“E bena taga yɔrɔ o yɔrɔ ne fana bena taga o yɔrɔ la”

1, 2. a) A’ ye Ruti ni Nawomi ka dugutaga lakali ani dusukasiba min b’u kan. b) Mun na Ruti ni Nawomi ka dugutaga kɔrɔ tɛ kelen ye?

RUTI be tagamana Nawomi gɛrɛfɛ. U be sira min kan, a be yɛlɛ ka Mowabu jamana ka kɛnɛbaw cɛ ci fɔɲɔ na. U b’u kelen na sisan, u be komi jaa fitinin fila kɛnɛba nin na. Ruti y’a kɔrɔsi ko tile be ɲini ka ben. A yɛlɛmana k’a buranmuso filɛ ani k’a yɛrɛ ɲininga n’u tɛna yɔrɔ dɔ ɲini ka suu kɛ yen. Nawomi koo ka di a ye kosɔbɛ ani a labɛnnin lo k’a seko bɛɛ kɛ walisa k’a janto a la.

² Dusukasiba be o muso fila kelen kelen bɛɛ kan. Nawomi cɛɛ sara a saan caaman ye nin ye, nka dusukasi wɛrɛ b’a kan sisan: a dencɛ fila, Malɔn ni Kiliyɔn sara fana. Ruti fana dusu kasinin lo a cɛɛ Malɔn saya kosɔn. Ruti ni Nawomi be tagara Bɛtilehɛmu dugu la Israɛl jamana na. U fila be tagara dugu kelen na, nka u ka koow cogoya tɛ kelen ye. Nawomi be tagara a faso la. Nka, Ruti be tagara yɔrɔ la a tɛ min lɔn. A y’a somɔgɔw, a faso n’a ka landaw bɛɛ to a kɔ, hali a ka batofɛnw.—Ruti 1:3-6 kalan.

3. Ɲiningali jumanw jaabili bena an dɛmɛ ka Ruti ka limaniya ɲɔgɔn ladegi?

³ Mun lo y’o muso misɛn lasun k’o yɛlɛmaniba ɲɔgɔn kɛ? Cogo juman na Ruti tun bena fanga sɔrɔ ka ɲɛnamaya kɛcogo kura daminɛ ani k’a janto Nawomi la? An bena kalan caaman sɔrɔ o ɲiningaliw jaabili la. U fana bena an dɛmɛ ka Mowabu muso Ruti ka limaniya ɲɔgɔn ladegi (Koorilen nin fana lajɛ: “Kitabu fitinin nafamanba.”). An k’a lajɛ fɔlɔ fɛɛn min y’a to o muso fila y’u yɛrɛ sɔrɔ Bɛtilehɛmu sirajan nin kan.

Saya ye gwa dɔ ci

4, 5. a) Mun na Nawomi n’a somɔgɔw tagara sigi Mowabu jamana na? b) Gwɛlɛya jumanw lo ye Nawomi sɔrɔ Mowabu jamana na?

⁴ Ruti lamɔna Mowabu jamana na, o ye jamana dennin dɔ ye min be sɔrɔ Kɔgɔji Sanin kɔrɔn fan fɛ. O jamana ye kɛnɛba ye, yiri bɛrɛ tɛ yen, nka digɛnbabaw ka ca yen. Sɛnɛfɛnw tun be ɲɛ “Mowabu jamana na” hali k’a sɔrɔ kɔngɔ tun be Israɛl jamana na. Kɔngɔ yɛrɛ lo kɛra sababu ye Ruti ye Malɔn n’a somɔgɔw lɔn.—Ruti 1:1.

⁵ Kɔngɔ lo ye Nawomi cɛɛ Elimelɛki waajibiya k’a muso n’a dencɛ fila minɛ ka bɔ u faso la ka taga sigi lonanya la Mowabu jamana na. N’a sɔrɔ o koo ye u kelen kelen bɛɛ ka limaniya kɔrɔbɔ sabu Israɛldenw tun ka kan ka Jehova bato tuma o tuma yɔrɔ senuman tigitigi dɔ la a ye min yira u la (Deter. 16:16, 17). Nawomi y’a jija k’a ka limaniya mara. O bɛɛ n’a ta, a dusu kasira kosɔbɛ tuma min na a cɛɛ sara.—Ruti 1:2, 3.

6, 7. a) Tuma min na Nawomi dencɛw ye Mowabu sunguruw furu, n’a sɔrɔ a dusu tiɲɛna. Mun na do? b) Nawomi y’a buranmusow minɛ cogo min na, mun na o ka kan ni tandoli ye?

⁶ N’a sɔrɔ Nawomi dusu tiɲɛna tugun tuma min na a dencɛw ye Mowabu sunguruw furu (Ruti 1:4). A tun b’a lɔn ko a bɛnba Ibrahima ye jijaliba kɛ ka muso ɲini a dencɛ Isiyaka ye a yɛrɛ somɔgɔw cɛma, o minw tun ye Jehova batobagaw ye (Zɛnɛzi 24:3, 4). Kɔfɛ, Musa ka sariya ye kangari la Israɛldenw ye ko u kana a to u dencɛw n’u denmusow ka lonanw furu sabu o tun be se ka Ala sagokɛlaw bila boliw batoli la.—Deter. 7:3, 4.

⁷ O bɛɛ n’a ta, Malɔn ni Kiliyɔn ye Mowabu sunguruw furu. N’a sɔrɔ o koo ye Nawomi jigi tigɛ ani ka hami bila a la. Nka, a ye ɲumanya kɛ a buranmuso Ruti ni Ɔripa ye ani k’a yira ko a b’u kanu sɔbɛ la. N’a sɔrɔ a jigi tun b’a la ko loon dɔ, olu fana bena Jehova bato i ko ale b’a kɛ cogo min na. A ka kɛ cogo o cogo, Nawomi koo tun ka di Ruti ni Ɔripa ye kosɔbɛ. U ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman y’u dɛmɛ tuma min na balawo cunna u kan. Ruti ni Ɔripa cɛɛw sara sanni u yɛrɛ ka deenw wolo.—Ruti 1:5.

8. Jehova koo diyara Ruti ye, o sababu be se ka kɛ mun lo ye?

⁸ Ruti tun be diinan min na ka kɔrɔ, yala o tun y’a labɛn a ka se ka gwɛlɛya nin ɲɔgɔn muɲu wa? An kɔni tɛ se k’o fɔ. Mowabukaw tun be ala caaman bato. O batofɛnw bɛɛ la belebeleba tun ye Kemɔsi lo ye (Nɔnb. 21:29). Fariyakow ni koo haramuninw tun ye o wagati la mɔgɔw delinanko ye. U fana tun be denmisɛnw saraka u ka batofɛnw ma. A be komi o koow tun be kɛ Mowabukaw ka diinanw fana na. Ruti ye koo o koo mɛn Malɔn wala Nawomi fɛ Israɛl ka Ala koo la, siga t’a la o y’a kabakoya. Ɲɛyirali fɛ, Jehova ye hinɛtigi ni kanutigi Ala ye. A ka kuntigiya basiginin be kanuya lo kan, fariya tɛ (Deteronɔmu 6:5 kalan). Ruti cɛɛ sanin kɔ, n’a sɔrɔ a nɔrɔla kosɔbɛ tugun Nawomi la. A diyara a ye ka sebagayabɛɛtigi Ala Jehova koo mɛn o musokɔrɔba daa la. Nawomi ye Jehova ka wale cɛɲumanbaw lakali a ye. Ani a y’a fɔ a ye cogo min na Jehova be makari a sagokɛlaw la ani k’u minɛ ni kanuya ye.

9-11. a) Nawomi, Ruti ani Ɔripa y’a latigɛ ka mun lo kɛ? b) Bɔnɛ min ye Nawomi, Ruti ani Ɔripa sɔrɔ, an be se ka kalan juman sɔrɔ o koo la?

⁹ A tun ka di Nawomi ye kosɔbɛ k’a faso kibaruya mɛn. Loon dɔ la, a y’a mɛn ko kɔngɔ banna Israɛl jamana na. N’a sɔrɔ lɔgɔdugu tagabaga dɔ lo y’o fɔ a ye. Jehova tun makarila a ka mɔgɔw la. Dumunifɛn tun cayara tugun Bɛtilehɛmu dugu kɔnɔ ka kɛɲɛ ni a tɔgɔ kɔrɔ ye o min ko “Buru dilanso”. Nawomi y’a latigɛ ka kɔsegi a faso la.—Ruti 1:6.

¹⁰ Ruti ni Ɔripa tun bena mun lo kɛ do? (Ruti 1:7). Dusukasi min tun ye u sɔrɔ u ka cɛɛw saya kosɔn, o tun y’a to u nɔrɔla Nawomi la. Fɛɛn min y’a to Ruti kɔni nɔrɔla Nawomi la, a be komi o tun ye Nawomi ka ɲumanya ye, ani a tun limaniyanin lo kosɔbɛ Jehova la. O firiyamuso saba ye Zuda jamana sira minɛ ɲɔgɔn fɛ.

¹¹ Ruti ka koo b’an hakili jigi ko bɔnɛ be bɛɛ sɔrɔ: mɔgɔ ɲumanw fara mɔgɔ juguw kan (Waaj. 9:2, 11). A b’a yira an na fana ko ni bɔnɛba dɔ y’an sɔrɔ, an ka hakili sɔrɔ ka dususalo ɲini an mɔgɔɲɔgɔnw fɛ, sanko u minw be Nawomi ka Ala Jehova kɛ u dogoyɔrɔ ye.—Talenw 17:17.

Ruti ka kanuya kantigiman

12, 13. Mun na Nawomi tun b’a fɛ ko Ruti ni Ɔripa ka kɔsegi u ka soow la sanni ka tugu ale kɔ? U ye mun lo kɛ fɔlɔ?

¹² O firiyamuso saba bɔnin kɔ Mowabu ka janfa, Nawomi y’a daminɛ ka hami koo wɛrɛ la. Nawomi be miirila muso misɛn fila nunu koo la a gɛrɛfɛ ani u y’ale n’a dencɛw kanu cogo min na. A be siranna ko ale kana kɛ doni ye u kun sisan. N’u bɔra u faso la ka tugu ale kɔ, ale bena se ka mun lo ɲɛ u ye Bɛtilehɛmu dugu la?

¹³ Nawomi labanna k’a fɔ u ye ko: “Aw fila bɛɛ ka kɔsegin ka taa aw ka yɔrɔw la, aw baw ka sow la. Aw ye ko ɲuman kɛ o mɔgɔ salenw ni ne ye cogo min na, Matigi [Jehova] ka ko ɲuman kɛ aw ye ten.” A ye duga kɛ u ye fana ko Jehova k’u sara u ka ɲumanya kosɔn ani a ka gwaso wɛrɛw di u ma. Bibulu b’a fɔ ko: “O tuma la a ye u da susu, nka u ye kasikanba bɔ.” An b’a faamu joona fɛɛn min kama Ruti ni Ɔripa nɔrɔnin lo ten o muso la min b’u kanu ani a t’a yɛrɛ nafa dɔrɔn ɲini. U fila bɛɛ tora k’a fɔ a ye ko: “Ayi, an na taa i fɛ i ka mɔgɔw ka jamana la.”—Ruti 1:8-10, ABM.

14, 15. a) Ɔripa kɔsegira mun lo ma? b) Cogo di Nawomi y’a ɲini ka Ruti waajibiya a ka kɔsegi?

¹⁴ U ye min fɔ, Nawomi t’a fɛ ka sɔn o ma. A y’a fɔ ka gwɛlɛya u ye ko ale tɛna se ka koo bɛrɛ kɛ u ye Israɛl jamana na, sabu cɛɛ tɛ ale fɛ min bena ale ladon, dencɛw tɛ ale fɛ ka di u ma furu la ani a ma la a la n’o koo bena yɛlɛma. A y’a fɔ u ye ko see tɛ ale ye k’u mako ɲɛ minkɛ, o be ale dusu kasi kosɔbɛ. Ɔripa y’a ye ko joo be Nawomi fɛ. Somɔgɔw b’ale fɛ Mowabu jamana na, a bamuso be yen ani a be se ka cɛɛ sɔrɔ yen. Tiɲɛn na, a be komi a ka fisa ale ma a ka to Mowabu sanni ka tugu Nawomi kɔ. O la, a dusu tiɲɛninba y’i meleke Nawomi la k’a fo ani o kɔ, a kɔsegira.—Ruti 1:11-14.

¹⁵ Ruti do, ale ye mun kɛ? Nawomi ye min fɔ, o ɲɛsinna ale fana ma. Bibulu b’a fɔ ko: “Nga Uruti ma sɔn ka faran a la.” N’a sɔrɔ Nawomi ye sira minɛ tugun ani a y’a kɔrɔsi ko Ruti be tugura a kɔ. O la , a y’a fɔ Ruti ye ko: “I sinamuso filɛ, ale kɔsegira ka taga a ka mɔgɔw n’a ka batofɛnw fɛ. Tugu a kɔ.” (Ruti 1:15). Nawomi ka kumaw be kunnafoni jɔnjɔn dɔ di an ma. Ɔripa ma kɔsegi ka taga a ka mɔgɔw dɔrɔn fɛ, nka a kɔsegira ka taga “a ka batofɛnw” fana fɛ. Ale fɛ, a ka fisa a ka taga to ka Kemɔsi ni ngalon ala wɛrɛw bato. Nka, yala a be Ruti fana kɔnɔ k’o ɲɔgɔn kɛ wa?

16-18. a) Ruti ye kanuya kantigiman yira Nawomi la cogo di? b) An be kalan juman sɔrɔ Ruti fɛ kanuya kantigiman koo la? (Muso fila nunu ka jaaw fana filɛ.)

¹⁶ K’u fila dɔrɔn to sira kan sisan, Ruti ye Nawomi filɛ, a tɛ a kɔnɔ fewu ka kɔsegi. A dusukun fanin be kanuya la Nawomi koo la ani Nawomi ka Ala koo la. O lo kama, a ko: “E kana ne wajibiya ka faran i la ka taga. E bena taga yɔrɔ o yɔrɔ ne fana bena taga o yɔrɔ la, e layɔrɔ bena kɛ ne layɔrɔ ye, e ka mɔgɔw bena kɛ ne ka mɔgɔw ye, e ka Ala bena kɛ ne ka Ala ye. E sayɔrɔ, o ye ne fana sayɔrɔ ye, ani ne suu fana be don yen. Ni saya tɛ, ni ne faranna i la, Masaba [Jehova] kana’a diya n na fewu.”—Ruti 1:16, 17.

¹⁷ Ruti ka kumaw ye kuma kabakomanw ye. Hali saan 3 000 a sanin kɔ, mɔgɔw hakili bele b’o kumaw la. U be jogo nafamanba dɔ yira ka gwɛ, o min ye kanuya kantigiman ye. Ruti tun be Nawomi kanu kosɔbɛ ani a kɔnɔ tun gwɛnin lo a ye fɔɔ a tun labɛnnin lo ka tugu a kɔ yɔrɔ bɛɛ. Saya dɔrɔn lo tun be se k’u faran ɲɔgɔn na. Nawomi ka mɔgɔw tun bena kɛ Ruti ka mɔgɔw ye sabu Ruti tun labɛnnin lo k’a lɔnbagaw n’a ka landaw bɛɛ to a kɔ Mowabu jamana na, hali a ka batofɛnw yɛrɛ. A ma Ɔripa ladegi, nka a tun be se k’a fɔ ni kɔnɔgwɛ ye ko ale b’a fɛ Nawomi ka Ala, Jehova, ka kɛ ale fana ka Ala ye.a

¹⁸ U fila dama ye Bɛtilehɛmu sira jan minɛ tugun ka taga. Dɔw ka fɔta la, i be taga a sɔrɔ u ye lɔgɔkun kelen bɛɛ lo kɛ sira kan. Siga t’a la, u kelen kelen kɛra dususalo sababu ye a tɔɲɔgɔn fɛ.

19. Aw ka miiriya la, an be se ka Ruti ka kanuya kantigiman ɲɔgɔn ladegi cogo di denbaya kɔnɔ, kafo kɔnɔ ani an ka jɛnɲɔgɔnya la n’an teriw ye?

¹⁹ Bi, dusukasi sababuw ka ca. Bibulu tun kɔnna k’a fɔ ko an ka “waati bena gwɛlɛya” kosɔbɛ. Bɔnɛw ni tɔɔrɔ sifaw bɛɛ b’an kan (2 Tim. 3:1). O kama, an makoyaba be Ruti ka jogo ɲɔgɔn na bi ka tɛmɛ sanga ni wagati bɛɛ kan. Kanuya kantigiman ye jogo ye min b’i lasun ka nɔrɔ mɔgɔ dɔ la ni kantigiya ye ani i t’a to fɛɛn si k’i mabɔ a tigi la. Jogo barikaman lo min be mɔgɔ lasun ka ɲumanya kɛ duniɲa juguman nin kɔnɔ. An mako b’o jogo la furu kɔnɔ, denbaya kɔnɔ, kerecɛn kafo kɔnɔ ani an ka jɛnɲɔgɔnya la n’an teriw ye (1 Zan 4:7, 8, 20 kalan). An be Ruti ka ɲɛyirali ɲuman lo ladegira n’an b’an jija ka kɛ n’o kanuya ɲɔgɔn ye.

Ruti ni Nawomi, Bɛtilehɛmu dugu kɔnɔ

20-22. a) Nawomi ye wagati min kɛ Mowabu jamana na o ye nɔɔ juman to a kan? b) Nawomi tun be ni miiriya tilenbali juman ye a ka gwɛlɛyaw koo la? (Zaki 1:13 lajɛ fana.)

²⁰ K’a fɔ i daa la ko kanuya kantigiman b’i la ani k’o kanuya kantigiman yira i ka kɛwalew fɛ, koo fila lo minw tɛ kelen ye fewu. Ruti ye sababu sɔrɔ k’a ka kanuya kantigiman yira Nawomi la, nka a ma dan Nawomi dama ma. A ye Jehova Ala min sugandi k’a kɛ a ka Ala ye, a y’o kanuya yira ale fana na.

²¹ O muso fila labanna ka se Bɛtilehɛmu. O ye dugu dɔ ye min be Zeruzalɛmu worodugu fan fɛ. Kilomɛtɛrɛ 10 ɲɔgɔn b’u cɛ. A be komi Nawomi n’a somɔgɔw tun kɛra mɔgɔbaw ye o dugudennin kɔnɔ sabu mɔgɔw bɛɛ tun be Nawomi nani kuma fɔra Bɛtilehɛmu kɔnɔ. Musow ye Nawomi ye tuma min na, u kabakoyara ko: “Nin ye Naomi ye wa?” A gwɛnin lo ko Nawomi ye wagati min kɛ Mowabu jamana na, o y’a cogoya yɛlɛma. A ɲɛda n’a tagamacogo b’a yira ko a ye gwɛlɛyaw ni dusukasi sɔrɔ yen saan caaman kɔnɔ.—Ruti 1:19, ABM.

²² Dusukasi min ye Nawomi sɔrɔ yen, a y’o lakali a somɔgɔw n’a sigiɲɔgɔn kɔrɔw ye. A yɛrɛ tun b’a fɛ u kana ale weele tugun ko Nawomi, min kɔrɔ ko “Ne ka Saraman”, nka u k’ale weele ko Mara min kɔrɔ ko “Kunaman.” Makariko daan! I ko Zɔbu y’a miiri cogo min na saan tɛmɛninw na, Nawomi fana y’a miiri ko Jehova Ala lo y’o gwɛlɛyaw lase ale ma.—Ruti 1:20, 21; Zɔbu 2:10; 13:24-26.

23. Ruti y’a daminɛ ka miiri mun lo la, ani labɛn juman tun be sɔrɔ Musa ka sariya kɔnɔ ka ɲɛsin fantanw ma? (Jukɔrɔla kunnafoni lajɛ fana.)

²³ K’a to o muso fila be ɲɛnamaya kura daminɛna Bɛtilehɛmu kɔnɔ, Ruti y’a daminɛ k’a yɛrɛ ɲininga ale bena a janto a yɛrɛ ni Nawomi la cogo fisaman min na. A y’a mɛn ko Jehova ye sariya min di Israɛldenw ma, labɛn ɲuman dɔ be sɔrɔ o kɔnɔ ka ɲɛsin fantanw ma. U be se ka taga forow la sumantigɛ wagati la. U mana fɛɛn o fɛɛn sɔrɔ sumantigɛlaw kɔfɛ, ani minw be falen forodaw ni nɔnkɔnw na, u be se k’olu fɛfɛ.b—Lev. 19:9, 10; Deter. 24:19-21.

24, 25. Ruti tagara a kunfɛ ka taga bɛn Bowazi ka foro ma, a ye mun lo kɛ? Fɛfɛri baara tun be kɛ cogo di o forow kɔnɔ?

²⁴ Orizi tigɛwagati tun lo, n’a sɔrɔ o be bɛn awirilikalo ma an ka bi kalandiriye kɔnɔ. Ruti tagara forow la k’a filɛ ni mɔgɔ dɔ bena sɔn a ka fɛfɛri kɛ a ka forow kɔnɔ. A tagara a kunfɛ ka taga bɛn cɛɛ dɔ ka foro ma. O cɛɛ tɔgɔ ko Bowazi, nafolotigi lo ani Nawomi cɛɛ Elimelɛki min sara, ale somɔgɔ dɔ lo. Hali ni sariya tun be joo di a ma ka fɛfɛri kɛ, a ma sin k’o kɛ, nka a ye sira ɲini fɔlɔ sumantigɛbagaw ɲɛmɔgɔ fɛ. O cɛɛ ye sira di a ma ani Ruti sinna ka baara daminɛ.—Ruti 1:22–2:3, 7, ABM.

²⁵ I ka miiri k’a filɛ, Ruti be fɛfɛri kɛra sumantigɛbagaw kɔfɛ. Olu be orizi tigɛra n’u ka wɔlɔsɔw ye. Minw benna wala u ye minw to u kɔfɛ, Ruti be biri k’olu tɔmɔ, k’u siri ani a be taga u bila kɛnɛgwɛ dɔ la. Kɔfɛ a be olu gosi k’u deenw bɔ. Baara min lo, a ka suma, a be mɔgɔ sɛgɛn ani ni tile be gwanna a man nɔgɔ. Nka Ruti t’a fari faga. A nana baara lalɔ walisa ka wasiji cɛ a ɲɛda la ani ka fɛɛn fitinin dɔ dumu dɔrɔn “so kɔnɔ”, o kɔrɔ bugu dɔ kɔnɔ baaradenw be lafiɲɛ yɔrɔ min na.

26, 27. Bowazi tun ye mɔgɔ sifa juman lo ye? A ye Ruti minɛ cogo di?

²⁶ N’a sɔrɔ Ruti tun tɛ miiri ko mɔgɔ bena ale kɔrɔsi, nka o lo do kɛra. Bowazi y’a ye ani ka sumantigɛbagaw ɲɛmɔgɔ ɲininga ko muso nin ye jɔn ye. Bowazi tun limaniyanin lo kosɔbɛ. N’a b’a ka baaradenw fo a b’a fɔ ko: “Masaba [Jehova] k’aw dɛmɛ.” Olu fana be duga kɛ a ye. N’a sɔrɔ u dɔw tun ye tile kelen baarakɛlaw ye wala lonanw ye. Bowazi tun ye cɛkɔrɔba ye Jehova koo ka di min ye. A y’a mako don Ruti la i n’a fɔ a denmuso lo.—Ruti 2:4-7, ABM.

²⁷ Bowazi ye Ruti weele ko “ne denmuso.” A y’a fɔ a ye ko a ka to ka na fɛfɛri kɛ ale ka forow kɔnɔ ani a ka to ni ale ka baaraden musomanw ye walisa baaraden cɛman si kana a darabɔ. Bowazi ye labɛn kɛ walisa Ruti ka tilera dumuni sɔrɔ (Ruti 2:8, 9, 14 kalan). Min kɔrɔtanin lo ka tɛmɛ o kan, o ye ko a y’a ɲini ka Ruti tando ani k’a jaa gwɛlɛya. A y’o kɛ cogo di do?

28, 29 a) Ruti tɔgɔ bɔra ko a ye mɔgɔ sifa juman lo ye? b) An be se ka Jehova kɛ an dogoyɔrɔ ye cogo di i ko Ruti y’a kɛ cogo min na?

²⁸ Ruti ye Bowazi ɲininga ko ale lonanmuso ye mun lo kɛ walisa ka nɛɛma sɔrɔ a ɲɛɛ kɔrɔ. Bowazi y’a jaabi ko a ye koo minw bɛɛ kɛ a buranmuso Nawomi ye, ale y’o mɛn. I be taga a sɔrɔ Nawomi ye a ka kanulen Ruti tɔgɔɲuman fɔ Bɛtilehɛmu musow ye ani o kumaw sera Boaz tulo ma. Bowazi y’a lɔn fana ko Ruti y’a latigɛ ka kɛ Jehova batobaga ye. O kama, a y’a fɔ a ye ko: “Masaba [Jehova] k’i sara, i ka sara ka kɛ fɛɛn ɲanaman ye Masaba fɛ, min ye Isirayɛli ka Ala ye, i nana i yɛrɛ kalifa min ma!”—Ruti 2:12.

²⁹ Siga si t’a la, o kumaw ye Ruti jaa gwɛlɛya dɛ! Tiɲɛn lo, Ruti y’a latigɛ ka na a yɛrɛ dogo Jehova Ala gamanw kɔrɔ i ko kɔnɔnin b’a yɛrɛ dogo cogo min na a baa gamanw kɔrɔ walisa a k’a tanga. Bowazi ye kuma minw fɔ Ruti ye k’a jigi sigi, Ruti y’a fo o kosɔn. Ruti tora ka fɛfɛri kɛ fɔɔ ka tile ben.—Ruti 2:13, 17.

30, 31. An be se ka kalan juman sɔrɔ Ruti fɛ, baara kɛcogo, waleɲumanlɔn ani kanuya kantigiman koo la?

³⁰ Bi, wariko ka gwɛlɛ kosɔbɛ an kun. Ruti ka limaniya ɲɔgɔn ye ɲɛyirali ɲuman ye an bɛɛ fɛ. A m’a jati ko komi ale ye firiyamuso ye, tɔɔw lo ka kan ka lɔ n’ale ka koow ye. Mɔgɔw ye fɛɛn o fɛɛn di a ma, a y’u waleɲuman lɔn o kosɔn. A ma maloya fewu ka baara gwɛlɛ kɛ wagatijan kɔnɔ walisa k’a janto a ka kanulen na hali ni tɔɔw tɛ o baara jati baara bɛrɛ ye. Ladili ɲuman minw dira a ma walisa k’a dɛmɛ ka baara kɛ hɛɛrɛ la ni mɔgɔ wɛrɛw ye, a sɔnna u ma ani a y’u sira tagama. Min yɛrɛ kɔrɔtanin lo ka tɛmɛ, o ye ko a ma ɲinɛ fewu a dogoyɔrɔ sɔbɛ kɔ, n’o ye Jehova Ala ye, a Faa min b’a tanga.

³¹ Ruti ye kanuya kantigiman kɛ, a y’a majigi, a y’a sɔbɛ don baara la ani waleɲumanlɔn tun b’a la. N’an y’a ladegi o koow bɛɛ la, an fana ka limaniya bena tɔɔw jija. Nka, Jehova y’a janto Ruti ni Nawomi la cogo di? An bena o lajɛ kalansen nata kɔnɔ.