“Nọ Inua Udia, Kûnọ Ikpat”
Ndidụn̄ọde Mme Ido Ubụkowo ke Africa
“MMỌ isibụkke mme akpan̄kpa mmọ!” Emi edi ikọ oro ẹsiwakde nditịn̄ mban̄a Mme Ntiense Jehovah ke Edem Usoputịn Africa. Edi, ẹfiọk ntatara ntatara nte ke Mme Ntiense Jehovah, ke akpanikọ, ẹsibụk mme akpan̄kpa mmọ.
Ntak emi mme owo ẹsidọhọde ke Mme Ntiense Jehovah isibụkke mme akpan̄kpa mmọ? Mmọ ẹtịn̄ ntre koro Mme Ntiense mîsinịmke ediwak ọwọrọetop ido ubụkowo eke n̄kann̄kụk.
Mme Ido Ubụkowo
Aliu odụn̄ ke ekpri obio-in̄wan̄ kiet ke Ufọt Ufọt Nigeria. Ke ini eka esie akakpade, enye ama asian mme iman esie aban̄a n̄kpa esie ndien ekem anam ndutịm man ẹnọ utịn̄ikọ ọkọn̄ọde ke N̄wed Abasi ke ufọk eka esie. Ebiowo ke esop Mme Ntiense Jehovah eke n̄kann̄kụk oro ama ọnọ utịn̄ikọ oro okowụkde ntịn̄enyịn ke idaha mme akpan̄kpa ye ọnọ-ndọn̄esịt idotenyịn ediset ke n̄kpa emi ẹtịn̄de ẹban̄a ke Bible. Ke utịn̄ikọ oro ama okokụre, ẹma ẹbụk eka Aliu.
Mme iman ẹma ẹyat esịt etieti. Ye mmọ ubụkowo ikemke ke owo mînamke ukpeme okpo, emi ẹsiwakde ndinịm ke okoneyo oro etienede ke owo ama akakpa. Ke obio Aliu ukpeme okpo edi ini usọrọ, idịghe ini ntuan̄a. Ẹsiyet okpo oro mmọn̄, esịne enye afia ọfọn̄, ẹnyụn̄ ẹnyanade ẹnịm ke bed. Ubon akpan̄kpa oro ẹyedọn̄ ẹkeda mbon mbre ikwọ ẹdi, ẹdep mme katọn beer ye mme aban̄ mmịn Efịk, ẹnyụn̄ ẹnam ẹwa enan̄ m̀mê ebot kiet. Ekem mme iman ye mme ufan ẹyedisịm man ẹkwọ ikwọ, ẹnek unek, ẹdia udia, ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄ n̄kpọ tutu eyo esiere.
Ke mme ini usọrọ ẹmi, ẹsidori udia ke ukot akpan̄kpa oro. Ẹyefat ubak idet, ẹkpok mbara ubọk, ye eke ukot akpan̄kpa oro ẹnịm ẹnọ “ubụkokpo ọyọhọ ikaba.” Emi esida itie ediwak usen, ediwak urua, m̀mê idem ediwak isua ke ukperedem.
Ke edem usen ukpeme okpo oro, ẹyebụk okpo oro, okposụkedi usọrọ n̄kpa oro akade iso ke urua kiet m̀mê ebịghide akan oro. Ekem, ubụkokpo ọyọhọ ikaba eyeda itie. Ẹyebọp idet, mbara ubọk, ye mbara ukot oro ke afia ọfọn̄, emi ẹbọpde ẹdian ke ubak obukpọk emi ọniọn̄de ke mita 1.5 osịm 1.8. Ke ini ẹsụk ẹkwọde ikwọ ẹnyụn̄ ẹnekde unek ẹsan̄a ke udịm, ẹyemen ubak obukpọk oro ẹka itie udi ẹnyụn̄ ẹkebụk ẹdiana owo emi enye adade aban̄a. Inikiet efen, ẹyesịn ikwọ ọsọn̄ uyo, ẹn̄wọn̄ mmịn, ẹnyụn̄ ẹdia ekese udia. Ke nditre edinam ubụkokpo emi, ẹyetop inua ikan̄ kiet ke enyọn̄.
Sia Aliu mîkayakke ẹnam baba n̄kpọ ẹmi kiet, ẹma ẹdori enye ikọ nte ke iwụtke ukpono inọ akpan̄kpa m̀mê mme ido eset oro ẹnamde ndikpono mmọ. Edi ntak emi Aliu, emi edide Ntiense Jehovah, ekesịnde nditiene ido eset-e? Koro ubieresịt esie mîkayakke enye onyịme mme ekikere ido ukpono oro mme ido eset ẹmi ẹkọn̄ọde.
Mme Ido Eset Ẹmi Mbon Africa Ẹnịmde ke Akpanikọ
Ke ofụri Africa, mme owo ẹnịm ke akpanikọ nte ke kpukpru owo ẹto ererimbot mme spirit ye nte ke mmọ ẹyefiak ẹnyọn̄ do. Mbon Yoruba ke Nigeria ẹdọhọ ẹte: “Ererimbot edi urua, ke adan̄aemi heaven edide ebietidụn̄.” Ndien mbon Igbo ẹdọhọ ẹte: “Kpukpru owo ẹmi ẹdide ererimbot emi ẹyefiak ẹnyọn̄, inamke n̄kpọ m̀mê enye ebịghi adan̄a didie ke ererimbot.”
Kere ban̄a mme ido edinam emi ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹban̄a. Uduak edinam ukpeme okpo edi man ẹsio spirit akpan̄kpa unyọn̄ nte ọfọnde. Ẹda afia ọfọn̄ nte edisịnen̄kpọ oro odotde ọnọ mbon ẹmi ẹdude ke obio mme spirit. Edidori udia ke ukot enyene ebuana ye ekikere oro nte ke okpo owo esidia udia ke ukot ndien ana ẹnọ enye udia man edikop biọn̄ ke usụn̄ isan̄ uka obio mme eteete.
Akan oro, mme owo ke ofụri ofụri ẹnịm ẹte ke ini spirit ọwọrọde ọkpọn̄ ikpọkidem, ke enye ẹsiyo ke ọtọ mme oduuwem isinyụn̄ ifiakke itiene mme eteete tutu ẹsio enye unyọn̄ ke akpatre ebe ke ubụkokpo ọyọhọ ikaba. Ke owo mînamke ubụkokpo ọyọhọ ikaba, mme owo ẹsikop ndịk nte ke spirit oro eyeyat esịt onyụn̄ ada udọn̄ọ m̀mê n̄kpa ọnọmọ mme oduuwem. Ẹtop ikan̄ man “ẹsio spirit oro unyọn̄” uka heaven.
Okposụkedi mme ido ubụkowo okpụhọrede akamba akamba to ke ebiet sịm ebiet ke Africa, akpan ekikere esiwak ndidi nte ke spirit esikaiso odu uwem ke ikpọkidem ama akakpa. Akpan uduak kaban̄a mme edinam ẹmi edi man ẹn̄wam spirit ndiyere “ikot unyọn̄ heaven.”
Ukpepn̄kpọ ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi eke Christendom ye ido edikpono “ndisana owo” esie ẹdi se isịnde udọn̄ inọ mme edinam ye edinịm ke akpanikọ ẹmi. Uwụtn̄kpọ kiet edi utịn̄ikọ ọkwọrọikọ nnọ mbonekọn̄ ke Swaziland, emi ọkọdọhọde ete ke Jesus ikedịghe ndibiat mme edinịm ke akpanikọ eke eset, edi man anam mmọ ẹsu m̀mê ọsọn̄ọ mmọ. Sia edide mme ọkwọrọ ederi ẹsiwak ndida usụn̄ ke mme edinam ubụkokpo, ediwak owo ẹkere ẹte ke Bible ọsọn̄ọ mme edinịm ke akpanikọ eke eset ye mme ido edinam oro ẹsisan̄ade ye mmọ.
Se Bible Etịn̄de
Nte Bible ọsọn̄ọ mme edinịm ke akpanikọ ẹmi? Kaban̄a idaha mme akpan̄kpa, Ecclesiastes 3:20 ọdọhọ ete: “Kpukpru [mme owo ye mme unam] ẹka ọtọkiet: kpukpru ẹto ke ntan: kpukpru ẹyenyụn̄ ẹfiak ke ntan.” N̄wed Abasi akaiso etịn̄ ete: “Mme oduuwem [ẹfiọk] ẹte ke mmimọ inyene ndikpa: edi amaedi mme akpan̄kpa, mmọ ifiọkke baba n̄kpọ kiet . . . Ima mmọ, ye usua mmọ, ye ufụp mmọ ẹmetak ẹma . . . Baba edinam, baba uduak, baba ifiọk, baba mbufiọk [idụhe] ke obio ekpo [udi] emi afo akade do.”—Ecclesiastes 9:5, 6, 10.
Mmọemi ye mme itien̄wed Abasi eken ẹnam an̄wan̄a nte ke mme akpan̄kpa ikemeke ndikụt nnyịn m̀mê ndikop se nnyịn itịn̄de m̀mê ndin̄wam nnyịn m̀mê ndinọ nnyịn unan. Nte emi idụhe ke n̄kemuyo ye se afo esikụtde? Ekeme ndidi afo ọmọfiọk aban̄a owo inyene oro ekenyenede uten̄e emi akakpade, edi emi ubon esie ke oro ebede ẹbọde ufen kpa ye oro mmọ ẹma ẹkenam kpukpru n̄kpọ nte ekemde ye ido usọrọ ubụkowo ọyọhọ ọyọhọ. Edieke owo oro odude uwem ke obio mme spirit, ntak emi enye mîn̄wamke ubon esie? Enye ikemeke ndinam ntre koro se Bible etịn̄de edi akpanikọ—ke akpanikọ mme akpan̄kpa inyeneke uwem, ẹdi “okpo,” ndien ke ntre ikemeke ndin̄wam baba owo kiet.—Isaiah 26:14.
Jesus Christ, kpa Eyen Abasi, ama ọfiọk ete ke emi edi akpanikọ. Kere ban̄a se ikotịbede ke Lazarus ama akakpa. Bible ọdọhọ ete: “Enye [Jesus] ete [mme mbet esie], Lazarus, ufan nnyịn, ke ede; edi m̀mọ̀n̄ n̄ka man ndemede enye ke idap. Mbet Esie ẹte Enye, Ọbọn̄, edieke enye edede idap, eyekụt nsọn̄idem. Edi Jesus etịn̄ aban̄a n̄kpa.”—John 11:11-13.
Fiọk ete ke Jesus ekemen n̄kpa odomo ye idap, ndiduọk odudu. Ke ini enye okosịmde Bethany, enye ama ọdọn̄ nditọeka Lazarus iban, Mary ye Martha, esịt. Ke ntak mbọm, Jesus ama atua eyet. Edi, enye ke baba usụn̄ kiet iketịn̄ke m̀mê ndikanam n̄kpọ ndomokiet oro ọkọnọde ekikere nte ke Lazarus ama enyene spirit oro okosụk odude uwem okonyụn̄ oyomde un̄wam man okosịm obio mme eteete. Utu ke oro, Jesus ama anam se enye ọkọdọhọde nte idinamde. Enye ama edemede Lazarus ke idap n̄kpa ebe ke ndinam enye eset. Emi ama ọnọ uyarade nte ke Abasi eyeda Jesus ke akpatre ndinam kpukpru mbon oro ẹdude ke udi, ẹset.—John 11:17-44; 5:28, 29.
Ntak Ẹwọrọde Ẹda San̄asan̄a-a?
Nte enyene se ikwan̄ade nditiene mbuana ke mme ido ubụkowo oro ẹkọn̄ọde ke mme edinịm ke akpanikọ oro mîkemke ye N̄wed Abasi? Aliu ye ediwak miliọn Mme Ntiense Jehovah eken ẹnịm ke akpanikọ nte ke akwan̄a. Mmọ ẹfiọk ẹte ke edidi se ikwan̄ade—idem edu mbubịk—mmọ ndinọ edinam ekededi oro ọkọn̄ọde in̄wan̄în̄wan̄ ke nsunsu ye abian̄a abian̄a ukpepn̄kpọ, ibetedem. Mmọ iyomke nditie nte mme scribe ye mme Pharisee, ẹmi Jesus okobiomde ikpe ke ntak mbubịk ido ukpono.—Matthew 23:1-36.
Apostle Paul ama odụri Timothy nsan̄autom esie utọn̄ ete: “Spirit enen̄ede ọdọhọ ete, ke ukperedem ini owo ẹyefiak edem ẹkpọn̄ mbuọtidem, ẹnyụn̄ ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ mme spirit abian̄a ye ukpepn̄kpọ mme demon, ẹmi mbon nsu, eke esịt mmọ odorode ufiọn, ẹdade mbubịk ẹkpep.” (1 Timothy 4:1, 2) Nte ukpepn̄kpọ oro nte ke mme owo ẹmi ẹkpan̄ade ke ẹdu uwem ke ererimbot mme spirit edi ukpepn̄kpọ mme demon?
Ih, enye edi. Satan kpa Devil, “ete nsu,” ọkọdọhọ Eve ete ke enye idikpaha, owụtde ete ke enye eyekaiso ndidu uwem ke obụkidem. (John 8:44; Genesis 3:3, 4) Oro ikedịghe ukem n̄kpọ ye ndidọhọ ke ukpọn̄ emi mîkemeke ndikpa esikaiso odu uwem ke obụkidem ama akakpa. Nte ededi, Satan ye mme demon esie ke ẹdomo ndiwọn̄ọde mme owo n̄kpọn̄ akpanikọ eke Ikọ Abasi ebe ke ndisịn udọn̄ nnọ ekikere oro nte ke owo esikaiso ndidu uwem ke ama akakpa. Mme Ntiense Jehovah itieneke inyene ebuana ke mme ekikere ye mme edinam oro ẹnọde nsu Satan ibetedem, koro mmọ ẹnịmde se Abasi etịn̄de ke Bible.—2 Corinth 6:14-18.
Ke ndifep mme edinam ubụkowo oro mîkemke ye N̄wed Abasi, mme asan̄autom Jehovah ẹkụt usua ẹto ndusụk mbon oro mînyeneke ukem ekikere mmọ. Ẹma ẹtre ndiyak ndusụk Mme Ntiense ẹtiene ẹnyene udeme ke mme n̄kpọ akpa. Mbonubon ẹsisịn ndusụk mmọ. Nte ededi, nte mme ata Christian, mmọ ẹdiọn̄ọ ẹte ke mmimọ ndisụk ibuot nnọ Abasi ke edinam akpanikọ eyenam ererimbot asua mmimọ. Ukem nte mme anam akpanikọ apostle Jesus Christ, mmọ ẹmebiere “ndikop uyo Abasi n̄kan uyo owo.”—Utom 5:29; John 17:14.
Ke adan̄aemi ẹnyenede mbonima mmọ oro ẹdede ke n̄kpa ke ekikere, mme ata Christian ẹsidomo ndiwụt ima nnọ mbon oro ẹdude ke uwem. Ke uwụtn̄kpọ, Aliu ama emen eka esie ọnyọn̄ ufọk esie ke ete esie ama akakpa onyụn̄ ọnọ enye udia onyụn̄ ese enye enyịn ke ofụri ini uwem esie. Ke ini mbon en̄wen ẹtịn̄de nte ke Aliu ikamaha eka esie koro enye mîkobụkke enye nte ekemde ye ọsọ ido edinam, enye ama eti mmọ aban̄a ikọ emi mbon mmọ ẹsiwakde nditịn̄ ete: “Nọ inua mi udia mbemiso afo edinọ ikpat mi udia.” Ndinọ inua udia, m̀mê ndise mban̄a owo ke adan̄aemi osụk odude ke uwem, edi ata akpan n̄kpọ akan ndinọ ikpat udia, kpa edinam oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹban̄a oro enyenede ebuana ye ukpeme okpo ke owo ama akakpa. Ke akpanikọ, ndinọ ikpat udia inyeneke ufọn ndomokiet inọ akpan̄kpa.
Aliu ama obụp mbon oro ẹkesụkde enye uyo ete, ‘Ewe ke mbufo ẹkpema ẹkan—ubon mbufo ndise mban̄a mbufo ke ini usọn̄ m̀mê mmọ ndinịm akamba usọrọ ke ini ẹkpade?’ Ediwak owo ẹmek edise mban̄a mmọ ke ini ẹsụk ẹdude ke uwem. Mmọ n̄ko ẹsidara ndifiọk nte ke edieke mmọ ẹkpade, ke ẹyenọ uku uku utịn̄ikọ oro ọkọn̄ọde ke Bible ke edinam ubụkokpo mmimọ ẹnyụn̄ ẹbụk mmọ ke usụn̄ oro eyede.
Oro edi se Mme Ntiense Jehovah ẹsidomode ndinam nnọ mbonima mmọ. Mmọ ẹsinọ inua udia, idịghe ikpat.