Ibuot 6
Ndiyom Obio Ubọn̄ Oro
1. (a) Kaban̄a ukara, nso ke Jehovah ọnọ ke okpụhọrede ye se mme owo ẹnọde? (b) Ntak emi nnyịn ikemede ndibọp uwem nnyịn n̄kanade Ikọ Abasi ifụre ifụre?
KE INI ẹnyande n̄kpọ emi amade ẹnọ fi, esinam didie? Nte usunyanke ubọk ubọ enye? Ọfọn, Jehovah Abasi ke ọnọ fi ifet edidu uwem ke nsinsi ke idak mfọnmma ukara. Edi akpanikọ, nte ke ukara eyomfịn, ediwak mbon ukaraidem ẹdi mme oburobụt owo ndien mme un̄wọn̄ọ mmọ ediwak ini isinyeneke se ọwọrọde. Idem edieke mmọ ẹnen̄erede ẹduak ndinam eti n̄kpọ, ẹmeyarade ẹwụt nte ke owo inyeneke ukeme edinọ eti ukara oro adade isio ọkpọn̄ itie edikara ekondo eke Abasi. (Mme N̄ke 20:24) Edi ke kpukpru ẹmi, Abasi ke akakaiso ke edinam emi edidade osịm ediwụk mfọnmma ukara Obio Ubọn̄ esie, ndien enye ọmọnọ mme andima edinen ido ikot ndida ufọn nto oro. Uduak esie edi akpanikọ ye se ẹkpebuọtde idem ke esịt. Enye ikemeke ndisu nsu. Nnyịn imekeme ndikọn̄ uwem nnyịn ke Ikọ esie ifụre ifụre.—Eriyarare 21:1-5; Titus 1:2.
2. (a) Ini ewe, ndien didie ke Abasi eketịn̄ uduak esie ndiwụk obio ubọn̄ emi edinen ido edidude? (b) Nso ke N̄wed Mme Hebrew 11:4-7 ayarade kaban̄a mbon oro ẹnyenede idotenyịn Obio Ubọn̄ oro?
2 Uduak Abasi ndiwụk obio ubọn̄ emi edinen ido odude idịghe obufa uduak. Ke Eden, ke ini ẹkedemerede mbụme ẹban̄a itie edikara ekondo Abasi ke akpa ini, Abasi ama asian uduak esie ndinọ “mfri” emi ‘edinuakde’ Satan ye nditọ esie efep. (Genesis 3:15; N̄wed Mbon Rome 16:20) Ke ufọt afai eke ererimbot eset oro, Abel, Enoch ye Noah ẹma ẹwụt mbuọtidem ke un̄wọn̄ọ Jehovah oro. Ye ọyọhọ mbuọtidem nte ke Abasi eyenọ “mmọemi ẹyomde Enye” utịp, mmọ ẹma ẹyọ esuene, ẹmekde ‘ndisan̄a ye Abasi’ nnyụn̄ n̄kwọrọ edinen ido. (Mme Hebrew 11:4-7) Nso nti uwụtn̄kpọ ke ẹmi ẹdi ntem ọnọ kpukpru mbon oro mfịn ẹwụtde mbuọtidem ke ‘edidi’ obio ubọn̄ Abasi!
N̄WỌRỌNDA UDỊM UBON
3. Nte N̄wed Genesis 12:1-7 ọdọhọde, didie ke Abraham ekedi eti uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn?
3 Awakde ebe isua 400 ke Ukwọ ama ekebe, Abasi ama anam an̄wan̄a nte ke “mfri” edidem oro ẹken̄wọn̄ọde edito ke udịm ubon Abraham. Edi ntak edide Abraham-e? Koro Abasi ama okụt enye enyenede n̄wọrọnda mbuọtidem. Enye ama okot Abraham osio ke obio emana esie, Ur eke mme Chaldea, onyụn̄ ọdọn̄ enye ete aka esen idụt, Canaan, ọdọhọde ete:
“Oto fi kpukpru orụk ererimbot ẹyekụt mfọn. . . . Nyemen isọn̄ emi nnọ ubon fo.” (Genesis 12:3, 7; Utom Mme Apostle 7:4)
Utu ke ndisọn̄ọ n̄kọbọ ke idụt emi enye akamanade, Abraham ama ọkpọn̄ enye, inyụn̄ ifiakke do tutu amama. Enye ama onyịme ndikpụhọde usụn̄ udu uwem esie ofụri ofụri, man ekeme ndiwụt ọyọhọ n̄kopuyo nnọ Ọbọn̄ Jehovah Andikara Ekondo. Ata ediye uwụtn̄kpọ, ke akpanikọ, ọnọ kpukpru mbon oro ẹbịnede uwem uyakidem nnọ Jehovah mfịn!
4. Didie ke ẹkediọn̄ Sarah ke ntak mbuọtidem esie? (Mme Hebrew 11:11, 12)
4 Kpa ye oro n̄wan esie, Sarah, ekedide ada tutu osịm ini usọn̄, Jehovah ke ukperedem ama ọsọn̄ọ ọnọ Abraham, asiande enye ete: “[Nyenyụn̄] ndiọn̄ enye, ndien enye eyekabade edi eka idụt; ndidem idụt ẹyeto enye ke idem.” (Genesis 17:16) Ke edide isua 90 ke emana, ẹma ẹdiọn̄ anam-akpanikọ Sarah oto ke enye ke utịbe usụn̄ ndiman eyeneren, Isaac, eteete ediwak ndidem, nnọ Abraham.—Matthew 1:2, 6-11, 16; Eriyarare 17:14.
5. Didie ke ẹkenọ Abraham ye Isaac utịp n̄kopuyo mmọ?
5 Nte ini akade, Jehovah ama odomo Abraham ye Isaac idomo ndomonse. Enye ama eteme Abraham ete ada eyen esie kierakiet oro Sarah akamande aka Obot Moriah emi oyomde usụn̄ ke isan̄ usen ita, akawa enye do nte edifọp uwa. Ana edi Isaac ama otịm ekpere ndisịm isua 25 ke emana ke ini emi, ọsọn̄de idem ekem ndibiom ndodobi ebekifia oro ndọk obot; ọsọn̄de idem ekem n̄ko ndin̄wana ye akanieren ete esie emi ọkọsọn̄de isua 125 ke emana, ke enye okpokoyomde ndinam ntre. Edi n̄kopuyo eke eyen nnọ ete ama anam utom esie ke aduai owo idem uwụtn̄kpọ emi, tutu osịm ini emi angel Jehovah okomụmde Abraham ubọk nte enye emenerede ikwa ubakunam ke enyọn̄. Okukịm erọn̄ ama ada itie Isaac.—Genesis 22:1-14.
6. (a) Nso ntịn̄nịm uwụtn̄kpọ ke ẹkenam ẹwụt do? (b) Ntak emi un̄wọn̄ọ oro ke N̄wed Genesis 22:18 ekpenyenede akpan udọn̄ ọnọ fi?
6 Mi Abasi ama onịm ntịn̄nịm uwụtn̄kpọ aban̄a nte enye ediwade Eyen esie, man ẹmen idiọkn̄kpọ ererimbot ubonowo ẹfep. (John 1:29; Galatia 3:16) Koro Abasi ke oro ebede ama ọdọhọ Abraham ete:
“Kpukpru mme idụt ke ererimbot ẹyenyụn̄ ẹkụt mfọn eke otode ke ubon fo, koro afo ama okokop uyo mi.”—Genesis 22:15-18.
7. Nso usụn̄uwem nnyịn ke Jehovah edinọ utịp?
7 Nso n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ n̄kopuyo ke Abraham ye Isaac ẹkedi ntem! Ekeme ndidi owo idiyomke ite nnyịn inam orụk uwa mmọ tutu amama, edi edi akpan n̄kpọ nte nnyịn isụhọde idem inọ Jehovah nte mmọ ẹkenamde, oto ke ima akpanikọ oro inyenede inọ enye. (James 4:7; 2 Corinth 9:13) Unyịme ndiwa idem ye mme udọn̄ idemowo, man ẹda ‘Obio Ubọn̄ emi edide’ ẹnyene, edi usụn̄uwem emi Jehovah kpukpru ini esinyịmede onyụn̄ ọnọde utịp.—Matthew 6:33.
8. (a) Didie ke usụn̄uwem Jacob okokpụhọde ye eke Esau? (b) Nso edidiọn̄ ke Isaac ọkọnọ Jacob?
8 Jacob, eyen Isaac, edi owo efen emi okoyomde Obio Ubọn̄ oro. Edi amanaiba eyeneka esie, Esau, ama esịn ndisana n̄kpọ ke ndek, enyenede udọn̄ ke iban Canaan ye ke ibụk ibụk inyene obụkidem. Ndien enye ama anyam ọsọn̄urua itie akpan ọnọ Jacob ke ntak ekpri udia! (Mme Hebrew 12:16) Ekere n̄kpọ spirit a-Jacob ama abat itie akpan oro ke akamba n̄kpọ, ndien Jehovah ama ada mme n̄kpọ usụn̄ man enye ekeme ndimụm enọ oro n̄kama, idem tutu osịm edibọ edidiọn̄ akanieren oro, Isaac. Esau ọkọdọ iban mme okpono demon, edi ke okpụhọrede ye oro Jacob ama anam anyan isan̄ aka Mesopotamia ndiyom n̄wan nto otu mme andituak ibuot nnọ Jehovah. Ke ini oro Isaac ama afiak ọsọn̄ọ Jacob idem ye mme ikọ ẹmi:
“Abasi Ibom eyediọn̄ fi, eyenyụn̄ anam fi ọtọt, onyụn̄ awak, ndien afo eyekabade akamba otu owo.”—Genesis 25:27-34; 26:34, 35; 27:1-23; 28:1-4.
9. (a) Ntak ẹkekpụhọrede enyịn̄ Jacob ẹkabade ẹkot Israel? (b) Didie ke nnyịn ikeme ndibọ ufọn nto uwụtn̄kpọ esie?
9 Ke ukperedem, ke ini enye ekekperede ndisịm isua 100 ke emana, Jacob ama afiak owụt nte enye akabatde n̄kpọ eke spirit ke ata nsọn̄urua. Enye ama an̄wana ye angel ke ofụri okoneyo oyom edidiọn̄. Nte idiọn̄ọ mfọn Esie, Jehovah ama okpụhọde Jacob enyịn̄ ke ebiet oro okot enye Israel, emi ọwọrọde “Andin̄wana ye Abasi.” (Genesis 32:24-30) Ẹyenọ nnyịn utịp mfịn, n̄ko, edieke nnyịn iyịrede iyom inyene eke spirit, ke adan̄aemi ifepde spirit idiọk ererimbot emi akande nnyịn okụk.—Matthew 6:19-21.
10. (a) Didie ke ntịn̄nịmikọ eke N̄wed Genesis 28:3 okosu? (b) Kaban̄a edinam akpanikọ eke owo kiet kiet, nso mme akama inemesịt uwụtn̄kpọ ẹdu ke N̄wed Mme Hebrew 11:1–12:1?
10 Jehovah ke akpanikọ ama atan̄ nditọ Jacob obok ke “akamba otu owo,” ndien ebede ke esịne ufọt Esie, Moses, emi Enye n̄ko akadade nditọn̄ọ uwet Bible, Abasi ama asian idụt Israel oro, ete:
“Edieke mbufo mîditreke ndikop uyo mi, . . . mbufo ẹyenyụn̄ ẹnyene mi nte obio oku, ye nte edisana idụt.” (Exodus 19:5, 6)
Ke mfụhọ, sia ẹketrede ndikop uyo Abasi, Israel eke obụk ama okpu ndikabade ndi obio oku eke spirit oro. Edi kaban̄a idụt oro, ediwak owo ẹma ẹwụt nsọn̄ọnda mmọ ẹnọ Abasi—utọ nte mme ebiereikpe Israel, mme prọfet ye idem Rahab, emi ke akpa ekedide n̄wan akpara. Nnyịn imekeme ndikot mban̄a mme anam-akpanikọ “mme ntiense” oro ke N̄wed Mme Hebrew 11:1–12:1, ndien nso ufiop ufiop nsịnudọn̄ ke mmọ ẹnọ mbon oro ẹdoride enyịn, ke eyomfịn, ẹban̄a ‘edidi obio ubọn̄ Abasi’ ntem!
11. Didie ke afo ekeme nditie nte mme anam-akpanikọ mme ntiense oro?
11 Nte afo omoyom ndikop idem ke mbuọtidem? Nte omoyom nditie nte irenowo ye iban mbuọtidem oro idahaemi ke ‘ndiyom isọn̄ eke ọfọnde ekan, oro edi, isọn̄ eke odude ke heaven,’ ih, ndiyom “Obio eke enyenede nsọn̄ọnda, eke Andibọp ye Andinam Enye [edide] Abasi”? (Mme Hebrew 11:10, 16) ‘Edi,’ afo emekeme ndibụp ete, ‘nso edi “obio” oro?’
OBIO EMI ANDIBỌP EDIDE ABASI
12. Nso “obio” ke mme asan̄autom Abasi eke ini eset oro ẹkedori enyịn ẹban̄a? (Se n̄ko N̄wed Mme Hebrew 11:22-32; Ruth 1:8, 16, 17.)
12 “Obio” oro edi obio ubọn̄ Abasi emi ẹn̄wọn̄ọde. Ntak emi nnyịn idọhọde ntre? Ọfọn, ke eyo eset akawak ndidi akpanikọ nte ke obio ekedi obio ubọn̄, emi edidem akarade. Akpa edidem emi ẹsiakde enyịn̄ ye unyịme ke Bible ekedi “Melchizedek—emi ekedide edidem [obio] Salem, ye oku Abasi Ibom.” Ediwak isua ikie ke ukperedem, ẹma ẹbọp obio Jerusalem kpa ke ukem ebiet oro, ndien, nte Salem, enye ama edida aban̄a obio ubọn̄ eke heaven ke ubọk akamba Edidem ye Akwa Oku, Jesus Christ. (Genesis 14:1-20; Mme Hebrew 7:1, 2, 15-17; 12:22, 28) Okposụkedi mmọ mîkọfiọkke ọyọhọ ọyọhọ iban̄a enye inioro, Abraham ye Sarah, ọkọrọ ye Isaac ye Jacob, ke ẹkeyom “obio oro” ke ofụri esịt, kpa obio emi Messiah edikarade nte edidem. Abraham “ama adat esịt etieti ke idotenyịn oro.” Afo, nde, emekeme ndikụt idara nte afo ke mbuọtidem oyomde itie ke ndutịm Obio Ubọn̄ oro.—Mme Hebrew 11:14-16; John 8:56, NW.
13, 14. Didie ke ntịn̄nịmikọ nna-n̄kpa Jacob ọkọtọn̄ọ ndisu?
13 Jacob okobon nditọiren 12, ẹmi nte ini akade ẹkekabarede ẹdi ibuot esien Israel 12. Ke nna n̄kpa esie, Jacob ama etịn̄ esien emi enyeemi Abasi edinọde odudu Obio Ubọn̄ ndikara editode ke otu esien 12 oro, ọdọhọde ete:
“Judah edi abak eyen lion; . . . Mmọnyọ idikpọn̄ke Judah, . . . tutu Shiloh [emi ọwọrọde, Enyeemi Edide Esie] edi; mme idụt ẹyenyụn̄ ẹkop ẹnọ enye.” (Genesis 49:9, 10)
Nte Shiloh ama oto ke Judah? Sese, ih!
14 Edisu ntịn̄nịmikọ Jacob oro ọkọtọn̄ọ ndiwụt idem ke se iwakde ikan isua 600 ke ukperedem. Inioro ke Jehovah ekemek, oto esien Judah, “owo ke idemesie eke ekemde esịt ye enye.” Enyịn̄ esie ekedi David. Abasi ama anam enyene-uko ‘lion emi otode ke esien Judah’ mi edi andida usụn̄ ye edidem ikọt Esie Israel. (1 Samuel 13:14; 16:7, 12, 13; 1 Chronicles 14:17) Kaban̄a Edidem David, Jehovah ama ọn̄wọn̄ọ ndinọ enye nsinsi obio ubọn̄.—Psalm 89:20, 27-29.
15. Ntak emi Jehovah akanamde obio ubọn̄ esien Judah ọduọ, ndien ekebịghi didie?
15 David, emi ukara esie ọkọtọn̄ọde ke 1077 B.C.E., ekedi akpa ke udịm ndidem Judah, ndikara ke obio Jerusalem. Idụt oro ama esinyene uforo ini ekededi oro edidem esie okopde uyo Jehovah ke unyịme esịt. Edi ke ini edidem akabarede ọdiọk onyụn̄ ọsọn̄de ibuot ye ndinen mbet Jehovah, mme owo ẹkụt ndutụhọ. (Mme N̄ke 29:2) Akpatre edidem Judah, Zedekiah, ama ọdiọk etieti. Kaban̄a enye, prọfet Abasi ama asian ete: “Ẹyarade anyanya; . . . Nyeyụt, nyeyụt, nyeyụt enye n̄kabade nnịm . . . tutu enyeemi edikpede ikpe [enyenede unen, NW] edi; ndien nyeda nnọ enye.” Ọbọn̄ Jehovah ama abiat obio ubọn̄ oro efep, tutu ini oro edidem emi “enyenede unen” edide.—Ezekiel 21:26, 27.
EDIDEM EMI “ENYENEDE UNEN”
16. Didie ke N̄wed Abasi owụt enyeemi edide nsinsi adia-akpa Obio Ubọn̄ oro?
16 Anie edidi enyeemi “enyenede unen” edida obio ubọn̄ David nnyene? Akpa mme ufan̄ikọ Mt 1:1-17 eke N̄wed Matthew ke Bible ọnọ ibọrọ. Mmọ ẹdụn̄ọde udịm “mfri” oro ẹken̄wọn̄ọde ọtọn̄ọde ke Abraham tutu osịm David, onyụn̄ ebe osịm Joseph, emi nte ini akade akakabarede edi ebe Mary. Ntem akpan Mary eyedi ‘andinyene unen’ Obio Ubọn̄ oro. Ke editọn̄ọ isua 2 B.C.E., angel Gabriel ke ntre ama ekeme nditọt mban̄a eyeneren oro ẹkeyomode ke utịbe usụn̄ ke idịbi esie ete:
“[Eyenyụn̄] osio enye enyịn̄ Jesus. Enye eyekpon, eyenyụn̄ ekere Eyen Andikon̄-n̄kan; Jehovah Abasi eyenyụn̄ ọnọ Enye ebekpo ete Esie David: Enye eyeda ubọn̄ ufọk Jacob ke nsinsi; Ubọn̄ Esie idinyụn̄ ikụreke.” (Luke 1:26-33)
Ke akwa usụn̄, ke ediwak isua ikie ẹmi ẹbede, Jehovah ke okosu uduak esie ndida nsinsi adia-akpa obio ubọn̄ David emi ndi. Nte nnyịn idụn̄ọrede mme n̄kpọ ẹmi, nte mmọ isọn̄ọke mbuọtidem nnyịn ke un̄wọn̄ọ Abasi kaban̄a ‘edidi obio ubọn̄’ esie?
17, 18. (a) Mmanie ikpọn̄îkpọn̄ ẹdida obio ubọn̄ eke heaven oro inyene? (b) Mmanie ẹdi ndusụk mbon akpanikọ oro ẹdinamde ẹset ke isọn̄? (c) Nso ke ifiọk emi ekpesịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndinam?
17 Idịghe nte ke kpukpru nnyịn imekeme ndidori enyịn ndidu ke obio ubọn̄ eke heaven ye Jesus, koro ẹnịm ifet oro ẹnọ n̄kpasịp “ekpri otu erọn̄” eke mme mbet esie. (Luke 12:32) Idem Edidem David ikenyeneke utọ idotenyịn oro. Ẹsian nnyịn ẹte: “Koro David ikọdọkke ikodụk ke heaven.” (Utom Mme Apostle 2:34) M̀mê John Baptist ye mme anam-akpanikọ iren ye iban eke ini eset eken ndidọk n̄kodụk ke “Obio Ubọn̄ Heaven.”—Matthew 11:11; Mme Hebrew 11:39, 40.
18 Nte ededi, ẹyenam utọ mme anam-akpanikọ mme andimụm nsọn̄ọnda n̄kama oro ẹset ẹdi mi ke isọn̄ emi, ediwak mmọ ndikabade ndi “mbọn̄” ke ndutịm Obio Ubọn̄ Abasi. (Psalm 45:16) Nte afo ukpamaha ndidara mmọ ẹtode ke udi ẹwọn̄ọ ẹdi ndinyụn̄ ndara inem inem edibuana ye mmọ? Ke akpanikọ akpama! Mmọdo, biere, nde, ndida “obio” oro nnyene oto ke ndikabade ndi ‘nsan̄a mme anamutom nnọ obio ubọn̄ Abasi’ ọkọrọ ye kpukpru mbon efen oro ẹdarade akwa ifet oro mfịn.—Colossae 4:11.
[Ndise ke page 52, 53]
MMỌ ẸMA ẸYOM OBIO UBỌN̄ ABASI
ABEL c. 3900 B.C.E.
NOAH 2970-2020 B.C.E.
ABRAHAM, SARAH, ISAAC, JACOB 2018-1711 B.C.E.
JOSEPH 1767-1657 B.C.E.
MOSES 1593-1473 B.C.E.
RAHAB 1473 B.C.E.
MME EBIEREIKPE 1473-1117 B.C.E.
RUTH, NAOMI c. 1300 B.C.E.
DAVID 1107-1037 B.C.E.
MME PRỌFET 1117-442 B.C.E.
JOHN BAPTIST 2 B.C.E.-31 C.E.