Nte Afo Eyekpebe Mbọm Abasi?
“Ẹdi mme andikpebe Abasi, nte ndima nditọ.”—EPHESIANS 5:1.
1. Ntak emi edikpebe mbon en̄wen ẹkpebehede kpukpru nnyịn-e?
KE EDIDE eti m̀mê idiọk, ediwak owo ẹsikpebe mmọ en̄wen. Mbon oro nnyịn idude ikpere, ye mmọ oro nnyịn ikemede ndikpebe, ẹkeme nditụk nnyịn akamba akamba. Andiwet Mme N̄ke 13:20 eke odudu spirit odụri owo utọn̄ ete: “Owo eke asan̄ade ye mme enyene-ibuot eyenyene ibuot: edi nsan̄a mbon ndisịme eyediọn̄ ọdiọk.” Ye eti ntak, ndien, Ikọ Abasi ọdọhọ ete: “Kûkpebe se idiọkde, edi kpebe se ifọnde. Owo eke anamde se ifọnde edi owo Abasi.”—3 John 11.
2. Nnyịn ikpekpebe anie, ndien ke mme usụn̄ ewe?
2 Nnyịn imenyene nti uwụtn̄kpọ ke Bible ẹmi ẹban̄ade iren ye iban oro nnyịn ikemede ndikpebe. (1 Corinth 4:16; 11:1; Philippi 3:17) Edi, akakan owo oro nnyịn ikpekpebede edi Abasi. Ke Ephesus 4:31–5:2, ke ama okowụt mme edu ye edinam ẹmi nnyịn ikpefepde, apostle Paul ama akpak owo ete “ẹnyene esịtmbọm, ẹnyụn̄ ẹfen kiet eken.” Emi ama ada okosịm akpan item emi: “Mmọdo ẹdi mme andikpebe Abasi, nte ndima nditọ; ẹnyụn̄ ẹsan̄a ke ima.”
3, 4. Nso ke Abasi eketịn̄ aban̄a idemesie, ndien ntak emi nnyịn ikpekerede iban̄a enye nte edide Abasi unenikpe-e?
3 Nso idi mme usụn̄ ye edu Abasi ẹmi nnyịn ikpekpebede? Ediwak ikpehe ẹdu ke edu ye mme edinam esie, nte ẹkemede ndikụt ke usụn̄ oro enye eketịn̄de aban̄a idemesie ọnọ Moses ete: “Jehovah, Abasi mbọm, ye mfọn, ye anyanime, awak ima ye akpanikọ, onịm ima ọnọ ediwak tọsịn, efen mme ukwan̄n̄kpọ, ye ndudue, ye idiọkido, edi iyakke mbonisop ẹbọhọ; ada usiene mme ukwan̄n̄kpọ mme ete, osio ye nditọ, ye nditọ nditọ.”—Exodus 34:6, 7.
4 Sia Jehovah edide ‘ama eti ido ye edinen ikpe,’ nnyịn nte an̄wan̄ade ikpenyene ndidiọn̄ọ nnyụn̄ n̄kpebe ikpehe edu esie emi. (Psalm 33:5; 37:28) Enye edi Andibot, ọkọrọ ye akakan Ebiereikpe ubonowo ye Owụk-ewụhọ, ntre enye ọnọ kpukpru owo unenikpe. (Isaiah 33:22) Ẹma ẹwụt emi in̄wan̄în̄wan̄ ke nte enye oyomde unenikpe onyụn̄ anamde ẹnam enye ke otu ikọt esie Israel ndien ke ukperedem ke esop Christian.
Ẹnam Unenikpe Abasi
5, 6. Didie ke ẹkewụt unenikpe ke nte Abasi akanamde n̄kpọ ye Israel?
5 Ke ini ekemekde Israel nte ikọt esie, Abasi ama obụp m̀mê mmọ ‘ẹyetịm ẹkop uyo imọ ẹnyụn̄ ẹnịm ediomi imọ.’ Ke ẹsopde idem ke usụk usụk Obot Sinai, mmọ ẹma ẹbọrọ ẹte: “Iyenam kpukpru se Jehovah ọdọhọde.” (Exodus 19:3-8) Nso akwa en̄wọn̄ọ ke emi ekedi ntem! Ebede ke mme angel, Abasi ama ọnọ nditọ Israel n̄kpọ nte ibet 600, ẹmi mmọ, nte mbon oro ẹkeyakde idem ẹnọ enye, ẹkenyenede mbiomo ndinịm. Nso edieke owo mîkonịmke? Ata Ibet Abasi kiet akanam an̄wan̄a ete: ‘Ikọ eke ẹkedade mme angel ẹtịn̄ ọsọn̄ọ ada, ndien kpukpru ndudue ye ntụtutọn̄ ẹbọ ufen eke ekemde.’—Mme Hebrew 2:2.
6 Ih, eyen Israel oro mîkekopke item ekenyene ‘ndibọ ufen eke ekemde,’ idịghe didie didie unenikpe eke owo, edi unenikpe otode Andibot nnyịn. Abasi ama onịm nsio nsio ufen ọnọ ubiatibet. Ufen oro ọkọsọn̄de akan ekedi ‘edisịbe mfep,’ m̀mê ediwot. Oro akabuana ikpọ ubiatibet, utọ nte ukpono ndem, efịbe, idan̄ iman, idan̄ ye unam, idan̄ ukemuduot, uwa eyen, uwotowo, ye edida iyịp nnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄. (Leviticus 17:14; 18:6-17, 21-29) Akande oro, eyen Israel ekededi oro okoide-koi, ye unana edikabade esịt abiat ibet Abasi ekededi ekenyene ndidi se ‘ẹsịbede efep.’ (Numbers 4:15, 18; 15:30, 31) Ke ini ẹkedade unenikpe Abasi emi ẹsịn ke edinam, emi ama ekeme nditụk mme andito ubon anamidiọk oro ke idem.
7. Nso ikedi ndusụk utịp ke ndikanam unenikpe ke otu ikọt Abasi eset?
7 Mme utọ ufen oro ẹwụt nte edibiat ibet Abasi ọdiọkde. Ke uwụtn̄kpọ, edieke eyeneren owo akakabarede edi akpa mmịn ye ọdiọk itọn̄, ẹkenyene ndida enye ndi ke iso mme ebiereikpe oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha. Edieke mmọ ẹkụtde ẹte ke enye ekedi abiatibet oro okoide-koi ye unana edikabade esịt, ete ye eka ẹkenyene ndibuana ke ndinam unenikpe. (Deuteronomy 21:18-21) Mbon oro ẹdude ke otu nnyịn oro ẹdide mme ete ye eka ẹkeme ndikụt nte ke emi ikedịghe mmemmem n̄kpọ ndinam. Edi Abasi ama ọfiọk ete ke emi ekedi se ẹyomde man idiọkido okûtara ke otu mme ata andituak ibuot. (Ezekiel 33:17-19) Owo emi okodiomide emi ekedi enyeoro ẹkemede ndidọhọ ẹte: “Koro kpukpru usụn̄ esie enende: Abasi akpanikọ emi mînamke ukwan̄n̄kpọ, enye edi eti ye edinen.”—Deuteronomy 32:4.
8. Didie ke unenikpe okonịm nte Abasi anamde n̄kpọ ye esop Christian idiọn̄ọ?
8 Ke ediwak isua ikie ẹma ẹkebe Abasi ama esịn idụt Israel onyụn̄ emek esop Christian. Edi Jehovah ikokpụhọkede. Enye okosụk enyenyene mbiomo ndinam unenikpe nnyụn̄ ndi se ẹkemede nditịn̄ mban̄a nte “ikan̄ eke atade-ta.” (Mme Hebrew 12:29; Luke 18:7, 8) Enye ke ntre ke akaiso ndinyene ndutịm ndisịn ndịk Abasi ke ofụri esop ebe ke ndibịn mme anamidiọk mfep. Ẹkenyene ndisio mme Christian oro ẹyakde idem ẹnọ, ẹmi ẹkabarede edi mme anamidiọk oro mîkabakede esịt mfep.
9. Nso idi edisio mfep, ndien nso ke enye ọyọho?
9 Nso ibuana ke edisio mfep? Nnyịn imokụt uwụtn̄kpọ ke usụn̄ nte ẹkesede ẹban̄a mfịna kiet ke akpa isua ikie. Christian kiet ke Corinth ama esịn idem ke oburọbụt ido ye n̄wan ete esie inyụn̄ ikabakede esịt, ntre Paul ama eteme ete ẹsio enye ẹfep ke esop oro. Ẹkenyene ndinam emi man ẹkpeme edisana idaha ikọt Abasi, koro “ekpri ubak leaven anam ofụri ebok uyo ofụt.” Ndisio enye mfep ama akpan idiọkido esie ndisuene Abasi ye ikọt Esie. Ọkpọsọn̄ ntụnọ eke edidi se ẹsiode ẹfep ama ekeme n̄ko ndinam enyịn an̄wan̄a enye onyụn̄ esịn enye ye esop ndịk Abasi oro odotde ke idem.—1 Corinth 5:1-13; men Deuteronomy 17:2, 12, 13 domo.
10. Didie ke mme asan̄autom Abasi ẹkpenam n̄kpọ edieke ẹsiode owo ẹfep?
10 Ibet Abasi edi nte edieke ẹsiode idiọkowo ẹfep, inaha mme Christian “[edụk] ndụk ye [enye] . . . , ẹkûnyụn̄ ẹdia n̄kpọ ye orụk owo oro.”a Ẹsịbe enye ke ntre ẹfep ke ebuana, esịnede edidụk ndụk, ye mme anam-akpanikọ ẹmi ẹkponode ẹnyụn̄ ẹyomde ndisan̄a nte ekemde ye ibet Abasi. Ndusụk mmọ ẹkeme ndidi mme iman oro ẹwọrọde ẹkpọn̄ ubon, ẹmi mîdịghe ubak mbonufọk oro. Ẹkeme ndidi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ọnọ mme iman oro ndinam item Abasi emi, idem nte mîkedịghe mmemmem n̄kpọ inọ mme ete ye eka ẹkedide mbon Hebrew ke idak Ibet Moses ndibuana ke ndiwot idiọk eyen. Edi, ewụhọ Abasi ana in̄wan̄în̄wan̄; ntre nnyịn imekeme ndinịm ke akpanikọ nte ke edisio mfep enen.—1 Corinth 5:1, 6-8, 11; Titus 3:10, 11; 2 John 9-11; se Enyọn̄-Ukpeme, Febuary 1, 1982, page 26-31; April 15, 1988, page 27-30.
11. Didie ke nsio nsio ikpehe edu Abasi okpowụt idem kaban̄a edisio mfep?
11 Ti, okposụkedi, ete ke Abasi nnyịn idịghe edinen ikpọn̄îkpọn̄; enye n̄ko “awak ima, . . . efen mme ukwan̄n̄kpọ ye ndudue.” (Numbers 14:18) Ikọ esie anam an̄wan̄a nte ke owo oro ẹsiode ẹfep ekeme ndikabade esịt, oyomde edifen nnọ otode Abasi. Adan̄aoro nso? Mbiowo oro ẹnyenede mbufiọk ẹkeme ndisobo ye enye ndibiere ebe ke akam ye ntịn̄enyịn m̀mê enye ọmọnọ uyarade edikabade esịt n̄kpọn̄ idiọk edinam oro akadade okosịm edisio enye mfep. (Men Utom 26:20 domo.) Ke edide ntre, ẹkeme ndifiak nda enye ke esop, nte 2 Corinth 2:6-11 owụtde nte okotịbede ye eren oro ke Corinth. Edi, ndusụk mbon oro ẹkesiode ẹfep ẹma ẹkpọn̄ Abasi ke ediwak isua, ntre ndi ẹkeme ndinam n̄kpọ ndomokiet ndin̄wam mmọ ẹkụt usụn̄ edifiak ndi?
Unenikpe Ẹnamde Ada Ukem Ukem ye Mbọm
12, 13. Ntak emi nnyịn ndikpebe Abasi ekpesịnede se ikande ediwụt unenikpe esie?
12 Se isụk inemede ikụre mi akpan akpan otụk ikpehe kiet ke otu mme edu Abasi, nte ẹsiakde ke Exodus 34:6, 7. Ufan̄ikọ ẹmi, nte ededi, owụt se itịmde ikpon ikan unenikpe Abasi, ndien mbon oro ẹyomde ndikpebe enye inọhọ ntịn̄enyịn ikpọn̄îkpọn̄ ke ndinam unenikpe. Edieke afo anamde mbiet temple oro Solomon ọkọbọpde, nte afo ekpekpep aban̄a kiet ke otu mme adaha esie ikpọn̄îkpọn̄? (1 Ndidem 7:15-22) Baba, koro oro ikpekemeke ndinọ fi ndise oro adade ukem ukem aban̄a idaha ye udeme oro temple oro ekenyenede. Ukem ntre, edieke nnyịn iyomde ndikpebe Abasi, oyom nnyịn ikpebe n̄ko mme usụn̄ ye mme edu esie eken, utọ nte oro enye enyenede “mbọm, ye mfọn, ye anyanime, awak ima ye akpanikọ, onịm ima ọnọ ediwak tọsịn, efen mme ukwan̄n̄kpọ.”
13 Mbọm ye edifen nnọ edi mme akpan edu Abasi, nte nnyịn ikụtde ito usụn̄ nte enye akanamde n̄kpọ ye Israel. Abasi unenikpe ikayakke mmọ ẹbọhọ ufen ke idiọkn̄kpọ oro mmọ ẹkenamde ndien ndien, edi enye ama owụt mbọm ye edifen nnọ oro ekemde. “Enye ama asian Moses usụn̄ esie, asian nditọ Israel se enye anamde. Jehovah emenyene esịtmbọm ye mfọnido, isọpke iyatesịt, ndien awak ima. Enye itọhọke ke nsinsi; inyụn̄ ikọhọkede ke nsinsi.” (Psalm 103:7-9; 106:43-46) Ih, ndifiak n̄kere mme edinam esie ke ediwak isua ikie oro ẹkebede owụt nte mme ikọ oro ẹdide akpanikọ.—Psalm 86:15; 145:8, 9; Micah 7:18, 19.
14. Didie ke Jesus okowụt nte ke imọ imekpebe mbọm Abasi?
14 Sia Jesus Christ “edi[de] uyama ubọn̄ Abasi, ye ata mbiet Idemesie,” nnyịn ikpodori enyịn enye ndiwụt ukem mbọm ye unyịme ntre ndifen nnọ owo. (Mme Hebrew 1:3) Enye ama anam oro, nte mme edinam esie ye mbon en̄wen ẹwụtde. (Matthew 20:30-34) Enye n̄ko ama ọsọn̄ọ etịn̄ aban̄a mbọm ke ikọ esie oro nnyịn ikotde ke Luke ibuot 15. Uwụtn̄kpọ ita ẹdude do ẹwụt nte ke Jesus ama ekpebe Jehovah, ndien mmọ ẹnọ nnyịn akpan ukpepn̄kpọ.
Edikere Mban̄a se Isopde
15, 16. Nso ikonụk Jesus ndinọ mme uwụtn̄kpọ oro ẹdude ke Luke 15?
15 Mme uwụtn̄kpọ oro ẹwụt mbọm mbọm udọn̄ oro Abasi enyenede aban̄a mme anamidiọk, onịmde uwụtn̄kpọ oro odude ke n̄kemuyo ọnọ nnyịn ndikpebe. Kere ban̄a se ikodude ikanade mme idaha uwụtn̄kpọ ẹmi: “Edi kpukpru mme publican [“ọbọ a-tax,” NW] ye mme idiọkowo ẹkesan̄a ẹkpere [Jesus], ndikop ikọ Esie. Ndien mme Pharisee ye mme scribe ẹsụk uyo ẹte, Owo emi adadara mme idiọkowo, onyụn̄ adia n̄kpọ ye mmọ.”—Luke 15:1, 2.
16 Kpukpru mbon oro ẹkebuanade ẹkedi mme Jew. Mme Pharisee ye mme scribe ẹketan̄ idem ẹban̄a ẹdidọhọ oro mmọ ẹkedọhọde nte isọn̄ọde iyịre ke Ibet Moses, kpa orụk edinen ido eke asan̄ade ye ibet. Abasi, nte ededi, ikonyịmeke ye utọ edida idem ke edinen oro. (Luke 16:15) Nte an̄wan̄ade, mme ọbọ a-tax oro ẹkesiakde ẹkedi mme Jew oro ẹkebọde tax ẹnọ Rome. Sia ediwak mmọ ẹkesibọde ekemmọ mme Jew okụk oro awakde akaha, mme ọbọ a-tax ẹkedi otu oro ẹsọnde. (Luke 19:2, 8) Ẹkesịn mmọ ke otu “mme idiọkowo,” ẹmi ẹkesịnede mbon oburobụt ido, idem mme akpara. (Luke 5:27-32; Matthew 21:32) Edi Jesus ama obụp mme adaiso ido ukpono oro ẹkekụnide ete:
17. Nso ikedi akpa uwụtn̄kpọ Jesus ke Luke 15?
17 “Ewe owo ke otu mbufo edinyene erọn̄ ikie, ndien kiet osop, idikpọn̄ke anan̄-ye-efụtenan̄ ke desert, ibịne erọn̄ oro osopde, tutu okụt. Ndien ama okụt enye, odori ke afara esie adat esịt. Ndien ke ini enye osịmde ufọk, okot mme ufan ye mbọhọidụn̄ esie ẹdi, ete mmọ, Ẹdara ye ami, koro mma n̄kụt erọn̄ mi emi okosopde. Ndọhọ mbufo nte, Kpasụk ntre ke idara edidu ke heaven aban̄a idiọkowo kiet emi akabarede esịt, akan nti owo anan̄-ye-efụtenan̄, ẹmi mînyeneke se ẹkabarede esịt ẹban̄a.” Mme adaiso ido ukpono oro ẹma ẹkeme ndidiọn̄ọ uwụtn̄kpọ emi, koro mmọ ẹma ẹsiwak ndikụt erọn̄ ye mme ekpemerọn̄. Ke ntak edikere mban̄a, ekpemerọn̄ oro ama ọkpọn̄ erọn̄ 99 ndita mbiet ke ebiet emi ẹmehede ke adan̄aemi enye akafiakde aka ndiyom kiet oro okosopde. Ke ọkọbọde tutu okụt enye, enye ima ima ama emen erọn̄ oro okopde ndịk mi ekesịn ke otuerọn̄.—Luke 15:4-7.
18. Nte ẹwụtde ke uwụtn̄kpọ Jesus ọyọhọ iba ke Luke 15, nso ikanam idara odu?
18 Jesus ama adian ọyọhọ uwụtn̄kpọ iba ete: “N̄ko, ewe n̄wan edinyene mbak silver [“darchma,” NW] duop, ndien kiet ọbọhọ enye osop, ididomoke utuenikan̄ ikpọri ufọk itịm iyom, tutu ọfiọhọ. Ndien ama ọfiọhọ, okot mme ufan ye mbọhọidụn̄ esie ẹdi, ete mmọ, Ẹdara ye ami, koro mma mfiọhọ okụk emi okosopde. Ndọhọ mbufo nte, Kpasụk ntre ke idara odu ke iso mme angel Abasi aban̄a owo kiet emi akabarede esịt.” (Luke 15:8-10) Drachma ama ekpere ndidi ukem ekọmurua ye okụkutom usen kiet oro anamutom ọbọde. Ekeme ndidi okụk an̄wan oro ekedi n̄kpọ akpa, mîdịghe ekeme ndidi enye ekedi ubak ke otu n̄kpọ oro ẹdade ẹnam n̄kpọ mbanaidem. Ke ini enye okosopde, enye ama oyom okpọsọn̄ okpọsọn̄ ndikụt okụk oro, ndien ekem enye ye mme ufan esie iban ẹma ẹdara. Nso ke emi asian nnyịn aban̄a Abasi?
Idara ke Heaven—Kaban̄a Nso?
19, 20. Akpa uwụtn̄kpọ Jesus iba oro ke Luke 15 akaban̄a anie akpan akpan, ndien nso akpan n̄kpọ ke mmọ ẹkenam an̄wan̄a?
19 Uwụtn̄kpọ iba ẹmi ekedi ibọrọ ke nsụkuyo oro ẹkesụkde Jesus, emi ke ọfiọn̄ ifan̄ ke edem okowụtde idemesie nte “eti ekpemerọn̄” oro edinọde uwem esie kaban̄a mme erọn̄. (John 10:11-15) Edi, mme uwụtn̄kpọ oro ke ofụri ofụri ikaban̄ake Jesus. Ukpepn̄kpọ oro okoyomde ẹkpep mme scribe ye mme Pharisee ọkọkọn̄ọ ke edu ye mme usụn̄ Abasi. Ntre, Jesus ama ọdọhọ ete ke idara odu ke heaven aban̄a anamidiọk kiet oro akabarede esịt. Mbon ido ukpono oro ẹkedọhọ ke inam n̄kpọ Jehovah, edi mmọ ikekpebeke enye. Mbọm mbọm usụn̄ Jesus, ke n̄kan̄ eken, akada aban̄a uduak Ete esie.—Luke 18:10-14; John 8:28, 29; 12:47-50; 14:7-11.
20 Edieke kiet ke otu ikie ekedide ntak idara, okụk kiet ke otu duop ama ototịm edi ntre akan. Idem mfịn, nnyịn imekeme ndikụt ntụk iban oro ẹdarade ke ndikụt okụk oro! Mi, n̄ko, ukpepn̄kpọ oro owụhọ ke heaven, koro “mme angel Abasi” ẹdara ye Jehovah “[ẹ]ban̄a owo kiet emi akabarede esịt.” Tịmfiọk akpatre ikọ oro, “akabarede esịt.” Mme uwụtn̄kpọ ẹmi ẹkenen̄ede ẹban̄a mme anamidiọk oro ẹkabarede esịt. Ndien afo emekeme ndikụt nte ke mbiba ẹsọn̄ọ ẹtịn̄ nte edinyene idara mban̄a edikabade esịt mmọ odotde.
21. Nso ke nnyịn ikeme ndikpep nto mme uwụtn̄kpọ Jesus ke Luke 15?
21 Mme adaiso ido ukpono oro ẹketụnde usụn̄ mi, ẹmi ẹkekopde uyụhọ ẹbe ubọk ke enyọn̄ enyọn̄ edinịm Ibet ẹma ẹfụmi nte Abasi ‘enyenede mbọm ye mfọnido, efende mme ukwan̄n̄kpọ, ye ndudue, ye idiọkido.’ (Exodus 34:6, 7) Ke ekpedide mmọ ẹma ẹkpebe ikpehe usụn̄ ye edu Abasi emi, mmọ ẹkpekewụt esịtekọm ẹban̄a mbọm oro Jesus okowụtde mme anamidiọk oro ẹkekabarede esịt. Nso kaban̄a nnyịn? Nte nnyịn imada ukpepn̄kpọ emi isịn ke esịt inyụn̄ ida enye isịn ke edinam? Ọfọn, tịmfiọk uwụtn̄kpọ Jesus ọyọhọ ita.
Edikabade Esịt ye Mbọm ke Edinam
22. Ke ibio ibio, nso ke Jesus ọkọnọ nte ọyọhọ uwụtn̄kpọ ita ke Luke 15?
22 Ẹsiwak ndikot enyeemi mbụk idiọk udọ. Edi, ke ndikot enye afo emekeme ndikụt ntak oro ndusụk owo ẹkerede ẹban̄a enye nte mbụk aban̄ade ima oro ete enyenede. Enye etịn̄ aban̄a ekpri eyeneren ke ubon, emi ọkọbọde udeme inyene esie ke ubọk ete esie. (Men Deuteronomy 21:17 domo.) Eyeneren emi ọwọrọ aka anyan idụt, ke ebiet emi enye abiatde kpukpru ke idiọkitọn̄, ana nte aka akanam utom ubọk edi, onyụn̄ enyene ndidia udia edi. Enyịn edin̄wan̄a enye ke akpatre enye onyụn̄ ebiere ndifiak nnyọn̄ ufọk, aduakde ndikanam utom nnọ ete esie nte anamutom oro ẹkpede-kpe. Nte enye asan̄ade ekpere ufọk, ete esie anam akpan usio-ukot ndidara enye, idem onịmde usọrọ. Akpaneka, emi okodude ke ufọk anam utom, ayat esịt aban̄a mbọm oro ẹwụtde. Edi ete esie ọdọhọ ete ke mmọ ẹkpenyene ndidara koro eyen emi akakpade omodu uwem kemi.—Luke 15:11-32.
23. Nnyịn ikpekpep nso ito uwụtn̄kpọ idiọk udọ?
23 Ekeme ndidi ndusụk mme scribes ye mme Pharisee ẹma ẹkere ẹte ke ẹkeda mmimọ ẹdomo ye akpan, ke edide isio ye mme anamidiọk ẹmi ẹkebietde udọ. Ndi mmọ, nte ededi, ẹma ẹdiọn̄ọ akpan n̄kpọ oro odude ke uwụtn̄kpọ emi, n̄ko nte nnyịn imọdiọn̄ọ? Enye owụt n̄wọrọnda edu mbọm Ete nnyịn eke heaven, unyịme esie ndifen oto ke ntak utua n̄kpọfiọk ye edikabade esịt ofụri esịt eke anamidiọk. Emi okponụk mme andikpan̄ utọn̄ ndinam n̄kpọ ye idara ke edinyan̄a oro ẹnyan̄ade mme anamidiọk oro ẹkabarede esịt. Oro edi nte Abasi esede mme n̄kpọ ye nte enye anamde n̄kpọ, ndien mbon oro ẹkpebede enye ẹnam ukem oro.—Isaiah 1:16, 17; 55:6, 7.
24, 25. Mme usụn̄ Abasi ewe ke nnyịn ikpoyom ndikpebe?
24 Nte an̄wan̄ade, unenikpe onịm kpukpru usụn̄ Abasi idiọn̄ọ, ntre mbon oro ẹyomde ndikpebe Jehovah ẹma ẹnyụn̄ ẹbịne unenikpe. Edi, idịghe sụk unenikpe oro ẹkerede-kere m̀mê oro mîkemeke ndikpụhọde onụk Abasi nnyịn. Mbọm ye ima esie ẹkponi. Enye owụt emi ebe ke unyịme ndifen nnọ ọkọn̄ọde ke ata edikabade esịt. Odot, ndien, nte Paul abuande edifen oro nnyịn ifende inọ owo ye edikpebe Abasi nnyịn ete: “Ẹfen kiet eken, kpa nte Abasi okonyụn̄ efende mbufo ke Christ. Mmọdo ẹdi mme andikpebe Abasi, nte ndima nditọ; ẹnyụn̄ ẹsan̄a ke ima.”—Ephesus 4:32–5:2.
25 Mme ata Christian ke anyanini ẹma ẹdomo ndikpebe unenikpe Jehovah ọkọrọ ye mbọm ye unyịme esie ndifen nnọ. Nte nnyịn idiọn̄ọde enye ikan, ntre ke emem utom ọnọ nnyịn ndikpebe enye ke mme afan̄ ẹmi. Didie, ndien, ke nnyịn ikeme ndinanam emi n̄wụt ke idem owo emi ọkọbọde ọkpọsọn̄ ntụnọ nte enende ke ntak oro enye ekebịnede usụn̄uwem idiọkn̄kpọ? Ẹyak nnyịn ise.
[Mme Ikọ idakisọn̄]
a “Edidian̄ade nsan̄a ke ofụri usụn̄ifiọk esie edi edinam oro ẹkoide-koi ẹnam emi otu kiet ọbọde mbon oro inikiet ẹkedide mme andibuana ẹmi ẹnyenede eti idaha mme ifet edidi andibuana ke enye. . . . Udian̄ade nsan̄a okodụk edi ke eyo mme Christian ndida mban̄a edinam edisio owo mfep oro otu ido ukpono etrede anamidiọk ndidụk mme edinam ido ukpono, utuakibuot ke otu, ye ke ẹkemede ebuana otu ekededi.”—The International Standard Bible Encyclopedia.
Nso ke Afo Ekpep?
◻ Didie ke ẹkewụt unenikpe Abasi ke esop Israel ye ke esop Christian?
◻ Ntak emi nnyịn ikpekpebede mbọm Abasi, ke adianade ye unenikpe esie?
◻ Nso ikanam ẹno uwụtn̄kpọ ita oro ke Luke ibuot 15, ndien nso ukpepn̄kpọ ke mmọ ẹkpekpep nnyịn?
[Ndise ke page 16, 17]
Unaisọn̄ er-Raha ke iso Obot Sinai (esịt esịt ndise ubọk ufien)
[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 15]
Garo Nalbandian
Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 18]
Garo Nalbandian