Ibuot 23
Didie ke N̄kpanam Se Bible Etịn̄de Aban̄a Idan̄ Ukemuduot An̄wan̄a Mbon En̄wen?
Usọrọ emi ẹnọde mme owo enọ ke aka iso. Etise, mme ọwọrọetop iban iba emi ẹdide mbon fim ẹfat ẹnyụn̄ ẹtịm kiet eken inua! Otuowo ẹkpan̄a nsa, edi ekem ẹkpọk ukịbe. Mme adan̄ ukemuduot ẹtop ibuot. Mbon oro mîmaha edinam emi ẹdọhọ ke ẹnam emi man mme owo ẹse. Ẹyewụt ndise emi ke TV ndien ndien ke ini ẹnọde mbụk n̄kpọntịbe, ata ediwak owo ẹyenyụn̄ ẹka Intanet ẹkese ndise emi ke ediwak usen.
SE ẸBỤKDE ke enyọn̄ emi owụt ke iwakke n̄kpọ emi ẹsitịn̄de ndien ndien ke mbụk n̄kpọntịbe nte ọwọrọiso owo ndidọhọ ke idi adan̄ ukemuduot m̀mê ndidọhọ ke esidi inam idan̄ ye erenowo inam ye n̄wan. Ndusụk owo ẹsitoro utọ mbon emi ke uko oro mmọ ẹnyenede; mbon eken ẹsidọhọ ke edinam mmọ odoro owo ndidien. Ediwak owo isikwe se idiọkde ye edinam emi; ẹsidọhọ ke nte mmọ ẹnyụn̄ ẹmade ndidu uwem mmọ edi oro. Daniel emi edide isua 21 ọdọhọ ete: “Idem nditọ ufọkn̄wed nnyịn emi ẹdọhọde ke mmimọ idịghe mme adan̄ ukemuduot ẹkekere ke edieke owo mîmaha idan̄ ukemuduot, ọwọrọ enye asasua mme adan̄ ukemuduot.”
Mme owo ke nsio nsio obio ye emana ẹnyene nsio nsio ekikere ẹban̄a idan̄ ukemuduot. Edi mme Christian iyakke ‘kpukpru ofụm ukpepn̄kpọ eberi mmọ nte oyobio onyụn̄ emen oyo.’ (Ephesus 4:14) Utu ke oro, mmọ ẹtiene se Bible etịn̄de.
Nso ke Bible etịn̄ aban̄a idan̄ ukemuduot? Sia adade mme edumbet Bible odu uwem, didie ke ọkpọbọrọ mbon oro ẹdọhọde ke asasua m̀mê ọsọsọn mme adan̄ ukemuduot? Ẹyak ineme se mme owo ẹsitịn̄de ye nte ọkpọbọrọde mmọ.
“Nso ke Bible etịn̄ aban̄a idan̄ ukemuduot?”
“Bible etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ke Abasi oyom n̄wan ye ebe kpọt ẹnyene ebuana idan̄. (Genesis 1:27, 28; Leviticus 18:22; Mme N̄ke 5:18, 19) Ke ini Bible akpande use, enye akpan eren ndidan̄ ye eren en̄wen, n̄wan ndidan̄ ye n̄wan en̄wen, onyụn̄ akpan eren ye n̄wan emi mîdịghe ebe ye n̄wan ndinyene ebuana idan̄.”a—Galatia 5:19-21.
“Didie ke afo ese idan̄ ukemuduot?”
“Nsuaha mme adan̄ ukemuduot, edi nsua edinam mmọ.”
Ti ete: Edieke adade mme edumbet Bible odu uwem, nte afo emekde ndidu uwem edi oro, ndien emenyene unen ndinam oro. (Joshua 24:15) Kûyak se emekde anam fi bụt.—Psalm 119:46.
“Nse nte akpana mme Christian ẹkpono kpukpru owo, inamke n̄kpọ m̀mê mmọ ẹmek ndinam idan̄ ye anie?”
“Ih, Bible ọdọhọ ‘ẹkpono kpukpru orụk owo.’ (1 Peter 2:17) Mmọdo, mme Christian isuaha mme adan̄ ukemuduot. Mmọ ẹsifọn ido ye kpukpru owo, esịnede mme adan̄ ukemuduot.”—Matthew 7:12.
“Ndi ukereke ke nte esede mme adan̄ ukemuduot ekeme ndinam ẹsua mmọ?”
“N̄kereke. Nsuaha mme adan̄ ukemuduot, nsua edinam mmọ.”
Emekeme ndidian do ete: “Da sika ke uwụtn̄kpọ. Nsin̄wọn̄ke sika. Ndikam n̄kekere mban̄a edin̄wọn̄ sika esitetek mi esịt. Yak idọhọ ke afo emesin̄wọn̄ sika unyụn̄ ukwe se idiọkde do. Ndisuaha fi ke ntak emi, kpa nte afo mûdusuaha mi ke ntak emi mmensin̄wọn̄ke sika—nte idịghe ntre? Kpa ntre ke edi ye ndinyene nsio nsio ekikere mban̄a idan̄ ukemuduot.”
“Ndi Jesus ikọdọhọke ẹma kpukpru owo? Ntak ndien mme Christian mîyakke mme adan̄ ukemuduot ẹdu uwem mmọ nte ẹmama?”
“Jesus ikọdọhọke mbet esie ẹnyịme se ededi oro mme owo ẹnamde. Utu ke oro, enye ọkọdọhọ ke ẹyenyan̄a ‘owo ekededi eke ọbuọtde idem ye imọ.’ (John 3:16) Ndibuọt idem ye Jesus abuana ndida ibet Abasi ndu uwem, ndien ibet Abasi akpan ndusụk n̄kpọ, esịnede idan̄ ukemuduot.”—Rome 1:26, 27.
“Mme adan̄ ukemuduot ikemeke ndikpụhọde; obot mmọ edi oro.”
“Bible itịn̄ke nte esitiede mme adan̄ ukemuduot ke idem, edi enyịme ke ndusụk edu ẹsinen̄ede ẹdọn̄ n̄kam ke esịt owo. (2 Corinth 10:4, 5) Okposụkedi emi ndusụk iren ẹnyenede udọn̄ idan̄ ke idem ekemmọ iren, iban ẹnyụn̄ ẹnyenede ke idem ekemmọ iban, Bible ọdọhọ mme Christian ẹsọn idan̄ ukemuduot.”
Ekikere oro ẹnọde: Utu ke ndineni mban̄a se isinamde eren enyene udọn̄ idan̄ ke idem ekemmọ eren, n̄wan onyụn̄ enyene ke idem ekemmọ an̄wan, sọn̄ọ tịn̄ ke Bible akpan idan̄ ukemuduot. Ke uwụtn̄kpọ, emekeme ndidọhọ: “Idịghe ọmọfiọk ke ediwak owo ẹdọhọ ke afai esesịne owo ke iyịp, ndien ke oro esinam ndusụk owo ẹnam n̄kpọ afai afai. (Mme N̄ke 29:22) Nso edieke oro edide akpanikọ? Anaedi ọmọfiọk ke Bible akpan obom obom iyatesịt. (Psalm 37:8; Ephesus 4:31) Sia ndusụk owo ẹsisọpde ẹduọ obom, ndi oro ọwọrọ ke ikpanaha Bible akpan edinam emi?”
“Ntak emi Abasi ọkpọdọhọde owo emi akpamade ndidi adan̄ ukemuduot okûnam se esịt esie amade? N̄kereke ke oro ọfọn.”
“Mme owo ẹsidue ẹkere ke akpana ẹnam idan̄ nte ẹmama, oro anam mmọ ẹkere ke ikpanaha Abasi akpan owo. Bible anam nnyịn ifiọk ke owo ekeme ndifara ke idem edieke enye oyomde, inyụn̄ inamke ndiọi udọn̄ idan̄ oro ẹsịnede enye ke esịt.”—Colossae 3:5.
“Idem ọkpọkọm udịghe adan̄ ukemuduot, akpana okpụhọde nte esede idan̄ ukemuduot.”
“Da mbre mfọniso ke uwụtn̄kpọ. Edieke ndọhọde ke mbre mfọniso ifọnke, edi afo ukwe se idiọkde do, ndi ọkpọfọn ọsọn̄ọ eyịre ke ana n̄kpụhọde nte nsede mbre mfọniso sia ata ediwak owo ẹsimade mbre emi?”
Ti ete: Ata ediwak owo, esịnede mme adan̄ ukemuduot, ẹnyene mme n̄kpọ emi mmọ ẹsuade, utọ nte n̄wo, ukwan̄ikpe, m̀mê ekọn̄. Bible akpan mme n̄kpọ emi n̄ko; enye n̄ko akpan ndusụk ido idan̄, esịnede idan̄ ukemuduot.—1 Corinth 6:9, 10.
Se Bible etịn̄de esịne ifiọk; enye isịnke udọn̄ inọ asari. Se enye ọdọhọde eren m̀mê n̄wan oro enyenede udọn̄ idan̄ ke idem ekemmọ eren m̀mê n̄wan, kpa oro ke enye ọdọhọ eren emi enyenede udọn̄ idan̄ ke idem n̄wan ye n̄wan emi enyenede ke idem erenowo, oro edi, “ẹfehe ẹkpọn̄ use.”—1 Corinth 6:18.
Ke nditịm ntịn̄, esidọn̄ ata ediwak iren ndinyene ebuana idan̄ ye n̄wan, esinyụn̄ ọdọn̄ ediwak iban ndinyene ebuana idan̄ ye eren, edi mmọ ke ẹmụm idem ẹkama sia mmọ ẹyomde ndika iso nda mme edumbet Bible ndu uwem, inamke n̄kpọ m̀mê nso idomo ke mmọ ẹsobo. Ata ediwak owo oro mîdọhọ ndọ, oro mînyụn̄ ikereke-kere ke iyọdọ, ye ediwak mbon oro nsan̄a ndọ mmọ ẹbiomode ndo emi mîyakke mmọ ẹnyene ebuana idan̄ ẹsịne ke otu emi. Mmọ ke ẹkop idatesịt okposụkedi mmọ mîyụhọke udọn̄ idan̄ mmọ. Iren oro ẹnyenede udọn̄ idan̄ ke idem ekemmọ iren ye iban oro ẹnyenede ke idem ekemmọ iban ẹkeme ndinam se mbon emi ẹnamde edieke mmọ ẹyomde ndinem Abasi esịt.—Deuteronomy 30:19.
KOT N̄KPỌ EFEN EFEN BAN̄A IBUOTIKỌ EMI KE IBUOT 28 KE ỌYỌHỌ EBOHO 2
Ndusụk nditọiban ẹkere ke edieke n̄wan enyenede ebuana idan̄ ye ufan esie eren, ke oro ayanam mmọ ẹnen̄ede ẹma kiet eken. Ke nditịm ntịn̄, oro idịghe akpanikọ. Kot ibuotikọ emi man ọfiọk ntak.
[Ikọ Idakisọn̄]
a Se Bible okotde “use” ikụreke ke ebuana idan̄ kpọt, edi esịne n̄ko edifiọn̄ọ ndido idan̄ owo en̄wen n̄kop uyụhọ m̀mê edinam idan̄ inua m̀mê idan̄ etịtifuọ.
AKPAN ITIE N̄WED ABASI
“Ẹwot mme ndido idem mbufo emi ẹdude ke isọn̄ man ẹtre use, mbubiam ido, ọkpọsọn̄ udọn̄ idan̄, idiọk udọn̄, ye edisịn esịt ke n̄kpọ owo, emi edide ukpono ndem.”—Colossae 3:5.
ITEM
Okposụkedi emi edu mbon en̄wen ekemede ndifịna fi, kûtịn̄ ikọ nte ọmọfọn akaha. Ke nditịm ntịn̄, mmọ ẹnyene unen ndimek se mmọ ẹmade ndinịm—ukem nte afo enyenede.
NDI AMA ỌFIỌK . . . ?
Ndusụk Christian eyo mme apostle emi ẹkedide mme adan̄ ukemuduot ẹma ẹkpụhọde idiọk uwem mmọ ẹnyụn̄ ẹnyịme ‘ẹyet mmọ ẹsana’ ke enyịn Abasi.—1 Corinth 6:9-11.
SE NDINAMDE
Edieke owo ọdọhọde ke se Bible etịn̄de aban̄a idan̄ ukemuduot edi ido eset, se ndidọhọde enye edi ․․․․․
Man nnam mme owo ẹfiọk ke idan̄ ukemuduot ke nsua, idịghe mme adan̄ ukemuduot, se ndidọhọde mmọ edi ․․․․․
Se ndibụpde ete ye eka mi mban̄a n̄kpọ emi edi ․․․․․
AFO EKERE DIDIE?
● Ntak emi ẹdọhọde ke Abasi enyene unen ndinịm ibet ido uwem nnọ ubonowo?
● Nso ufọn ke afo ọbọ ke ndidu uwem nte Bible etemede?
[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 170]
“Ufan kiet ke ufọkn̄wed ekekere ke mmọsọn̄ ido n̄kaha sia mmemmaha uwem esie. Edi ke ini n̄kasiande enye ke nsuaha enye—ndien ke ini enye ekedide edifiọk ke idịghe idan̄ ukemuduot kpọt ke nsua, edi ke mmasua kpukpru oburobụt ido—enye ama ọtọn̄ọ ndikpono mi ndisinyụn̄ nda ye ami ke ini mbon en̄wen ẹtịn̄de n̄kpọ ẹbiat mi.”—Aubrey
[Ekebe ke page 168]
Nso Kaban̄a Owo Ndidi Anam Idan̄ ye Erenowo Anam ye N̄wan?
Okposụkedi emi iren ye iban ẹsinamde orụk idan̄ emi, etie nte iban ẹsinam enye ẹkan. Ndusụk mmọ ẹsiyom ndifiọk nte orụk idan̄ enye emi etiede. Lisa emi edide isua 26 ọdọhọ ete: “Ke ini mme uyen ẹsede fim, TV, ye ikwọ emi ẹwụtde nte n̄wan etịmde ekemmọ an̄wan inua, mmọ ẹsiwak ndidomo emi nse—akpan akpan ke ini mmọ mîdaha emi nte idiọk edinam.”
Etie nte esidọdọn̄ ndusụk owo ndinam orụk idan̄ emi. Vicky emi edide isua 13 ọdọhọ ete: “Ke ini n̄kodụkde usọrọ isan̄ kiet, mma nsobo nditọiban iba emi ẹsidide ẹnam idan̄ ye ekemmọ iban ẹnam ye iren, ekem ufan mi kiet ama asian mi ke mmọ ẹma mi. Nte ini akakade, mma ntọn̄ọ ndinọ etop ẹsọk kiet ke otu mmọ, mma nnyụn̄ ntọn̄ọ ndima enye.”
Ndi akanam etie fi ke idem nte eketiede Vicky? Ediwak owo ẹkeme ndidọhọ anam se idọn̄de fi onyụn̄ anam mme owo ẹdiọn̄ọ ke emesinam idan̄ ye iban onyụn̄ anam ye irenowo n̄ko. Edi fiọk ete ke udọn̄ oro n̄wan enyenede ke idem ekemmọ an̄wan m̀mê enye oro eren enyenede ke idem ekemmọ eren isiwakke ndibịghi—idem esitie owo urua urua, edi etise udọn̄ oro akpa. Se Vicky ekedide edifiọk edi oro. Lisette emi edide isua 16 ama onyụn̄ edifiọk ke udọn̄ emi isibịghike. Enye ọdọhọ ete: “Ama afiak efere mi ke idem ke ini n̄kasiande ete ye eka mi nte esitiede mi ke idem. N̄ko, ẹma ẹkpep nnyịn ke ufọkn̄wed ke idem owo esinen̄ede okpụhọde ke ini owo ọkọride odụk idem akwa owo. Mmenen̄ede nnịm ke edieke mme uyen ẹkpefiọkde nte idem mmọ ẹsikpụhọrede, ke ekpenen̄ede an̄wan̄a mmọ ke udọn̄ oro eren enyenede ke idem ekemmọ eren m̀mê n̄wan enyenede ke idem ekemmọ an̄wan isibịghike, ndien emi ikpanamke mmọ ẹyom ndidi mme adan̄ ukemuduot.”
Idem edieke udọn̄ oro afo enyenede ọsọn̄de ubọk onyụn̄ ebịghide, fiọk ete ke Bible etịn̄ n̄kpọ emi afo ekemede ndinam: Afo emekeme ndibiere ke imọ idinamke ndiọi n̄kpọ oro ẹdọn̄de fi, inamke n̄kpọ m̀mê mmọ ẹdi nso.
[Ndise ke page 169]
Christian ekeme ndibiere ke imọ iditieneke otuowo inam se mmọ ẹnamde