Wagati juman lo a bɛnnin lo ka kuma?

1. Waajulikɛla 3:1, 7 b’an dɛmɛ ka mun lo faamu?

KUMA ka di an dɔw ye, nka kuma man di an dɔw ye. Barokun nin basiginin be bibulusen min kan, ale b’a yira ko kumawagati be yen ani jewagati fana be yen (Waajulikɛla 3:1, 7 kalan). N’a sɔrɔ an b’a fɛ an balima dɔw ka kuma. Nka, an b’a fɛ dɔw ka dɔ bɔ u ka kuma na.

2. Wagati min na an ka ɲi ka kuma ani an ka ɲi k’o kɛ cogo min na, joo be jɔn lo fɛ ka sariya sigi o koo la?

² Kuma ye Ala ka nilifɛn lo ye (Ɛkiz. 4:10, 11; Yir. 4:11). Bibulu kɔnɔ, Ala b’an dɛmɛ k’a faamu an be se ka baara kɛ koɲuman n’o nilifɛn ye cogo min na. Barokun nin na, an bena ɲɛyirali dɔw lajɛ Bibulu kɔnɔ minw bena an dɛmɛ ka kumawagati ani jewagati lɔn. An be min fɔ mɔgɔw ye, an ben’a ye fana Jehova be min miiri o koo la. An k’a filɛ fɔlɔ wagati min na an ka ɲi ka kuma.

WAGATI MIN NA AN KA ƝI KA KUMA

3. Ka kɛɲɛ ni Ɔrɔmukaw 10:14 ye, an ka ɲi ka kuma Jehova n’a ka Masaya koo la wagati juman?

³ An labɛnnin ka ɲi ka sɔrɔ tuma bɛɛ ka kuma Jehova n’a ka Masaya koo la (Mat. 24:14; Ɔrɔmukaw 10:14 kalan). N’an b’o kɛ, an be Yezu lo ladegira. Kuun jɔnjɔn minw kama a nana dugukolo kan, u la dɔ ye ka tiɲɛn fɔ mɔgɔw ye a Faa koo la (Zan 18:37). Nka, an k’a to an hakili la ko an kumacogo fana kɔrɔtanin lo. O kama, n’an be Jehova kofɔra tɔɔw ye, an ka ɲi k’o “kɛ ni dususuma, ni boɲa ye.” (1 Piyɛri 3:15, 16). O la, an tɛna kuma ni mɔgɔw ye dɔrɔn, nka an bena u kalan ani n’a sɔrɔ an bena se k’u dusukun sɔrɔ.

4. Ka kɛɲɛ ni Talenw 9:9 ye, diinan mɔgɔkɔrɔw ka kumaw be se ka tɔɔw dɛmɛ cogo di?

⁴ Ni diinan mɔgɔkɔrɔw y’a ye ko balima dɔ mako be ladili la, u man ɲi ka sigasiga ka kuma a fɛ. Nka, u ka ɲi k’o kɛ wagati bɛnnin na walisa u kana maloya bila o tigi la. N’a sɔrɔ u ka ɲi ka kɔnɔni kɛ tuma min na a b’a kelen. Tiɲɛn lo ko diinan mɔgɔkɔrɔw b’u jija ka danbe la mɔgɔ kan u kumacogo fɛ. Nka, Bibulu ka sariyakolo minw be se ka tɔɔw dɛmɛ u ka koow kɛ ni hakilitigiya ye, diinan mɔgɔkɔrɔw tɛ sigasiga k’o yira u la (Talenw 9:9 kalan). Mun na a kɔrɔtanin lo an k’an jaa gwɛlɛya ka kuma mɔgɔw fɛ n’a bɛnnin lo? An ka ɲɛyirali fila lajɛ minw tɛ kelen ye. Ɲɛyirali fɔlɔ la, cɛɛ dɔ tun ka ɲi k’a deenw kolo. Filanan na, muso dɔ tun ka ɲi ka kuma mɔgɔ dɔ fɛ min tun bena kɛ masacɛ ye.

5. Tuma juman lo sarakalasebagaw kuntigi Eli tun ka ɲi ka kuma gwɛlɛw fɔ walisa k’a deenw kolo, nka a m’o kɛ?

⁵ Sarakalasebagaw kuntigi Eli tun be ni dencɛ fila ye minw koo tun ka di a ye kosɔbɛ. Nka, u tun tɛ bonya la Jehova kan. U tun be ni lɔyɔrɔba ye sabu u tun ye sarakalasebagaw ye Ala ka fanibugu kɔnɔ. Nka u tun b’u fanga digi tɔɔw kan, u tun be sarakaw mafiɲɛya ani u tun be kakalaya kɛ hali u t’o dogo (1 Sam. 2:12-17, 22). Ka kɛɲɛ ni Musa ka sariya ye, Eli dencɛw tun ka ɲi ka faga. Nka, Eli y’u sɔngɔ dɔɔni dɔrɔn le ani a y’a to u tora ka baara kɛ fanibugu kɔnɔ (Deter. 21:18-21). A y’o koo ɲɛnabɔ cogo min na, Jehova ye mun lo miiri o koo la? A y’a fɔ Eli ye ko: ‘Mun le y’a to e b’i deenw boɲa ka tɛmɛ ne kan?’ Jehova y’a latigɛ ko Eli dencɛ fila ka faga.—1 Sam. 2:29, 34.

6. An be kalan juman lo sɔrɔ Eli fɛ?

⁶ Eli b’an dɛmɛ ka koo kɔrɔtanin dɔ faamu. N’an bɔra a kala ma ko an teri wala an somɔgɔ dɔ ye Ala ka sariya tiɲɛ, an ka ɲi ka kuma a fɛ. An ka ɲi k’a hakili jigi Jehova ka sariyaw la. O kɔ, an ka ɲi k’a jija a ka dɛmɛ ɲini diinan mɔgɔkɔrɔw fɛ, olu minw ye Jehova ka lasigidenw ye (Zaki 5:14). An t’a fɛ ka kɛ Eli ɲɔgɔn ye abada! O kɔrɔ, an t’a fɛ ka bonya la an teriw n’an somɔgɔw kan ka tɛmɛ Jehova kan. Mɔgɔ min mako be kololi la, fɔɔ an k’an jaa gwɛlɛya le k’a ladi. Nka, nafa b’o la. An k’a filɛ faranfasi min be Eli ani Israɛl muso dɔ cɛ min tɔgɔ ko Abigayɛli.

7. Mun na Abigayɛli kumana Dawuda fɛ?

⁷ Abigayɛli tun ye Nabali muso ye. Nafolo ni forow tun be Nabali fɛ. Tuma min na Dawuda n’a nɔfɛcɛw tun be bolila masacɛ Sayuli ɲɛ, u ye wagati dɔ kɛ ni Nabali ka sagadɛndɛlaw ye. U ye Nabali ka sagaw tanga benkannikɛlaw ma. Yala Nabali y’u waleɲuman lɔn o kosɔn wa? Ayi. Tuma min na Dawuda y’a deli ko a ka dumuni ni jii dɔɔni di ale ka mɔgɔw ma, Nabali dimina ani a sɔngɔra u kun na, k’u nɛni (1 Sam. 25:5-8, 10-12, 14). O kama, Dawuda y’a latigɛ ka cɛɛw bɛɛ faga Nabali ka soo kɔnɔ (1 Sam. 25:13, 22). Mun lo tun be se ka Nabali ka soo tanga o kojuguba ma? Abigayɛli y’a faamu ko kumawagati tun sera. Dawuda n’a nɔfɛcɛ 400 tun be nana Nabali n’a ka soo kama. Kɛlɛkɛminanw tun b’u bolo, kɔngɔ tun b’u la ani u dimininba tun lo. O bɛɛ n’a ta, Abigayɛli y’a jaa gwɛlɛya ka taga u sɛgɛrɛ ka kuma Dawuda fɛ.

8. An be kalan juman lo sɔrɔ Abigayɛli ka koo la?

⁸ Tuma min na Abigayɛli ye Dawuda kunbɛn, a kumana a fɛ. A y’o kɛ ni jagwɛlɛya ni bonya ye ani o y’a to Dawuda sɔnna a ka kuma ma. Koo min tun kɛra, Abigayɛli nɔɔ tun tɛ. Nka, a ye yafa deli Dawuda fɛ. A ko ale b’a lɔn ko Dawuda ye mɔgɔ ɲuman ye ani ko a bena koo tilennin lo kɛ. Abigayɛli y’a jigi la Jehova kan walisa a k’ale dɛmɛ (1 Sam. 25:24, 26, 28, 33, 34). I ko Abigayɛli, n’an y’a ye ko dɔ be koo dɔ kɛra min be se k’a to a be jurumuba kɛ, an ka ɲi k’an jaa gwɛlɛya ka kuma a fɛ (Zab. 141:5). Nka, an ka ɲi k’o kɛ ni bonya ye. Mɔgɔ mako be ladili min na, n’an b’o di a ma ni kanuya ye, an b’a yira ko an ye teri sɔbɛ ye.—Talenw 27:17.

9-10. Diinan mɔgɔkɔrɔw ka ɲi ka mun lo to u hakili la n’u be ladili dira tɔɔw ma?

⁹ Ni kafoden dɔ ye koo jugu kɛ, a kɔrɔtanin lo kosɔbɛ diinan mɔgɔkɔrɔw k’u jaa gwɛlɛya ka kuma a fɛ (Gal. 6:1). Diinan mɔgɔkɔrɔw b’a lɔn k’olu fana ye dafabaliw ye ani k’u mako be se ka kɛ ladiliw la. Nka, u t’a to o k’u bali ka balima dɔ kolo n’a bɛnnin lo (2 Tim. 4:2; Titi 1:9). See min dira u ma ka kuma, u be tɛmɛ o fɛ k’a tigi kalan koɲuman ani u be muɲu a kɔrɔ. Balimaw koo ka di u ye ani o kanuya b’u lasun ka dɔ kɛ dɔ ye (Talenw 13:24). Nka, u ka laɲinita fɔlɔ ye ka bonya la Jehova kan, u kɛtɔ k’a ka sariyaw lafasa ani ka kafo latanga wale juguw ma.—Kɛw. 20:28.

¹⁰ An y’a ye wagati minw na an ka ɲi ka kuma. Nka tuma dɔw la, a ka fisa an kana foyi fɔ. Dakun nɔfɛtaw la, an bena ye wagati min na an man ɲi ka kuma.

WAGATI MIN NA AN KA ƝI KA JE

11. Zaki ye ɲɛyirali juman lo ta ani mun na o ɲɛyirali bɛnnin lo?

¹¹ A be se ka gwɛlɛya an ma k’an kumacogo kɔrɔsi. Zaki ye ɲɛyirali dɔ kofɔ Bibulu kɔnɔ walisa k’an dɛmɛ k’o faamu. A ko: “Mɔgɔ min tɛ fili kuma la, o tigi ye mɔgɔ dafalen ye. A bɛ se ka a farikolo bɛɛ minɛ ni karafe juru ye.” (Zaki 3:2, 3, Bible Senuma). Karafe ye juru ye min be siri soo kuun na ani a yɔrɔ dɔ be don soo daa la. Sobolila be tɛmɛ o juru lo fɛ ka soo boli wala k’a kɛ a be lɔ. N’a y’a to juru bɔsira a bolo, soo be se ka boli a kunfɛ. O sen fɛ, soo be se k’a yɛrɛ wala sobolila mandimi. O cogo kelen na, n’an m’an kumacogo kɔrɔsi, o be se ka kɛ gwɛlɛya caaman sababu ye. An ka koo dɔw lajɛ o minw na an ka ɲi ka “karafe juru” sama, o kɔrɔ, ka je.

12. Wagati juman lo an ka ɲi ka “karafe juru” sama o kɔrɔ, ka je?

¹² N’i b’a kala ma ko balima dɔ be gundo dɔw lɔn, i be mun lo kɛ do? Ɲɛyirali fɛ, jamana minw na bali sigira an ka baara kan, n’i y’o yɔrɔ balima dɔ kunbɛn, yala i b’a ɲini a fɛ a k’a walawala an ka baara be kɛra yen cogo min na wa? Siga t’a la i b’o kɛra n’i ŋaniya ɲuman ye. An b’an balimaw kanu ani an b’a fɛ k’a lɔn min be kɛra u la. An b’a fɛ fana ka koo tigitigi dɔw fɔ n’an be delili kɛra u ye. Nka, an k’a lɔn k’o wagati la, an ka ɲi ka “karafe juru” sama, o kɔrɔ, ka je. Mɔgɔ min be gundo dɔ kala ma, n’an b’a waajibiya a k’o fɔ an ye, an b’a yira ko an t’a kanu. Balima minw y’u jigi la o tigi kan ko a tɛna o gundo fɔ, an b’a yira fana ko an t’olu kanu. Bali sigira an ka baara kan jamana minw na, balima minw be yen, siga t’a la an t’a fɛ k’u ka koo tɔɔ juguya. O cogo kelen na, balima minw b’o jamanaw na, olu fana t’a fɛ k’a walawala o yɔrɔ balimaw be waajuli ni lajɛnw kɛ cogo min na.

13. Ka kɛɲɛ ni Talenw 11:13 ye, diinan mɔgɔkɔrɔw ka ɲi ka mun lo kɛ ani mun na do?

¹³ Bibulu ka sariyakolo min be Talenw 11:13 kɔnɔ, a kɔrɔtanin lo diinan mɔgɔkɔrɔw k’o labato. (A kalan.) U man ɲi ka gundow fɔ. O be se ka gwɛlɛya diinan mɔgɔkɔrɔ ma sanko n’a furunin lo. Mɔgɔ furuninw b’u ka jɛnɲɔgɔnya sabati u kɛtɔ ka baro kɛ ɲɔgɔn fɛ tuma o tuma. U b’u ka gundow, u dusukunnakow ani u ka haminankow fɔ ɲɔgɔn ye. Nka diinan mɔgɔkɔrɔ b’a lɔn ko a man ɲi ka kafodenw ka “gundo walaka” a muso ye. N’o tɛ, balimaw bena tigɛ a la ani a bena a yɛrɛ tɔgɔ tiɲɛ. Kunkanbaaraw kalifara minw ma kafo kɔnɔ, olu ka ɲi ka kɛ “kumakelentigiw ye,” u man ɲi ka kɛ janfanciw ye (1 Tim. 3:8). O kɔrɔ ko u man ɲi ka tɔɔw janfa wala ka kɛ naafigiw ye. Diinan mɔgɔkɔrɔ min b’a muso kanu, a tɛna sɔn ka kunnafoni dɔw fɔ a ye, a man ɲi ka minw lɔn.

14. Diinan mɔgɔkɔrɔ muso be se k’a dɛmɛ cogo di a ka to ni tɔgɔɲuman ye?

¹⁴ Ni muso t’a cɛɛ waajibiya a ka gundow fɔ ale ye, a b’a dɛmɛ ka to ni tɔgɔɲuman ye. Muso min b’o ladili sira tagama, a b’a cɛɛ dɛmɛ. Nka o dɔrɔn tɛ. Minw lanin b’a cɛɛ la, a b’a yira ko a be bonya la olu fana kan. Min yɛrɛ kɔrɔtanin lo kosɔbɛ, o ye ko a be Jehova dusu diya sabu a fana be dɛmɛ don walisa kafodenw kaan bɛnnin ka to.—Ɔrɔm. 14:19.

AN BE MIN FƆ, JEHOVA BE MUN LO MIIRI O KOO LA?

15. Jehova ye mun lo miiri Zɔbu teri saba koo la, ani mun na do?

¹⁵ Zɔbu ka kitabu b’an dɛmɛ ka koo caaman faamu an kumacogo koo la ani wagati min na an ka ɲi ka kuma. Zɔbu ye tɔɔrɔ caaman sɔrɔ ka tugu tugu ɲɔgɔn kɔ. O kɔ, cɛɛ naani dɔw nana bɔ a ye walisa k’a dusu saalo ani k’a ladi. O cɛɛw ye wagati caaman kɛ u ma foyi fɔ. Nka, u tun tɛ miirila k’a filɛ u bena Zɔbu dɛmɛ cogo min na. U la mɔgɔ saba, Elifazi, Bilidadi ani Sofari ye min fɔ kɔfɛ, o b’o lo yira ka gwɛ. U tun be miirila le k’a filɛ u bena a yira cogo min na ko Zɔbu ye koo jugu kɛ. U ye kuma dɔw fɔ minw tun ye tiɲɛn ye. Nka, u ye kuma minw fɔ Zɔbu ni Jehova koo la, u fanba tun tɛ tiɲɛn kumaw ni kuma ɲumanw ye. U ye Zɔbu jalaki ko mɔgɔjugu lo (Zɔbu 32:1-3). Jehova y’o koo ta cogo di? A dimina kosɔbɛ o cɛɛ saba kɔrɔ. A ko u ye nalomanya kɛ ani ko u k’a ɲini Zɔbu fɛ a k’ale deli u ye.—Zɔbu 42:7-9.

16. An be kalan jumanw lo sɔrɔ Elifazi, Bilidadi ani Sofari ka koo la?

¹⁶ Elifazi, Bilidadi ani Sofari ye koo jugu min kɛ, an be kalan caaman sɔrɔ o la. A fɔlɔ, an man ɲi k’an balimaw kiti (Mat. 7:1-5). Nka, an ka ɲi k’u lamɛn koɲuman fɔlɔ ka sɔrɔ ka kuma. O lo bena an dɛmɛ k’u ka koow cogoya faamu (1 Piyɛri 3:8). A filanan, an ka ɲi k’an janto ka tiɲɛn kumaw fɔ ani an k’o kɛ ni ɲumanya ye (Efɛz. 4:25). A sabanan, an be min fɔ an ni ɲɔgɔn cɛ, Jehova b’a mako don o la kosɔbɛ.

17. Eli ka koo b’an dɛmɛ ka mun lo faamu?

¹⁷ Cɛɛ naaninan min tun nana bɔ Zɔbu ye, ale tɔgɔ ko Eliyu. Ibrayima bɔnsɔn lo. Ale ye Zɔbu ani cɛɛ saba tɔɔ nunu lamɛn. A y’a tulo malɔ kosɔbɛ u ka kumaw na. O lo y’a to a sera ka ladili ɲumanw di Zɔbu ma ni ɲumanya ye. O ladiliw ye Zɔbu dɛmɛ a y’a ka miiriya latilen (Zɔbu 33:1, 6, 17). Eliyu ka laɲinita fɔlɔ tun ye ka nɔɔrɔ la Jehova lo kan. A tun t’a fɛ ka nɔɔrɔ la ale yɛrɛ wala mɔgɔ wɛrɛ kan (Zɔbu 32:21, 22; 37:23, 24). A ka koo b’an dɛmɛ k’a faamu ko wagati dɔ la, an ka ɲi ka je ani ka lamɛnni kɛ (Zaki 1:19). A ka koo b’an dɛmɛ fana k’a faamu ko n’an be ladili dira tɔɔw ma, an ka laɲinita fɔlɔ ka ɲi ka kɛ min ye, o ye ka nɔɔrɔ la Jehova kan. An man ɲi k’a ɲini ka nɔɔrɔ la an yɛrɛ kan.

18. Kuma ye Ala ka nilifɛn ye. An b’a yira cogo di ko an b’o nilifɛn jati fɛɛn nafamanba ye?

¹⁸ Kuma ye Ala ka nilifɛn lo ye. An b’a yira ko an b’o nilifɛn jati fɛɛn nafamanba ye, an kɛtɔ ka Bibulu ka ladiliw sira tagama kumacogo ani kumawagati koo la. Masacɛ hakilitigi Solomani y’a sɛbɛ hakili senu barika la ko: “Kuma bɛnnen min fɔra a waati la, o bɛ i ko jiriden bisigi min dilara ni sanu ye k’a bila warijɛ minan kɔnɔ.” (Talenw 25:11, Bible senuma). Ni yiriden dɔ dilanna ni sanu ye ka bila warigwɛ minan kɔnɔ, a cɛ ka ɲi ani a nafa ka bon kosɔbɛ! N’an be tɔɔw lamɛn koɲuman ani ka miiri ka sɔrɔ ka kuma, an ka kumaw be se ka kɛ i k’o yiriden bisigi. O la, an kumana dɔɔni wo an kumana caaman wo, o kumaw bena tɔɔw jija. U ben’a to fana Jehova dusu be diya an kɔrɔ (Talenw 23:15; Efɛz. 4:29). O ye fɛɛrɛ ɲumanba ye min fɛ an b’a yira ko an be Ala waleɲuman lɔn a ka nilifɛn kosɔn!