo itre macatre 400. Nge, ame la itre itus hna ewath ka hekö catr qene Arménie me qene Géorgie tre, hna nyipun hnene la xötr 8.
Ame ngöne la itre xa itus hna ewath qene Heleni me ngöne la itre xa qene lapa tre, hetrenyi la hna nyipun ka xoxopatr (kola qaja la itre xa xötrehnaewekë). Ame la itus hna hape, Codex Regius, hna cinyihane ngöne la itre macatre 700 M.K., lue aqane nyipun, nge hna pane hnene lo aqane nyipun ka xoxopatr. Thupene lo lue aqane nyipun, hetre ithuemacany ka qaja ka hape, ame ngöne la itre xa götran ka hlemu la lue aqane nyipune celë, ngo tha hna anyipicine kö laka, sinetrongene hnyawa hi la Tusi Hmitrötr.
AQANE NYIPUN KA XOXOPATR
Ame la aqane nyipun ka xoxopatr thupei Mareko 16:8 tre, itre hnaewekë ka tha mama kö ngöne la Tusi Hmitrötr. Hane hi la hna cinyihan:
Ngo, ame asë la itre ewekë hna upi angatr troa kuca tre, hnei angatr hna qaja kowe la itre ka lapa ezi Peteru. Thupene lai, hnei Iesu hna up, jëne angatr, troa qaja la maca ne iamele ka hmitrötr, nge ka tha hnyeqetre kö, qa ngöne la götrane kohië kowe la götrane kuë.
AQANE NYIPUN KA QEA
Ame la aqane nyipun ka qea thupei Mareko 16:8 tre, tha itre hna cinyihane kö qaathene la ua. Hane hi la hna cinyihan:
9 Nge ase hë nyidëti mejë e hmakanyi ngöne la drai hnapane ne la luengemen, ame hnei nyidëti hna pane mama koi Maria Magadalena, lo hnei nyidëti hna helëne la ite demoni ka luengemene qa kuhu hni. 10 Ame hnei nyidoti hna tro, me amamane kowe la nöjei ate hna pane ce me nyidë lo angate pete kö a teije latesi. 11 Nge dengë hë angate laka melë hë nyidë, nge mama ha koi nyido, te, tha kapa kö hnei angat. 12 Thupene la ite ewekë cili, nyidëti a mama hmaca a kete pengöne kö kowe la lue sine i angat, e kuhu gojenyi kola tro kowe la hna eëny. 13 Ame hnei nyidoti hna kete tro me amamane kowe la ite sine i nyido, te, tha kepe nyidoti mina kö. 14 Hna pine ame hnei nyidëti hna mamapi kowe la ala cako lo angat’ a lapa ; me catë angate pine la tha lapaune kö, nge xeti la ite hni angat, ngöne laka tha kapa kö la hna qaja hnei angete öhnyi nyidëti a mele hmaca ha. 15 Nge öni nyidëti koi angat, ka hape, Trojë nyipunie kowe la fene hnengödrai asëjëihë, me cainöjëne la maca ka loi kowe la nöjei ate asëjëihë. 16 Ame la ate lapaune nge hna bapataison, te, tro angeic’ a mel ; ngo ame la ate tha lapaune kö, te, tro angeic’ a hnëjin. 17 Nge dei la ite haten’ a troa ce tro me angete lapaun ; e tro angat’ a helëne la ite demoni hnene la ëjeng ; tro angat’ a ewekëne la ite xa qene hlapa. 18 Tro angat’ a xölehuje la ite un ; nge maine tro angat’ a iji la hna mecin, te, tha meci kö angat ; tro angat’ a atë la ite ime i angate hune la ite wezipo, ame hna melejë angat.
19 Nge ase hë Joxu ulatine koi angat, ame hna kepe anganyidëti jë hnengödrai eë, ame hna munëti ngöne la götrane maca i Akötesie. 20 Ame hnei angate hna tro, me cainöjën’ e cailo, nge Joxu a ce huliwa me angat, me acatene la wesi ula hnene laa nöjei hatene ka ce tro. Amen.
E Tusi Hmitrötr
(Mareko 15:1-15) E hmakanyi hë ame hna canga ienone hnei ite tane i angete huj, me ite qat, me angete cinyihany, me angete ishenyin’ asë ; nge ase hë othi Iesu, angat’ a e nyidëti jë, me nue koi Pilato. 2 Ame hnei Pilato hna hnyingë nyidëti, ka hape, Eö hi la joxu i angete Iuda ? Nyidëti a wetë, me hape, Eö hi lai a qaja 3 Nge nyimu ewekë hnei ite tane i angete huje hna atë koi nyidë. 4 Ame hnei Pilato hna hnyingë nyidëti hmaca, ka hape, Pëkö nyine sa i ’ö ? hana wange la nyimu ewekë hnei angate hna atë koi ’ti.” 5 Ngo pa pala kö meje i Iesu, celë hi mate haijë Pilato. 6 Ngöne la pui ne xen, nyidëti a shenge koi angate la kete hna oth, la hnei angate hna ajan. 7 Nge Barabasa la ëjene la kete hna ce othe me angete ce ithepe joxu me angeic, nge hnei angate hna humu ate ngöne la ithepe joxu. 8 Ame hna tro la ka ala nyimu, me qane troa sipo angeice troa kuca koi angate tune lo hna pune kuca. 9 Ngo Pilato a sa koi angat, ka hape, Hape u, aja i nyipunie tro ni a shenge koi nyipunie la Joxu i angete Iuda ? 10 Ke ate hë angeice laka hna nue nyidëti hnei ite tane i angete huje göi ikucany. 11 Ngo hnei ite tane i angete huje hna aeaeene la ka ala nyimu troa hape, loi e shei Barabasa koi angat. 12 Nge Pilato hmaca a sa koi angat, ka hape, Nemene la ewekë tro ni a kuca koi angeic lo hnei nyipunie hna ati ëjen, Joxu i angete Iuda ? 13 Ame hnei angate hna qaja catëne hmaca, ka hape, Asatauro nyëne je 14 Nge öni Pilato koi angat, ka hape, Ke nemene la ngazo hnei angeice hna kuca ? Ame hnei angate hna qaja catëne hmaca, ka hape, Asatauro nyëne jë 15 Nge aja i Pilato troa ameji hnine la ka ala nyimu, angeic’ a shei Barabasa koi angat ; nge ase hë thaucë Iesu, ame hna nue nyidëti pe troa asatauron.
11-17 JUUN
ITRE TRENGAMO QA HNINE LA WESI ULA | LUKA 1
“Nyitipune Jë La Hni Ne Ipië i Maria”
(Luka 1:38) Nge öni Maria, ka hape, Hana wang, la hlue i Joxu jajiny ; aeatenejë koi ni tune la tenge ewekë i nyipë. Ame hna nue angeice pe hnei angela.
ia 149 ¶12
“Hana wang, la hlue i Joxu jajiny”
12 Cememine la hni ka ipië me idrengethenge, Maria a qaja koi Gaberiela ka hape, “Hana wang, la hlue i Joxu jajiny ; aeatenejë koi ni tune la tenge ewekë i nyipë.” (Luka 1:38) Ame la hlue tre, ketre atr ka huliwa kowe la ketre maseta nge hna wangacon; maseta la ka musinën la mele i angeic. Celë hi aqane sipu goeë angeice kö qëmeke Iehova, Maseta i angeic. Atre hi angeic laka, tingetinge la mele i angeic thei Nyidrë, nge Nyidrëti a hnime la itre atre hnimi Nyidrë. Nge, tro kö Nyidrëti a amanathithi angeic, e tro angeic a eatrëne hnyawa la hnëqa i angeic.—Sa. 18:25.
(Luka 1:46-55) Nge öni Maria, ka hape, Kola atrune la Joxu hnene la hning, 47 nge ame la unge, te, kola aciacine koi Akötesie ate amele ni. 48 Qa ngöne la hnei anganyidëti hna xajawatine laka ipië hë ni hlue i nyidë ; ke hana wang, qane hila tro ha la nöjei xöt’ a qeje ni ka manathith 49 Ke hnei anganyidëti la ka mene hna kuca koi ni la ite ewekë atraqat ;nge hmitöte la atesiwa i nyidë 50 Nge eje kö la ihnimi nyidë kowe la nöjei xöte angete qoue nyidë. 51 Hnei nyidëti hna longëtine catëne hnene la ime i nyidë ; nyidëti a aisa ijene pi la angete pi tru ngöne la mekune e kuhu ite hni angat. 52 Anganyidëti a ukapiëne la ite joxu qa hune la ite therone i angat, me adraiëne la angete ipië. 53 Anganyidëti a amejine la angete mecijine hnene la ite ewekë ka loi ; nge nyidëti a upe hnyawa angate pi pe hi ange tene ewekë. 54 Nge anganyidëti a xomexatua Isaraela hlue i nyidë, kola mekune la ihnimi 55 koi Aberahama memine la matra i angeic’ epine palua ; tune lo hnei nyidëti hna ulatine kowe la ite xötapane shë.
ia 150-151 ¶15-16
“Hana wang, la hlue i Joxu jajiny”
15 Maria pena ha a ithanata. Hna qatreng e hnine la Wesi Ula i Akötresie la itre trengewekë i angeic. (E jë la Luka 1:46-55.) E cili hi la hnei Maria hna ithanata aqean. Nge kola qajaqaja la pengöi angeic. Tru catre la hni ne ole i Maria, pine laka hnei Iehova hna aijijë angeic troa hnahon la Mesia. Nge, angeic a mejiun koi Iehova laka, tro kö Nyidrëti a thaipiën la itre ka pi tru me itre joxu, me xomexatuan la itre ka hni ne ipië me itre ka puafala, ka hetre ajan troa nyihlue i Nyidrë. Kola mama ngöne la aqane ithanata i angeic laka, atrepengöne hnyawa hi angeic la Itre Hna Cinyihane qene Heberu. Kola mekune laka, a 20 lao amexej angeic la Itre Hna Cinyihan!
16 Mama hnyawa hi laka, Maria a mekun ajuin la Wesi Ula i Akötresie. Ka hni ka ipië angeic, matre angeic a qaja la aliene la Tusi Hmitrötr, ngo tha sipu mekuna i angeice kö. Tro la nekönatr ka macaj trootro e kuhu hni angeic a hetreny la aqane waiewekë i angeic. Tro pë hë nyidrëti a qaja e thupen ka hape, “Tha qa kö thenge la ining, ngo qa thei nyidëti ate upi ni.” (Ioane 7:16) Isa waipengö së jë me hnying ka hape, ‘Eni kö a wangatrun tune lai la Tusi Hmitrötr? Maine eni a qaja la sipu mekunang.’ Haawe, Maria la ketre tulu ka lolo.
Troa Sine Thel La Itre Mekune Ka Sisitria
(Luka 1:69) Nge hnei nyidëti hna acilë la jone iamele thatraqai shë ngöne la lapa i Davita hlue i nyidë,
nwtsty Ithuemacany göi Luka 1:69
jone iamele: Kola qaja la “atre iamele ka trene men.” Ame ngöne la Tusi Hmitrötr, itre jone öni a nyihatrene la catr, memine la kola hun. (1Sa 2:1; Sa 75:4, 5, 10; 148:14.) Ketre, itre jon a nyihatrene la itre ka cilëne la mus, me itre mus, ka loi ju hë maine ka ngazo. Nge, ame la kola hune ngöne la itre isi tre, hna nyihatren hnene la itre jone ka cia. (De 33:17; Da 7:24; 8:2-10, 20-24) Ame e celë, “jone iamele” a qaja la Mesia, nyidrëti hi la ka trene men matre troa iamele.
(Luka 1:76) Nge ame eö nekönat, tro ha qeje eö perofeta ne la Kasisitia ; ke tro ha eö a tro pa qëmeke [“Iehova,” MN]troa nyihnyawane la ite jë i nyidë,
nwtsty Ithuemacany göi Luka 1:76
tro ha eö a tro pa qëmeke [“Iehova,” MN]: Ioane Bapataiso a “tro pa qëmeke [Iehova],” ngöne laka, angeice la ka tro pa hui Iesu, lo qeneqaja i Iehova, Keme i nyidrë, nge ka traqa ngöne la ëjene la Keme i nyidrë.—Ine 5:43; 8:29; Wange ju la ithuemacanyi göi Iehova ngöne la xötre celë.
nwtsty Ithuemacany göi Luka 1:76
Iehova: Ame la hna perofetan hnei Zakaria ngöne la hnaaluene igötranene la xötr tre, celë hi ka mama fe ngöne Isa 40:3 me Mlk 3:1. Kola mama e cili la ëje i Akötresie jëne la eke lao mataitus qene Heberu (hna ujëne ka hape, YHWH), nge ka mama ngöne la itre hna cinyihane qene Heberu hnapan. Ame ngöne la itre hna cinyihane qene Heberu ekö, hna majemine xome la ëje i Akötresie, ngacama ame ngöne la itre tusi qene Heleni ka hekö, kola qaja Kyʹri·os (Joxu). (Wange ju la itre ithuemacanyi göi Lu 1:6, 16, 17; 3:4 me App. C.) Ngo, ame ngöne la xötre celë, memine la itre xa götrane hnë mama la Kyʹri·os ngöne Luka meken 1, patre kö la hnaewekë ka tro qëmeke i Kyʹri·os, thenge la hna majemine kuca. Matre kola xome ceitu Kyʹri·os me ketre ëj. Ketre, alanyimu la itre Tusi Hmitrötr ka xome la ëje Iehova, Yahveh, Yahweh, יהוה (YHWH, maine eke mataitus), JOXU, me ADONAI ngöne la itre hna cinyihan maine ngöne la itre ithuemacanyi e kuhu pun, matre troa amamane laka, kola qeje Iehova Akötresie. Alanyimu la itre ka kuca la itre huliwa ne ithel ka kapa la mekune cili.—Wange ju la App. C.
E Tusi Hmitrötr
(Luka 1:46-66) Nge öni Maria, ka hape, Kola atrune la Joxu hnene la hning, 47 nge ame la unge, te, kola aciacine koi Akötesie ate amele ni. 48 Qa ngöne la hnei anganyidëti hna xajawatine laka ipië hë ni hlue i nyidë ; ke hana wang, qane hila tro ha la nöjei xöt’ a qeje ni ka manathith. 49 Ke hnei anganyidëti la ka mene hna kuca koi ni la ite ewekë atraqat ; nge hmitöte la atesiwa i nyidë. 50 Nge eje kö la ihnimi nyidë kowe la nöjei xöte angete qoue nyidë. 51 Hnei nyidëti hna longëtine catëne hnene la ime i nyidë ; nyidëti a aisa ijene pi la angete pi tru ngöne la mekune e kuhu ite hni angat. 52 Anganyidëti a ukapiëne la ite joxu qa hune la ite therone i angat, me adraiëne la angete ipië. 53 Anganyidëti a amejine la angete mecijine hnene la ite ewekë ka loi ; nge nyidëti a upe hnyawa angate pi pe hi ange tene ewekë. 54 Nge anganyidëti a xomexatua Isaraela hlue i nyidë, kola mekune la ihnimi 55 koi Aberahama memine la matra i angeic’ epine palua ; tune lo hnei nyidëti hna ulatine kowe la ite xötapane shë. 56 Nge Maria a lapa thei nyido kösë köni teu, ame hna tro hmaca pi kowe la hnalapa i nyidë. 57 Nge traqa ha la ijine tro Elisabeth a hnaho, ame hna hnahonepi la nekö trahmany. 58 Nge dengë hë la angete lapa eashenyine memine la lapa ka cahae me nyido la hnei Joxu hna hnime atrunyi nyido, ame hnei angate hna cengöne madine me nyido. 59 Traqa ha la drai hnaaköningemenën, ame hna tropi angate troa peritomone la nekönat, ame hnei angate hna ati ëje i nyëne Zakaria, ëjene la keme i nyën. 60 Ame hna sa hnei thine i nyën, ka hape, Tha eje kö lai, ngo loi pe Ioane la ëje i nyën. 61 Nge öni angate koi nyido, ka hape, Pëkö ka cahae me nyipo a hete ëjene ka tune lai. 62 Ame hnei angate hna hnemekëne la keme i nyën, ka hape, ëje i dei la hnei nyipëti hna ajane troa atë ? 63 Ame hnei angeice hna sipone la tane cinyihan, me cinyihan, ka hape, Ioane la ëje i nyën. Ame hnei angate asë hna hain. 64 Ame hna canga fepi la që memine la sesepeneqe i angeic, ame hna ewekëpi angeic, me atrunyi Akötesie. 65 Ame hna traqapi la qou koi angate asë angete lapa xöteithi angat ; ame hna hlemu trotro la nöjei ewekë cili kowe la ga hete wete e Iuda. 66 Nge hnei angat’ asëjëihë angete denge hna amë e kuhu ite hni angat, kola hape, Tro ha uejë la nekö trahmanyi celë ? Nge ejë hë thei angeice la ime i Joxu.
18-24 JUUN
ITRE TRENGAMO QA HNINE LA WESI ULA | LUKA 2-3
“Thöthi Fe—Acatrene Jë La Aqane Imelekeu i Eö Me Iehova”
(Luka 2:41, 42) Ame hna [“majemine,” MN] tropi Ierusalema eë la keme me thine i nyidë o macate kowe la pui ne paseka. 42 Nge luako hë la o macate nyidë, angat’ a tro e kolojë thenge la thina ne la pui ne xen.
nwtsty Ithuemacany göi Luka 2:41
hna [“majemine,” MN] tropi Ierusalema eë la keme me thine i nyidë: Tha hna amekötine kö hnene la Trenge Wathebo ka hape, tro la föe a tro troa atrunyi la Paseka. Ngo e nöjei macatre, hnei Maria hna majemine ce tro Ierusalema eë me Iosefa kowe la pui ne xen cili. (Es 23:17; 34:23) Nyidroti a tro me bëeke hmaca (300 km) memine la hnepe lapa i nyidro kola kökötre trootro.
(Luka 2:46, 47) Nge thupene la köni drai nyidoti a öhnyi nyidëti ngöne la ēnē, kola munëti ngöne nyipine la nöjei ate ini, kola dei angate me hnyingë angat. 47 Ame hnei angate asë angete denge hna haine atraqate la inamacane memine la hna sa hnei nyidë.
nwtsty Ithuemacany göi Luka 2:46, 47
hnyingë angat: Kola mama ngöne la aqane ujë ne la itre ka drei Iesu ka hape, ame la itre hnyinge i nyidrë tre, tha itre hnyinge i nekönatr ka pi atre kö. (Lu 2:47) Ame la hnëewekë qene Heleni hna hape, “hnyingë . . . angat” tre, kösë aqane hnying ngöne la ketre hnakotr. (Ma 27:11; Mrk 14:60, 61; 15:2, 4; Hu 5:27) Itre historiens a qaja ka hape, thupene la pui ne xen, alanyimu la itre hene ne hmi ka hlemu ka lapa pe ngöne la ēnē me hamë ini fene la ketre poretiko. Tro la nöj a lapa kuhu fen, me drei angatr, me hnying.
hna haine atraqate: Ame la hnëewekë qene Heleni hna hape, “hain” e celë tre, kola qaja la kola sesëkötr, me haine lapa.
(Luka 2:51, 52) Ame hnei nyidëti hna ce jötëti me nyido, me traqa e Nazareta, me denge thenge nyido ; nge hna amë hutine hnei teifenie i nyidë la nöjei ewekë asë cili e kuhu hni nyido. 52 Nge kola tru trotro la inamacane me ngönetei Iesu, nge hna hnimi nyidëti hnei Akötesie, me nöjei ate.
nwtsty Ithuemacany göi Luka 2:51, 52
denge thenge nyido: Kola mama ngöne la aqane qaja la hnëewekë qene Heleni ka hape, thupene la hna hai Iesu hnene la itre hene ne hmi pine la inamacane i nyidrë memine la aqane atrepengöne nyidrë la Tusi Hmitrötr, hnei nyidrë hna bëeke hmaca kowe la hnalapa i nyidrë cememine la hni ka ipië, me drengethenge la keme me thine i nyidrë. Tha ceitune kö la aqane idrengethenge i nyidrë memine la itre xa nekönatr; nyidrëti a trongëne la nöjei igötranene la Trenge Wathebo i Mose.—Es 20:12; Ga 4:4.
Troa Sine Thel La Itre Mekune Ka Sisitria
(Luka 2:14) Atrunyi Akötesieti jë e koho qa, nge tingetingë hë e celë fen, thene la nöjei ate hna [“kapa,” MN].
nwtsty Ithuemacany göi Luka 2:14
nge tingetingë hë e celë fen, thene la nöjei ate hna [“kapa,” MN]: Hetrenyi la itre itusi ekö ka qaja ka hape, “nge tingetingë hë e celë fen, me kapa la nöjei atr,” nge celë hi aqane ujën ne la itre xa Tusi Hmitrötr. Ngo, ame la hna iën hnene la Traduction du monde nouveau tre, celë hi ka mama ngöne la itre itusi ekö ka alanyim. Ame la ithuemacanyi qaathene la itre angela tre, tha kolo kö a qaja la tro Akötresie a kapa la nöjei atr, loi ju hë maine ngazo la aqane ujë i angatr. Kolo pe a qaja la itre atr hna troa kapa hnei Nyidrë ke, hnei angatre hna lapaune koi Nyidrë, me xötrethenge la nekö i Nyidrë.—Wange ju la ithuemacanyi göne la nöjei ate hna [“kapa,” MN] ngöne la xötre celë.
nöjei ate hna [“kapa,” MN]: Ame la hnëewekë “kapa” ngöne la ithuemacanyi ne la itre angela tre, kola qaja la itre hna kapa hnei Akötresie, tha hnei itre atre kö. Ame la hnëewekë qene Heleni hna hape, eu·do·kiʹa tre, kola qaja la kola “madrin; kapa madrin.” Nge, ame la hnëewekë hna hape, eu·do·keʹo tre, ka mama ngöne Ma 3:17; Mrk 1:11; me Lu 3:22 (wange ju la ithuemacanyi göi Ma 3:17; Mrk 1:11), ngöne Akötresie a ithanata kowe la nekö i Nyidrë thupene la kola xomi bapataiso. Ka ce tro hi memine la kola hape, “kapa; madrin koi.” Haawe, ame la kola qaja ka hape, “ate hna [“kapa,” MN]” (an·throʹpois eu·do·kiʹas) tre, kolo itre hna kapa madrin hnei Akötresie, nge ijije fe tro sa qaja ka hape, “itre atr hna kapa hnei Nyidrë; itre atr hnei Nyidrë hna madrine kow.” Celë hi matre, ame ngöne la ithanata ne la itre angela tre, kola qaja la itre hnei Iehova hna kapa, tha itre atr asë kö, ngo itre atr ka amadrinë Nyidrë hnene la lapaune i angatr, memine la aja i angatre troa xötrethenge Iesu. Nyipici laka, ame ngöne la itre xa götran, eu·do·kiʹa a qaja la itre atr ka kepe itre xan (Ro 10:1; Fi 1:15), ngo hna majemine qaja göi Iehova la Nyidrëti a kapa madri ketre (Mt 11:26; Lu 10:21; Ef 1:5, 9; Fi 2:13; 2Th 1:11). Ame e hnine la Septante ngöne Sa 51:18 [50:20, LXX], kola qaja la kola “kapa” ketre hnei Akötresie.
(Luka 3:23) Nge Iesu a weje ine huliwa, nge kösë caate nge luepi la o macate i nyidë ; (nge hna mekun,) nyidëti la nekö i Iosefa, matra i Heli,
Atre Fe Hi Nyipunie?
Drei la keme i Iosefa?
Ame Iosefa, keme i Iesu qa Nazareta, ke, ka tratrau sinöe. Ngo, drei la keme i Iosefa? Kola qaja ngöne la tusi Mataio, ka hape, Iakobo la ëje i nyidrë, ngo ame pe Luka, tre, angeic a qeje Iosefa ka hape, “matra i Heli.” Pine nemene matre ka isazikeu la itre hna qaja?—Luka 3:23; Mataio 1:16.
Ame la kola qaja e hnine la tusi Mataio ka hape: “Iakobo a hnaho Iosefa,” kolo hi lai a qaja ngöne la qene heleni ka hape, Iakobo la sipu keme i Iosefa. Celë hi matre, hnei Mataio hna qaja trongëne la itre xötrapane i Iosefa, lo itre matra i Davita joxu nge uti hë Iesu lo hna hiane hnei Iosefa, nge atr ka ijije troa cilëne la mus.
Ame ngöne la ketre götran, kola qaja ngöne la tusi Luka ka hape: “Iosefa, matra i Heli.” Ame la hnëewekë hna hape, “matra i,” tre, kola qaja ka hape, “tresi.” Easë mina fe a öhne lai ngöne Luka 3:27, laka, Sealetiela, sipu keme i Iekonia, hna qaja ka hape, “matra i Neri.” (1 Aqane Lapa Ite Joxu 3:17; Mataio 1:12) Maine jë hna faipoipo hnei Sealetiela memine la neköi Neri jajiny, celë hi matre tresi Neri hë Sealetiela. Easa trotrohnine mina fe laka, ame la kola qaja ka hape, Iosefa la “matra” i Heli, ke, hnei angeic hna faipoipo me Maria, neköi Heli jajiny. Celë hi matre, hnei Luka hna e trongëne la itre xötrapane i Iesu “thenge la ngönetei,” ngöne götran e Maria, thine i Iesu. (Roma 1:3) Haawe, Tusi Hmitrötr a hamëne la lue xötratr hnei Iesu hna xulu qa ngön.
E Tusi Hmitrötr
(Luka 2:1-20) Ngöne la ijine cili, traqa ha la wathebo qa thei Kaisara Auguso troa cinyihane la fene hnengödrai asë. 2 (Hna xötei cinyihane lai e kolo pete kö a musi e Suria hnei Kurenio.) 3 Ame hna tropi angat’ asë troa isa cinyihanyi angate ngöne la ite lapa i angate kö. 4 Ame hna tropi fe Iosefa qa Nazareta e Galilaia, kowe la lapa i Davita e Iuda, Betheleema la ëjen, (qa ngöne laka angeice la sine la lapa i Davita nge ka cahae me nyidë ;) 5 mate troa ce cinyihanyi angeice me Maria lo hnei angeice hna mazon, a upune hë. 6 Nyidoti pete kö e cili, ame hna traqapi la drai ne hnaho i nyido. 7 Ame hnei nyidoti hna hnahone la nekö i nyido trahmanyi haetra, ame hna atuthi nyidë hnei mano, me ameköle nyidëti ju ngöne la tepene a i öni, ke pëkö göhne i angate ngöne la hnehmelöm. 8 Hetete thupë mamoe ngöne la hlapa cili, angat’ a hmekëne e jidi la ite mamoe i angat. 9 Nge kola cile thei angate la angela i Joxu, me hudume xöteithi angate la lolo i Joxu, ame hnei angate hna qou atraqat. 10 Nge önine la angela koi angat, ka hape, The qou kö, ke hana wang, ini a qaja koi nyipunie la maca ka loi, nyine madine atraqate thatraqane la nöjei ate asëjëihë ; 11 ke hna hnahone thatraqai nyipunie ngöne la drai celë ngöne la lapa i Davita la Ate iamele, ene Keriso Joxu. 12 Nge dei la hatene koi nyipunie ; Tro nyipunieti a öhne la medenge hna atuthe hnei mano kola meköle ngöne la tepene a i öni. 13 Ame hna canga ce me angela la ka ala nyimu cate qa hnengödrai, kola atrunyi Akötesie, me hape, 14 Atrunyi Akötesieti jë e koho qa, nge tingetingë hë e celë fen, thene la nöjei ate hna hnim. 15 Nge koilo hë hnengödrai ’ë la nöjei angela qa thei angat, ame hna ithanatakeu kö angete thupë mamoe, ka hape, Tro shë enehila Betheleema eë troa wange la ewekë celë hna kuca, hnei Joxu hna amamane koi shë. 16 Ame hnei angat hna tro nyimenyim, me öhnyi Maria, me Iosefa, me medenge fe a meköle ngöne la tepene a i öni. 17 Nge öhnë hë angat, ame hnei angate hna amamane la hna thue macanyi angate göi nekönate cili. 18 Nge öhnë hë angat, ame hnei angate hna amamane la hna thue macanyi angate göi nekönate cili. 19 Nge Maria a amë hutine la nöjei ewekë asë cili, me mekune kowe e kuhu hni nyido. 20 Ame hna hmacaju angete thupë mamoe, kola atrune me ole koi Akötesie qa ngöne la nöjei ewekë asë hnei angate hna denge me goeën, tune lo hna qaja koi angat.
25 JUUN–1 JULAI
ITRE TRENGAMO QA HNINE LA WESI ULA | LUKA 4-5
“Catre Jë Ngöne La Itupath Tui Iesu”
(Luka 4:1-4) Nge tiqa ha Iesu hnei Uati Hmitöt, anganyidëti a hmaca qa Ioridano, ame hna e nyidëti jë hnene la Ua ngöne la hnapapa, 2 luate la o pui hna tupathi nyidë hnei diabolo. Nge tha xeni kö nyidëti ngöne la nöjei drai cili ; nge tixenuë hë it’ ej, nyidëti a mecijin. 3 Ame hnei diabolo hna qaja koi nyidëti, ka hape, Maine cilieti la Hupuna i Akötesie, ulatinejë kowe la etë celë mate aretopi. 4 Ame hnei Iesu hna wetë koi nyën, ka hape, Ase hë cinyihan, ka hape, “Tha tro kö a mele la ate hnei areto hmekuje hi, ngo hnene la nöjei wesi ula i Akötesie.”
Tune Kaa Fe La Pengö Së?
8 Hnei Satana hna nyinyithiina tune fe lai koi Iesu. Ame la Iesu ekö ngöne la hnapapa, nge tha hnei nyidrëti kö hna xeni ngöne la 40 lae lai me 40 jidr, hnei Satana hna xome la ajane troa xen matre tupathi nyidrë. Öni Satana: “Maine cilieti la Hupuna i Akötesie, ulatinejë kowe la etë celë mate aretopi.” (Luka 4:1-3) Lue ewekë nyine tro Iesu a iën, ene la troa huliwane la mene ka eje thei nyidrë matre troa hetre nyine xen, maine pena tha tro kö a huliwan. Atre hi Iesu ka hape, tha tro kö a xome la mene ka eje thei nyidrë troa kuca la sipu mekuna i nyidrë. Ngacama ka mecijine ju hë Iesu, ngo ame la ka nyipi ewekë koi nyidrë, tre ene la aqane imelekeu i nyidrë me Akötresie. Hnei Iesu hna sa ka hape: “Tha tro kö a mele la ate hnei areto hmekuje hi, ngo hnene la nöjei wesi ula i Akötesie.”—Luka 4:4,
(Luka 4:5-8) Ame hnei diabolo hna e nyidëti jë e koho hune la wete ka hoea, me amamai nyidëti la nöjei baselaia asëjëihë e celë fen, tune lo samek. 6 Nge diabolo a qaja koi nyidë, ka hape, Tro ni a hamë cilieti la nöjei musi asë cili, memine la lolo ne it’ ej ; ke ase hë hamë ni, mate tro ni a hamëne kowe la hnenge hna ajan. 7 Maine tro cilieti a thiliju koi ni, te, ite ewekë i cilieti asë hë. 8 Ame hnei Iesu hna wetë koi nyën, ka hape, Satana, trojë kowe la hutröng ; ke ase hë cinyihan, ka hape, “Tro eö a thili koi Joxu Akötesi ’ö, me nyi hlue i anganyidëti hmekuje hi.”
Tune Kaa Fe La Pengö Së?
10 Hnei Satana hna huliwane tune kaa la “meciune ne la lue mek” troa tupathi Iesu? Hnei Satana hna “amamai nyidëti la nöjei baselaia asëjëihë e celë fen, tune lo samek. Nge diabolo a qaja koi nyidë, ka hape, Tro ni a hamë cilieti la nöjei musi asë cili, memine la lolo ne it’ ej.” (Luka 4:5, 6) Ame la hnei Iesu hna goeën, tre, tha ene kö la itre baselaia ne la fen, ngo itre lolo ne pe itre eje la ka mama koi nyidrë. Ame jë la mekuna i Satana, tre tro Iesu a kei thenge la itre ewekë ka mama koi nyidrë. Ame hnei Satana hna qaja koi Iesu ka hape: “Maine tro cilieti a thiliju koi ni, te, ite ewekë i cilieti asë hë.” (Luka 4:7) Tha ajane pi kö Iesu troa traqa kowe la pengöne atr hnei Satana hna mekun. Hnei nyidrëti hna canga sa me hape: “Ase hë cinyihan, ka hape, Tro eö a thili koi Joxu Akötesi ’ö, me nyi hlue i anganyidëti hmekuje hi.”—Luka 4:8.
(Luka 4:9-12) Ame hnei nyëne hna tro sai nyidëti Ierusalema eë, me ati nyidëti hune la he ne la ēnē, me hape koi nyidëti, Maine cilieti la Hupuna i Akötesie, sheshëpi ; 10 ke ase hë cinyihan, ka hape, “Tro nyidëti ahnithe kowe la nöjei angela i nyidë thatraqai ’ö, troa thupë eö ;” 11 nge “Tro angat’ a kapa trongë eö hnene la ite iwanakoime i angat, wang thëjë la iwanakoca i ’ö hnei etë.” 12 Ame hnei Iesu hna wetë koi nyën, Ase hë qaja, ka hape, “The tro kö eö a tupathi Joxu Akötesi ’ö.”
nwtsty media
He Ne La Ēnē
Maine jë, hnei Satana hna tro sai Iesu ngöne la “he [maine “götrane gaa draië catr”] ne la ēnē” me upi nyidrë troa sesë, ngo tha hna qaja kö la götrane hna cile ngön hnei Iesu. Ame la hnaewekë hna hape, “ēnē” tre, kola qaja la itre igötranen asë ne la ēnē. Maine jë, hnei Iesu hna cil ngöne la götrane kolojë me ahië (1) ne la ēnē. Nge, ijiji nyidrëti fe troa cil ngöne la itre xa kona ne la ēnē. Maine pëkö ixatua qaathei Iehova, tro la atr ka mala qa koho a mec.
Tune Kaa Fe La Pengö Së?
12 Isazikeu catre Eva me Iesu, hnei nyidrëti hna hamëne la ketre tulu ka tru, tulu ne ipië! Hnei Satana hna thele troa tupathi nyidrë matre troa kuca la ketre ewekë nyine troa haine hnene la itre xa atr, me nyine tupathi Akötresie. Ngo xele catre Iesu ma kuca la ewekë cili, wanga ujë jë fe nyidrë tune la atre pi mama! Hnei Iesu hna sa mekötine koi angeice me hape: “Ase hë qaja, ka hape, “The tro kö eö a tupathi Joxu Akötesi ’ö.”—E jë la Luka 4:9-12.
Troa Sine Thel La Itre Mekune Ka Sisitria
(Luka 4:17) Nge hna hamë nyidëti la tusi Isaia perofeta, nge ase hë sheluthe la tus, nyidëti a öhne la hna cinyihane ngön, ka hape,
nwtsty Ithuemacany göi Luka 4:17
tusi Isaia perofeta: Ame ngöne la itus hna ewath i Isaia hna öhne ngöne la Hnagejë Ka Palulu tre, hna ce afedrene la 17 lao parchemins. Matre ame la kola seluthe lai itus tre, 7,3 lao metr la eqeane ej, nge 54 lao jawa ngöne la ca götran. Maine jë, ceitune hi la eqeane ej memine la itus hna majemine e ngöne la ēnē e Nazareta. Canga mama hi koi Iesu la götrane hnei nyidrëti hna pi e, ngacama ame ngöne la ijine cili, pëkö naba ka amamane la meken memine la xötr. Hnei Iesu hna canga öhne la götrane hna cinyihan la hna perofetan, haawe, kola mama laka, ka majem hnyawa Iesu kowe la Wesi Ula i Akötresie.
(Luka 4:25) Nge nyipici ini a qaja koi nyipunie, ala nyimu la ite sine fö’ e Isaraela ngöne la ijine i Elia, lo hna thinge pete kö la hnengödrai köni macate, nge [sikis] la o teu, nge atraqate la jine ngöne la nöj’ asë.
nwtsty Ithuemacany göi Luka 4:25
köni macate, nge [sikis] la o teu: Ame ngöne 1Jo 18:1, hnei Elia hna qaja ka hape, hna nyipune la ijine pë mani “ngöne la macate hnaakönin.” Hetre itre ka qaja ka hape, ka isazikeu la hna amexeje hnei Iesu memine la hna qaja ngöne 1 Ite Joxu. Ngo, tha hna qaja kö hnene la Itre Hna Cinyihan Qene Heberu ka hape, tha hna sasaithe kö la köni macatre ne pë mani. Ame la kola hape, “ngöne la macate hnaakönin” tre, kola nyiqaane la ijine pë mani ngöne hi lo ijine Elia a thuemacanyi Ahaba joxu. (1Jo 17:1) Maine jë, ame la kola thuemacanyi Ahaba tre, kolo ha pë mani. Ame ngöne la ijine cili, kola sasaith la sikis lao treu ne pë mani. Ketre, tha hna hmaca kö la ijine pë mani ngöne Elia a tro troa wai Ahaba “ngöne la macate hnaakönin.” Ngo, thupene hi lo kola xulu la eë qa hnengödrai hune la wetr e Karemela. (1Jo 18:18-45) Haawe, ame la hnaewekë i Iesu, memine la hna qaja ngöne Iakobo 5:17 tre, ka ihmeku hi memine la hna qaja ngöne 1Jo 18:1.
E Tusi Hmitrötr
(Luka 4:31-44) Nge traqa ha nyidëti e Kaperenauma, kete lapa e Galilaia ; nyidëti a ini angate ngöne la nöjei sabath. 32 Nge angat’ a haine la hnei nyidëti hna ini, qa ngöne laka mene la wesi ula i nyidë. 33 Nge e koho hnine la sunago la kete ate ka hete u ne demoni ka ngazo, nge nyën’ a hë cate jë, ka hape, 34 We ! Iesu ate Nazareta fe, tro cilieti a uë hun ? traqa ha cilieti troa apatenyi hun ? ini a wangate hmekunyi cilie la Kahmitöte i Akötesie. 35 Ame hnei Iesu hna shewe nyën, ka hape, The ilu kö, nge löpi qa hni angeic. Nge ase hë demoni tha angeice pi ngöne nyipin, nyën’ a löpi qa hni angeic, nge tha hna angazo angeice kö. 36 Ame hnei angat’ asëjëihë hna hain, me ithanatanekeun, ka hape, Nemene tenge ewekë la ! ke nyidëti a musinëne catëne la nöjei demoni ka ngazo hnene la men, ame hna köte löpi nyuden. 37 Ame hna hlemu nyidëti xöteithe kowe la nöjei götran’ asë. 38 Ame hnei nyidëti hna löpi qa hnine la sunago, me löjë kowe la uma i Simona. Kola ideuthi atraqate la thine i ifënekö i Simona ; nge angat’ a sipo nyidëti thatraqai nyido. 39 Ame hnei nyidëti hna cile thei nyido, me shawa la ideuth, ame hna patepi ej ; nge nyidoti a canga cilejë me nyi hlue i angat. 40 Nge kolo ha lö la jö, angat’ asëjëihë ka hete tene meci ka isa pengöne kö, hna tro sai angate koi nyidë ; nge nyidëti a atë la lue themie i nyidë hui angat’ asë, me aloinyi angat. 41 Nge löpi fe hë la ite demoni qa hnine la ka ala nyimu, kola hë, me hape, Cilieti la Keriso Hupuna i Akötesie. Nge nyidëti a shewe angat, mate tha tro kö a ewekë, ke wangate hmekunë hë angate laka nyidëti la Keriso. 42 Nge lai hë, nyidëti a thithatipi, me jötëti kowe la hnapapa ; ame hnene la ka ala nyimu hna thele nyidë, me traqa koi nyidë, me shewe nyidë, mate tha tro kö a nue angat. 43 Ame hnei nyidëti hna ulatine koi angat, ka hape, Qânge troa cainöjëne la maca ka loi ne la baselaia i Akötesie kowe la ite xa lapa pena ; ke hna upi ni thatraqane lai. 44 Ame hnei nyidëti hna cainöje hnine la nöjei sunago e Galilaia.