Ibuot 10
Eti Nsọn̄idem ye Anyan Uwem—Didie?
1-6. Mme ntak ewe ke afo enyene ndidiọn̄ọ nte ke Abasi enyene udọn̄ aban̄a nsọn̄idem fo?
ETI nsọn̄idem ekeme nditịp ekese nsịn ke inemesịt owo. Edi kpukpru nnyịn imesidọn̄ọ ndusụk ini. Ndien ọkpọsọn̄ udọn̄ọ ekeme ndida n̄kosụn̄ọ ke n̄kpa. Ẹneme ẹban̄a mme mfịna ẹmi ke Bible, emi ọnọde ndausụn̄ ẹmi ẹkemede ndin̄wam owo ndinyene eti nsọn̄idem ye anyan uwem.
2 N̄wed Abasi eti nnyịn ete ke Jehovah Abasi edi Ntọn̄ọ uwem. Koro “nnyịn idodu ke Enye, inyụn̄ isan̄a ke Enye, inyụn̄ inyene uwem nnyịn ke Enye.” (Psalm 36:9; Utom 17:25, 28) Enye onyụn̄ etịn̄ ekese ọnọ nnyịn aban̄a nte ikpakamade idem nnyịn. Odu n̄kpọsọn̄ udọn̄ọ ye mme udọn̄ọ oro ẹbiomode owo ndo ẹmi ẹkemede ndifep ebe ke ndikop item oro odude ke Ikọ esie. Mbon oro ẹnamde oro ẹnyene ntak ndinyịme ye andiwet Bible emi ọkọdọhọde ete: “Ido inua [Abasi] ọfọn mi akan mme tọsịn gold ye silver.”—Psalm 119:72; 73:28; Mme N̄ke 4:20-22.
ITEM ORO EMENEREDE IDAHA ETI NSỌN̄IDEM
3 Bible idịghe akpan n̄wed ndausụn̄ kaban̄a nsọn̄idem. Edi enye ọdọn̄ọ item emi emenerede idaha eti nsọn̄idem. Ẹkeme ndikụt emi in̄wan̄în̄wan̄ nto ibet emi Abasi ọkọnọde idụt Israel. Ndusụk uwụtn̄kpọ ẹdi ẹmi: Anyanini mbemiso ifiọk ibọkusọbọ eyomfịn, ibet Abasi oro ẹkenọde Israel ama oyom owo emi ekenyenede, m̀mê oro eketiede nte ke enyene udọn̄ọ oro esibede-be owo odu nsannsan. (Leviticus 13:1-5) Owo ikenyeneke ndiduọn̄ọ ifuọ n̄kpere ebiet emi mme owo ẹdụn̄ọde, ke ntem ẹkpande udọn̄ọ nditara m̀mê ndisabade mmọn̄. (Deuteronomy 23:12-14) Edieke ọfọn̄ m̀mê n̄kpọ udọn̄ n̄kpọ okotụkde unam emi akakpade ke idemesie (ndusụk otode udọn̄ọ), ẹkenyene ndiyet mmọ mbemiso ẹfiakde ẹda ẹnam n̄kpọ mîdịghe ẹbiat ẹfep. (Leviticus 11:27, 28, 32, 33) Mme oku Israel ẹkenyene ndiyere mmọn̄ mbemiso ẹnamde n̄kpọ ke itieuwa, ke ntre ẹdade iso ke usanaidem.—Exodus 30:18-21.
4 Mbon ibọkusọbọ ke anyanini ẹma ẹdiọn̄ọ ẹban̄a eti ufọn utọ edinam oro, emi ẹkemede ndibọ ufọn nto ke ẹsụk ẹdade ẹsịn ke edinam: Ndisụhọde udomo ebuana ye mmọ en̄wen ke ini etiede nte ke afo m̀mê mmọ ẹmenyene udọn̄ọ emi ekemede ndibe owo. Ndidu ke ukpeme mbak ẹdida ifuọ m̀mê mbio ẹsabade edin̄wọn̄ mmọn̄ m̀mê udia. Ndinam mme n̄kpọ utemudia ye mme n̄kpọ udia udia ẹsana. Ndise mban̄a usanaidem idemowo ebe ke ndiyere mmọn̄ kpukpru ini, n̄ko ebe ke ndiyet ubọk ke ẹma ẹkeka ikọt.
5 Ẹsiwak ndimen udọn̄ọ ndido idan̄ nto oburobụt ido uwem, emi Abasi obiomde ikpe. (Mme Hebrew 13:4; Ephesus 5:5) Edi ke ndidi edisana mbemiso ndọ nnyụn̄ nnyene ebuana idan̄ ye nsan̄a esie kpọt ke ama ọkọdọ ndọ, ẹkpeme mme Christian ẹbiọn̄ọ mme enyene-ndịk udọn̄ọ ẹmi.
6 N̄ko, eti nsọn̄idem ekeme ndito edida item N̄wed Abasi aban̄ade ofụri usụn̄uwem owo nsịn ke edinam. Ke uwụtn̄kpọ, Bible otoro ọkpọsọn̄ utom. Enye ọdọhọ ke owo emi anamde eti utom usen eyede idap mfọn mfọn. Enye onyụn̄ etịn̄ inem inem aban̄a edikop idatesịt ke udia ye edin̄wọn̄ n̄kpọ emi afo ekemede ndinyene nto utom fo, ke adan̄aemi efepde ediduọ nnyịne ke idiọkitọn̄. Nte afo unyịmeke ute ke edieke afo anamde utom ọkpọsọn̄, edede idap nte ekemde, okopde inem udia fo onyụn̄ “afarade ke idem,” afo eyetịm okop nsọn̄idem ye inemesịt?—Ecclesiastes 2:24; 5:12; 9:7-9; Ephesus 4:28; 1 Timothy 3:2, 11.
UN̄WỌN̄, N̄KPỌSỌN̄ MMỊN YE N̄KPỌSỌN̄ IBỌK
7-9. Ewe item Bible enyene ebuana ye edida un̄wọn̄?
7 Dr. Joel Posner ọtọt ete ke United States, ke uwụtn̄kpọ, mbahade 60 eke ikie ke okụk oro ẹbiatde ndise mban̄a nsọn̄idem edi kaban̄a udọn̄ọ oro enyenede ebuana ye edida un̄wọn̄ ye n̄kpọsọn̄ mmịn. Didie ke Bible an̄wam ke afan̄ emi?
8 Ke n̄kemuyo ye item Abasi oro aban̄ade usanaidem m̀mê ediden̄i, apostle Paul ekewet ọnọ mme Christian ete: “Ndima ufan, ẹyak nnyịn inam idem nnyịn ẹsana ẹbọhọ kpukpru se isabarede obụkidem m̀mê spirit.” (2 Corinth 7:1, Twentieth Century New Testament) Ediwak owo ẹmekụt ẹte ke ndida un̄wọn̄ atuaha ye item oro. Ndikot nsụn̄ikan̄ ndọn̄ ke obufre idịghe ndammana n̄kpọ. Enye asabarede idem owo onyụn̄ omụhọ isua uwem owo. Mme ndụn̄ọde ẹmesọn̄ọ ẹte ke mme ọn̄wọn̄ sika ẹwak ndinyene udọn̄ọ esịt, kansa obufre, n̄kokon̄ iyịp ye enyene-ndịk n̄kan̄.
9 N̄ko, kere ban̄a mme utịp ẹnyenede ke idem mbon oro ẹdude ẹkanade ọn̄wọn̄ sika—ubon ye mme nsan̄a esie. Jesus Christ ọkọdọhọ ke ọyọhọ ibet iba ke ibet emi Abasi ọkọnọde Israel ekedi: “Ma mbọhọidụn̄ fo nte idemfo.” (Mark 12:31) Nte oro idịghe se afo oyomde ndinam? Edi nso idi mme utịp un̄wọn̄ sika? Enye ọnọmọ mme andida enye onyụn̄ abiat nsọn̄idem mmọ en̄wen ẹmi ẹkotde nsụn̄ikan̄ oro.
10, 11. Didie ke Bible an̄wam nnyịn ke nte nnyịn isede n̄kpọsọn̄ mmịn? N̄kpọsọn̄ ibọk?
10 Nso kaban̄a edida n̄kpọsọn̄ mmịn? Ediwak owo ẹkụt mmọ nte ẹnemde ẹnyụn̄ ẹnọde nduọkodudu. Bible ikpanke edin̄wọn̄ mmịn emi esịnede se ikemede ndinam owo, emi idem nnyịn ekemede “ndibara” nte se inọde odudu m̀mê udia. (Psalm 104:15; Ecclesiastes 9:7) Edi enye odụri owo utọn̄ ete: “Wine edi asak nsahi, mmịn edi ifiopesịt: ndien kpukpru owo eke ẹduede ke esịt ẹnana ibuot.” (Mme N̄ke 20:1) Ndien Bible enen̄ede obiom ukpammịn ikpe. (1 Corinth 6:9, 10; 1 Peter 4:3) Owo ekededi emi esin̄wọn̄de mmịn awak akaha ndien ndien enen̄ede ‘anana ibuot,’ nte itien̄wed oro ọdọhọde. Nte ini akade, utọ owo oro ekeme ndibiat edidiana ekpa esie, adade mme ata idiọk utịp, m̀mê idem n̄kpa, edi. Ekeme ndinọ akpa unan. Owo emi adade n̄kpọsọn̄ mmịn ke idiọk usụn̄ ekeme ndidọn̄ọ efehesịt ye akpauben̄ ekpo. Ibuot uti n̄kpọ esie ye mme osịp esie ẹkeme ndibiara n̄ko.
11 Item Bible kaban̄a ukpammịn edi n̄kpọ un̄wam n̄ko ke n̄kpọ aban̄ade n̄kpọsọn̄ ibọk utọ nte heroin, cocaine, isịp betel, ikọn̄ekpo, ye LSD. Ẹda mmọemi ntatara ntatara ẹnam n̄kpọ, idịghe ke “udia” m̀mê ke mme uduak ibọkusọbọ, edi akpan akpan man anam owo “okon̄,” enyene mme ndap ndap ekikere m̀mê ọbọhọ ata idem n̄kpọ. Ekeme ndidi owo ikesidaha mme utọ ibọk oro ke eyo Bible. Edi Bible ọsọn̄ọ asua ọnọ ukpammịn ye “otịme otịme ido” oro asan̄ade ye enye. Nte ukem item oro ikpabuanake n̄kpọ efen ekededi emi ekemede ndidọk owo ibuot nnyụn̄ nnam anam n̄kpọ ke usụn̄ oro ananade ukpan m̀mê ke otịme otịme usụn̄? (Ephesus 5:18) Mbon oro ẹdude ke idak odudu n̄kpọsọn̄ ibọk ẹsiwak ndinọ idemmọ unan mîdịghe mmọ efen ẹnọ mmọ. (Men Mme N̄ke 23:29, 35 domo.) N̄kpọsọn̄ ibọk ẹmi ẹnyene ebuana n̄ko ye mme n̄kpọ efen ẹmi ẹdide n̄kpọndịk ẹnọ nsọn̄idem, ẹsịnede udọn̄ọ obufre, mbiara ke mfre ye nsenubon, udọn̄ọ otode unana eti udia ye uyemede edidiana ekpa. Ntre ndida item ẹkụtde ke Bible nsịn ke edinam ekeme ndinen̄ede nsụn̄ọ ke mme ufọn nsọn̄idem.
NTAK YE NTE ẸKEMEDE NDIDA ITEM ABASI NSỊN KE EDINAM
12-16. Mme ntak ewe ke afo enyene ndida item Abasi nsịn ke edinam ke uwem fo? Nso un̄wam idu?
12 Idotenyịn editịm n̄kop nsọn̄idem ye edidu anyan uwem edi inem inem n̄kpọ ọnọ kpukpru owo oro ibuot ọfọnde. Oro edi eti ntak kiet ndinyịme nnyụn̄ nda item N̄wed Abasi oro inemede mi nsịn ke edinam. (Psalm 16:11) Edi nte ntak oro ekem? Anaedi afo ọmọfiọk mme owo oro ẹdinyịmede mme n̄kpọndịk ke ntak inemesịt m̀mê nduaidem oro mmọ ẹdoride enyịn ndinyene. Nte ededi, ekpenyene ndidi isio ye mbon oro ẹnyenede mbuọtidem ke Abasi ẹmi ẹnyụn̄ ẹdiọn̄ọde ẹte ke enye amayarade idemesie ebe ke Bible. Sia uwem nnyịn otode enye, akpana nnyịn ikere iban̄a edida enye nnam n̄kpọ ke n̄kemuyo ye ndausụn̄ oro enye ọnọde ke Bible. Nnyịn ikpowụtke esịtekọm edieke ikpọbọde uwem ito Jehovah ndien ekem ikokoi isịn ọniọn̄ ọniọn̄ ye ima ima item esie ke nte ikpadade uwem nnyịn inam n̄kpọ.
13 N̄ko-n̄ko, nte Andinọ uwem, nte Abasi inyeneke unen nditeme nte nnyịn ikpodude uwem? Enye edi Akakan Odudu ke ekondo. James ewet a-Bible oro okot enye “Ọnọ-ibet ye ebiereikpe kiet kpọt.” (James 4:12; men Isaiah 45:9 domo.) Ke ntre, ke se iban̄ade mme ọkpọkpọ edu owo, akpana onụk nnyịn ndida se Abasi etịn̄de nsịn ke edinam koro edide Enye etịn̄.
14 Ekikere emi ọmọnọ ediwak owo ẹmi ke anyanini mîkekemeke nditre okopodudu idiọk mbumehe nsịnudọn̄. Se mmọ ẹkesinamde ama otịm akabarede enyene ndịk ke ini mmọ ẹkedide ẹdikụt ke oyom mmimọ ikpụhọde, idịghe kaban̄a nsọn̄idem mmimọ kpọt, edi koro enye okodude ke n̄kemuyo ye uduak Abasi. Jesus ọkọdọhọ mme anditiene enye ete ke n̄kponn̄kan ibet edi ndima Jehovah “ke ofụri esịt fo, ye ke ofụri ukpọn̄ fo, ye ke ofụri ekikere fo.” (Matthew 22:37) Man anam oro, ana owo okịbe ọbọhọ mme n̄kpọ oro ẹkemede ndinam owo onyụn̄ abiatde ekikere m̀mê oro asabarede ikpọkidem.
15 Un̄wam efen efen edi ndibuana ye mme owo oro ẹdomode ndidu uwem ekekem ye item Abasi. Apostle Peter ama ewet ete ke mbemiso ẹkekabarede ẹdi mme Christian, ndusụk owo ẹma ‘ẹsan̄a ẹdu uwem ke use, ye idiọkitọn̄, ye ediyụhọ mmịn, ye otịme otịme ido, ye edin̄wọn̄ mmịn, ye obukpo edikpono ndem.’ (1 Peter 4:3) Nte mmọ ẹkenamde n̄kpọ ndikpụhọde, ndisobo ye ekemmọ mme Christian ama ekeme ndisọn̄ọ mmọ idem. Ẹma ẹsịn udọn̄ ke ntem ẹnọ mmọ ndikpep nnyụn̄ nda Ikọ Abasi nsịn ke edinam. Ndien edieke, ke adan̄aemi ẹkenamde mme ukpụhọde oro oyomde, mmọ ẹkop mmemidem m̀mê mfịghe efen efen, mmọ ẹma ẹkeme ndinyene un̄wam. Didie? Ebe ke ndika mbịne nnyụn̄ nnyene nneme ye mme Christian oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha, ẹmi ẹwụtde ima, ẹkop mbọm ẹnyụn̄ ẹdi se ibọpde-bọp.—Ecclesiastes 4:9, 10; Job 16:5.
16 Edieke afo edimade utọ un̄wam oro, ẹnọ fi ikot ndidụk mme mbonoesop eke Mme Ntiense Jehovah. Mme Christian ẹmi ẹnyenede ifiọk do ẹyekop inemesịt ndin̄wam fi ekpep onyụn̄ ada item Bible esịn ke edinam. Nte afo anamde n̄kọri ke ndinam ntre, afo eyenyene uyụhọ ke ndifiọk nte ke afo ke odomo ndinem Andibot fi esịt. Ndien afo eyedu ke usụn̄ ndinyene eti nsọn̄idem ye anyan uwem, asan̄ade ye inemesịt.
[Ekebe ke page 99]
“Udiana uyarade odu idahaemi nte ke nsụn̄ikan̄ sika isinọmọke andin̄wọn̄ kpọt edi ke esinọmọ mbon oro ẹkande enye ẹkụk. . . . Edieke afo esin̄wọn̄de sika afo ekpenyene ndikere mban̄a utịp ke n̄kan̄ ikpọkidem ye ke n̄kan̄ ekikere ke idem eyen fo ọkọrọ ye okwommọ. Afo ndin̄wọn̄ sika edi n̄kpọndịk ọnọ nsọn̄idem eyen fo.”—Dr. Saul Kapel, ewetmbụk ibọkusọbọ.
[Ekebe ke page 101]
“Ndụn̄ọde abuan ikọn̄ekpo ye ediwak ndiọi udọn̄ọ oro ẹkemede ndinyene. Mmọ ẹsịne obufre ndibiara ye kansa oro ẹkemede ndinyene, mme mfịna ke ekikere ye ke osịp, ndo ke ukeme idemowo ndin̄wana ye udọn̄ọ, mfịna ke ukeme unam idan̄ ye ndịk chromosome ndibiara ye ediman eyen ye ndo.”—“Newsweek.”
[Ndise ke page 97]
Usanaidem edi un̄wam kaban̄a eti nsọn̄idem