Mme N̄kpọntịbe Ẹtode Isọn̄ Un̄wọn̄ọ

Gennesaret “Enyene Ndyọ Onyụn̄ Eye Uyai”

“Ke mben N̄kpọdiọhọ Mmọn̄ Gennesareth unaisọn̄ unaisọn̄ ikpehe idụt oro enyenede ukem enyịn̄ oro odu, enyenede ndyọ ke mbiet esie ye uyai esie. Ke ntak eti isọn̄, idụhe eto emi mîseheke do, ndien mme andidụn̄ do ẹtọ kpukpru n̄kpọ: ofụm do etie ata mfụt mfụt tutu eyedi se ifọnde ye ata ediwak nsio nsio uduot n̄kpọ. . . . Ikụreke ke enye ndision̄o ata nsio nsio mfri oro akpade owo idem ndi; enye akaiso ndision̄ọ mfri kpukpru ini. . . . Edi idịm oro enyenede akwa odudu ndinam n̄kpọ ẹkọri esibọk enye ke mmọn̄.”

Ntem ke ewetmbụk oro Josephus etịn̄ aban̄a unaisọn̄ emi edide ọsọbọ-ita emi odude ke mben edere edere edem usoputịn ebiet emi ẹdiọn̄ọde mmemmem mmemmem nte Inyan̄ Galilee. Mme foto oro ẹdude ke enyọn̄ emi ẹkeme ndinọ fi ekikere mban̄a nte unaisọn̄ emi ekesision̄ode mbun̄wụm, kiet ke otu mfọnn̄kan isọn̄ ke Galilee.a Ikpehe emi ekedi ata akpan ebiet ke ini eset tutu eyedi se Luke andiwet Gospel okokotde nsasana inyan̄ mbọhọ oro “inyan̄ [“n̄kpọdiọhọ mmọn̄,” NW] Gennesaret.”—Luke 5:1.

Enye akada ikọ emi ke ini ekenemede nte Jesus ekedide ikpehe emi onyụn̄ okụtde irenowo inan̄ oro ẹkekabarede ẹdi mme apostle. Nte mmọ ẹkedi mme ọtọin̄wan̄ oro ẹkedụn̄de ke eti isọn̄ oro, ẹtọde grape, ekọm, ye olive m̀mê fig? Baba. Mme utọ mfri oro ẹkeyọyọhọ ke Unaisọn̄ Gennesaret, edi iren emi ẹkedi mme ọkọiyak, ndien edi mmemmem n̄kpọ ndifiọk ntak emi mmọ ẹkedide.

Anaedi idịm oro ẹkewetde ẹbe ke unaisọn̄ oro ẹma ẹkpọri awawa ikọn̄ ẹka inyan̄ oro ẹmi ẹkekemede ndidi udia nnọ iyak. Ntem inyan̄ oro ọkọyọhọ ye nsio nsio orụk iyak, adade okosịm akamba usiakifia ukọiyak. Peter ye Andrew ẹkedi mme ọkọiyak ẹmi ẹkọde-kọ iyak ẹnyam do, ukem nte James ye John, nditọ Zebedee ọkọiyak.—Matthew 4:18-22; Luke 5:2-11.

Ẹkesiwak ndikọ iyak ke ndisịne ke esịt ubom ntop iyịre. Oro edi se Peter ye Andrew ẹkenamde ke ini Jesus ekedide. Ẹkesiduọk ntopmfụk, m̀mê iyịre ekara ekara. Ikịm ekesinam n̄kan̄ enyọn̄ ọfiọrọ, ke adan̄aemi itiat oro ẹyịride ke isọn̄ anamde iyịre oro osụhọde aka isọn̄ mmọn̄. Ẹma ẹsimụm ata ekese iyak ke utọ iyịre oro. Ekem ẹma ẹsidụri enye ẹsịn ke ubom mîdịghe ẹdụri ẹdi n̄kan̄ oro mmọn̄ mîtụn̄ọke, man ẹsion̄ọ ke obot. Ẹyesat iyak ẹmi ẹdide se ẹtade ẹkpọn̄ mbon oro mîdịghe se ẹtade. Tịmfiọk nte ọyọhọ mbụk emi edide nnennen ke Luke 5:4-7 ye John 21: 6-11. Ndi afo emeti ete ke Jesus ama etịn̄ aban̄a ido ukọiyak emi ke n̄ke esie aban̄ade iyịre? (Matthew 13:47, 48) Ke adianade do, Matthew 4:21 osio owụt nte ke mme ọkọiyak oro ẹkesinyene ndibiat ekese ini ke ndidiọn̄ iyịre oro itiat m̀mê iyak ẹwakde.

Edieke afo anamde isan̄ ke mbenesụk Gennesaret emi, afo iso-ọfọn eyekụt ediwak itie ẹmi ẹdọhọde nte edide ebiet ẹmi mme n̄kpọntịbe ẹkedade itie ke utom ukwọrọikọ Jesus. Kiet edi obot oro ọyọhọde ye awawa ikọn̄, emi, nte ẹdọhọde, Jesus ọkọkwọrọde Ikọ esie ke Obot. Itie emi ituahake ye mme mbụk Gospel, koro Jesus ama ekpere Unaisọn̄ Gennesaret ke ini enye ọkọkwọrọde ikọ oro.—Matthew 5:1-7:29; Luke 6:17-7:1.

Itie efen oro ẹdọhọde nte edide akpanikọ ikemke ye mme akpanikọ Bible. Afo eyekụt ufọkederi oro ẹdọhọde ẹte ke ẹbọp ke itie oro Jesus akadade uyo itiaba ye iyak ifan̄ ọbọk owo 4,000. (Matthew 15:32-38; Mark 8:1-9) Utu ke ndidọhọ ke emi akada itie ke Unaison̄ Gennesaret, uwetn̄kpọ Mark asiak “ufọt adan̄a Decapolis,” emi okoyomde usụn̄ ebe itiat itiaba ke ube inyan̄. —Mark 7:31.

Matthew ye Mark ẹdọhọ ẹte ke ama akanam utịben̄kpọ emi okụre, Jesus ama osio ke ubom aka Magadan, m̀mê Dalmanutha. (Matthew 15:39; Mark 8:10) Nditọ ukpepn̄kpọ ẹbuan ikpehe emi ye Magdala (Migdal), ke n̄kan̄ edem usụk Unaisọn̄ Gennesaret, emi ekperede Tiberias. Nte ekemde ye The Macmillan Bible Atlas, Magdala ama “ọwọrọ etop ke usiakifia ukọiyak esie.” Ekese ukọiyak oro ẹkenamde ke ikpehe n̄kpọdiọhọ mmọn̄ emi ke akpanikọ ama ekeme ndinam utọ usiakifia oro enyene ufọn onyụn̄ odori owo udori.

Nte enemde, ọkpọsọn̄ ufiopeyo ke 1985 ye 1986 ama anam udomo mmọn̄ ke Inyan̄ Galilee osụhọde, osiode isọn̄ n̄kpọdiọhọ mmọn̄ oro owụt. Ke ekperede Unaisọn̄ Gennesaret, irenowo iba ẹma ẹkụt utakusụhọ ubom eset kiet. Mme ọdọkisọn̄ nnyom n̄kpọeset ẹma ẹkeme ndifiọk nte ke ubom eto emi ebịghi okosịm n̄kpọ nte ini oro Jesus akakade N̄kpọdiọhọ Mmọn̄ ye Unaisọn̄ Gennesaret.

[Mme ikọ idakisọn̄]

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 25]

Garo Nalbandian

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 25]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.