Itre Itus Ka Nyitrepene La Mel Me Huliwa Ne Cainöj Pepa Nyine Huliwan
6-12 JANUARE
ITRE TRENGAMO QA HNINE LA WESI ULA | GENESE 1-2
“Iehova a Xup La Mele e Celë Fen”
it-1 563 ¶2-4
Hna Xup
Ame la Akötresie a qaja ngöne lo Pane Drai ka hape, “Laipi,” ame hna xulu pi la lai hnine la itre iaw, ngacama tha öhne kö qa la fen la qeqene la lai cili. Kösë hna lai trootro, tune la hna qaja hnei J. W. Watts, ketre ka ujë qene hlapa ka hape, “Nge ame hna mama trotro la lai.” (Gen. 1:3, A Distinctive Translation of Genesis) Hnei Akötresieti hna nyi ifegone la lai memine la melöhlem, nge hna ati ëjene la lai ka hape, Drai, nge ame la melöhlem tre, Jidr. Kolo lai a amamane laka, ka ketre kano casi kö la ihnadro nge ej a nyinyape xötreith la jö, celë hi matre hetrenyi pi la lai me melöhlem ngöne la götrane koië me kuë.—Gen. 1:3, 4.
Ame la Hnaaluene Drai, hnei Akötresie hna kuca la ngöne ka isaisa matre troa nyi ifegone “la hnagejë qa ngöne la kete hnagejë.” Tha tru menu kö hnei tim e celë fen, ngo tru catre kö hnei tim hna kapa draiëne qa celë fen a tro koho, nge e nyipine lue ej la ngöne ka isaisa. Nge, hnei Akötresie hna ati ëjene la ngöne ka isaisa ka hape, Hnengödrai, ngo hna hëne tune thenge la ihnadro. Ketre, tha hna qaja kö ka hape, itre tim a thipe hune la ngöne ka isaisa me atuthe la itre wëtresij, maine itre xaa ewekë ju kö ne cosmos.—Gen. 1:6-8; wange ju NGÖNE KA ISAISA.
Ame la Hnaakönine Drai, hnene la mene i Akötresie hna acasinekeune la itre tim ne la fen matre mama pi hi la gaa weliwel. Nge Akötresieti a hëne ej, ka hape, Ihnadro. Ngöne la drai cili, hnei Akötresie hna xup la itre atomes de matière matre cia pi hi la itre haö, me sinöe ka lapalapa ka hetre itin, me sinöe ka wawen. Tha ka traqa menu kö itre ej maine fetra pena qa ngöne la ketre ewekë. Ijije hi tro la köni pengöne feja ka tru cili, a cia me xöl thenge la isa ‘pengöne itre ej.’—Gen. 1:9-13.
it-1 563 ¶7-10
Hna Xup
Ame ngöne Genese 1:16, tha hna qaja kö la hnaewekë qene Heberu ba·raʼʹ, kola hape, “xup.” Hna xome pe la hnaewekë qene Heberu ʽa·sahʹ, kola hape, “kuca.” Hnene laka, ame la jö, me treu me itre wëtresij tre, ka mama ha itre ej hnine la “hnengödrai” hna qaja ngöne Genese 1:1, matre, hna xup itre ej qëmekene la Hnaafoane Drai. Nge, ame ngöne la hnaafoane drai, hnei Akötresie hna “kuca” kowe la itre lai cili, la ketre ewekë thenge la ihnadro me thenge la ngöne ka isaisa. Ame lo kola qaja ka hape, “hnei Akötesieti hna amë it’ eje ngöne la ngöne ka ishaisha ne hnengödrai mate troa alaine la fene hnengödrai,” kolo hi lai a hape, maine jë, ijije hë tro sa öhn itre ej qa celë fen, kösë itre ej ngöne la ka isaisa. Ketre, tro la nöjei lai cili a “ite haten, me ite ijin, me ite drai, me ite macate,” nge celë hi ka troa hamë ithuemacany e thupene kowe la atr.—Gen. 1:14.
Ame la Hnaafaifine Drai, hna xup e celë fen la itre pane u ka mel ngo tha itre atre kö. Hnene la mene i Akötresie matre amanane pi la itre u ka mel, ngo tha ca pengöne öni kö, ka troa saze trootro e thupen göi itre xaa pengöne öni pena. Hna cinyihane ka hape: “Hnei Akötesieti hna xupe la ite tanimo, me nöjei öni asëjëihë ka enienije a mano, hna amanane hnene la hnagejë, thenge la ite pengön’ it’ ej, me nöjei öni ka sheshë thenge la ite pengön’ it’ ej.” Lolo catre la huliwa i Akötresie, matre Nyidrëti a amanathithine itre ej me hape, “manapi,” nge eje kö lai, ke hnei Akötresie hna xupe itre ej memine la atreine troa hnaho “thenge la ite pengön’ it’ ej.”—Gen. 1:20-23.
Ame la Hnaasikisine Drai, hnei “Akötesieti hna kuca la ite öni ne hnite thenge la ite pengön’ it’ ej, me ite öni ka eke ca thenge la ite pengön’ it’ ej, me ite öni ka wewë asë hune la hnadro thenge la ite pengön’ it’ ej” nge, lolo catre koi Akötresie tune lo itre xaa huliwa i Nyidrë ne xupi ewekë.—Gen. 1:24, 25.
Ame ngöne la pune la hnaasikisine drai, hnei Akötresie hna xup la ketre pengöne mele ka hnyipixe, ka sisitria kö hune la itre öni. Ngo sisitria kö la itre angela hui angeic. Kolo hi a qaja la atr, hna xup hnaiji Akötresie. Ame ngöne Genese 1:27, kola qaja göne la itre atr ka hape, “hnei nyidëti [Akötresie] hna xupi nyido trahmanyi me fö.” Nge ame ngöne Genese 2:7-9, kola amamane laka, hnei Iehova Akötresie hna xup la atre qa ngöne la hnadro, me mano kowe la lue hnafiji angeice la mano ne mel, ene pe, mele pi la atr. Nge hna amë angeice nyipine la paradraiso me thue a i angeic. Hnei Iehova hna xupe la atre qa ngöne la dro, nge thupene lai, nyidrëti a xome jë la june wengesisila qaathei Adramu matre troa xupe la föe. (Gen. 2:18-25) Thupene la kola ase xupe la föe, pexeje pi hi la atr thenge la “pengöi” angeic.—Gen. 5:1, 2.
Troa Sine Thel La Itre Mekune Ka Sisitria
Sias Me Epun
Macatre ne la ihnadro me hnengödrai
Ame kowe la itre ka inamacan, traqa koi 4 miliar lao macatre ne la Ihnadro nge 13 maine 14 miliar lao macatre ne la hnengödrai. Tha hnei Tusi Hmitrötre kö hna qaja la etrune lao macatre ne xupe la hnengödrai. Ketre, tha hna qaja kö la etrune lao macatre ne la Ihnadro. Önine la pane xötre ne la Tusi Hmitrötr: “Hnei Akötesieti hna xupe la hnengödrai memine la fene hnengödrai ngöne la qan.” (Genese 1:1) Celë hi hnaewekë ka aijijëne la itre ka inamacan troa qeje macatrene la itre ewekë hna xup, thenge la itre wathebo hnei angatre hna acil.
it-2 16-17
Iesu Keriso
Tha ka xupi ewekë. Ngacama hnene la Nekön hna ce huliwa memine la Keme i nyidrë göi troa xupi ewekë, ngo tha hna qeje nyidrëti kö ka hape, ketre ka hane fe xupi ewekë. Ame la ka atreine xupi ewekë tre, Akötresie jëne la uati hmitrötre i Nyidrë, ene la mene i Nyidrë. (Gen. 1:2; Sal. 33:6) Nge hnene laka, Iehova la Qeqe ne mel, haawe, meköt tro la itre ka mel, itre ka mama me ka tha mama kö, a nue mele koi Nyidrë. (Sal. 36:9) Celë hi matre, ame la Nekön, tha ketre atre xupe kö, ngo ka ixatua pe. Hnei Iehova, Atre Xup, hna huliwa jëne nyidrë. Hnei Iesu hna qaja ka hape, Akötresie la ka xup la itre ewekë, nge celë hi hna qaja ngöne la Itre Hna Cinyihan.—Mat. 19:4-6; wange ju HNA XUP.
13-19 JANUARE
ITRE TRENGAMO QA HNINE LA WESI ULA | GENESE 3-5
“Itre Thangane La Pane Trengathoi”
Tro Pala Kö a Eatr La Aja i Iehova!
9 Jëne la ketre un, hnei Satana Diabolo hna iaö Eva matre tha tro kö angeic a drei Iehova, Keme i angeic. (E jë la Genese 3:1-5; Hna Amaman 12:9) Hetre mekune hnei Satana hna amejëne kola hape, hna wathebone la atr troa xen “la wene la nöjei sinöe ne la hlapa.” Kösë öni angeic: ‘Eö a qaja ka hape, tha ijiji eö kö troa kuca la sipu aja i eö?’ Thupene lai, öni angeic koi Eva: “Tha trojë kö nyipo a mec.” Angeic e cili a thoi. Ame hnei angeic hna thel troa iaö Eva me hape, tha nyipi ewekë kö troa drei Akötresie. Öni Satana: “Ate hmekune kö Akötesie laka ngöne la drai ne tro nyipoti a xeni wen’ ej, tro ha maca la lue meke i nyipo.” Öni Satana, tha ajane kö Iehova tro nyidroti a xen la wene sinöe wanga tru jë la inamacane i nyidro. Ame hë e cili, hnei angeic hna qaja la trengathoi celë me hape, ‘Tro hë epon a lue akötresie, matre atrehmekune fe la loi me ngazo.’
w00 15/11 25-26
Ketre Ini Qaathene La Lue Pane Atr
Hapeu, hna kuca kö matre tro Eva a tria? Waea! Pane mekune jë laka, epuni lae Eva. Hnene la une hna qaja la itre ewekë ka isazikeu memine la hna qaja hnei Akötresie me Adramu. Tune kaa fe epun, e traqa ju la ketre atr hnei epun hna thatre, a jele atrekënöne la atr hnei epun hna hnim me mejiune kow? Maine ju, tro hi Eva a amamane laka, tha madrine kö angeic göne lai, maine pena troa thipetrij me tha dreng lai un. Nge, drei jë lai un, ka icilekeu memine la meköti Akötresie memine fe la hnei Adramu hna qaja? Thenge la musi hna acile hnei Akötresie e hnine la hnepe lapa, maine ju, tro hi Eva a thele eamo qëmekene troa axecië mekun. Aqane kuca hi lai, e traqa ju qaja koi epun la itre ewekë ka tha ihmeku kö memine la itre hna amekötine hnei Akötresie. Ngazo pe, hnei Eva hna mejiune kowe la hna qaja hnene la Atre Itupath, nge, aja i angeic troa sipu wange la ka loi me ngazo. Hnei angeic hna lapa fë la aja ka ngazo cili, matre hna huli angeice hnene ej. Loi ju kö lo tro angeic a thipetrij lai, qaa ngöne la mekuna i angeic maine pena ce ithanatane me Adramu, he ne la hnepe lapa, hune la troa lapa fë la aja cili. Drei la ketre ngazo ka tru!—1 Korinito 11:3; Iakobo 1:14, 15.
Adramu a Drenge La Aqane Ewekë Ne La Föi Angeic
Tha qea ju kö, nge Eva a uku Adramu troa ce xöle me angeic ngöne la ngazo i angeic. Pine nemene matre canga kei ju hi angeic kowe la ngazo? (Genese 3:6, 17) Adramu a cile kowe la ketre itupath, ene la troa mele nyipici koi Akötresie maine kowe la föi angeic. Hapeu, tro kö angeic a drengethenge la Atre Xupi angeic, ka hamëne la nöjei ewekë, uti fe hë la föi angeic? Tro kö angeic a thele eamo thei Akötresie, maine kei thenge la mekuna i Eva? Atre hnyawa hi Adramu laka, ame la hnei Eva hna ajane troa kapa, ngöne la angeic a xene la wene sinöe hna wathebon, tre tha ka eje kö. Öni Paulo: “Tha Adramu kö lo hna amenun, ngo föe lo hna nyipi amenun, ene pe, ngazo pi hi.” (1 Timoteo 2:14) Hnei Adramu hna iëne troa icilekeu me Iehova. Tru catre kö la xou i angeice troa isa lapa me föi angeic, hune la lapaune i angeic kowe la atreine i Akötresie troa nyinyine lai jol.
w12 1/9 4 ¶2
Tune Kaa La Aqane Goeëne Akötresie La Itre Föe?
Hnei Akötresieti Kö Hna Ahnëjinëne La Itre Föe?
Waea. Ame la hna ‘ahnëjinëne’ hnei Akötresie tre “lo un ekö, lo hna hëne ka hape, Diabolo”. (Hna Amaman 12:9; Genese 3:14) Ame ngöne la Nyidrëti a qaja ka hape, tro Adramu a ‘musinëne’ la föi angeic, tha kolo kö lai a hape, Akötresieti a nue la trahmany troa qanangazone la föe. (Genese 3:16) Ngo, Nyidrëti pe a qaja la itre thangane la ngazo kowe la lue pane atr.
w04 1/1 29 ¶2
Itre Mekun Ka Sisitria Ne La Tusi Genese-I
3:17—Nemene la aliene la kola hape, hnëjine hë la hnadro, nge uti hë eu? Ame la kola ahnëjinëne la hnadro, tre kola lai a hape, tro ha xomi akötr troa eëny. Mama catre kowe la itre matra i Adramu la thangane la hna ahnëjinëne la hnadro. Kola qaja la itre sinöe ka ithinyi me gemegem, hnei keme i Noa, ene, Lameka hna qaja, “aköte ne lue ime shë, pine la hnadro hnei Iehova hna ëjin.” (Genese 5:29) Thupene lo Iwë Atraqatr, hnei Iehova hna amanathithi Noa me itre nekö i angeic, me qaja la aja i Nyidrë, ene la troa atiqane la fene hnengödrai. (Genese 9:1) Kösë hnei Akötresie hna apëne la hnëjine göne la hnadro.—Genese 13:10.
it-2 672
Itre Akötre Ngöne Ijine Hnaho
Itre akötr ka ce tro memine la kola hnaho. Thupene la hna tria hnei Eva, lo pane föe, hnei Akötresieti hna qaja amamane koi angeic, la itre thangane ka troa traqa ngöne la kola upune. Maine idrengethenge ju kö Eva, tro palahi Iehova a amanathithi angeic. Ketre, troa madrine ngöne la kola upune nge tha tro kö a akötre fë, pine laka, “ame la manathithi qa thei Iehova, te, kola atena mon ; nge tha hnei nyidëti hna aköte fë.” (Ite edomë 10:22) Ngo ame enehila tre, kucakuca catr la ngönetrei së. Celë hi matre, Akötresie a qaja ka hape, (ame itre xaa ijin, hetre ewekë hnei Nyidrëti hna nue, nge kösë hna kuca hnei Nyidrë): “Tro ni a nyipi amanane la aköte i ’ö e upune eö ; tro eö a hnahone la ite medenge fë la aköt .”—Gen. 3:16.
Troa Sine Thel La Itre Mekune Ka Sisitria
it-2 105 ¶5
Lameka
Kola amamane hnene la itre trengewekë hna sile hnei Lameka, kowe la itre föi nyidrë (Gen. 4:23, 24) la iakötrë ka eje ngöne la hneijine cili, kola hape: “Dengeju la aqane ewekëng, nyipoti lue ifënekö i Lameka, qatixenyëneju la tenge ewekëng ; ke hnenge hna humuthe la ate nge eatë hë ni, memine la thupëtesiji ate angazo ni. Maine troa luengemene la o nyi thupene göi Kaina, hawe, troa köniate nge lueqaihano la o nyi thupene göi Lameka pena.” Ame e celë, Lameka a qaja amamane laka, tha hnei angeice kö hna thë troa humuth la ketre atr, tha hna tui Kaina kö. Angeic a qaja ka hape, hnene la hna isigöline la mele i angeic, matre humuthe pi angeic lai atr ka lepi angeic. Angeic a sipon, jëne la hnei angeic hna sili trengewekë, troa thupë angeic qaathene la itre atr ka thel troa të koi angeic.
it-1 352 ¶2
Qaja Angazon
Ame ngöne lo hneijine Enosa, qëmekene la Iwë Atraqatr, hna nyiqaane ‘hëne la ëje i Iehova’ ngo tha ngöne kö la nyipi aqan, pine laka, ekö catre hë Abela hëne la ëje i Iehova, lo angeic a ithanata koi Nyidrë. (Gen. 4:26; Heb. 11:4) Itre ka ithel a mekun e celë ka hape, hna huliwane menune la ëje i Akötresie, kola hamëne pena ha kowe la itre atr, maine kowe la itre idrola, nge ame e cili, angatr a qaja angazon la ëje i Akötresie.—wange ju ENOSA, ENOSA.
20-26 JANUARE
ITRE TRENGAMO QA HNINE LA WESI ULA | GENESE 6-8
“Tune Hi Lai Hnei Angeice Hna Kuca”
Xötrethenge Jë La Lapaun, Me Aqane Idrengethenge i Noa, Me Daniela, Me Iobu
4 Nemene la itre jol hnei Noa hna cile kow? Ame ngöne la hneijine i Enoka, lo hnaaluene qaaqa i Noa, ngazo catre hë la fen. Angatr a qaja “la nöjei tenge ewekë ka calogit [maine ka iakötrë]” göi Iehova. (Iuda 14, 15) Kola tro la itre macatre, nge ngazo catre la fen. Ame ngöne la hneijine i Noa, “tiqa ha la fene hnei iangazo.” Hnene la itre angela ka ngazo hna uti kowe la fen, me xome la ngönetrei atr matre troa faipoipo memine la itre föe. Nge, ame la itre nekö i angatr tre, ka iakötrë me ka isi catr. (Genese 6:2-4, 11, 12) Mama cile hnyawa ha la eisapengöi Noa me angatr. Öni Tusi Hmitrötr, “hna hnimi Noa hnei Iehova.” Hnei angeice palahi hna kuca la meköt. “Hnei Noa hna ce trotro me Akötesie.”—Genese 6:8, 9.—Gen. 6:8, 9.
w13 1/7 14 ¶1
“Hnei Noa Hna Ce Trotro Me Akötesie”
Traqa koi 40 maine 50 lao macatre ne huliwa Noa. Itre macatre ne troa sa me hule la itre sinöe, me sa agö, me tratraun, me iothekeun. Ka köni drikene la aka, me nyimu hnahag, nge ca qëhnelö. Hna nango fe kö e koho hun xötreith, nge hna kuca matre nango tutupe la hen, matre tha tro kö a lö timi la aka.—Genese 6:14-16.
w11 9/15 6-7 ¶13
Nyenyape Jë Me Catr
13 Nemene la ka aijijëne la itre hlue i Iehova cili troa catre matre traqa pi kowe la hna ie ngöne la hna isasaqe? Loi e mekune së lo hna qaja hnei Paulo göi Noa. (E jë la Heberu 11:7.) Hetrenyi la ketre ewekë “tha hna goeëne pete kö” hnei Noa, ene laka troa “akaca trane la fene hnengödrai hnei iwë.” (Gen. 6:17) Tha hna traqa tune petre kö ëkö, nge ketre pë pala kö ewekë ka tun. Ngo, tha luelue kö Noa me mekune ka hape, thatreine kö troa traqa la ewekë cili. Pine nemen? Pine laka catre la lapaune i angeice laka ame la ewekë hna qaja hnei Iehova, tre, tro kö Nyidrëti a aeatrën. Ame koi Noa, tha ka hace kö troa eatrëne la hnëqa i angeic qathei Iehova. Ame “hnei angeice [pe] hna kuca.” (Gen. 6:22) E tro sa mekune la huliwa i Noa, tha ka co kö la nyine tro angeice a “kuca;” ene la troa cane la aka, me icasikeune la itre öni, me xeen la itre xeni thatraqai atr me öni, nge tro fe a cainöjëne la maca i Iehova kowe la itre atr, me xupe xatuane la lapaune ne la hnepe lapa i angeic. Ame la thangane la lapaune me aqane cile hut i Noa, tre, mele me manathithi koi angeice me hnepe lapa i angeic.
Troa Sine Thel La Itre Mekune Ka Sisitria
w04 1/1 29 ¶7
Itre Mekun Ka Sisitria Ne La Tusi Genese
7:2—Nemene la ka amamane la eisapengönene la itre öni ka pui loi me itre öni ka pui ngazo? Ame la ka amamane la eisapengönene tre, göne la troa huj, ngo tha hnene kö laka, ka loi maine ka ngazo göi troa xen. Qëmekene lo Iwë Atraqatr, tha ka öni mitre kö la itre atr. Ame la kola hape ka “pui loi” me “pui ngazo” göi nyine xen tre, hna nyiqaane mama memine la wathebo i Mose, nge hna apëne ej ngöne la kola apatrene la wathebo. (Itre hu. 10:9-16; Efe. 2:15) Celë hi matre, atre hnyawa hi Noa la ka ijij troa huujëne ngöne la kola atrunyi Iehova. Ame la angeic a lö qa hnine la aka, hnei angeic “hna trai ita ne huje koi Iehova, me xome qa ngöne la ite öni asë ka eke ca ka pui loi, me ite öni asë ka sheshë ka pui loi, me hujëne la nöjei huje ne deuthe hune la ita.”—Genese 8:20.
w04 1/1 29 ¶8
Itre Mekun Ka Sisitria Ne La Tusi Genese-I
7:11—Ka xulu qa kaa la tim ngöne lo Iwë Atraqatr? Ame lo hnaaluene “drai,” maine ijine ne xupi ewekë, hnei Akötresie hna kuca la ‘ngöne ka isaisa’ matre nyi ifegone la itre tim ‘fene la ngöne ka isaisa’ qa ngöne la tim ‘e koho hune la ngöne ka isaisa.’ (Genese 1:6, 7) Ame la itre tim “fene” la ngöne ka isaisa tre, kolo tim ka lapa hune la ihnadro. Nge tru pi hë la etrune la tim ka lapa “e koho hune” nge, celë hi ka eköthe la “gejë atraqat’ asë.” Celë hi tim ka trotro ngöne lo ijine i Noa.
27 JANUARE–2 FEBUARE
ITRE TRENGAMO QA HNINE LA WESI ULA | GENESE 9-11
“Casi Hi La Qene Hlapa e Celë Fene Hnengödrai Asë”
it-1 255
Babulona Atraqatr
Pengöne La Babulona Ekö. Hna nyiqaane xupe la traone Babulona ngöne la hnapapa e Sinara, ngöne lo ijine kola tupath troa xupe la Ita Ne Babela. (Gen. 11:2-9) Tha hna xupe kö la ita cili, memine la traone göne troa atrune la ëje i Akötresie, ngo göne pe troa “ahlemune la ëje” i angatr. Ame la itre ita ziggourats tre, tha hna öhne hmekuje kö, ngöne la itre apak ne la traon ne Babulona ekö, ngo ngöne fe e Mesopotamia. Kösë kola amaman hnene la pengöne me aqane xupi itre ej, laka, ame lo pane ita ekö, hna xup thatraqane la hmi. Ketre, kola amamane ngöne la Iehova Akötresie a acilëne la xupi uma ne hmi cili, laka, ewekë ka sis koi Nyidrë ke, ej a sajuëne la hmi ka thoi. Ame la hnëewekë qene Heberu, hna ati ëjene la traone cili, Babela, tre kola hape, “Amenumenun,” nge ame ngöne la qene Sumer (Ka-dingir-ra) me qene Akkadien (Bab-ilu) tre, kola hape, “Qënehlö i Akötresie.” Hnene la itre atr ka lapa ngöne la traon, hna saze la aqane hëne la traone cili, matre juetrëne la ëje hna ejine hnei Akötresie. Ngo, ame la ëje ka hnyipixe, tre kolo pala hi a sajuëne la hmi.
it-2 111 ¶6
Qene Hlapa
Kola amamane ngöne la tusi Genese laka, thupene lo Iwë Atraqatr, hnene la itre atr hna cas, matre troa kuca la ketre huliwa ka tha ihmeku kö memine la aja i Akötresie. Ame la aja i Nyidrë tre, ene lo hna ahnith koi Noa me itre nekö i angeic. (Gen. 9:1) Hnene la itre atr cili, hna mekune troa acasine la nöjei atr asë ngöne la ca götrane, hna hape, hnapapa Sinara e Mesopotamia, hune la troa isaije matre ‘atiqane la fene hnengödrai’. Nge e cili, ngöne la hnapapa e Sinara la ketre hnë hmi, nge hna xup la ketre ita thatraqane lai.—Gen. 11:2-4.
it-2 111 ¶7
Qene Hlapa
Hnei Akötresie Ka Tru Trenge Men, hna acilëne la huliwa ka pi tru ne la itre atr ngöne la Nyidrëti a thë la casi angatre göne la huliwa cili. Nge e cili hi la Nyidrëti a amenumenune la qene hlapa i angatr. Haawe, jole hë koi angatre troa itrotrohni me ce huliwa, ene pe, angatre pë hë a isa ijei jë qa lai, me tro kowe la itre xaa götrane la ihnadro. Hnei angatre pala hi hna kuca la itre huliwa ka ngazo, matre troa icilekeu me Akötresie. Ngo, troa thupatëne la itre huliwa cili, hnene laka, hna amenumenune la qene hlapa i angatr. Ketre, tro lai a hetre ifego i angatr göne la pengöne la atreine me inamacan, thatraqane la itre ewekë hnei angatre hna mekune troa kuca. Troa hace mina fe kowe la itre lapa cili, ka isa qene hlapa, troa huliwane la hnei angatre hna inin (tha qaathei Akötresieti kö la atreine cili, ngo qaathene la hnei angatre hna melëne me ithel) (Wange ju Ate cai. 7:29; Deu. 32:5.) Ngacama, hna isaijene la itre atr hnene la kola amenumenune la qene hlapa, ngo ka hetre eloine mina fe, ke ej a ahmitrëne la itre huliwa ka ngazo nge ka hetre ethane kowe la atr. (Gen. 11:5-9; wange ju Is. 8:9, 10.) Tro hi sa goeëne enehila la itre thangane ka ngazo ne la inamacane i atr, matre trotrohnine la mekuna i Akötresie e tha acilëne ju Nyidrë la itre huliwa e Babela.
it-2 375
Itre Nöj
Kola isa tro la itre atr hnene laka, isa qene hlapa i angatre hë, nge tha itrotrohni hë angatr. Celë hi matre, angatre a isa eköthe jë la itre qenenöj, me itre aqane huliwa, me itre hna majemine me itre xa aqane mel, memine la hmi angatr. (Lev. 18:3) Hnene laka, iananyi hë la itre nöj me Akötresie, ene pe, angatr a isa kuca jë la itre idrola nyine nyi haze i angatr.—Deu. 12:30; 2 Ite jo. 17:29, 33.
Troa Sine Thel La Itre Mekune Ka Sisitria
it-1 421 ¶4
Hama
Maine jë, hetre hna kuca hnei Kanana ngöne lo ewekë ka traqa kowe la qaqaa i angeic, nge tha hna haji angeice kö hnei Hama, keme i angeic. Ketre, maine jë Noa a perofetan, me canga öhne la itre thiina ka ngazo ne la itre matra i Kanana ka xulu qaathei Hama, nge maine jë, ka mama ha thei Kanana, nekö i angeic. Hna pane eatre lo hna ieji ngöne lo kola lepe la angetre Kanana hnei angetre Isaraela, matra i Sema. Nge ame pë hë la itre ka mele pe (tune lo angetre Gibeona [Ios. 9]) tre, itre ka troa nyihlue Isaraela. Itre macatre thupen, ka mene pala hi lo hna ieji, ngöne lo kola musinëne la itre matra i Kanana, nekö i Hama, hnene lo itre musi ka tru ne la fen, ene la musi Madai me Peresi, me Geres me Roma, kolo itre matra i Iafeta.
it-2 403
Nimeroda
Ame la qaane la baselaia i Nimeroda, tre, Babela, me Ereka, me Akada me Kalene, itre traone ngöne la nöje Sinara. (Gen. 10:10) Fene la musi angeic, la kola nyiqaane xup la traone Babela memine lo ita ka draië. Casi hi lai mekun cili, memine la aqane mekune la angetre Iudra. Öni Josèphe: “[Nimeroda] a nyiqaane thahluëne la nöj. Nge ame koi angeic, casi hi la aqane troa apatrene la xoue Akötresie thene la itre atr, ene la troa lapa fene la musi angeic. Hnei angeic hna qaja koi angatre ka hape, tro angeic a thupë angatre qaathene la iameköti Akötresie, e traqa hmaca ju la hnaaluene Iwë Atraqatr. Ame hnei angeic e cili, hna xupe la ita ka draië catr, matre tro pe hi a hmaca të la tim. Ketre angeic a nyithupene la meci ne la itre keme i angatr. Ame hnene la nöj hna kapa la itre hna amekötine hnei [Nimeroda], nge mekune laka, kola hnöthi angatr ngöne la angatre a drei Akötresie. Celë hi matre, hnei angatre hna xup la ita . . . nge tha nyine qaja kö, la enyimenyimene la aqane xup draiën ej.”— Antiquités judaïques, I, 114, 115 (Iv, 2, 3).