Ndisọn̄ọ Nnyịre ye Esop Abasi

NTE ROY A. RYAN OBỤKDE

Sandhill, Missouri, edi enyịn̄ oro ẹkenọde nte enende, sia enye okokponde esisịt akan akamba obomutan ke obot obot obio-in̄wan̄. Obio-in̄wan̄ n̄n̄wan̄a-usụn̄ emi okodu ke itiat ita ke n̄kan̄ edem usoputịn Rutledge okonyụn̄ enyene n̄kpasịp ufọk itiaita m̀mê usụkkiet, ufọkederi Methodist, ye ekpri efe odomutịm. Do ke n̄kamana ke October 25, 1900.

ETE mi ekedi odomutịm ke obio-in̄wan̄ oro. Okposụkedi ete ye eka mi mîkesiwakke ndika ufọkederi, eka mi ama ọtọn̄ọ ndisidọhọ mi n̄ka ederi nditọn̄wọn̄ ke Ufọkederi Methodist. Ami n̄kamaha enyịn̄ oro Methodist, nnịmde ke akpanikọ nte ke ẹkpenyene ndikot owo Christian; edi mma n̄kop nsatitọn̄ mban̄a akpanikọ Bible nnyụn̄ nnyene udọn̄ ke nsinsi uwem.

Ke ini n̄kọsọn̄de ke isua 16, ami mma n̄ka ndinam utom ke usụn̄ tren Santa Fe. Kiet ke otu Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible Ofụri Ererimbot (nte ẹkekotde Mme Ntiense Jehovah ini oro) emi ekerede Jim ama edi ndinam utom ke otu mbonutom usụn̄ tren nnyịn, ndien ami ye enye ima isiwak ndinam utom ọtọkiet. Jim ama esinyene nneme, ndien ami mma nsikpan̄ utọn̄ ke se enye ekesinyenede nditịn̄ mban̄a Bible. Enye ama esinem mi, ntre mma mbụp m̀mê mmekeme ndibuọt kiet ke otu n̄wed esie.

Jim ama ọbuọt mi akpa eboho Studies in the Scriptures, emi C. T. Russell eke Otu Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible Ofụri Ererimbot oro okosiode. Ke ini n̄kadade enye n̄kayak, mma ndọhọ enye ọnọ mi mme eboho efen efen. Esisịt ini ke oro ebede, Jim ama ọkpọn̄ utom usụn̄ tren, ndien ini efen oro n̄kokụtde enye ekedi ke efak ke Rutledge, ọbọde mme editobo n̄wedndise oro, Scenario of the Photo-Drama of Creation. Ke ukperedem enye ama ọnọ mi ikot ndidụk mme mbonoesop oro ẹkesinịmde ke ufọk esie. Kpukpru Sunday, ami mma nsisan̄a ye enye itiat ita n̄ka Rutledge ndidụk mbonoesop oro.

Ke ini ẹkesiode magazine Golden Age (idahaemi edide Awake!) ke 1919, ami mma nnyom nditọn̄ọ utom an̄wautom. Obufa Eyen Ukpepn̄kpọ Bible efen ye ami ima ibiere ndisuan obufa magazine emi to ke enyịnusụn̄ sịm enyịnusụn̄. Nnyịn ima ikop ndịk esisịt iban̄a edika mbịne mme owo ke obio emana nnyịn, ntre nnyịn ima idụk tren inyụn̄ ika n̄kpet n̄kpet obio. Ke ini nnyịn ikosịmde do ke usenubọk, nnyịn kiet kiet ikedi enyene afan̄ awaha odụk inyụn̄ ikọn̄ mme enyịnusụn̄ tutu osịm uwemeyo, idem okposụkedi oro nnyịn mîkọbọhọ ukpep ndomokiet ke utom emi. Mma mbọ etịbe iba, kiet otode eren oro n̄kanamde utom kiet ye enye ke usụn̄ tren.

Ke October 10, 1920, mma nna baptism ke n̄kpọdiọhọ mmọn̄ ekperede Rutledge. Ete ye eka mi ẹma ẹbiọn̄ọ mi ndikabade nnyene ebuana ye Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible Ofụri Ererimbot. Emi ekedi ke ntak ukọbọ oro mme ọkwọrọ ederi ẹkedide ntak oro Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹkesobode ke mme isua ekọn̄ eke 1914-1918. Nte ededi, ke ukperedem, ete mi ama ọtọn̄ọ ndidụk ndusụk mbonoesop Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible, ndien enye n̄ko ama esikot The Golden Age. Mbemiso enye akakpade, eka mi ama akabade ama ifiọk akpanikọ Bible akan. Edi ndomo owo kiet ke ubon nnyịn ikedehede inam akpanikọ edi ekemmọ.

Ini Udomo

Ke mme ntọn̄ọ ntọn̄ọ ini oro, owo ita kpọt ẹkedu ke ẹsiode mi ẹfep ẹmi ẹkesidụkde mme mbonoesop ukpepn̄kpọ Bible kpukpru ini ke Rutledge. Owo ita ẹmi nte ini akade ẹma ẹkpọn̄ esop. Kiet ekedi ata eti etịn̄ikọ, oro ekesinọde utịn̄ikọ an̄wa Bible ke n̄kann̄kụk oro. Nte ededi, enye ama akabade atan̄ idem ke ukeme esie onyụn̄ ekere ke osụhọde uku imọ nditiene mbuana ke ukwọrọikọ eke ufọk-ke-ufọk nte mme akpa Christian ẹkenamde.—Utom 5:42; 20:20.

Ke ini owo ita ẹmi ẹketrede ndibuana ye Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible Ofụri Ererimbot, ami mmeti eketiede mi ke idem nte eketiede apostle Peter ke ini Jesus eketịn̄de ikọ ọnọ mme owo aban̄a ‘edita obụkidem Jesus ye edin̄wọn̄ iyịp esie.’ Ke ẹtuakde ukot ẹduọn̄ọ ke ukpepn̄kpọ esie, ediwak owo ke itie oro ẹma ẹkpọn̄ enye. Ke oro, Jesus ama obụp mme apostle ete: “Nte ke ọdọn̄ mbufo n̄ko ndidianade nnyọn̄?” Peter ama ọbọrọ ete: “Ọbọn̄, nnyịn iditiene anie? Afo enyene ikọ uwem nsinsi.”—John 6:67, 68.

Okposụkedi Peter mîkọdiọn̄ọke ọyọhọ ọyọhọ se ikọ Jesus ọkọwọrọde ke ‘ndita obụkidem Jesus nnyụn̄ n̄n̄wọn̄ iyịp esie,’ enye ama ọfiọk ete ke Jesus enyene ikọ uwem. Oro edi usụn̄ nte ami n̄kekerede mban̄a esop. Enye ama enyene akpanikọ idem okposụkedi oro ami kpukpru ini mmen̄kọdiọn̄ọke kpukpru n̄kpọ oro n̄kesikotde ke mme n̄wed ọyọhọ ọyọhọ. Edi, ini ekededi oro ẹketịn̄de n̄kpọ oro ami mmen̄kọdiọn̄ọke, ami n̄kedehede mfan̄a enye. Ke ukperedem, ẹma ẹsinam n̄kpọ oro an̄wan̄a, mîdịghe ẹma ẹsinen̄ede mme ekikere ke ndusụk ini. Ami mma nsikop inemesịt kpukpru ini nte ke ami ke ime mma nsibet man ẹnam n̄kpọ an̄wan̄a.—Mme N̄ke 4:18.

Mme Edinen̄ede Ndidụk Utom Usiakusụn̄

Ke July 1924, mma ndụk mbono ofụri ererimbot ke Columbus, Ohio. The Golden Age akanam enye an̄wan̄a nte “akakan mbono oro Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹkenịmde ke ediwak isua.” Do ẹma ẹnyịme aduai-owo idem ubiere oro “Ubiomikpe.” Ntọt oro n̄kọbọde ye edu oro ẹkewụtde ke mbono oro ẹma ẹsịn udọn̄ ẹnọ mi ndikabade ndi asan̄autom uyọhọ-ini m̀mê asiakusụn̄.

Ke nnyọn̄de mbono oro, ami mma n̄kpọn̄ utom usụn̄ tren mi, ndien ami ye ekemmọ Eyen Ukpepn̄kpọ Bible ima itọn̄ọ ndinam utom nte mme asiakusụn̄ ọtọkiet. Nte ededi, ke n̄kpọ nte isua kiet ebede, idem ete ye eka mi ama ọdiọk okosịm udomo oro mmọ ẹkeyomde un̄wam mi. Mma ntre utom usiakusụn̄ nnyụn̄ nnam utom ye usiakifia udọk aran, edi sia mbon oro ẹkenamde utom do mîkedịghe nti owo, ami mma n̄kpọn̄ utom oro nnyụn̄ ndụk utom ubọk ọkwọk nnyụn̄ nnyam aranọkwọk.

Etisịm utịt 1933, ete ye eka mi ẹma ẹkpa, ẹbiomode mi mbiomo. Ntre ke ini utọ eke 1934, mma n̄kpọn̄ ọkwọk mi nnọ owo efen ndise enyịn, mbọp ekpri ufọkisan̄ ndidụn̄, nnyụn̄ mfiak ntọn̄ọ utom uyọhọ-ini nte asiakusụn̄. Ke akpa ami n̄kanam utom ye Ntiense oro ama ọkọsọn̄, ke mbọhọ Quincy, Illinois. Ekem mma mfiak n̄ka Missouri, ke ebiet emi n̄kadianade ye otu mme asiakusụn̄ kiet.

Ke 1935 ufiop eyo ama omụm n̄kan̄ Ufọt Ufọt Edem Usoputịn, ndien sia nnyịn ikanamde utom ke ikpehe oro utomin̄wan̄ ekedide akpan ubọkutom, n̄kpọ ama ọsọn̄. Owo ndomokiet ikenyeneke okụk, ntre mbon oro ẹwụtde esịtekọm ẹma ẹsiwak ndinọ nnyịn udia m̀mê mme n̄kpọ eken ke ini nnyịn ikọnọde mmọ n̄wed.

Utom Usiakusụn̄ ke Edem Usụk

Ke ini etuep oro nnyịn ima isụhọde ika Arkansas man ibọhọ mbịtmbịt ofụm. Nnyịn ima ikeme ndisuan ediwak n̄wed ke ikpehe oro inyụn̄ ibọ kpukpru udia atian oro nnyịn ikekemede ndikama. Nnyịn ima isiwak ndibọ mme n̄kpọ efen oro nnyịn ikekemede ndinyam mbọ okụk, esịnede n̄kani n̄kpọufọk oro ẹdade mfefere atian ẹnam, n̄kani akpan̄kpan̄ m̀mê okpoho, n̄kani ekpeme mmọn̄ moto (radiator) ye battery. Emi ama esinọ nnyịn okụk ndida ndep aran uwat nsịn ke moto Model A Ford mi, emi nnyịn ikesikamade ke utom ukwọrọikọ.

Nnyịn ima isinam utom ke mme ikpehe Newton, Searcy, ye Carroll ke obot obot Ozark Plateau. Mme ifiọkutom oro nnyịn ikenyenede ke ndikwọrọ ikọ ke otu mbio obot Arkansas ẹkpeyọhọ n̄wed kiet. Sia usụn̄ ekedide afan̄ afan̄ m̀mê mîkodụho-du ke ini oro, nnyịn ikesisan̄a ke ukot inam ekese utom nnyịn. Ndusụk mme asiakusụn̄ ke otu nnyịn ẹma ẹsima ndiwat ke enan̄-mbakara n̄kosobo ye mme owo ke mme n̄kokon̄ ikpehe obot. Inikiet nnyịn ima ikop iban̄a eren kiet oro enyenede udọn̄ emi ekekerede Sam, emi ke akpatre ikokụt odụn̄de ke enyọn̄ obot. Enye ama adara nnyịn ufiop ufiop onyụn̄ okop inemesịt nnyịn ndidan̄ do ke okoneyo oro. Okposụkedi n̄wan Sam mîkenyeneke udọn̄ ke etop nnyịn, Rex, eyeneren esie emi ọsọn̄de isua-16, ama enyene. Ke ini nnyịn ikọkpọn̄de do, Sam ama ọnọ nnyịn ikot ndifiak ndi. Ntre ke urua iba ẹbede, nnyịn ima ifiak ikosobo ye mmọ.

Ke ini ikọnyọn̄de ọyọhọ utịm ikaba oro, ekedi n̄wan Sam ọkọnọ nnyịn ikot. Enye ama ọdọhọ ke nnyịn ikedi eti odudu ke idem Rex. Enye ama anam an̄wan̄a ete, “Enye esitịn̄ ndiọi ikọ, ndien ami n̄kereke ke enye omosụn̄i owo ntre tọn̄ọ nte mbufo ẹkedi mi.” Ediwak isua ke ukperedem ami mma mfiak nsobo ye Rex ke ini enye okodụkde ufọkn̄wed Gilead ke South Lansing, New York. Mme ifiọkutom utọ nte enyeemi amada akwa uyụhọ ọsọk mi ke ofụri isua ẹmi.

Utom Bethel

Ke ini n̄kesịnde eben̄e ndidi asiakusụn̄, ami mma nsịn eben̄e n̄ko ndinam utom ke ibuot itieutom Mme Ntiense Jehovah ke New York, emi ẹkotde Bethel. Ke ini utọ eke 1935, ẹma ẹtọt mi nte ke ẹma ẹnyịme eben̄e mi ndien nte ke ami n̄kenyene ndika In̄wan̄ Obio Ubọn̄ Watchtower Society ke South Lansing, New York, man n̄kọtọn̄ọ utom mi ke Bethel. Ami mma nsọsọp nnam ndutịm ye ekemmọ Ntiense ndimen ufọkisan̄ usiakusụn̄ mi.

Ami mma n̄wat ke moto Model A Ford mi n̄ka New York, ndien ke n̄kpọ nte n̄kanika ebe duop usenubọk ke May 3, 1935, ami mma n̄kosịm. Ke n̄kpọ nte n̄kanika kiet ke uwemeyo oro, ẹma ẹnọ mi utom usiak ifia. Ke ndan̄nsiere ẹma ẹdọhọ mi n̄ka itie unam mmọn̄eba man n̄kan̄wam ke ndiyịmi mmọn̄eba nsio ke enan̄. Ami mma nnam utom ke itieutom unam mmọn̄eba ke ediwak isua, ndusụk ini nnyịmide mmọn̄eba ke usenubọk ye mbubịteyo nnyụn̄ nnamde utom ke in̄wan̄ ye mbonutom utọ mfri ke uwemeyo. Ami n̄ko mma nsikpeme ọkwọk nnyụn̄ nsion̄o aranọkwọk nnọ mbonufọk Bethel. Ke 1953, ẹma ẹnọ mi n̄kanam utom ke itieutom unam cheese.

Kiet ke otu mbon oro ẹketụkde uwem mi ke ntak n̄kokon̄ uwụtn̄kpọ nsụhọdeidem, edinam akpanikọ, ye n̄kopitem nnọ Jehovah ekedi Walter John “Papa” Thorn. Enye ekedi kiet ke otu Nditọ Ukpepn̄kpọ 21 oro ẹkemekde ke 1894 ndidi mme akpa mbonisan̄—irenowo oro ẹnamde utom ebietde eke mme esenyịn circuit eyomfịn—ẹkade ẹkese ediwak esop man ẹnọ mmọ nsịnudọn̄. Ke ediwak isua 30 ke utom isan̄ ẹma ẹkebe, Brọda Thorn ama edi In̄wan̄ Obio Ubọn̄ onyụn̄ edinam utom ke ufọk ubọk unen. Ke ediwak ini ami mma nsikop enye ọdọhọde ete: “Ini ekededi oro ami n̄kerede ekese mban̄a idemmi, ami nyedụri idemmi utọn̄, yak ndọhọ ntre, nnyụn̄ ndọhọ nte: ‘Afo ekpri n̄kpọ nte obu emi. Nso ke afo oyom nditan̄ idem mban̄a?’”

Afaraidem eren efen oro akakabarede edi uwụtn̄kpọ ọnọ mi ekedi John Booth, idahaemi edide owo Otu Ukara Mme Ntiense Jehovah. Ẹsikot ẹto enye ke ediwak isua ẹmi nte ọdọhọde ete: “Ọtọ nte afo anamde utom inen̄ekede idi n̄kpọ edi enyeemi afo anamde utom ọnọ enen̄ede edi akpan n̄kpọ.” Mmemmem utịn̄ikọ edi emi edi akpanikọ didie ntem! Ndinam n̄kpọ Jehovah edi akakan kpukpru ifetutom!

Kiet ke otu mme akpan n̄kpọ ke utom Bethel mi ekedi ediberede ufọkn̄wed isụn̄utom Gilead ke In̄wan̄ Obio Ubọn̄ ke 1943. Ndidiana ye mme asiakusụn̄ ẹtode ediwak ikpehe ererimbot ke akpanikọ ekedi inem n̄kpọ. Ke ini oro n̄kpọ nte nditọ ufọkn̄wed ikie ẹkedu ke ubet ukpepn̄kpọ kiet kiet, ntre ke kpukpru ọfiọn̄ itiokiet mbufa owo ikie ẹma ẹsito ẹdi In̄wan̄ Obio Ubọn̄. Ndien edinam ukụre ukpep ama esidụri ediwak tọsịn owo edi itie unọ ukpep emi ke esịt-obio obio-in̄wan̄ edere edere New York.

Ukpụhọ Utom

Ke ẹma ẹkesio ufọkn̄wed Gilead ẹka Brooklyn ẹnyụn̄ ẹnyam akpan ufọkidụn̄ ye ubet ukpepn̄kpọ nditọ ufọkn̄wed oro ke South Lansing, ẹma ẹsio itie unam mmọn̄eba ẹka In̄wan̄ Watchtower ke Wallkill, New York. Ntre ke utịt utịt 1969, ẹma ẹnọ mi n̄ka in̄wan̄ ke Wallkill nnyụn̄ n̄kaka iso ke ndinam cheese tutu ke 1983. Ekem ẹma ẹkpụhọ utom mi, ndien ami mma ntọn̄ọ ndinam utom ke itieutom udiọn̄ isọn̄.

Ke adan̄aemi ẹkenamde ndụn̄ọde ye ami ke ndusụk ini emi ekebede, ẹma ẹbụp mi se n̄kekerede mban̄a edikpụhọ utom mi ke mma n̄kanam utom unam cheese ke isua 30 ẹmi ẹkebede. Ami mma ntịn̄ in̄wan̄în̄wan̄ nte, “Oro ikafịnake mi, koro ami n̄kamaha utom unam cheese nte ededi.” Akpan n̄kpọ ekedi nte ke nnyịn imekeme ndikop inemesịt ke ndinam n̄kpọ Jehovah ke utom ekededi edieke nnyịn inyenede nnennen ekikere ndien ke nsụhọdeidem isụkde ibuot inọ ndausụn̄ ukara Abasi.

Ntre okposụkedi ami mmen̄kenen̄ekede mma utom unam cheese, ami mma ndara utom mi koro enye ama an̄wam mbonufọk Bethel. Edieke nnyịn inamde n̄kpọ akwa Abasi nnyịn, Jehovah, ke edinam akpanikọ ye unana n̄kụni, nnyịn imekeme ndikop inemesịt inamke n̄kpọ se utom nnyịn edide.

Ke mme isua unana nsọn̄idem mi, ami n̄kereke ke n̄kpodu ke idaha oro ọfọnde akan edinam utom ke Bethel. Ẹtịm ẹse mi enyịn ndien mmekeme ndika iso nnam utom mi idem okposụkedi ndide isua 90 ke emana. Ke ediwak isua idahaemi, ami mmenyene ifet ndida usụn̄ ke ndutịm utuakibuot usenubọk mbonufọk Bethel mi ke In̄wan̄ Enyọn̄ Ukpeme ke ini mi ama edikem. Nte ami nnyenede ifet, mmesisịn udọn̄ nnọ mbufa owo ke Bethel ndida kpukpru ifetutom oro ẹnọde mmọ nnam n̄kpọ nte ọfọnde nnyụn̄ n̄kpep ndinyene uyụhọ nnyụn̄ n̄kọp inemesịt ye mmọ.

Ke ofụri isua ẹmi, ami mma n̄keme ndika ediwak ini n̄kese mme esenidụt—India, Nepal, Far East, ye Europe. Item oro etienede mi ekeme ndidi n̄kpọ un̄wam ọnọ mbon oro ẹdude ke nsio nsio esop ikọt Jehovah ke ofụri ererimbot: Kop inemesịt ye uyụhọ ke idaha oro afo odude idahaemi nnyụn̄ n̄kọri ke usụn̄ eke spirit ke isọn̄ oro ẹtọde fi.

Ami mma mmek nditre ndidọ ndọ, sia emi an̄wamde mi ndika iso ye unana editịmede utom oro ami nnamde nnọ Abasi. Nte utịp edinam akpanikọ, akwa Abasi ọmọnọ mi idotenyịn nsinsi uwem. Ye ediwak owo, oro ediwọrọ anana-utịt uwem ke paradise ebietidụn̄ mi ke isọn̄. Ndusụk nnyịn eken isak iso ise anana-utịt uwem ke heaven, isede iban̄a sededi utom oro ẹnọde nnyịn.

Ndusụk owo ẹkeme ndikere ke isua 90 mi ẹkedi anyan, inem inem uwem. Uwem mi ekedi inem inem edi iniọn̄ke ikem. Ebede ke ndidu n̄kpere esop Abasi ye mme ikọ akpanikọ esie, nnyịn imekeme ndinam uwem nnyịn ọniọn̄ ke nsinsi nsinsi.a

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 26]

Brọda Ryan ke ntọn̄ọ ntọn̄ isua esie ke n̄kan̄ Model T Ford