Christmas—Nte enye edi usụn̄ ndida ndara Jesus?

EMANA Andinyan̄a, kpa Messiah oro ẹkebetde ke anyanini, ke akpanikọ ekedi ini idatesịt. Angel ama ọtọt mme ekpemerọn̄ ke n̄kann̄kụk Bethlehem ete, “Sese, mmada eti mbụk akwa idatesịt, eke edinyenede kpukpru owo, nsọk mbufo; koro Andinyan̄a, emi edide Christ Ọbọn̄, amana ọnọ mbufo mfịn.” Ediwak angel ẹma ẹdian uyo, ẹtorode Abasi ẹte: “Ubọn̄ enyene Abasi ke ata enyọn̄. Emem onyụn̄ odu ke isọn̄ ke otu owo ẹmi Enye enende iso ye mmọ.” (Luke 2:10-14) Ndusụk owo ẹkeme ndiberi nte ke mme Christian ẹkpenyene ndikpebe mme angel ke ndiwụt idatesịt mban̄a edidi oro Chrsit ekedide isọn̄ ke ini oro.

Emi ikedịghe akpa mbụk Bible aban̄ade mme angel ndifiori ke ikwọ itoro. Ke ini ẹkesịnde itiat idakisọn̄ ererimbot, “mme ntantaọfiọn̄ usenubọk [ẹma ẹkwọ] uyo kiet, kpukpru nditọ Abasi ẹnyụn̄ [ẹsio] n̄kpo.” (Job 38:4-7) Owo iwetke nnennen usenọfiọn̄ n̄kpọntịbe emi ke Bible. (Genesis 1:1, 14-18) Idaha oro ekpedi ini idara nte ekpededi, mme Christian ikọdọhọke ite koro mme angel ẹkefioride n̄kpo idara, mmimọ ikpenyene ndinam usọrọ edibot isọn̄ ke isua ke isua ndien iso-ọfọn inịmde usọrọ mme okpono ndem nditi edinam oro.

Edi oro akam edi se mbon oro ẹnịmde usọrọ Christmas ẹnamde ye emana Jesus Christ. Ndidụn̄ọde n̄wakn̄kan n̄wed-ofụri-orụk-ifiọk ekededi oro ẹberide edem ke idak ibuotikọ oro “Christmas” ọsọn̄ọ nte ke owo idiọn̄ọke usen emana Jesus. Bible isioroke uyo ke ini edide edisịm usenọfiọn̄ oro.

Ke ndinen̄ede ndutịme oro okodude ke esop Corinth eset, apostle Paul ekewet ete, “Abasi idịghe Abasi ndutịme, edi edi Abasi emem.” Ke ukem udọn̄ikọ oro, enye ama obụp ete: “Edieke obukpon̄ osiorode uyo eke owo mîdiọn̄ọke se ọwọrọde, anie editịm idem eben̄e ekọn̄?” (1 Corinth 14:8, 33) Idahaemi, edieke Abasi ndutịm akaduakde ete mme Christian ẹnịm usọrọ emana Eyen imọ ke isọn̄, nte Enye akpayak mme anana mfọnmma owo ẹmek usenọfọn̄ ẹsio ke mme usọrọ mme okpono ndem nte mîdotke ẹnyụn̄ ẹnịm mme edinam oro mîdịghe eke Abasi?

Ndidụn̄ọde ibat ibat uwụtn̄kpọ Bible anam an̄wan̄a nte ke Jehovah Abasi inamke n̄kpọ ye ikọt esie ke usụn̄ oro. Ke ini enye okoyomde nditọ Israel ẹnịm mme usọrọ eke isua ke isua ke idak Ibet Moses, Abasi ama osio san̄asan̄a usenọfiọn̄ onịm onyụn̄ asian mmọ nte ẹkpenịmde mme edinam usọrọ oro. (Exodus 23:14-17; Leviticus 23:34-43) Jesus Christ, okposụkedi akananam mînọhọ ewụhọ ite ẹti emana imọ, ama owụk mme anditiene enye ete ẹnịm san̄asan̄a usenọfiọn̄ kiet. “Ke okoneyo oro ẹdade enye ẹnọ,” Nisan 14, 33 C.E., Jesus ama ọtọn̄ọ usọrọ Udia Mbubịteyo Ọbọn̄, akamade uyo eke leaven mîdụhe ye wine. Enye ama ọnọ ewụhọ ete: “Ẹnam emi ke nditi Mi.” (1 Corinth 11:23, 24) Uyo obukpon̄ kaban̄a ini ye nte ẹnịmde Udia Mbubịteyo Ọbọn̄ ama an̄wan̄a inyụn̄ inyeneke ndudue. Ndien nso kaban̄a Christmas? Idụhe itie ndomokiet ke Bible oro nnyịn ikụtde ewụhọ ekededi ndinịm usọrọ emana Christ, m̀mê enye ndisian nnyịn ini ye nte ẹkpenịmde.

‘Man Ẹdụri Mme Owo Ẹda’

“Oh, nte ededi ami mmọfiọk nte ke Christmas enyene ntọn̄ọ oto mme okpono ndem,” ntre ke ọkwọrọederi kiet ke Tokyo Zion Church ọkọdọhọ, “edi adan̄a nte mme didiedidie owo ẹnyenede udọn̄ ke Ido Ukpono Christ ke December 25 ẹnyụn̄ ẹdide ẹdikpep mme ukpepn̄kpọ Eti Jesus, Christmas enyene itie esie ke Ido Ukpono Christ.” Ediwak owo ẹnyịme ekikere esie. Nte afo onịm ete ke utọ ukan̄ mbuọtidem oro enen?

Ndusụk owo ẹneni ẹte ke Paul ama akam akan̄ mbuọtidem man enyene mme andinịm ke akpanikọ. Enye ekewet ete, “Ami nnam idemmi edi ofụn ọnọ kpukpru owo, man ndụri ediwak owo nte n̄kekeme nda . . . Ke ini nnamde utom ye mme Gentile, ami ndu uwem nte mme Gentile, emi mîdụhe ke Ibet mme Jew, man ndụri mme Gentile nda. . . . Kpukpru ẹmi nnam kaban̄a gospel, man ntiene mbuana ke edidiọn̄ esie.” (1 Corinth 9:19-23, Today’s English Version) Ndi mme ikọ ẹmi ẹnam edida mme usọrọ ukpono ndem nnyene enen man ẹduri mme Gentile ẹnọ Ido Ukpono Christ?

Kere ye ntịn̄enyịn ban̄a udọn̄ikọ eke ikọ apostle Paul oro. Ke 1Co 9 ufan̄ikọ 21, enye ọkọdọhọ ete: “Emi iwọrọke ite ke ami nnịmke ibet Abasi; ami ke akpanikọ nsịne ke idak ibet Christ.” (TEV) Ntre enye ikakan̄ke mbuọtidem ke mme n̄kpọ oro ẹbiọn̄ọde ibet Christ, edi enye ‘okodu uwem nte mme Gentile’ ke ndiwụt ukpono nnọ mme ido edinam ye mme edu n̄kann̄kụk adan̄a nte mmọemi mîbiatke mme ewụhọ Christian.a

Ye emi ke ekikere, kere nte edida usọrọ mme okpono ndem ndisịn ke “Ido Ukpono Christ” ke enyịn̄ Christmas ekpetiede ke ini ẹsede ke un̄wana ewụhọ Bible oro etienede mi: “Ẹkûbọp idem utịn̄e utịn̄e ye mmọ eke mînịmke ke akpanikọ. Nso udeme ke edinen ido enyene ye ukwan̄ido? . . . Nso udeme ke andinịm ke akpanikọ enyene ye owo eke mînịmke ke akpanikọ? . . . Mmọdo, Jehovah ọnọ uyo ete, Ẹwọn̄ọ ke otu mmọ, ẹnyụn̄ ẹdianade ẹda. Ẹkûnyụn̄ ẹtụk n̄kpọ ndek baba kiet; ndien nyedara mbufo.” (2 Corinth 6:14-17) Inamke n̄kpọ m̀mê nso ntak ke ẹkeme ndinọ, ndisiak mmọn̄ ke Ido Ukpono Christ ye mme usọrọ ukpono ndem idịghe usụn̄ ndomokiet ndidara Jesus nte Andinyan̄a. Enye ikpekedịghe nnennen n̄kpọ ke akpa isua ikie ke ini Jesus ekedide ke obụkidem, ndien enye ukem ntre inenke mfịn m̀mê ke ini iso, ke ini Christ edidide nte Edidem ndinọ ubiereikpe Abasi. (Ediyarade 19:11-16) Ke akpanikọ, mbon oro ẹmekde ndikama enyịn̄ “Christian” ke abian̄a nnịm usọrọ mme okpono ndem ke ntre ẹkan̄ Jesus Christ.

Owo Ifiakke Iwụk “Mme Ndedịbe Christian”

Da ukpepn̄kpọ to se ikotịbede inọ mbon Catholic ke Japan ke ini ukara mbonekọn̄. Ke ini ufịk Ido Ukpono Catholic ọkọtọn̄ọde ke 1614, ndusụk mbon Catholic 300,000 ẹtode Japan ẹkenyene n̄kpọ ita ndimek: ndikpa, ndikan̄ mbuọtidem mmọ, mîdịghe ndinam n̄kpọ ke ndịbe. Ẹkekot mbon oro ẹkenamde n̄kpọ ke ndịbe mme ndedịbe Christian. Man ẹnam ẹkûdiọn̄ọ mbuọtidem mmọ, mmọ ẹma ẹnyịme nsio nsio ido edinam mbon Buddha ye Shinto. Ke ukpepn̄kpọ mmọ, mmọ ẹma ẹkama Maria Kannon, emi edide Mary oro ẹwụtde ke usụn̄ efen nte abasi mbon Buddha ke uduot eka oro akamade eyen. Mme usọrọ mmọ ama abuak ido ukpono Buddha, Catholic, ye ido ukpono n̄ke. Nte ededi, ke ini ẹkenyịkde ndidụk edinam ubụkowo mbon Buddha, mmọ ẹma ẹsitịn̄ mme akam Christian ẹnyụn̄ ẹnam modoshi, kpa usọrọ ndibiat ederi mbon Buddha. Nso ikotịbe inọ “mme Christian” oro?

Nwed oro, The Hidden Christians, anam an̄wan̄a ete, “Adan̄a nte ediwak Mme Kirishitan [mme Christian] ẹbuanade, edidian idem ke ido ukpono ama ọkọri ke idem mmọ anamde edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndikpọn̄ utuakibuot nnọ Shinto ye mme abasi mbon Buddha.” Ke ini ẹkemende ukpan oro ẹfep ndien mme isụn̄utom Catholic ẹfiakde ẹnyọn̄ Japan, ediwak “ndedịbe Christian” oro ẹma ẹsọn̄ọ ẹyịre ke orụk mbuaha ido ukpono mmọ.

Nte ededi, nte Ufọkederi Catholic nte owụtde ifiọk ekeme ndisua nnọ “mme ndedịbe Christian” oro mîkenyịmeke ẹfiak ẹwụk mmimọ ẹnọ Ido Ukpono Roman Catholic? Ufọkederi Catholic ukem ntre ama ada ediwak ukpepn̄kpọ ye usọrọ mme okpono ndem enyene, esịnede Christmas. Edieke mbon Catholic ye Protestant, okposụkedi ẹdọhọde nte idide mme Christian, ẹkenamde “Ido Ukpono Christ” mmọ akabade edi eke mme okpono ndem ye usọrọ mme okpono ibọk, nte mmọ n̄ko isịnke Jesus Christ?

Ẹfiak Ẹwụk Ẹnọ Ata Ido Ukpono Christ

Setsuko, kpa esịn ifịk owo Catholic ke isua 36, ke akpatre ama edifiọk oro. Ke Ekọn̄ Ererimbot II ama okokụre, enye ama odomo ndiyụhọ udọn̄ eke spirit esie ebe ke ndibuana ye ufọkederi Catholic. ‘Nso uyụhọ!’ ke enye okokop ntem nte enye okodụkde Ederi Christmas onyụn̄ okụtde ndiye eto Christmas ke esịt ye ke an̄wa ufọkederi esie. Enye ama ọdọhọ ete, “Ami mma ntan̄ idem mban̄a ndiye mbana, ẹmi ẹkeyede ẹkan eke mme ufọkederi ke mbọhọ.” Edi, Setsuko ke akpanikọ ikenyeneke ifiọk ndomokiet iban̄a mme ukpepn̄kpọ Catholic, idem okposụkedi oro enye ekedide andikpep ederi nditọn̄wọn̄ ke ndusụk ini. Ntre ke ini enye okoyomde ndisịn idem n̄kan ke utom ufọkederi, enye ama obụp oku esie mbụme ifan̄. Utu ke ndibọrọ mme mbụme esie, oku oro ama osụhọde enye itie. Ke okụtde edikpu, enye ama ebiere ndikpep Bible ke idemesie. Urua iba ke ukperedem, Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹsobo ye enye, ndien enye ama onyịme ukpepn̄kpọ Bible.

N̄wan emi anam an̄wan̄a ete: “Ekedi ubiak ubiak n̄kpọ ndisobo mme akpanikọ Bible ẹmi ẹkefan̄ade mme akpa edinịm ke akpanikọ mi. Ami mma n̄kam nnyene alopecia neurotica, kpa udọn̄ọ mbehe idet ke ntak edikop iyatesịt. Sụn̄sụn̄, nte ededi, un̄wana akpanikọ ama ayama ke esịt mi. Ami mma n̄kop ndịk ndikpep nte ke Jesus ikpekekemeke ndimana ke mbịtmbịt, ini edịm December, ke ini mme ekpemerọn̄ mîkodụhe ke an̄wa ke okoneyo ndibọk erọn̄ mmọ. (Luke 2:8-12) Emi ama otịmede nte n̄kesisede itie emana, koro nnyịn ima isida mfriukịm oro afiade nte snow ibana ndise erọn̄ ye mme ekpemerọn̄.”

Ke ama okokụt ke idemesie se Bible enen̄erede ekpep, Setsuko ama ebiere nditre ndinịm Christmas. Enye ikenyeneke aba “edu Christmas” inikiet ke isua edi ama owụt idara idara edu Christian ndinọ enọ kpukpru usen.

Edieke afo ke esịt akpanikọ onịmde Christ ke akpanikọ, kûkop iyatesịt ke ini afo okụtde nte mme okpono ndem ẹsabarede Christmas. Mmọ n̄kukụre ẹfiak ẹnam se enye ke akpasarade ekedide—kpa usọrọ mme okpono ndem. Christmas idaha owo ndomokiet usụn̄ ndidara Jesus Christ, emi ama akafiak edi ke usụn̄ oro enyịn mîkwe nte Edidem eke heaven. (Matthew, ibuot 24 ye 25; Mark, ibuot 13; Luke, ibuot 21) Utu ke oro, mme ata Christian ẹwụt edu ebietde eke Christ kpukpru ini ke isua, ndien mmọ ẹtan̄a eti mbụk Obio Ubọn̄, emi Jesus akabarede edi Edidem. Oro edi nte Abasi oyomde nnyịn idara Jesus Christ nte Andinyan̄a nnyịn ye Edidem Obio Ubọn̄.—Psalm 2: 6-12.

[Mme ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 7]

Mme ata Christian ẹkpono Jesus kpukpru ini ke isua