Kanuya yira “kɛwalew ni tiɲɛ la”

1. Kanuya sifa juman lo kɔrɔtanin lo ka tɛmɛ? Mun na o kanuya kɔrɔtanin lo? (Jaa lajɛ, barokun daminɛ na.)

KANUYA be bɔ Jehova lo yɔrɔ (1 Zan 4:7). Kanuya min kɔrɔtanin lo ka tɛmɛ, o basiginin be Bibulu ka sariyakolow lo kan. Bibulu kɔnɔ, o kanuya be weele gɛrɛkikan na ko agapɛ. O kanuya b’a to mɔgɔ koo be diya i ye ani a koo be gwɛlɛya i ma. Nka, o dɔrɔn tɛ. O kanuya t’a yɛrɛ nafa ɲini, nka a be koo ɲuman kɛ tɔɔw nafa kosɔn. Daɲɛ gafe dɔ b’a fɔ ko agapɛ “be lɔn min dɔrɔn fɛ, o ye ko a be mɔgɔ lasun ka kɛwale dɔw kɛ.” O kanuya b’an ninsɔndiya ani ka kuun di an ka ɲɛnamaya ma.

2, 3. Jehova y’a yira cogo di ko a be adamadenw kanu sɔbɛ la?

² Jehova y’a yira ko a be adamadenw kanu hali k’a sɔrɔ a yɛrɛ ma Adama ni Awa dan fɔlɔ. A ye dugukolo dan walisa an ka ɲɛnamaya kɛ yen fɔɔ abada. An mako tun be min na walisa ka to niin na, an tun tɛna o dama lo sɔrɔ yen. Nka, an tun bena ɲɛnamaya diyabɔ koɲuman yen fana. Jehova m’o kɛ walisa k’a yɛrɛ nafa ɲini. A y’o kɛ an nafa lo kosɔn. O kɔ, a ye Adama ni Awa dan ka ɲɛnamaya banbali jigiya di u ma. Alijɛnɛ min tun labɛnna u ye dugukolo kan, u tun bena sigi o kɔnɔ.

³ Adama ni Awa murutinin kɔ, Jehova y’a yira cogo kabakoman na ko a be adamadenw kanu sɔbɛ la. Jehova tun lanin b’a la ko adamaden dɔw tun bena ale kanu. O kosɔn, a y’a Dencɛ saraka k’a kɛ kunmabɔsara ye walisa k’u kisi (Zɛnɛzi 3:15; 1 Zan 4:10). Tuma min na Jehova y’a daa di kunmabɔsara koo la, a kɛra i n’a fɔ a tun sarala ka ban. Saan 4000 o kɔ, Jehova y’a Dencɛ kelenpe bangelen saraka adamadenw kosɔn (Zan 3:16). An be Jehova waleɲuman lɔn kosɔbɛ a ka kanuya kosɔn!

4. Mun lo b’a yira ko adamaden dafabaliw be se ka tɔɔw kanu sɔbɛ la?

⁴ Kanuya min t’a yɛrɛ nafa ɲini, an be se ka kɛ n’o ye sabu an danna Ala jaa la. An ka dafabaliya b’a to a man nɔgɔ k’o kanuya ɲɔgɔn yira. Nka, see b’an ye k’o kɛ. Abɛli y’a yira ko a be Ala kanu sɔbɛ la tuma min na a y’a ka fɛɛnw bɛɛ la fisaman saraka Ala ye (Zɛnɛzi 4:3, 4). Hali ni mɔgɔw tun tɛ mɛnni kɛra Nuhun fɛ, a y’u waaju saan caaman kɔnɔ. A y’a yira o cogo la ko a b’a mɔgɔɲɔgɔnw kanu sɔbɛ la (2 Piyɛri 2:5). Ibrayima fana y’a yira ko a be Ala kanu ka tɛmɛ fɛɛn bɛɛ kan tuma min na a tun b’a fɛ k’a dencɛ kelenpe Isiyaka saraka (Zaki 2:21). I k’o cɛɛ kantigiw, an fana b’a fɛ k’an ka kanuya yira gwɛlɛyaw bɛɛ n’a ta.

KANUYA SƆBƐ YE MUN LO YE?

5. An be se k’a yira cogo di ko an be tɔɔw kanu sɔbɛ la?

⁵ Bibulu b’a ɲɛfɔ kanuya sɔbɛ ye min ye: “An ka kanuya kana kɛ da la kuma dama ye nɛnkun na, fɔ kɛwalew ni tiɲɛ la.” (1 Zan 3:18, ABM). Yala o kɔrɔ ko an man kan k’a fɔ ko an be mɔgɔw kanu wa? Ayi, o tɛ! (1 Tes. 4:18). O kɔrɔ ko tuma dɔw la, an man kan k’a fɔ dɔrɔn ko: “I koo ka di n’ ye.” Nka, an ka ɲi k’o yira an ka kɛwalew fɛ. Ɲɛyirali fɛ, n’an balima dɔ mako be dumuni wala fani na, kuma diimanw dama tɛ bɔri kɛ (Zaki 2:15, 16). O cogo kelen na, komi an be Jehova n’an mɔgɔɲɔgɔnw kanu, an tɛna Ala deli dɔrɔn ko a ka ‘baarakɛlaw ci ka na suman tigɛ.’ Nka, an yɛrɛ bena an seko bɛɛ kɛ waajuli la.—Mat. 9:38.

6, 7. a) Ka tɔɔw kanu sɔbɛ la, o kɔrɔ ko di? b) Kanuya min tɛ kanuya sɔbɛ ye, ɲɛyirali dɔw fɔ o koo la.

⁶ Ciden Zan y’a sɛbɛ ko an ka ɲi ka tɔɔw kanu “kɛwalew ni tiɲɛ la.” “Flankafuya tɛ kanuya min na,” an ka ɲi ka kɛ n’o lo ye (Ɔrɔm. 12:9; 2 Kor. 6:6, Bible dioula de RCI). O kɔrɔ ko an tɛ se k’a fɔ ko an be tɔɔw kanu sɔbɛ la n’an be filankafoya kɛ. An be se k’an yɛrɛ ɲininga ko: “Mɔgɔ min be filankafoya kɛ, yala o tigi be se k’a fɔ ko a be mɔgɔ kanu sɔbɛ la wa?” Ayi. O kɔni tɛ kanuya sɔbɛ ye.

⁷ Kanuya min tɛ kanuya sɔbɛ ye, an ka ɲɛyirali dɔw lajɛ o koo la. Tuma min na Sutana kumana Awa fɛ Edɛn nankɔ kɔnɔ, a y’a kɛ i n’a fɔ a be Awa nafa lo ɲinina. Nka, a ka kɛwalew y’a yira ko a tun be filankafoya lo kɛra, a tun tɛ Awa nafa ɲinina (Zɛnɛzi 3:4, 5). Ayitofɛli fana y’a yira ko a tun be filankafoya lo kɛra ni masacɛ Dawuda ye, teriya sɔbɛ tɛ. A ye Dawuda janfa walisa k’a yɛrɛ nafa ɲini (2 Sam. 15:31). O cogo kelen na bi, mɔgɔ murutininw ani mɔgɔ wɛrɛ minw be na ni farali ye kafo kɔnɔ, olu be tɛmɛ “kuma diman” ani “namarakuma” lo fɛ. U b’a kɛ i n’a fɔ u be balimaw kanu, nka, u b’u yɛrɛ nafa lo ɲinina.—Ɔrɔm. 16:17, 18.

8. An ka ɲi k’an yɛrɛ ɲininga mun lo la?

⁸ Filankafoya man ɲi hali dɔɔni sabu a be mɔgɔ lafili. An be se ka mɔgɔw lafili, nka, an tɛ se ka Jehova lafili abada. O kosɔn, Yezu y’a fɔ ko mɔgɔ minw be filankafoya kɛ, olu bena “halaki” (Mat. 24:51, ABM). O kama, Ala sagokɛlaw t’a fɛ ka filankafoya kɛ k’a fɔ k’u be tɔɔw kanu. An ka ɲi k’an yɛrɛ ɲininga ko: “Yala n’ be mɔgɔw kanu sɔbɛ la wa? Wala n’ be n’ yɛrɛ nafa lo ɲini ani ka tɔɔw lafili?” An ka fɛɛrɛ kɔnɔntɔn lajɛ minw bena an dɛmɛ ka tɔɔw kanu sɔbɛ la.

TƆƆW KANUCOGO, TIƝƐN NI KƐWALEW FƐ

9. Kanuya sɔbɛ b’an lasun ka mun lo kɛ?

⁹ Baara kɛ ni ninsɔndiya ye hali ni mɔgɔ si ɲɛɛ t’i la. An ka ɲi ka sɔn ka koo ɲuman kɛ tɔɔw ye ani an kana a to mɔgɔ wɛrɛw be bɔ o kala ma (Matiyo 6:1-4 kalan). Ananiyasi ni Safira m’o lo kɛ tuma min na u ye nili kɛ. U tun b’a fɛ mɔgɔw k’a lɔn k’u be nili kɛra ani u ma tiɲɛn fɔ o warida koo la. O kama, Ala y’u ɲangi u ka filankafoya kosɔn (Kɛw. 5:1-10). Nka, n’an b’an balimaw kanu sɔbɛ la, a bena diya an ye ka koo ɲuman kɛ u ye ani an t’a to mɔgɔ si ka bɔ o kala ma. Balima minw be Koow Ɲɛnabɔla Jɛnkulu dɛmɛ k’an ka gafew labɛn, an be se ka kalan sɔrɔ olu fɛ. U t’u yɛrɛ yira ani u be baara min kɛra, u t’a to mɔgɔ ka bɔ a kala ma.

10. An be se ka bonya la tɔɔw kan cogo di?

¹⁰ Bonya la tɔɔw kan (Ɔrɔmukaw 12:10 kalan). Yezu ye bonya la a ka cidenw kan tuma min na a y’u seenw ko (Zan 13:3-5, 12-15). An ka ɲi k’an jija k’an yɛrɛ majigi i n’a fɔ Yezu ani ka baara kɛ tɔɔw ye. Yezu ye min kɛ a ka kalandenw ye, u m’o faamu ka ɲɛ fɔɔ tuma min na hakili senu jigira u kan (Zan 13:7). N’an t’an yɛrɛ fisaya tɔɔw ye an ka diplomuw, nafolo wala an ka kunkanbaara kosɔn, an b’a yira ko an be bonya la tɔɔw kan (Ɔrɔm. 12:3). An tɛ keliya kɛ n’u be tɔɔw tando baara dɔ kosɔn. Nka, an be ninsɔndiya n’u ye hali n’an y’u dɛmɛ k’o baara kɛ.

11. Mun na an ka ɲi ka tɔɔw tando ni kɔnɔgwɛ ye?

¹¹ Balimaw tando ni kɔnɔgwɛ ye. An ka ɲi ka sababuw ɲini ka ɲɔgɔn tando sabu tandoli kumaw be “dɔ fara mɔgɔ wɛrɛw barika kan.” (Efɛz. 4:29, ABM). Nka, an ka ɲi k’o kɛ ni kɔnɔgwɛ ye. N’o tɛ, an b’a tigi nigɛra le wala an be banna k’an ka kunkanbaara dafa, o min ye ka ladili di tɔɔw ma (Talenw 29:5). N’an ye mɔgɔ dɔ tando ka tila k’a tigi kɔrɔfɔ a kɔfɛ, o ye filankafoya lo ye. Ciden Pol tun b’a balimaw kanu sɔbɛ la. Kerecɛn minw tun be Korɛnti, tuma min na a ye lɛtɛrɛ ci olu ma, a y’u tando u ka kɛwale ɲumanw kosɔn (1 Kor. 11:2). Nka, n’u ka kɛwalew tun man ɲi, a tun tɛ u tando ani a tun b’a ɲɛfɔ u ye ni kanuya ye fɛɛn min kama a m’o kɛ.—1 Kor. 11:20-22.

12. N’an be balimaw weele ka na an ka soo, an be se k’a yira cogo di ko an b’u kanu sɔbɛ la?

¹² Balimaw ladon. Jehova b’a ɲini an fɛ ko an k’an tɛgɛ labila k’an balimaw sɔn (1 Zan 3:17 kalan). Nka, an ka ɲi k’o kɛ ni ŋaniya ɲuman ye ani k’an yɛrɛ tanga filankafoya sifa bɛɛ ma. An be se k’an yɛrɛ ɲininga ko: “Kunkanbaara be minw fɛ ani n’ teri sɔbɛw, wala mɔgɔ minw be se ka n’ ka ɲumanya juru sara, yala n’ ka teli k’olu lo weele ka na n’ ka soo wa? Wala n’ tɛ balima minw lɔn ka ɲɛ ani minw tɛ se ka n’ ka ɲumanya juru sara, n’ be n’ tɛgɛ labila k’olu lo sɔn?” (Luka 14:12-14). Miiri k’a filɛ: I bena mun lo kɛ ni dɛsɛ sera balima dɔ ma sabu a ye hakilintanya kɛ ka koo dɔw latigɛ? Wala i bena mun lo kɛ n’i ye ɲumanya kɛ balima dɔ ye ani a m’i waleɲuman lɔn o kosɔn? O koo ɲɔgɔn na an ka ɲi ka Bibulu ka ladili nin sira tagama: “Aw ka ɲɔgɔn ladon ka ɲa, ŋunuŋunu kana sɔrɔ a la.” (1 Piyɛri 4:9). N’i b’o ladili sira tagama, i bena ninsɔndiya sɔrɔ sabu i be mɔgɔ sɔn ni ŋaniya ɲuman ye.—Kɛw. 20:35.

13. a) Mun na a man nɔgɔ ka barikantanw dɛmɛ tuma dɔw la? b) An be se ka mun lo kɛ walisa ka barikantanw dɛmɛ?

¹³ Barikantanw dɛmɛ. N’an tɛ mɔgɔw kanu sɔbɛ la, a bena gwɛlɛya an ma ka Bibulu ka ladili nin sira tagama: “Barikatanw dɛmɛ, ani ka muɲu bɛɛ kɔrɔ.” (1 Tes. 5:14). Mɔgɔ minw barika ka dɔgɔ Alako ta fan fɛ, olu dɔw ka limaniya barika bonyana. Nka tuma dɔw la, a man nɔgɔ sabu an ka ɲi ka muɲu dɔw kɔrɔ ani ka to k’u dɛmɛ tuma o tuma. An be se k’u jija ni bibulusen dɔw ye, k’u weele u ka na waajuli kɛ n’an ye wala ka wagati ta k’u lamɛn dɔrɔn. Ka fara o kan, an man ɲi ka miiri ko balima dɔ “barika ka dɔgɔ” wala ko a “barika ka bon.” Nka, an ka ɲi ka sɔn a ma ko an bɛɛ be ni setigiya ye ani an kelen kelen bɛɛ n’an ka barikantanya lo. Ciden Pol yɛrɛ tun b’a lɔn ko koo dɔw see t’a ye (2 Kor. 12:9, 10). O kosɔn, n’an be ɲɔgɔn dɛmɛ, o b’an bɛɛ lo nafa.

14. An ka ɲi ka sɔn ka mun lo kɛ walisa ka to hɛɛrɛ la n’an balimaw ye?

¹⁴ Hɛɛrɛ ɲini. An b’an seko bɛɛ kɛ walisa ka to hɛɛrɛ la n’an balimaw ye hali n’an b’a miiri ko u m’an faamu ka ɲɛ wala ko u ye tilenbaliyako dɔ kɛ an na (Ɔrɔmukaw 12:17, 18 kalan). N’an b’an kɔnɔ gwɛ ka yafa deli, o be se k’an dɛmɛ ka mɔgɔw dusu mala. Ɲɛyirali fɛ, an kana a fɔ ko: “Ne tun m’a lɔn ko i bena koow ta ten, yafa n’ ma.” Nka, an ka sɔn an ka fili ma ani k’a fɔ ko: “Yafa n’ ma sabu n’ donna i gasi la.” Hɛɛrɛ kɔrɔtanin lo furu yɛrɛ lo kɔnɔ. Cɛɛ ni muso man ɲi k’a kɛ i n’a fɔ u be ɲɔgɔn kanu n’u be jama cɛma. O kɔ n’u dama lo, u b’u daa tigɛ ɲɔgɔn na, u be kuma juguw fɔ ɲɔgɔn ma wala u be fariyakow kɛ ɲɔgɔn na.

15. An be se k’a yira cogo di ko an yafara sɔbɛ la?

¹⁵ Sɔn ka yafa. Ni dɔ donna an gasi la, an ka yafa ani an kana dimi mara. An k’o kɛ hali n’o tigi yɛrɛ m’a lɔn ko a donna an gasi la. An ka sɔn ka yafa “ka ɲɔgɔn dɛmɛdɛmɛ kanuya la. Bɛɛn min be sɔrɔ Nii Senuman fɛ, [an] ka banba ka to o la hɛrɛ kosɔn.” (Efɛz. 4:2, 3). Walisa ka yafa sɔbɛ la, koo jugu min kɛra an na, an man ɲi ka to ka miiri o la. Mun na do? Sabu n’an be mɔgɔw kanu, an tɛna “dimi mara.” (1 Kor. 13:4, 5). N’an be dimi mara, jɛnɲɔgɔnya min b’an ni an balimaw cɛ, an ka teli k’o tiɲɛ. O yɛrɛ be se k’an ka jɛnɲɔgɔnya tiɲɛ ni Jehova ye fana (Mat. 6:14, 15). Mɔgɔ min donna an gasi la, an be se k’a yira ko an yafara a ma sɔbɛ la n’an be delili kɛ a ye.—Luka 6:27, 28.

16. N’u ye kunkanbaara dɔ kalifa an ma, an ka ɲi k’o jati cogo di?

¹⁶ Tɔɔw nafa ɲini. N’an ye kunkanbaara dɔ sɔrɔ Jehova ka jɛnkulu kɔnɔ, an be se ka tɛmɛ o fɛ k’a yira ko an be tɔɔw kanu sɔbɛ la. An be se k’o kɛ n’an t’an “yɛrɛ nafa ɲini, nga . . . [an b’an] tɔɲɔgɔn ta le ɲini.” (1 Kor. 10:24). Ɲɛyirali fɛ, an ka lajɛnbaw la, mɔgɔ kunbɛnbagaw be don lajɛnba kɛyɔrɔ la bɛɛ ɲɛ. Sanni u ka ta o ma ka sigiyɔrɔ ɲumanw sugandi u yɛrɛ ani u ka denbaya ye, u caaman b’a latigɛ ka sigiyɔrɔ dɔw sugandi mɔgɔ caaman tɛ minw fɛ. U b’o kɛ lajɛnba yɔrɔ min latigɛra u ye. U kɛtɔ ka tɔɔw nafa ɲini o cogo la, u b’a yira k’u be u mɔgɔɲɔgɔnw kanu sɔbɛ la ani ko u t’u yɛrɛ nafa ɲini. I be se k’u ka ɲɛyirali ɲuman ladegi cogo di?

17. Kerecɛn minw ye jurumuba kɛ, kanuya sɔbɛ b’u lasun ka mun lo kɛ?

¹⁷ I ka jurumu dogoninw fɔ ani u dabila. Kerecɛn dɔw b’a ɲini k’u ka jurumubaw dogo sabu u be maloya wala u t’a fɛ ka tɔɔw dusu kasi (Talenw 28:13). Nka, minw b’o kɛ, u b’a yira k’u tɛ ni kanuya sɔbɛ ye sabu u be koo jugu kɛ u yɛrɛ ani tɔɔw la. Cogo di do? U be se ka kafo ka hɛɛrɛ nagasi ani k’a to Ala ka hakili senu tɛ baara kɛ kafo kɔnɔ tugun (Efɛz. 4:30). Kerecɛn minw ye jurumuba kɛ, kanuya sɔbɛ b’u lasun k’o fɔ diinan mɔgɔkɔrɔw ye walisa olu k’u dɛmɛ.—Zaki 5:14, 15.

18. Mun na a kɔrɔtanin lo an ka tɔɔw kanu sɔbɛ la?

¹⁸ Kanuya lo ye jogow bɛɛ la belebeleba ye (1 Kor. 13:13). O jogo lo b’a yira ko an ye Yezu ka kalandenw ye ani ko an be Jehova ladegi, kanuya be bɔ ale min yɔrɔ (Efɛz. 5:1, 2). Ciden Pol y’a sɛbɛ ko: “Ni kanuya tɛ ne jusu ra, ne tɛ foyi ye.” (1 Kor. 13:2, Bible dioula de RCI). An ka to k’a yira ko an be tɔɔw kanu sɔbɛ la. O kana kɛ “da la kuma dama ye,” nka “fɔ kɛwalew ni tiɲɛ la.”