Mbiowo—Ẹnen̄ede Mmọ Efen ke Edu Ifụre Ifụre Ido

ẸKEME ndimen esịt ata Christian ndomo ye in̄wan̄ eke spirit oro on̄wụmde eti mbun̄wụm. Ima, idatesịt, emem, anyanime, mfọnido, eti ido, mbuọtidem, ifụre ifụre ido, ye mfara ke idem nte ido edide ẹyọyọhọ do. Ndien ntak mîkpọyọhọke? Idem n̄kpọ, mmọemi ẹdi mfri edisana spirit oro Jehovah Abasi ọnọde mme asan̄autom esie oro ẹma ẹkeyak idem ẹnọ. (Galatia 5:22, 23) Edi, ana kpukpru Christian oro oyomde ndikama in̄wan̄ esịt esie nte ebiet emi enemde Ete esie eke heaven esịt an̄wana okopodudu ekọn̄ oro akade-kaiso ye mme mbiet ndammana idiọkn̄kpọ.—Rome 5:5, 12.

Ke ini ke ini, n̄kpọ oro owo mîyomke esitọn̄ọ ndikọri ke esịt unana mfọnmma owo emi eten̄ede Abasi. Ekeme ndidi enye ama enyene ata eti mbụk utom eke spirit. Edi ekem ndusụk mfịna ẹdemede, ndusụk ọtọn̄ọde oto ndiọi nsan̄a m̀mê ubiere oro mîwụtke eti ibuot. Didie ke mbiowo esop ẹkeme ndin̄wam utọ owo oro ke n̄kan̄ eke spirit?

Item Apostle

Ke ndin̄wam Christian oro anamde idiọkn̄kpọ, oyom mbiowo ẹtiene item apostle Paul emi: “Nditọete, idem okposụkedi owo odụkde ndusụk idiọk usụn̄ mbemiso enye ọfiọkde aban̄a emi, mbufo ẹmi ẹnyenede mme n̄kpọ eke spirit ẹmi ẹnamde owo odot ẹn̄wana ndinen̄ede utọ owo oro ke edu ifụre ifụre ido, nte mbufo owo kiet kiet ẹkpemede idem mbufo, mbak ẹdidomo mbufo nde.” (Galatia 6:1, NW) Ke ini ekemmọ andinịm ke akpanikọ odụkde “ndusụk idiọk usụn̄ mbemiso enye ọfiọkde aban̄a emi,” mbiowo ẹnyene mbiomo ndinọ un̄wam usọp usọp nte ẹkekeme.

Paul etịn̄ aban̄a “owo” nte odụkde idiọk usụn̄. Nte ededi, ikọ Greek oro (anʹthro·pos) emi ẹdade mi ekeme ndida nnọ eren m̀mê n̄wan. Ndien nso ke ọwọrọ “ndinen̄ede” owo? Ikọ Greek emi (ka·tar·tiʹzo) ọwọrọ “ndida nsịn ke nnennen itie.” Ukem ikọ oro ke ẹda kaban̄a edidiọn̄ iyịre. (Matthew 4:21) Enye n̄ko ada ọnọ edidori owo ọkpọ oro okobụn̄ọde. Dọkta esinam emi ye ntịn̄enyịn mbak edinọ owo udọn̄ọ esie ọkpọsọn̄ ubiak. Kpasụk ntre, ndin̄wam eyenete eren m̀mê n̄wan ndinyene nnennen ekikere eke spirit oyom ntịn̄enyịn, usọ, ye mbọm.

Mbiowo ẹsinọ uyarade idaha eke spirit mmọ ke ndiwụt edu ifụre ifụre ido ke ini ẹn̄wanade ndinen̄ede owo. Ke akpanikọ, Jesus emi enyenede ifụre ifụre ido ekpese aban̄a mme utọ n̄kpọ oro ke ifụre ifụre ido. (Matthew 11:29) Mbiowo ẹnyene ndiwụt asan̄autom Jehovah oro odụkde idiọk usụn̄ edu emi koro mmọ ke idemmọ ikponde ikan edidi se idiọkn̄kpọ akande ubọk, ke edide isio ye mme uduak esịt mmọ. Emi ekeme nditịbe ke ini iso edieke mîketịbeke-tịbe ke ini edem.

Irenowo ẹmi ẹdotde ke n̄kan̄ eke spirit mi ẹkpenyene ‘ndibiom mbiomo’ ekemmọ mme andituak ibuot ke ima. Ke akpanikọ, mbiowo ẹnyene ke esịt mmọ ndin̄wam eyenete eren m̀mê n̄wan ndin̄wana ye Satan, mme idomo, mme mmeme ikpọkidem, ye mme mfịna idiọkn̄kpọ. Emi ke akpanikọ edi usụn̄ kiet mme esenyịn Christian ‘ndinịm ibet Christ.’—Galatia 6:2.

Irenowo ẹmi ẹnyenede mme ata n̄kpọ eke spirit ẹmi ẹnamde owo odot ẹsụhọde idem, ẹfiọkde ẹte ke “edieke owo abatde idem ke n̄kpọ ke ini enye mîdịghe n̄kpọ, enye ababian̄a idem.” (Galatia 6:3) Inamke n̄kpọ m̀mê mbiowo ẹn̄wana ọkpọsọn̄ adan̄a didie ndinam se inende nnyụn̄ nnọ un̄wam, mmọ idisụk ikemeke ndida ekekem ye mfọnmma ye ima ima okop mbọm Eyen Abasi, kpa Jesus Christ. Edi oro idịghe ntak ndomokiet inọ mmọ nditre ndinam ofụri ukeme mmọ.

Mbiowo ẹdiọn̄ọ ke akpakwan̄a nditọk ekemmọ andinịm ke akpanikọ ke iseri iseri, edu mmọfọn-n̄kan-fi! Jesus ke akpanikọ ikpanamke oro. Kamse, enye ikayakke uwem esie inọ ke ibuot mme ufan esie ikpọn̄ edi idem mme asua esie! Mbiowo ẹsidomo ndiwụt ukem ima oro ke ini ẹn̄wanade ndin̄wam eyenete eren m̀mê n̄wan nsio ke mfịna nnyụn̄ nda mmọ nsan̄a n̄kpere Ete mmọ eke heaven ye ndisana idaha esie n̄kan. Nso idi ndusụk usio-ukot ẹmi ẹdin̄wamde mbiowo ndinen̄ede ekemmọ mme andituak ibuot?

Ndusụk Ọnọ-Un̄wam Usio-Ukot

Beri edem ke Jehovah ke ndibọn̄ akam ke adan̄aemi etịn̄de ikọ onyụn̄ anamde n̄kpọ ke usụn̄ ifụre ifụre ido. Jesus ama enyene ifụre ifụre ido, esibọn̄ akam ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ ọnọ Ete esie eke heaven oyom ndausụn̄, ndien kpukpru ini ama esinam mme n̄kpọ ẹmi ẹnemde Enye esịt. (Matthew 21:5; John 8:29) Mbiowo ikpanamke se isụhọrede ikan oro ke ini ẹdomode ndinen̄ede owo oro okodụkde ndusụk idiọk usụn̄. Nte udiana ekpemerọn̄ oro enyenede ifụre ifụre ido, ebiowo eyetịn̄ ikọ oro ọnọde nsịnudọn̄ onyụn̄ ọbọpde-bọp, idịghe ndisịn owo ndịk ke idem. Ke ini nneme, enye eyen̄wana ndinam idaha emi ọnọde ifụre odu adan̄a nte ekekeme man Christian oro oyomde un̄wam ekeme ndineme mme ekikere esie. Kaban̄a emi, akam ediberede oro ẹbọn̄de ke ofụri esịt eyedi akwa n̄kpọ un̄wam. Enyeoro ọbọde item oro ẹnọde ke ifụre ifụre ido eyenen̄ede odu ke mben̄eidem nditat esịt esie mbọ item edieke enye ọfiọkde ete ke, ukem nte Jesus, ọnọitem oyom ndinam mme n̄kpọ oro ẹnemde Abasi esịt. Akam ediberi iso-ọfọn eyenam owo oro okụt ufọn edida item oro ẹnọde enye ke utọ ima ima, ifụre ifụre ido ntre nsịn ke edinam.

Ke ẹbọn̄de akam ẹkụre, nọ itoro esịt akpanikọ. Emi ekeme ndiban̄a nti edu owo oro, utọ nte eti ido, edidi se ẹkemede ndiberi edem m̀mê nsịnifịk. Ẹkeme nditịn̄ n̄kpọ mban̄a mbụk utom edinam akpanikọ esie nnọ Jehovah, iso-ọfọn ke ediwak isua ẹmi ẹkebede. Ke usụn̄ emi, ke nnyịn iwụt ite ke imekere iban̄a inyụn̄ inyene ekikere ebietde eke Christ inọ owo oro. Jesus ọkọtọn̄ọ etop oro enye ọkọnọde ẹsọk esop Thyatira ye itoro, ọdọhọde ete: “Mmọfiọk mme utom fo, ye ima ye mbuọtidem fo, ye se anamde ọnọ Mi, ye anyanime fo; mmonyụn̄ mfiọk nte ukperedem utom fo okpon akan akpa.” (Ediyarade 2:19) Mme ikọ oro ẹma ẹnam mme andibuana ke esop oro ẹnịm ke akpanikọ ẹte ke Jesus ama ọfiọk aban̄a eti utom oro mmọ ẹkenamde. Okposụkedi esop oro ekenyenede ndudue esie—kpa edinyịme oro ẹkenyịmede odudu “Jezebel”—enye ama anam ọfọn ke mme n̄kpọ efen, ndien Jesus ama oyom nditọete iren ye iban oro ẹfiọk ẹte ke ẹma ẹfiọk ẹban̄a ifịk ifịk utom mmọ. (Ediyarade 2:20) Ke ukem usụn̄ oro mbiowo ẹkpenyene ndinọ itoro ke ebiet emi odotde.

Kûnam n̄kpọ uban̄a idiọk usụn̄ oro owo odụkde ukan nte mme idaha ẹyomde. Ana mbiowo ẹkpeme otuerọn̄ Abasi ẹnyụn̄ ẹnịm esop esie asana. Edi ebiowo kiet m̀mê iba ke ẹkamade mbufiọk ẹkeme ndise mban̄a ndusụk ndudue eke spirit oro oyomde ọkpọsọn̄ item ye unana edikpe ikpe. Ke ediwak idaha, mmeme eke owo utu ke n̄koinnam idiọkn̄kpọ ẹsidi ntak Christian odụkde idiọk usụn̄. Mbiowo ẹkpenyene ndinam n̄kpọ ye otuerọn̄ ke ima ẹnyụn̄ ẹti emi: “Ikpe [inyeneke] mbọm ye owo emi mîkatuaha owo mbọm; edi mbọm obụre mbụre akan ikpe.” (James 2:13; Utom 20:28-30) Utu ke ndinam mme n̄kpọ ẹkponi, do, mbiowo ẹkpenyene ndinam n̄kpọ ye ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ oro ẹtuade n̄kpọfiọk ke ifụre ifụre ido, ukem nte ima ima ye mbọm mbọm Abasi nnyịn, Jehovah.—Ephesus 4:32.

Wụt ke imọfiọk iban̄a mme n̄kpọ ẹmi ẹkekemede ndida n̄kosịm edidụk idiọk usụn̄ oro. Oyom mbiowo ẹsinen̄ede ẹnọ n̄kpan̄utọn̄ nte ekemmọ andinịm ke akpanikọ etịn̄de se idude enye ke esịt. Sia ‘Abasi mîsịnke edibụn̄ọ ye edinuaha esịt ke ndek,’ mmọ n̄ko ikpesịnke. (Psalm 51:17) Ndusụk unana un̄wam nsan̄andọ ke n̄kan̄ eke ntụk edi ntak mfịna oro. Ọkpọsọn̄ mfịghe ekikere oro ebịghide ekeme ndibiat ndusụk ndammana ọkpọsọn̄ ukeme owo oro m̀mê ekeme ndinam otịm ọsọn̄ ndinam nti ubiere. Ima ima mbiowo ẹyekere ẹban̄a mme utọ n̄kpọ oro, koro okposụkedi Paul eketemede nditọete esie ete “ẹsua ẹnọ mmọ eke ẹsan̄ade otịme otịme,” enye n̄ko ama akpak ete: “Ẹsọn̄ọ mbon iduọesịt idem, ẹkama mbon mmemidem, ẹnyene anyanime ye kpukpru owo.” (1 Thessalonica 5:14) Ke adan̄aemi mînaha mbiowo ẹsụhọde odudu ndinen idaha Abasi, mmọ ẹkpenyene ndikere mban̄a mme n̄kpọ ẹmi ẹtịpde n̄kpọ ẹsịn ke mmemidem, kpa nte Abasi esinamde.—Psalm 103:10-14; 130:3.

Fep ndisụhọde idaha ukpono oro ekemmọ Christian enyenede ọnọ idem. Nnyịn idehede iyom ndibọ eyenete eren m̀mê n̄wan ekededi uku esie m̀mê ndinọ ekikere nte ke enye idotke. Utu ke oro, ndinọ mme nsọn̄ọ nte ke nnyịn imenyene mbuọtidem ke mme edu ye ima Christian owo oro eyesịn udọn̄ ọnọ owo oro ndinen̄ede ndudue. Iso-ọfọn, ẹma ẹsịn udọn̄ ẹnọ mbon Corinth nditat ubọk ke ini Paul akasiande mmọ ete ke imọ ima ibụre mbụre iban̄a ‘edinyịme ndinam utom’ ye “ifiopesịt” mmọ ke afan̄ emi.—2 Corinth 9:1-3.

Wụt ete ke ekeme ndikan mfịna oro ke ndibuọt idem ke Jehovah. Ih, ke esịt akpanikọ n̄wana ndin̄wam owo oro okụt nte ke edibuọt idem ke Abasi nnyụn̄ nda item Ikọ Esie nsịn ke edinam ẹyen̄wam ndida edinen̄ede oro ẹyomde ndi. Kaban̄a oro, ana ikọ nnyịn ẹnyene nsọn̄ọ ke N̄wed Abasi ye ke mme n̄wed ẹmi ẹkọn̄ọde ke Bible. Utịtmbuba nnyịn edi adiana-iba: (1) edin̄wam owo oro oyomde un̄wam ndikụt nnyụn̄ mfiọk ekikere Jehovah ye (2) ediwụt owo oro nte enye okofụmide m̀mê okokpude nditiene mme ndausụn̄ Abasi ẹmi ke ndusụk udomo.

Da item N̄wed Abasi dian ye mme mbụme oro ẹtiede mfọnido mfọnido edi ẹsiode akpan n̄kpọ ẹwụt. Emi ekeme ndinen̄ede n̄kụt unen ke ndisịm esịt. Ebede ke prọfet esie Malachi, Jehovah ama ada mbụme ndinam ikọt Esie ẹfiọk adan̄a nte mmọ ẹkeyode ẹkpọn̄ usụn̄. Enye ama obụp ete, “Nte owo okpotụk Abasi,” adiande do ete: “Koro mbufo ẹtụkde mi?” (Malachi 3:8) Edikpu oro Israel okokpude nditịp ọyọhọ mbak duop ke mme mbun̄wụm mmọ nte Ibet Moses okoyomde ekedi ukem ye editụk Jehovah. Man enen̄ede idaha emi, ama oyom nditọ Israel ẹyọhọ mbiomo mmọ kaban̄a edisana utuakibuot ye mbuọtidem nte ke Abasi eyediọn̄ mmimọ uwak uwak. Ebede ke mme mbụme ẹmi ẹdemerede ekikere ẹnyụn̄ ẹwụtde edikere mban̄a, mbiowo ẹkeme ndisọn̄ọ n̄wụt n̄ko nte ke edinam edinen n̄kpọ mfịn abuana edibuọt idem ke Ete nnyịn eke heaven nnyụn̄ n̄kop uyo esie. (Malachi 3:10) Ndinam ekikere oro osịm esịt eyetịp n̄kpọ akamba akamba esịn ke ndin̄wam eyenete nnyịn ‘ndisiak afan̄ eke enende nnọ ikpat esie.’—Mme Hebrew 12:13.

Sọn̄ọ tịn̄ mme ufọn edinyịme item. Item oro okụtde unen esịne item aban̄ade mme utịp edibịne idiọk usụn̄ ye mme n̄kpọ editi ẹban̄ade mme ufọn oro ẹdibọde ke ndinen̄ede mme n̄kpọ. Ke ama ọkọnọ ekemini ntọt okụre, Jesus ama ọsọn̄ọ etịn̄ ọnọ mbon oro ẹkenanade udọn̄ ke n̄kpọ eke spirit ke esop Laodicea ete ke edieke mmọ ẹkabarede esịt ẹkpọn̄ akani usụn̄ mmọ ẹnyụn̄ ẹkabarede ẹdi ifịk ifịk mbet, ke mmọ ẹyedara mme n̄wọrọnda ifet, esịnede idotenyịn edikara ye imọ ke mme heaven.—Ediyarade 3:14-21.

Wụt udọn̄ ke ndise m̀mê ẹnam item oro. Nte eti dọkta esidụn̄ọrede ke ini ke ini man ese m̀mê ọkpọ oro enye okodoride osụk ododu ke nnennen itie, ntre mbiowo ẹkpenyene ndin̄wana ndibiere m̀mê ẹda item N̄wed Abasi ẹsịn ke edinam. Mmọ ẹkeme ndibụp idemmọ: Ndi ẹyom un̄wam efen efen? Ndi ẹkpefiak ẹnọ item oro, ndusụk ke usụn̄ efen? Jesus ekenyene ndinọ mme mbet esie item ndien ndien kaban̄a ufọn nsụhọdeidem. Ke anyanini, enye ke ime ama oyom ndinen̄ede ekikere mmọ ebe ke item, mme uwụtn̄kpọ, ye mme ukpepn̄kpọ oro ẹkọn̄ọde ke edumbet. (Matthew 20:20-28; Mark 9:33-37; Luke 22:24-27; John 13:5-17) Ke ndimen ndomo, mbiowo ẹkeme ndin̄wam ke ndikụt ke eyenete eren m̀mê n̄wan anam ọyọhọ edinen̄ede ke ndidiomo mme n̄kaiso nneme N̄wed Abasi oro ẹtịmde ndisịn udọn̄ nnọ n̄kọri owo oro ndisịm ọyọhọ nsọn̄idem eke spirit.

Toro n̄kọri ekededi oro ẹnamde. Edieke owo oro okodụkde idiọk usụn̄ odomode ke esịt akpanikọ ndida item N̄wed Abasi nsịn ke edinam, toro enye ufiop ufiop. Emi eyedian odudu ke akpa item oro ẹkenọde ndien anaedi eyesịn udọn̄ ọnọ n̄kaiso n̄kọri. Ke akpa leta oro Paul ọkọnọde ẹsọk mbon Corinth, ama obiomo enye ke idem ndinọ mmọ ọkpọsọn̄ item ke ediwak n̄kpọ. Ibịghike ke Titus ama akasian apostle oro aban̄a ata eti edinam oro ẹkenamde ẹban̄a leta esie, Paul ama ewet nditoro mmọ. Enye ọkọdọhọ ete, “Kemi mmadat esịt; idịghe koro n̄kanamde mbufo ẹfụhọ, edi koro mfụhọ mbufo ọwọrọde edi edikabade esịt. Koro mbufo ẹfụhọ nte ekemde ye ido Abasi.”—2 Corinth 7:9.

Ntak Idara

Ih, Paul ama adara ke ini enye okokopde ete ke item esie ama an̄wam mbon Corinth. Ukem ntre, mbiowo eyomfịn ẹsikop idatesịt akamba akamba ke ini ekemmọ andituak ibuot ọwọrọde ke idiọk usụn̄ ke ntak anamde n̄kpọ mfọn mfọn aban̄a ima ima un̄wam mmọ. Mmọ ke akpanikọ ẹkeme ndikop inemesịt ndin̄wam Christian oro atuade n̄kpọfiọk ndiwụbede n̄kukịm n̄kukịm idiọkn̄kpọ oro etiede nte mbiet ke esịt esie man mbun̄wụm Abasi ekeme ndiyọhọ do barasuene.

Edieke mbiowo ẹkụtde unen ke ndinen̄ede owo oro okodụkde ndusụk idiọk usụn̄, ẹkeme ndinam enye ọwọn̄ọde ọkpọn̄ usụn̄ oro akpadade okosụn̄ọ ke ọyọhọ nsobo ke n̄kan̄ eke spirit. (Men James 5:19, 20 domo.) Kaban̄a utọ un̄wam oro, andibọ un̄wam ekpenyene ndiwụt Jehovah Abasi esịtekọm. Ikọ uwụt esịtekọm akpanikọ ke ima ima un̄wam, mbọm, ye mbufiọk mbiowo ẹyedot n̄ko. Ndien ke ini ẹsịmde ọyọhọ nsọn̄idem eke spirit, kpukpru mbon oro ẹkebuanade ẹkeme ndidara nte ke ẹkenam edinen̄ede oro ke edu ifụre ifụre ido.