Mme Asan̄autom Idiọkn̄kpọ

EDINAM an̄wan̄a oro Bible ọnọde kaban̄a udeme oro mme demon enyenede ke mme mbubehe owo ọbọrọ mme akpan mbụme aban̄ade idiọkn̄kpọ oro owo mîkpọbọrọke ke esiode oro efep. Da ke uwụtn̄kpọ, ikọ emi International Herald Tribune etịn̄de aban̄a ekọn̄ oro osụk akade iso ke Balkans: “Otu mme anam ndụn̄ọde N̄ka Mbon Europe ẹmesịm ubiere nte ke [mbon ekọn̄] ẹma ẹdan̄ n̄kpọ nte iban ye n̄kaiferi Muslim 20,000 ke n̄kanubọk . . . nte ubak ndutịm edinam oyomonsia oro asan̄ade ke adiana ke adiana emi ẹdade ndinam mmọ ẹkop ndịk, ẹnana ukeme ẹnyụn̄ ẹbịn mmọ ẹsion̄o ke mme ufọkidụn̄ mmọ.”

Uwetn̄kpọ kiet ke magazine Time odomo ndinam idaha oro an̄wan̄a ete: “Ndusụk ini, n̄kparawa owo oro ẹn̄wanade ekọn̄ ẹkeme ndinam idan̄ n̄kanubọk man ẹnem ikpọ owo mmọ, ikpọ owoekọn̄ mmọ esịt, ẹnyụn̄ ẹnyene se ikpetiede nte unyịme itie ete ye eyen. Idan̄ n̄kanubọk edi uyarade edisịn idem ke afai afai edinam otu oro. Akparawa owo oro onyịmede ndinam mme enyene-ndịk n̄kpọ amabiat ubieresịt esie man ada ekekem ye mme uduak otu oro owo mînyeneke ndibiat. Owo esisọn̄ọ edidianakiet esie ebe ke ndinam akpakịp idiọkn̄kpọ.”

Edi ntak emi “mme uduak otu oro owo mînyeneke ndibiat” ọdiọkde akan ubieresịt mme andibuana? Nte owo kiet kiet, ekpere ndidi kpukpru owo ẹyom ndidu ke emem ye mbọhọidụn̄ esie. Ntre, ntak emi, mme owo esidan̄de mme owo ke n̄kanubọk, ẹtụhọrede, enyụn̄ ẹwotde kiet eken ke mme ini ekọn̄? Akpan ntak edi nte ke odudu mme demon esidu ke edinam.

Ndifiọk udeme oro mme demon ẹnyenede ọnọ usọbọ n̄ko ke se ndusụk owo ẹkotde “mfịna mme ekpep ukpepn̄kpọ ido ukpono.” Mfịna oro edi nte ẹkemede ndinam ekikere ita ẹmi ẹdu ke n̄kemuyo: (1) Abasi edi enyene odudu n̄kan; (2) Abasi edi ima onyụn̄ ọfọn; ye (3) mme enyene-ndịk n̄kpọ ẹsitịbe. Ndusụk owo ẹkere ke edi mmemmem n̄kpọ ndinam iba ke otu ekikere ẹmi ẹdu ke n̄kemuyo, edi nte ke mbita ikemeke ndidu ke n̄kemuyo tutu amama. Ikọ Abasi ke idemesie ọnọ ibọrọ, ndien ibọrọ oro abuana mme spirit oro enyịn mîkwe, mme isụn̄utom idiọkn̄kpọ.

Akpa Owo Nsọn̄ibuot

Bible asian nnyịn ete ke Abasi ke idemesie edi spirit. (John 4:24) Nte ini akade enye ama akabade edi Andibot ediwak miliọn edibotn̄kpọ eke spirit eken, kpa nditọ ẹdide angel. Ke n̄kukụt, asan̄autom Abasi oro Daniel ama okụt miliọn angel ke itie ikie. Kpukpru mme owo eke spirit oro Jehovah okobotde ẹma ẹfọn ẹnyụn̄ ẹdu ke n̄kemuyo ye uduak esie.​—⁠Daniel 7:10; Mme Hebrew 1:7.

Ke ukperedem, ke ini Abasi ‘okowụkde isọn̄,’ nditọ Abasi ẹdide angel mi ‘ẹma ẹkwọ uyo kiet’ ẹnyụn̄ ‘ẹsio n̄kpo.’ (Job 38:​4-⁠7) Edi kiet ke otu mmọ ama ọtọn̄ọ ndikọri udọn̄ edibọ utuakibuot oro odotde Andibot ndinyene nnọ idemesie. Ebede ke ndisọn̄ ibuot ye Abasi, angel emi ama anam idemesie satan (emi ọwọrọde “andibiọn̄ọ”) ye devil (emi ọwọrọde “ọdọk edidọk”).​—⁠Men Ezekiel 28:​13-⁠15 domo.

Ke adade urukikọt ke Eden nditịn̄ ikọ nnọ akpa nwan oro, Eve, Satan ama anam enye ọsọn̄ ibuot ye nnennen ẹwụhọ Abasi oro nte ẹkûdia akpan mfri eto kiet ke in̄wan̄. Ekem, ebe esie ama adiana ye enye. Ntre, akpa owo iba oro ẹma ẹdiana ye angel oro ke ndisọn̄ ibuot ye Jehovah.​—⁠Genesis 2:17; 3:1-⁠6.

Ke adan̄aemi ekemede nditie nte ke mme n̄kpọn̄tịbe ke Eden ekedi nnennen ukpepn̄kpọ kaban̄a nsụkibuot, Satan ama edemede akpan eneni iba aban̄ade ido uwem. Akpa, Satan ama afan̄a m̀mê itie edikara Jehovah ndikara mme edibotn̄kpọ esie ekedi ke edinen ido ye ke mfọnn̄kan ufọn mmọ. Ndusụk owo ẹkeme ndinam n̄kpọ ọfọn akan ke ndikara idemmọ. Udiana, Satan ama afan̄a m̀mê enyene-ifiọk edibotn̄kpọ ndomokiet ekeme ndisọn̄ọ nda nnam akpanikọ nnyụn̄ nsụk ibuot nnọ Abasi ke ini etiede nte ke nsụkibuot idaha ufọn n̄kpọ obụkidem idi.a

In̄wan̄în̄wan̄ ifiọk kaban̄a mme eneni oro ẹkedemerede ke Eden, ọkọrọ ye ifiọk aban̄ade mme edu Jehovah, an̄wam nnyịn ndinyene usọbọ nnọ “mfịna mme ekpep ukpepn̄kpọ ido ukpono,” oro edi ndinam edidu oro idiọkn̄kpọ odude ekekem ye mme edu Abasi edide odudu ye ima. Ke adan̄aemi edide akpanikọ nte ke Jehovah enyene akakan odudu onyụn̄ edi ata mfọnmma uwụtn̄kpọ ima, enye n̄ko enyene ifiọk onyụn̄ enen. Enye esida mme edu inan̄ ẹmi anam n̄kpọ ke ata eti usun̄ oro adade ukem ukem. Ntre, enye ikadaha odudu emi owo mîkemeke ndibiọn̄ọ ndisobo mbon nsọn̄ibuot ita oro ke ndondo oro. Oro ekpekenen edi ikpekenen̄ekede iwụt ifiọk ye ima. N̄ko-n̄ko, enye n̄kukụre ikefenke inyụn̄ ifre iban̄a, kpa edinam oro ndusụk owo ẹkemede ndikere ke okpokowụt edu ima. Ndikpakanam ntre ikpokowụtke ifiọk m̀mê ndinen.

Ama oyom ini man ẹbiere mme eneni oro Satan ekedemerede. Ayada ini ndiwụt m̀mê owo ẹyekeme ndikara idemmọ nte odotde ke ndidianade n̄kpọn̄ Abasi. Ebede ke ndiyak mbon nsọn̄ibuot ita oro ẹkaiso edu uwem, Jehovah n̄ko ama anam edi mmemmem ọnọ mme edibotn̄kpọ ndibuana ke ndiwụt nte ikọ Satan edide nsu ebe ke ndinam n̄kpọ Abasi ke edinam akpanikọ ke idak n̄kpọsọn̄ idaha.b

Jehovah ama etịn̄ in̄wan̄în̄wan̄ ọnọ Adam ye Eve nte ke edieke mmọ ẹdiade mfri oro ẹkekpande, ke mmọ ẹyekpa. Ndien mmọ ẹma ẹkpa, okposụkedi Satan ọkọwọn̄ọde ọnọ Eve nte ke enye idikpaha. Satan n̄ko odu ke idak ubiereikpe n̄kpa; kan̄a kemi enye ke akaiso ndibian̄a ubonowo. Ke akpanikọ, Bible ọdọhọ ete: “Ofụri ererimbot onyụn̄ esịne ke ubọk andidiọk.”​—⁠1 John 5:19; Genesis 2:16, 17; 3:4; 5:5.

Mme Angel Eken Ẹsọn̄ Ibuot

Ikebịghike ke mme n̄kpọntịbe oro ke Eden ẹma ẹkebe, mme angel eken ẹma ẹdiana ke ndisọn̄ ibuot ye itie edikara Jehovah. Bible ọdọhọ ete: “Edikem, ke owo ẹtọn̄ọde ndiwak ke iso isọn̄, nditọiban ẹnyụn̄ ẹmanade ẹnọ mmọ, ndien nditọiren Abasi ẹkụt nditọiban owo nte ẹyede, ndien mmọ ẹda iban kpukpru eke mmọ ẹmekde ẹdọ.” Ke ikọ efen, mme angel ẹmi “[ẹma ẹkpọn̄] ebiet idụn̄ idemmọ [ke heaven]” ẹnyụn̄ edi isọn̄, ẹmen idem owo ẹsịne, ẹnyụn̄ ẹkop inem idan̄ ye iban.​—⁠Genesis 6:​1, 2; Jude 6.

Mbụk emi akaiso ke Genesis 6:4: “Ata ikpọ owo ẹkedu ke isọn̄ ke ini oro; ndien ke nditọiren Abasi ẹma ẹketiene nditọiban owo n̄ko, mmọ ẹnyụn̄ ẹmande nditọ ẹnọ mmọ, mmọ ẹdi ata n̄kpọsọn̄ owo uko, emi ẹdude ke eyo oko, mbon etop.” Nditọ mbuaha iyịp ẹmi ẹkemanade ẹnọ iban emi, mme ete mmọ ẹnyụn̄ ẹdide angel ẹma ẹnen̄ede ẹkop odudu, “n̄kpọsọn̄ owo uko.” Mmọ ẹkedi iren afai, m̀mê Nephi·limʹ, ikọ Hebrew emi ọwọrọde “mmọ emi ẹnamde mbon efen ẹduọ.”

Edi se idotde nte ke ẹma ẹkụt mme mbụk n̄kpọntịbe ẹmi ke mme n̄ke ẹban̄ade ntatenyịn eset. Ke uwụtn̄kpọ, uto mbon Babylon emi ebịghide ke isua 4,000 etịn̄ aban̄a mme edinam oro okponde akan eke owo emi Gilgamesh anamde, kpa okopodudu, afai afai abasi emi “udọn̄ idan̄ esie [mîyakke] n̄kaiferi ndomokiet emi mîfiọkke erenowo odu ye owo ima esie.” Uwụtn̄kpọ efen, otode n̄ke mbon Greek edi Hercules (m̀mê Heracles) emi ọsọn̄de odudu akan owo. Amanade ọnọ Alcmene, emi edide owo, emi ete esie okonyụn̄ edide abasi Zeus, Hercules ama ọtọn̄ọ udịm udịm afai afai edinam ke ama okowot n̄wan ye nditọ esie ke ntak ọkpọsọn̄ iyatesịt. Okposụkedi ẹma ẹkesiak mmọn̄ ke mme utọ mbụk oro nte ẹtode ke emana kiet ẹsịm efen, mmọ ẹkem ye se Bible etịn̄de aban̄a Nephilim ye mme ọsọn̄ibuot ete mmọ ẹdide mme angel.

Ke ntak odudu ndiọi angel ẹmi ye mme okopodudu nditọ mmọ, isọn̄ ama enen̄ede ọyọhọ ye afai tutu Jehovah ebiere ndisobo ererimbot ke akwa mmọn̄ ukwọ. Mme Nephilim ẹma ẹkpan̄a ọkọrọ ye kpukpru mme owo eken oro mîkabakke Abasi; edinen owo oro Noah ye ubon esie ekedi n̄kukụre mme owo oro ẹkebọhọde.​—⁠Genesis 6:11; 7:23.

Nte ededi, ndiọi angel oro ikakpan̄ake. Utu ke oro, mmọ ẹma ẹfọrọde idem eke owo mmọ ẹdụọn̄ọ ẹnyụn̄ ẹfiak ẹnyọn̄ obio mme spirit. Ke ntak nsọn̄ibuot mmọ, owo ikayakke mmọ ẹfiak ẹdụk ubon Abasi eke ndinen angel; m̀mê ndikayak mmọ ẹfiak ẹmen idem eke owo nsịne nte mmọ ẹkenamde ke eyo Noah. Edi, mmọ ẹma ẹkaiso ndisịn odudu nsobo ke mme mbubehe ubonowo, ke idak odudu “ọbọn̄ mme demon,” Satan kpa Devil.​—⁠Matthew 9:34; 2 Peter 2:4; Jude 6.

Mme Asua Ubonowo

Satan ye mme demon ẹsitie afai afai ye ibak ibak kpukpru ini. Satan, ebede ke nsio nsio usụn̄, ama ada mme ufene Job onyụn̄ owot ata ekese mme asan̄autom esie. Ekem, enye ama owot nditọ Job duop ebe ke ndikanam “akamba oyobio” owụri ufọk oro mmọ ẹkedude ke esịt. Ke oro ebede, Satan ama ada “idiọk oyo otịm Job, ọtọn̄ọde ke ikpatukot esie, tutu osịm ke etịn̄ibuot esie.”​—⁠Job 1:7-⁠19; 2:3, 7.

Mme demon ẹsiwụt ukem idiọk edu emi. Ke eyo Jesus, mmọ ẹma ẹsinam mme owo ẹkabade imụm ye nnan. Mmọ ẹma ẹnam eren kiet ekpen̄e idem ke itiat. Mmọ ẹma ẹsio eyeneren kiet ẹduọk ke isọn̄ ẹnyụn̄ “ẹsin̄ede enye ọkpọsọn̄.”​—⁠Luke 9:42; Matthew 9:32, 33; 12:22; Mark 5:5.

Mme ntọt ẹtode ofụri ererimbot ẹwụt nte ke Satan ye mme demon ke ẹsụk ẹtie ubi ubi nte ekedide ke akpa. Mmọ ẹsitọ ndusụk owo udọn̄ọ. Mmọ ẹsifịna mmọ eken ebe ke ndinam mmọ ẹkûkeme ndide idap m̀mê ebe ke ndinọ mmọ mme enyene-ndịk ndap m̀mê ndisabade mmọ ke n̄kan̄ idan̄. Ke adan̄aemi mmọ ẹnamde mmọ eken ẹdọn̄ọ idat, ẹwot owo, m̀mê ẹwot idemmọ.

Adan̄a Didie ke Ẹdiyọ Mmọ?

Owo idiyọhọ Satan ye mme demon esie ke nsinsi. Ye eti ntak Jehovah ayak mmọ ẹdu tutu osịm usen nnyịn emi, edi idahaemi ini mmọ edi ibio. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ emana emi, ẹma ẹnam akpan usio-ukot ndinịm adan̄a ke ebiet oro mmọ ẹnamde utom ẹketre. N̄wed Ediyarade anam an̄wan̄a ete: “Ekọn̄ otịbe ke heaven; Michael [Jesus Christ oro ẹnamde eset] ye mme angel esie ẹn̄wana ekọn̄ ye dragon [Satan]; dragon ye mme angel esie ẹnyụn̄ ẹn̄wana ekọn̄, edi mmọ ikanke. Ufan̄ inyụn̄ idụhe aba inọ mmọ ke heaven. Ndien ẹsio akwa dragon ẹduọk ke isọn̄, kpa akani urụkikọt oro ẹkotde enye ete, andidori ikọt Abasi ikọ ye Satan, andibian̄a ofụri ererimbot; ẹsio enye ẹduọk ke isọn̄, ẹnyụn̄ ẹsion̄o mme angel esie ẹduọn̄ọ ye enye.”​—⁠Ediyarade 12:​7-⁠9.

Nso ikedi utịp? Mbụk oro akaiso ete: “Ntre ẹdara, O mme heaven, ye mbufo emi ẹdụn̄ọde ke esịt.” Ndinen angel ẹkeme ndidat esịt koro Satan ye mme demon esie mîdụhe aba ke heaven. Edi nso kaban̄a mme owo ke isọn̄? Bible ọdọhọ ete: “Mbọm isọn̄ ye inyan̄, koro andidori ikọt Abasi ikọ ama osụhọde etiene mbufo; enye asan̄a ye akwa ifụtesịt, sia enye ọdiọn̄ọde ete ini imọ edi ibio.”​—⁠Ediyarade 12:12.

Ke iyatesịt mmọ Satan ye mme andin̄wam enye ẹduak ndinam ekese afanikọn̄ nte mmọ ẹkekeme mbemiso utịt mmọ oro ama ekekpere mi edisịm. Ke emana emi ẹma ẹn̄wana mme ekọn̄ ererimbot iba ye se ibede n̄kpri ekọn̄ 150 ọtọn̄ọde ke utịt ekọn̄ ererimbot ọyọhọ iba. Nnyịn imenyene mme ikọ oro ẹwụtde afai eke eyo emi ke usem nnyịn: “edida n̄kpri unam udọn̄ọ nte n̄kpọekọn̄,” “Akwa Nsobo,” “an̄wa uwotowo,” “itienna idan̄ n̄kanubọk,” “mme owotowo ke adiana ke adiana,” ye “uduọk bọmb.” Mbụk n̄kpọntịbe ọyọhọ ye mme mbụk n̄kpọsọn̄ ibọk, uwotowo, editop bọmb, mbonudọn̄ọ mbeibuot ndita obụk owo, akpakịp uwotowo, akan̄, ye ndutụhọ.

Eti mbụk edi nte ke mme n̄kpọ ẹmi edi ke ibio ini. Ke n̄kpet n̄kpet ini iso, Abasi eyefiak anam n̄kpọ ye Satan ye mme demon esie. Ke ndinam n̄kukụt kiet otode Abasi an̄wan̄a, apostle John ọkọdọhọ ete: “Ekem n̄kụt angel otode ke heaven osụhọde, akama ukpọhọde editụn̄ọ ukpe ye akwa n̄kpọkọbi ke ubọk. Enye onyụn̄ omụm dragon, akani urụkikọt, emi edide Andidori ikọt Abasi ikọ ye Satan, onyụn̄ ọkọbi enye ke tọsịn isua, onyụn̄ otop enye esịn ke editụn̄ọ ukpe, onyụn̄ ọkọbi ukpe, onyụn esịri abaha enye, onịm ufịkn̄kpọ ke esịt, man okûbian̄a aba mme idụt tutu tọsịn isua ebe.”​—⁠Ediyarade 20:​1-⁠3.

Ke oro ebede, “enyene ndikpọhọde” Devil ye mme demon esie “nyak ke ekpri ibio ini,” ndien ekem ẹyesobo mmọ ke nsinsi. (Ediyarade 20:​3, 10) Nso utịbe utịbe ini ke oro edidi ntem! Ye Satan ye mme demon esie ebede efep ke nsinsi, Jehovah eyedi “kpukpru n̄kpọ.” Ndien “ediwak emem eyenyụn̄ enem” kpukpru owo esịt ke akpanikọ.​—⁠1 Corinth 15:28; Psalm 37:11.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 7]

Nte owo ikpọn̄ edi ntak mme utọ n̄kpọ oro, mîdịghe nte ubi ubi, odudu oro enyịn mîkwe ẹtiene enyene nduduọhọ?

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Mme obube aran ẹsakde ikan̄ ke Kuwait, 1991: Chamussy/Sipa Press

[Ndise ke page 7]

Nso utịbe utịbe ini ke edidi ntem ke ini mme demon mîdidụhe aba ndifịna ubonowo!