Bonya la tɔɔw kan

1. Mun na an b’a fɛ tɔɔw ka bonya la an kan? (Talenw 22:1).

NI TƆƆW b’i bonya, yala o ka d’i ye wa? Siga t’a la k’o ka d’i ye. Adamadenw bɛɛ mako b’a la k’a ye ko tɔɔw b’u bonya. Ka fara o kan, n’u be bonya la an kan, o b’an ninsɔn diya. O lo kama Bibulu b’a fɔ ko: “I koo ka diya tɔw ye [wala tɔɔw k’i bonya], o ka fisa ni warigwɛ ni sanu ye”!—Talenw 22:1 kalan.

2-3. Mun na a man nɔgɔ tuma bɛɛ ka bonya la tɔɔw kan, ani an bena mun lo ye barokun nin na?

² Tuma dɔw la, a man nɔgɔ an fɛ ka bonya la tɔɔw kan. Kuun minw kama a man nɔgɔ k’o kɛ, u dɔ ye ko an ka teli k’u ka fiɲɛw lo filɛ. Ka fara o kan bi bi nin na, mɔgɔw man teli ka bonya la tɔɔw kan. Nga anw kɔni ka kan ka kɛ dan na n’u ye. Mun na do? Sabu Jehova b’a fɛ an ka “mɔgɔ bɛɛ boɲa.”—1 Piyɛri 2:17.

³ Barokun nin na, an bena a ye a kɔrɔ ye min ye ka bonya la tɔɔw kan. An bena a ye fana cogo min na an be se ka bonya la 1) an somɔgɔw, 2) an kerecɛnɲɔgɔnw ani 3) mɔgɔ tɔɔw kan minw tɛ Jehova batobagaw ye. An be se ka bonya la u kan cogo di hali n’a ka gwɛlɛ an ma k’o kɛ? An bena sinsin o lo kan.

KA TƆƆW BONYA, O KƆRƆ KO DI?

4. Ka tɔɔw bonya, o kɔrɔ ko di?

⁴ An be min miiri mɔgɔ dɔ koo la ani an b’a tigi minɛ cogo min na, o lo b’a yira ko an be bonya la a kan. N’an y’a kɔrɔsi ko mɔgɔ dɔ be ni jogo ɲuman dɔw ye, ko a ye koo ɲuman dɔw kɛ wala ko a be ni kuntigiya ye, an b’a minɛ cogo dɔ la min b’a yira ko an be bonya la a kan. Nga min kɔrɔtanin lo, o ye ka bonya la tɔɔw kan sabu an b’a fɛ sɔbɛ la k’o kɛ.—Mat. 15:8.

5. Mun na an be mɔgɔw bonya?

⁵ Jehova b’a fɛ an ka bonya la tɔɔw kan. Misali la, a b’a fɛ an ka bonya la “faamaw” kan (Ɔrɔm. 13:1, 7). Nga dɔw be se k’a fɔ ko: “A ka di n’ ye ka bonya la tɔɔw kan n’olu yɛrɛ b’a yira u ka kɛtaw fɛ k’u ka kan n’o ye.” Yala o miiricogo bɛnnin lo wa? Ayi. An b’a faamu ko an man ɲi ka mɔgɔw ka kɛwalew filɛ ka sɔrɔ k’u bonya. Nga an b’u bonya sabu Jehova lo b’a fɛ an k’o kɛ ani an b’a fɛ k’a dusu diya.—Zozuwe 4:14, Biblu Ala ta Kuma; 1 Piyɛri 3:15, 16a.

6. Mɔgɔ min t’an bonya, yala an be se k’o tigi bonya wa? A ɲɛfɔ (jaa lajɛ fana).

⁶ Mɔgɔ dɔw be se k’u yɛrɛ ɲininga ko: “Mɔgɔ min tɛ ne bonya, yala n’ be se k’a tigi bonya wa?” Ɔnhɔn. An ka misali damanin lajɛ o koo la. Masacɛ Sayuli y’a dencɛ Zonatan lamaloya mɔgɔw ɲɛfɛ (1 Sam. 20:30-34). O bɛɛ n’a ta, Zonatan tora k’a facɛ bonya ani k’a dɛmɛ kɛlɛ la fɔɔ ka taga se a facɛ saya ma (Ɛkiz. 20:12; 2 Sam. 1:23). Sarakalasebagaw kuntigi Eli ye Anɛ jalaki sabu a tun b’a miiri ko a fara dɔrɔ la (1 Sam. 1:12-14). Ka fara o kan, Israɛldenw bɛɛ tun b’a lɔn ko Eli m’a deenw kolo ka ɲɛ ani ko a tun t’a ka sarakalasebagaya kɛra ka ɲɛ. O bɛɛ n’a ta, Anɛ kumana Eli fɛ ni bonya ye (1 Sam. 1:15-18; 2:22-24). Atɛni dugumɔgɔw ye ciden Pol nɛni. U yɛrɛ y’a weele ko “kuma caaman tigi.” (Kɛw. 17:18). Nga Pol kumana u fɛ ni bonya ye (Kɛw. 17:22). O misaliw b’a yira ko n’an be Jehova kanu ani n’an t’a fɛ ka koo dɔ kɛ min man di a ye, o bena an jija ka mɔgɔw bonya hali n’o ka gwɛlɛ an ma. Jɔn lo ka kan ni bonya ye ani mun na? An k’o lajɛ sisan.

BONYA LA I SOMƆGƆW KAN

7. Mun lo be se k’a to a be gwɛlɛya an ma k’an ka denbayamɔgɔw bonya?

⁷ Mun na a ka gwɛlɛ an ma? An be wagati caaman kɛ n’an somɔgɔw ye. O kama, an b’u ka jogo ɲumanw n’u ka fiɲɛw lɔn. N’a sɔrɔ u dɔw be hami kojugu wala bana dɔ be u la min b’a to a ka gwɛlɛ an ma k’an janto u la. U dɔw be se ka kuma dɔw fɔ an ye wala ka koo dɔw kɛ minw b’an dusu kasi. Gwaso ka ɲi ka kɛ lafiyayɔrɔ ni hɛɛrɛ yɔrɔ ye. Nga ni denbayamɔgɔw tɛ bonya la ɲɔgɔn kan, o be se k’a to u be dimi ɲɔgɔn kɔrɔ. Ani a laban, bɛɛn tɛna kɛ u ni ɲɔgɔn cɛ. An be se ka denbaya suma ni farisogo ye. N’an man kɛnɛ, an farisogo tɛ baara kɛ ka ɲɛ. O cogo kelen na, ni denbayamɔgɔw tɛ bonya la ɲɔgɔn kan, o be se k’a to u tɛ jɛn ka baara kɛ ɲɔgɔn fɛ koɲuman. Nga i ko bana caaman be se ka furakɛ cogo min na, o cogo kelen na, denbayamɔgɔw be se ka ɲɔgɔn bonya.

8. Mun na a kɔrɔtanin lo an ka bonya la an ka denbayamɔgɔw kan? (1 Timote 5:4, 8).

⁸ Mun na an ka ɲi k’u bonya? (1 Timote 5:4, 8 kalan). Ciden Pol ye lɛtɛrɛ fɔlɔ min ci Timote ma, o lɛtɛrɛ kɔnɔ, a y’a yira denbayamɔgɔw ka ɲi k’u janto ɲɔgɔn na cogo min na walisa u bɛɛ k’u makoɲɛfɛnw sɔrɔ. A y’a ɲɛfɔ ko u man kan k’o kɛ dɔrɔn sabu o lo ɲinina u fɛ. Nga u ka ɲi k’o kɛ sabu u be ni “Alaɲasiran” ye. O kɔrɔ ko an b’an janto an ka denbayamɔgɔw la sabu an be Jehova kanu ani an b’a jati k’o ye an ka batoli fan dɔ lo ye. Jehova lo ye denbaya jusigibaga ye (Efɛz. 3:14, 15). O la, n’an be bonya la an ka denbayamɔgɔw kan, an be bonya lara Jehova lo kan, ale min y’an ka denbaya Kuntigi ye. O b’a yira ko a kɔrɔtanin lo an ka bonya la an ka denbayamɔgɔw kan.

9. Cogo juman na furuɲɔgɔnw be se k’a yira k’u be ɲɔgɔn bonya? (jaaw lajɛ fana).

⁹ An be se k’u bonya cogo di? Ni furucɛ b’a muso bonya k’u to mɔgɔw cɛma ani u kelen na, a b’a yira ko a muso koo ka gwɛlɛ a ma kosɔbɛ (Talenw 31:28; 1 Piyɛri 3:7). A t’a bugɔ abada, a t’a lamaloya wala k’a kɛ a b’a miiri ko nafa foyi t’a la. Balimacɛ Arsènea be Arzantini jamana na ani a ko: “N’ muso man kɛnɛ minkɛ, tuma dɔw la a be kuma dɔw fɔ n’ ma minw be n’ dusu kasi. O wagatiw la, n’ b’a to n’ hakili la ko a ye min fɔ, o lo t’a dusu la. N’ be n’ hakili jigi 1 Korɛntikaw 13:5 kɔnɔkumaw fana na, o min be n’ jija n’ ka kuma n’ muso fɛ ni bonya ye sanni ka dimi a kɔrɔ.” (Talenw 19:11). Muso min b’a cɛɛ bonya fana, a t’a tɔgɔjugu fɔ (Efɛz. 5:33). A t’a kɔrɔfɔ, a t’a nɛni ani a tɛ tulon sifa dɔw kɛ n’a ye minw b’a dɔgɔya. A b’a lɔn ko n’a tora k’o koow kɛ, a bena u ka furu nagasi (Talenw 14:1). Balimamuso dɔ be Itali jamana na ani hamikojugu b’a cɛɛ sɛgɛnna. A ko: “Tuma dɔw la, n’ b’a jati ko n’ cɛɛ be hami kojugu koo gwansanw kosɔn. Fɔlɔ la, n’ kumacogo ni n’ ɲɛda cogoya tun b’a yira ko n’ tun tɛ bonya la a kan. Nga n’ y’a kɔrɔsi ko ni n’ ye wagati caaman kɛ ni mɔgɔ dɔw ye minw be bonya la tɔɔw kan, o b’a to ne fana be bonya la n’ cɛɛ kan.”

10. Kanbelew ni sunguruw be se k’a yira cogo di ko u b’u bangebagaw bonya?

¹⁰ N’i ye kanbele, sunguru wala denmisɛn ye, mɛnni kɛ i bangebagaw fɛ (Efɛz. 6:1-3). Kuma u fɛ ni bonya ye (Ɛkiz. 21:17). A to i hakili la ko n’i bangebagaw be kɔrɔla, u mako bena kɛ i ka dɛmɛ na kosɔbɛ. O la, i seko bɛɛ kɛ k’i janto u la. An ka Maria ka misali lajɛ min facɛ tɛ Jehova Seere ye. Tuma min na Maria facɛ banana, a tun ka gwɛlɛ a ma k’a janto a la sabu facɛman tun t’a minɛ ni ɲumanya ye. A y’a fɔ ko: “N’ ye Jehova deli a ka n’ dɛmɛ n’ ka se k’a yira n’ facɛ la ko n’ b’a bonya. N’ y’a fɔ n’ kɔnɔ ko ni Jehova y’a ɲini n’ fɛ ko n’ ka n’ bangebagaw bonya, a bena fanga di n’ ma n’ ka se k’o kɛ. Dɔɔni dɔɔni, n’ y’a faamu ko n’ ka ɲi ka n’ facɛ bonya hali n’a tɛ n’ minɛ ni ɲumanya ye.” N’an b’an somɔgɔw bonya u ka fiɲɛw bɛɛ n’a ta, an be bonya lara Jehova lo kan, ale min ye denbaya jusigibaga ye.

BONYA LA I KERECƐNƝƆGƆNW KAN

11. Mun na a be se ka gwɛlɛya an ma ka bonya la an kerecɛnɲɔgɔnw kan?

¹¹ Mun na a ka gwɛlɛ an ma? An kerecɛnɲɔgɔnw be ɲɛnamaya kɛ ka kɛɲɛ ni Bibulu ka sariyaw ye. Nga tuma dɔw la, n’a sɔrɔ u t’an minɛ ni ɲumanya ye, u be ŋaniya jugu la an kan wala u be koo dɔw kɛ minw b’an dusu gwan. N’an balima dɔ ye “koo dɔ kɛ min ma bɛn” an ma, a be se ka gwɛlɛya an ma ka bonya la a kan (Kɔlɔs. 3:13). Mun lo bena an dɛmɛ an ka to k’an balimaw bonya?

12. Mun na a kɔrɔtanin lo an ka bonya la an balimaw kan? (2 Piyɛri 2:10, 11).

¹² Mun na an ka ɲi k’u bonya? (2 Piyɛri 2:10, 11 kalan).b Ciden Piyɛri ka lɛtɛrɛ filanan kɔnɔ, a y’a fɔ ko saan kɛmɛkulu fɔlɔ kerecɛn dɔw tun tɛ bonya la “Ala ta danfɛn nɔɔrɔmanw” kan, o minw ye diinan mɔgɔkɔrɔw ye. Mɛlɛkɛ kantigiw y’o kɔrɔsi. O la, u ye mun lo kɛ do? U be bonya la Jehova kan minkɛ, u ma kuma jugu si fɔ o mɔgɔ juguw ma. U ma sɔn k’o kɛ hali k’a sɔrɔ u dafanin lo. Nga u y’o koo to Jehova bolo walisa ale yɛrɛ k’o mɔgɔw kiti ani k’u ɲangi. O be mɔgɔ kabakoya yɛrɛ le! (Ɔrɔm. 14:10-12; Zude 9 lajɛ). An be kalan nafaman sɔrɔ mɛlɛkɛw ka koo la. I ko mɛlɛkɛw, an be bonya la an kɛlɛbagaw kan. N’o lo, yala an man kan ka bonya la an balimaw kan ka tɛmɛ wa? Ɔnhɔn, an ka ɲi k’an seko bɛɛ kɛ k’an balimaw bonya (Ɔrɔm. 12:10). N’an b’o kɛ, an be bonya lara Jehova lo kan.

13-14. An be se k’a yira cogo di ko an be bonya la an balimaw kan? Misali dɔw fɔ (jaaw lajɛ fana).

¹³ An be se k’u bonya cogo di? Diinan mɔgɔkɔrɔw, n’aw be tɔɔw kalanna, aw k’o kɛ ni kanuya ye tuma bɛɛ (Filem. 8, 9). N’i ka ɲi ka mɔgɔ dɔ ladi, o kɛ ni ɲumanya ye. Kana o kɛ tuma min na i diminin lo. Ni balimamusow b’u yɛrɛ tanga nafigiya ni tɔgɔtiɲɛ ma, u bena kafomɔgɔw dɛmɛ u ka to ka ɲɔgɔn bonya (Titi 2:3-5). Diinan mɔgɔkɔrɔw be baaraba lo kɛ walisa ka lajɛnw ni waajuli baara ɲɛminɛ. Ni mɔgɔ dɔ ye “fili” kɛ, u b’o tigi dɛmɛ fana. An bɛɛ be se k’a yira ko an b’u bonya n’an be jɛn ka baara kɛ n’u ye ani n’an b’u waleɲuman lɔn u ka baaraba kosɔn.—Gal. 6:1; 1 Tim. 5:17.

¹⁴ Balimamuso dɔ tɔgɔ ko Rose. Diinan mɔgɔkɔrɔ dɔ ye ladili dɔ di a ma ani wagati dɔ la, a tun ka gwɛlɛ Rose ma ka bonya la o diinan mɔgɔkɔrɔ kan. A ko: “N’ tun b’a jati ko a m’o ladili di n’ ma ni ɲumanya ye. Ni n’ tun be soo, n’ tun be to k’a tɔgɔ jugu fɔ. Hali ni n’ tun t’a fɛ a ka bɔ a kala ma, n’ tun b’a miiri ko a t’a janto n’ na. O kama, n’ ma tugu a ka ladili kɔ.” Mun lo ye Rose dɛmɛ? A ko: “N’ ye 1 Tesalonikaw 5:12, 13 kalan n’ ka bibulukalan tuma na. Tuma min na n’ y’a faamu ko n’ tun t’o balimacɛ bonya, n’ dusukun ye n’ kɛlɛ. N’ ye Jehova deli ani n’ ye sɛgɛsɛgɛri kɛ an ka gafew kɔnɔ walisa ka miiriya nafaman dɔw sɔrɔ minw tun bena n’ dɛmɛ ka n’ ka miiriya latilen. O ye n’ dɛmɛ k’a faamu ko ne lo tun ye koo nin ye, o balimacɛ tɛ. N’ tun ye kuncɛba ye. Sisan, n’ b’a faamu ko ni n’ b’a fɛ ka bonya la tɔɔw kan, fɔɔ n’ ka n’ yɛrɛ majigi le. Tiɲɛn lo ko n’ bele ka ɲi ka ɲɛtaga kɛ o koo la. Nga ni n’ be n’ jija ka tɔɔw bonya, n’ b’a ye ko Jehova dusu ka di n’ kɔrɔ.”

MƆGƆ MINW TƐ JEHOVA BATOBAGAW YE, BONYA LA U KAN

15. Mɔgɔ minw tɛ Jehova batobagaw ye, mun na a be se ka gwɛlɛya an ma ka bonya la u kan?

¹⁵ Mun na a ka gwɛlɛ an ma? An ka teli ka mɔgɔ dɔw kunbɛn waajuli la Bibulu ka kalanw man di minw ye hali dɔɔni (Efɛz. 4:18). U ye min fɔ dɔw ye kabi u denmisɛn tuma, o b’a to u t’a fɛ k’an lamɛn. Ka fara o kan, n’a sɔrɔ an ka patɔrɔn, an ka kalanfa, an baarakɛɲɔgɔnw wala an ka lakɔli filankuruw ka koo ka gwɛlɛ. O kama, n’a sɔrɔ wagati tɛmɛtɔ, an t’u bonya tugun wala an t’u minɛ ni ɲumanya ye tugun.

16. Minw tɛ Jehova batora fɔlɔ, mun na a kɔrɔtanin lo an k’u bonya? (1 Piyɛri 2:12; 3:15, 16a).

¹⁶ Mun na an ka ɲi k’u bonya? Minw tɛ Jehova bato, a to i hakili la ko an b’u minɛ cogo min na, Jehova b’o kɔrɔsi. Ciden Piyɛri ye kerecɛnw hakili jigi ko u ka tagamacogo ɲuman be se k’a to tɔɔw be “Ala tanu.” O kama, a y’u jija ko u k’u ka lannakow ɲɛfɔ tɔɔw ye “ni dususuma, ni boɲa ye.” (1 Piyɛri 2:12; 3:15, 16a kalan). N’an b’an ka limaniya lafasara kititigɛlaw wala an sigiɲɔgɔnw ɲɛfɛ, an ka ɲi k’o kɛ ni bonya ye tuma bɛɛ. An k’a to an hakili la ko Jehova ɲɛɛ b’an na. An be koo o koo fɔ, a b’o lamɛn ani an b’o fɔ cogo min na fana, a b’a janto o la. O kama, minw tɛ Jehova bato, kuun b’a la an k’u bonya!

17. Minw tɛ Jehova batora fɔlɔ, an be se ka bonya la olu kan cogo di?

¹⁷ An be se k’u bonya cogo di? N’an be waajuli kɛra, minw tɛ dɔ lɔn Bibulu koo la, an t’a fɛ ka koo kɔ kɛ min bena a to u b’a miiri ko an b’u dɔgɔyara. Nga an k’a to an hakili la ko u koo ka gwɛlɛ kosɔbɛ Ala ma ani an k’an majigi ka sɔn a ma ko u be koo dɔw lɔn an tɛ minw lɔn (Aze 2:7; Filip. 2:3). Ni mɔgɔ dɔ y’an nɛni an ka lannakow kosɔn, an kana kuma jugu fɔ o tigi ma. Misali la, an tɛna kuma dɔ fɔ min b’a yira ko an be koo lɔn ka tɛmɛ o tigi kan (1 Piyɛri 2:23). N’i ye kuma dɔ fɔ min bɛnnin tɛ, sin ka yafa deli. I be se ka bonya la tɔɔw kan cogo di i ka baarakɛyɔrɔ la? I be se k’o kɛ n’i b’i sɔbɛ don baara la ani n’i b’i baarakɛɲɔgɔnw n’i ka patɔrɔn minɛ ni ɲumanya ye (Titi 2:9, 10). N’i be baara kɛ ka ɲɛ ani n’i ye hɔɔrɔn ye, n’a sɔrɔ i koo tɛna diya mɔgɔ bɛɛ ye. Nga i koo bena diya Ala ye.—Kɔlɔs. 3:22, 23.

18. Mun na a kɔrɔtanin lo an ka bɛɛ bonya?

¹⁸ Tiɲɛn na, an ka ɲi ka bonya la tɔɔw kan kuun caaman kosɔn! An y’a ye ko n’an b’an somɔgɔw bonya, an be bonya la Jehova lo kan, ale min ye denbaya Kuntigi ye. O cogo kelen na, n’an be bonya la an kerecɛnɲɔgɔnw kan, an be bonya lara an sankolola Faa lo kan. Ani minw tɛ Jehova batora fɔlɔ, n’an be bonya la u kan, an be sababu di u ma u ka bonya la an ka Ala kɔrɔtaninba kan. Hali ni mɔgɔ dɔw tɛ bonya la an kan, a kɔrɔtanin lo an k’u bonya tuma bɛɛ. Mun na do? Sabu Jehova bena an duga o kosɔn. A y’a daa di ko “mɔgɔ min b’ale boɲa, ale fana b’o tigi le boɲa.”—1 Sam. 2:30.