Ibuot 2
Eneni Ẹmi Ẹbierede Ini Iso Nnyịn
1. (a) Nso mme eneni eke ndondo emi ẹkara ekikere ediwak owo, ndien m̀mọ̀n̄ ke mmọ ẹdori enyịn kaban̄a nsobo? (b) Nso ke mmọ ẹsiwak ndikpu ndikere?
KE MME isua ndondo emi ẹmen̄wan̄a ikan̄ ikan̄ eneni oro ẹban̄ade ini iso ẹfụk nnyịn usọp usọp ke adiana ke adiana. Mme idaha ẹdude ẹdi nte ke mme owo ke kpukpru itie ẹyom ubọhọ ke mbrenyịn. Iso-ọfọn mmọ ẹnịm Abasi ke akpanikọ, edi ekeme nditie mmọ nte edieke n̄kpọ edifọnde mi ke isọn̄, ke edi mme owo ẹdinam enye ọfọn. Ndusụk owo ẹdomo ndinam emi ebe ke mme ukara oro ẹdude kemi mîdịghe ediwak owo ẹwụt iyatesịt ẹban̄a mme ubiere oro ukara ẹmi ẹnamde. Mbon en̄wen ẹnịm ke akpanikọ ẹte ke edi en̄wan ukpụhọ ukara edi n̄kukụre usụn̄. Mmọ ẹkere ẹte ke edikpụhọ mbet, edikpụhọ mme andikara m̀mê idem ofụri ukara ẹyenen̄ede ẹnam mme idaha ẹfọn ẹkan. Edi nso ke akpanikọ ẹwụt? Ke ẹma ẹkedomo ke ediwak tọsịn isua, mme owo ikemeke ndisio idem ukara kiet oro adade unenikpe, ata ifụre, ye inemesịt oro ebịghide nsọk kpukpru mme andidu ke idak esie. Nso idi ntak emi edide ntre?
2. Ntak emi mme idaha ke isọn̄ ẹdiọkde ntem-e?
2 Inamke n̄kpọ m̀mê ekikere owo oro akarade ẹfọn adan̄a didie, odudu oro akande eke mme owo oro ẹkamade ukara akara kpukpru mbon oro ẹkarade. Odudu emi oto anie? Oto mme okopodudu owo eke spirit, Satan kpa Devil ye mme demon esie. Edi akpanikọ, ediwak owo ẹsisak nsahi ẹban̄a edinịm ke akpanikọ oro nte ke mme utọ owo eke spirit oro ẹdu. Edi Jesus Christ ikasakke. Enye ke idemesie ama ọfiọk kpukpru se iban̄ade Satan onyụn̄ etịn̄ aban̄a enye nte “ọbọn̄ ererimbot emi.” (John 12:31) Ke ndamban̄a usem, Bible etịn̄ aban̄a ukara ukaraidem nte idiọk unam onyụn̄ ayarade ete ke “dragon [Satan] ama onyụn̄ ayak ukeme esie, ye ebekpo esie, ye akwa nsọn̄uyo esie ọnọ [unam oro].” (Ediyarade 13:1, 2; men Daniel 7:2-8, 12, 23-26 domo.) Ndien kaban̄a usen nnyịn Bible ama ebemiso etịn̄ aban̄a n̄kọri “mbọm isọn̄ . . . koro andidori ikọt Abasi ikọ ama osụhọde etiene mbufo.” (Ediyarade 12:12) Baba n̄kpọ efen ikemeke ndidi ntak ndutịme oro n̄kaowo okụtde idemesie ke esịt mfịn. Edi enye ọkọtọn̄ọ didie? Nso ke nnyịn ikeme ndinam man inyene ubọhọ?
ENENI ABAN̄ADE ITIE EDIKARA
3. Nso ke Genesis 2:16, 17 owụt kaban̄a nnennen itie ebuana ubonowo ye Abasi?
3 Ntọn̄ọ ntọn̄ọ ibuot Bible ẹsian nnyịn ẹte ke ini oro Jehovah Abasi okobotde akpa owo iba oro, Adam ye Eve, onyụn̄ esịnde mmọ ke in̄wan̄ Eden enye ama eteme mmọ aban̄a itie ebuana mmọ ye enye. Enye ekedi Ete mmọ, Andinọ mmọ n̄kpọ ke ntatubọk, n̄ko Andikara Ekondo. Kaban̄a ufọn idemmọ, mmọ ẹkenyene ndifiọk nte ke n̄kaiso uwem mmimọ ọkọkọn̄ọ ke n̄kopuyo mmọ nnọ Abasi.—Genesis 2:16, 17; men Utom 17:24, 25 domo.
4. (a) Satan akasan̄a didie edidu? (b) Nso idiọk udọn̄ ke enye akayak ọkọri?
4 Ke ini oro kpukpru edibotn̄kpọ ẹkedi mfọnmma. Ke mîbietke mme unam, mme angel ye mme owo ẹma ẹnyene ukeme ifụre uduak. Edi ibịghike ke ẹma ẹkebot owo, kiet ke otu mme angel, ke adade utịbe utịbe ukeme edinam ọkpọkpọ ubiere ke idiọk usụn̄, ama ọsọn̄ ibuot ye itie edikara Jehovah. Enye ke ntre ama anam idemesie asua, m̀mê andibiọn̄ọ, emi edide ataata se enyịn̄ oro Satan ọwọrọde. (Men James 1:14, 15; Ediyarade 12:9 domo.) Ke edide se udọn̄ ikpọ n̄kpọ onụkde, Satan ama oyom usụn̄ nditap akpa owo iba oro ndiwọn̄ọde n̄kpọn̄ Jehovah Abasi nnyụn̄ nda mmọ ndisịn ke idak ukara esie. Enye ama okụt ukeme oro mmọ ẹnyenede nditọt nyọhọ isọn̄ ye mme owo ẹkponode enye nte abasi mmọ. (Men Isaiah 14:12-14; Luke 4:5-7 domo.) Mbụk aban̄ade se ikotịbede ke Eden idịghe ikpîkpu n̄ke nsu. Jesus Christ ama etịn̄ otụk enye nte mbụk akpanikọ.—Matthew 19:4, 5.
5. (a) Mme eneni ewe ke ẹkedemede ke Eden? (b) Mmanie ke mmọ ẹtụk?
5 Jesus eketịn̄ aban̄a Devil ete: “[Enye] ikonyụn̄ isọn̄ọke ida ke akpanikọ . . . enye edi osu nsu, ye ete nsu.” (John 8:44) Akpa n̄wetnnịm nsu Devil edi enyeoro enye okosude ọnọ Eve ke ini enye akafan̄ade aban̄a edinam akpanikọ Abasi. Enye ama akpak ete ẹfụmi ibet Abasi onyụn̄ ọdọhọ ete ke ọkpọfọn owo kiet kiet ndinịm mme edumbet idemesie ke uwem. (Genesis 3:1-5; men Jeremiah 10:23 domo.) Ke ntem ẹma ẹmia ata ye itie edikara Jehovah do ke Eden. Nte mme n̄kpọntịbe eke ukperedem ẹkewụtde, ẹma ẹmia ata n̄ko ye nsọn̄ọnda eke mme enyene-ifiọk edibotn̄kpọ ndisọn̄ọ nda nnam akpanikọ nnọ Abasi. Nte mmọ ẹkenam n̄kpọ Abasi koro mmọ ẹkenen̄erede ẹma enye, mîdịghe nte ẹkeme ndinam mmọ ẹwọn̄ọde ẹkpọn̄ enye? (Job 1:7-12; 2:3-5; Luke 22:31) Eneni ẹmi ẹyetụk kpukpru owo ke heaven ye ke isọn̄. Nso ke Andikara Ekondo akanam?
6. Ntak emi Jehovah mîkosoboke mbon nsọn̄ibuot oro ke ebe oro?
6 Utu ke ndisobo mbon nsọn̄ibuot ẹmi ke ebe oro, Jehovah ke ọniọn̄ ama ayak ndusụk udomo ini odu ọnọ ndibiere eneni ẹmi inikiet ye ke nsinsi. Abasi akanam emi, idịghe ke ndiwụt unen ekededi nnọ idemesie, edi ke ndiyak mme edibotn̄kpọ ẹnyenede ifụre uduak ẹkụt mme idiọk mfri oro edisọn̄ ibuot ye itie edikara esie enyenede ke idemmọ, n̄ko ndinọ mmọ ifet ndiwụt n̄kan̄ emi mmọ owo kiet kiet ẹdade ke akpan n̄kpọ ẹmi. Ke ẹma ẹkebiere eneni ẹmi, owo ididehe-de ifiak iyak baba owo kiet ekededi otịmerede emem.
7. (a) Didie ke mme ukara owo ẹketọn̄ọ? (b) Nso orụk mbụk ke mmọ ẹnịm?
7 Jehovah Abasi, emi edide Andibot ubonowo, ekedi n̄ko nnennen Andikara mmọ. (Ediyarade 4:10b) Nte ededi, nte ini akade, Satan ye mme demon esie ẹma ẹdemede udọn̄ ke idem mme owo idịghe ndibiere ndinịm mme edumbet mmọ kpọt ke se idide eti ye idiọk, edi n̄ko ndikara ekemmọ owo. Nimrod ekedi akpa owo ndinịm idemesie nte edidem, akarade mme obio ke Mesopotamia. Enye ekedi “atautop [otopde owo ye unam] ke iso Jehovah.” (Genesis 10:8-12) Ọtọn̄ọde ke eyo Nimrod tutu osịm emi, ẹmedomo kpukpru orụk ukara ẹse. Edi ke ofụri mbụk, nte eyen ukpepn̄kpọ mbụk eset ekededi ọdiọn̄ọde, kpukpru ẹbiara ẹnyụn̄ ẹyọhọ ye uduọkiyịp.—Ecclesiastes 8:9.
8. Ntak emi Jesus eketrede ndibuana ke ndutịm ukaraidem ererimbot?
8 Ke ini Jesus Christ okodude ke isọn̄, Satan ama odomo ndikam nda enye ndisịn ke idak ukara esie. Enye ama ọnọ Jesus “kpukpru mme obio ekondo” ke ukpụhọ ye edinam utuakibuot. Jesus ama esịn. (Luke 4:1-13) Nte ini akade, mme owo ẹma ẹyom ndimụm enye nnịm ke edidem, edi Jesus ama odụri idemesie afiak edem. (John 6:15) Enye ama ọfiọk se ndutịm ukaraidem ererimbot ekedide, ndien enye ama ọfiọk ete ke idịghe uduak Abasi imọ ndinam enye ọfọn akan.
9. (a) Man ẹkọk mfịna ubonowo, nso ke ana ẹnam emi Obio Ubọn̄ Abasi ikpọn̄îkpọn̄ ekemede ndinam? (b) Nso ke Obio Ubọn̄ oro edi?
9 Jesus ama owụt ọyọhọ edinam akpanikọ ọnọ Jehovah, kpa Abasi ye Ete esie. Enye ama ama mme usụn̄ Ete esie onyụn̄ esinam n̄kpọ oro ẹnemde enye esịt kpukpru ini. (John 8:29) Enye ama ọfiọk ete ke usọbọ ke mme mfịna ubonowo edidi ebe ke Obio Ubọn̄ Abasi, ata ukara oro edikarade ito heaven emi edinọde nnennen ye ima ima ndausụn̄ oro ubonowo oyomde. Obio Ubọn̄ oro ikpọn̄îkpọn̄ ekeme ndisio odudu Satan ye demon esie mfep. Enye ikpọn̄îkpọn̄ ekeme ndinam mme owo ke kpukpru orụk ye idụt ẹdiana kiet man ẹkabade ẹdi ubon kiet eke ofụri ererimbot oro odụn̄de ke emem. Enye ikpọn̄îkpọn̄ ekeme ndisio ubonowo ke ufụn oro ẹdụkde ẹnọ idiọkn̄kpọ ye n̄kpa. Enye ikpọn̄îkpọn̄ ekeme ndida inemesịt oro ebịghide nsọk ubonowo. Obio Ubọn̄ idịghe ndusụk ndutịm oro mbon mbre ukara ẹnamde, mme ọkwọrọ ederi ẹnyụn̄ ẹdiọn̄de. Mme ata Christian iyomke ufọn esie ibe ke ndiwọn̄ọde mbịne mme n̄kpọekọn̄ obụkidem. Enye edi ukara Abasi, enyenede mfọnmma Edidem eke heaven emi Abasi ke idemesie odoride ke ebekpo. Emi edi Obio Ubọn̄ oro Jesus ọkọkwọrọde emi enye okonyụn̄ ekpepde mme mbet esie ndibọn̄ akam mban̄a.—Daniel 2:44; Ediyarade 20:1, 2; 21:3, 4.
N̄KAN̄ EWE KE AFO EDIMEK?
10. (a) Nso idi akwa eneni oro anade owo nnyịn kiet kiet osobo? (b) Nso ke nnyịn ikpenyene ndikaiso nnam mban̄a enye?
10 Eneni oro anade afo osobo edi emi: Nte afo ọmọfiọk ete ke Jehovah Abasi, Andibot ekondo, edi n̄ko nnennen Andikara enye, kpa Akakan Andikara enye? Nte afo amada ini ekpep aban̄a uduak esie ye mme edumbet esie nte ẹwetde ke Bible? Ke ntak ediwụt ukpono nnọ idaha esie ye edifiọk mme usụn̄ esie, nte afo omowụt idemfo nte ima ima andikop uyo nnọ enye?—Psalm 24:1, 10; John 17:3; 1 John 5:3.
11. Ntak emi edimek usụn̄ efen mîdaha inemesịt idi-e?
11 Nte mbon oro ẹmekde mme usụn̄ efen ẹkop inemesịt ẹkan? Nso idi utịp mfan̄a oro Satan akafan̄ade ete ke mme owo ẹyebọ ufọn ke ndidianade nda ke idemmọ utu ke ndikop uyo Abasi? Ndisịn ndinyịme nte ke Abasi enyene isọn̄ ye nte ke ofụri ubonowo, nte mme andito ubon akpa owo iba oro, ẹkpenyene ndidi nditọeka omosụn̄ọ ke ediwot ke nsụhọde n̄kaha irenowo, iban, ye nditọwọn̄ miliọn 99 ke mme ekọn̄ ke isua ikie emi kpọt. Unana edida mme edumbet Bible aban̄ade ido uwem nsịn ke edinam amada n̄wụre ubon, mme udọn̄ọ ẹmende ẹto idan̄ oro atarade asuana, unana nsọn̄idem otode mbumehe uda n̄kpọsọn̄ ibọk, ye afai afai ubiatibet, edi. Mbon oro ẹkam ẹbọhọde n̄kpa afai ẹsisobo n̄kpa ke ntak idiọkn̄kpọ oro ẹdade ẹto Adam. Ofụri uyarade owụt nte ke mme owo n̄kukụre ẹsinọ idemmọ ye mbon oro ẹdude ẹkanade mmọ ẹkụk unan ke ini ẹfụmide ọniọn̄ ọniọn̄ ye ima ima edumbet Andibot. (Rome 5:12; men Isaiah 48:17, 18 domo.) Ke akpanikọ, oro idịghe utọ uwem oro afo oyomde. Afo emekeme ndimek se itịmde ifọn ikan oro.
12. (a) Nso ufiop ufiop ikot ke Bible ọnọ nnyịn? (b) Nte nnyịn inamde n̄kọri ke edida Ikọ Abasi nsịn ke edinam ke uwem nnyịn, nso ke nnyịn idikụt?
12 Ye ufiop ufiop eben̄e, Bible ọnọ ikot emi: “O mbufo ẹtabi, ẹnyụn̄ ẹse nte Jehovah ọfọnde: ọfọfọn ọnọ owo eke eberide edem ye enye.” (Psalm 34:8) Man anam oro, ana afo edifiọk Jehovah onyụn̄ ada mme item esie esịn ke edinam. Nte afo anamde ntre, uwem fo eyedinyene se ọwọrọde ọyọhọ ọyọhọ. Utu ke ndiyom inemesịt ekpri ibio ini oro ekemede ndinam fi efre aban̄a mme mfịna ke ndondo oro, edi oro esidade ubiakesịt edi ke ukperedem, afo eyekpep nte ekemede ndiyọ mme mfịna uwem uforo uforo ye nte ekemede ndinyene idatesịt oro ebịghide. (Mme N̄ke 3:5, 6; 4:10-13; 1:30-33) Afo n̄ko eyenyene idotenyịn ndibuana ke mme utịbe utịbe edidiọn̄ oro ẹdidide ebe ke Obio Ubọn̄ Abasi. Edieke emi edide utọ uwem oro afo oyomde, edi akpan n̄kpọ ndinam n̄kpọ idahaemi. Ntak-a?
KPUKPRU IDỤT ẸSAN̄A ẸBỊNE ARMAGEDDON
13. Ntak emi edide akpan n̄kpọ ndisọn̄ọ nda ke n̄kan̄ Jehovah idahaemi?
13 Jehovah idiyọhọ mme owo ye mme esop oro ẹdide ke edikokoi m̀mê ke ntak unana udọn̄ ẹtienede ndausụn̄ Satan ke nsinsi. Owo idiyakke mmọ ẹkaiso ẹtre ndikpono ibet Abasi, ẹda isọn̄ ẹnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄, ẹnyụn̄ ẹbiat uwem mbon en̄wen. Mmọ ẹsak iso ẹse usen unam ibat oro Bible okotde “akwa usen Jehovah.”—Zephaniah 1:2, 3, 14-18.
14. Ẹtan̄ kpukpru mme idụt idahaemi ẹbok ọtọkiet ẹnọ nso?
14 Ke ediyarade mme n̄kpọntịbe oro ẹdidade itie ke mme akpatre usen eke editịm n̄kpọ eke odude kemi, Jesus Christ ama ayarade owụt ete ke ‘mme idiọn̄ọ ẹmi mme demon ẹnamde ẹka ẹbịne ndidem ofụri isọn̄, man ẹtan̄ mmọ ẹbok ọtọkiet ẹnọ ekọn̄ akwa usen Ata Ọkpọsọn̄ Abasi.’ Nte ediyarade oro owụtde, “mmọ ẹtan̄ mmọ ẹbok ke ebiet oro ẹkotde ke usem Hebrew Har–Magedon [m̀mê, Armageddon].” Editan̄ mbok oro ke akaiso idahaemi!—Ediyarade 16:14, 16; Authorized Version.
15, 16. (a) Nso idi Armageddon? (b) Ntak emi enye edide se ẹyomde?
15 Armageddon oro Bible etịn̄de aban̄a idịghe n̄kpọ oro ẹkemede nditre ebe ke editre ndida mme n̄kpọekọn̄ nuclear nnam n̄kpọ. Mme ediomi ofụri ererimbot idimenke enye ifep. Nte an̄wan̄ade ẹda enyịn̄ oro ẹto obio Megiddo eset, edi enen̄ede abuana n̄kpọ efen efen akan ikpehe kiet ke Ufọt Ufọt Edem Usiahautịn. Ke edide se “ọbọn̄ ererimbot emi” enyịn mîkwe esịnde nsọk ọnọ, ke ẹtan̄ kpukpru idụt kpa ye nsio nsio ukaraidem mmọ, ẹbok ọtọkiet ke idaha eke ofụri ererimbot oro owụtde edibiọn̄ọ oro mmọ ẹbiọn̄ọde Jehovah Abasi. Ke ẹnam “ndidem ofụri isọn̄,” ọkọrọ ye mme anditiene mmọ, ẹda idaha mmọ. Esisịt ini mbemiso Armageddon, ubiọn̄ọ oro mmọ ẹbiọn̄ọde Obio Ubọn̄ Abasi ye kpukpru mme anditan̄a enye eyetetịm ọsọn̄ ubọk ke ofụri isọn̄. Edide mmọ ẹfiọk ke Satan odu m̀mê ifiọkke, “ofụri ererimbot esịne ke ubọk andidiọk,” nte Ikọ Abasi ọdọhọde. Ofụri idiọk ererimbot emi ye kpukpru mbon oro ẹkọn̄de mbuọtidem mmọ ke enye, ih, ana kpukpru mbon oro ẹkpebede mme usụn̄ esie, ẹbe ẹfep.—1 John 5:19; 2:15-17.
16 Ke ofụri ofụri, ererimbot emi ọyọhọ ye mbiara ido uwem. Idịghe mme ọwọrọetop abiatibet kpọt ẹdi ukeuke nditọ isọn̄ ẹwụt ubi ubi unana ukpono ẹnọ ibet ye unana edikere mban̄a owo ye inyene ekemmọ owo. Ke akande kpukpru, mmọ ẹsịn ndida se Abasi ke idemesie etịn̄de ke Ikọ esie, kpa Bible, nsịn ke edinam. Mmọ ikponoke itie edikara esie. Oyom Abasi anam n̄kpọ man emen esuene oro ẹdade ẹsọk enyịn̄ esie efep, n̄ko man ọdiọn̄ usụn̄ ọnọ edinam isọn̄ akabade edi Paradise emi mme ama edinen ido ẹdidarade ata emem ye ifụre.
17. (a) Nsobo oro edikpon adan̄a didie? (b) Anie edida usụn̄ ke se iditịbede?
17 Ke ini nsobo edide, eyịghe ididụhe nte ke enye oto Jehovah. Nsobo eyesịm ofụri ekondo. Mme idụt ẹyefiọk ẹte ke Jehovah ke anam n̄kpọ nte udịmekọn̄ nsobo esie ẹn̄wanade ekọn̄. Nte mme odudu ukara ẹwụrede, kpukpru owo ẹyedaha ẹn̄wana ye ekemmọ owo. Ke etiede ke heaven, Eyen Abasi eyenọ ndausụn̄ ke se iditịbede.—Ediyarade 6:16, 17; 19:11-13; Zechariah 14:13.
18. Mmanie ẹdidi mme andibọhọ?
18 Ke mîbietke utịp ekọn̄ nuclear oro mme owo ẹn̄wanade, nsobo enyeemi ididịghe ọkwọkudịm. Edi mmanie ẹdidi mme andibọhọ? Nte mmọ ẹdidi kpukpru mbon oro ẹdọhọde nte inyenede ndusụk ido ukpono, m̀mê iso-ọfọn mbon oro ẹdọhọde nte idide mme Christian? Jesus okokot “ediwak” utọ mbon oro “mme anam ukwan̄n̄kpọ.” (Matthew 7:21-23) Mbon oro ẹkekọride ata n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye Jehovah ye Eyen esie edide edidem, Christ Jesus, kpọt ẹdidi mme andibọhọ ndụk “obufa isọn̄.” Ke usụn̄ uwem mmọ ye ntiense oro mmọ ẹtiede ẹban̄a Obio Ubọn̄, mmọ ẹmewụt ẹte ke mmimọ imenen̄ede ‘ifiọk Abasi’ ye nte ke ‘mmimọ imosụk ibuot inọ gospel Ọbọn̄ nnyịn Jesus.’ Nte afo omowụt idemfo nte idide utọ owo oro?—2 Thessalonica 1:8; John 17:3; Zephaniah 2:2, 3.