Nso Idi Idaha Mme Akpan̄kpa?
NDỊK ẹnyenede ẹban̄a mme akpan̄kpa ọkọn̄ọ ke ekikere kiet—nte ke owo oro akpade enyene ukpọn̄ m̀mê spirit oro osụk odude uwem ke n̄kpa ebede. Edieke Bible ekpepde in̄wan̄în̄wan̄ ete ke ekikere emi edi nsu, do mbụme oro m̀mê mme akpan̄kpa ẹkeme ndinọ owo unan enyene akpatre ibọrọ. Ntre, ndien, nso ke Bible etịn̄?
Kaban̄a idaha mme akpan̄kpa, Ikọ Abasi ọdọhọ ete: “Mme oduuwem [ẹfiọk] ẹte ke mmimọ inyene ndikpa: edi amaedi mme akpan̄kpa, mmọ ifiọkke baba n̄kpọ kiet: mmọ inyụn̄ inyeneke aba n̄kpọ eyenutom: koro owo mîtịghi aba enyịn̄ mmọ. Ndien n̄ko ima mmọ, ye usua mmọ, ye ufụp mmọ ẹmetak ẹma; mmọ idinyụn̄ inyeneke aba udeme ke nsinsi ke n̄kpọ baba kiet eke ẹnamde ke idak utịn.”—Ecclesiastes 9:5, 6.
Ye oro ke ekikere, nte mme akpan̄kpa ẹkeme ndin̄wam fi m̀mê ndinọ fi unan? N̄wed Abasi ọdọhọ ete, baba. Mme akpan̄kpa ifiọkke n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹdu ke ndobo. Mmọ ikemeke ndinyene nneme ye mme oduuwem m̀mê ndiwụt ntụk ekededi—ima m̀mê usua—m̀mê ndinam n̄kpọ ekededi. Inaha afo okop ndịk ndomokiet aban̄a mmọ.
Ndusụk owo ẹkeme ndidọhọ ẹte, ‘Ọfọn, ih, oro ekeme ndidi akpanikọ edieke afo etịn̄de aban̄a n̄kpa ikpọkidem. Edi n̄kpa ikpọkidem idịghe utịt uwem; enye n̄kukụre anam spirit ọwọrọ ke idem. Spirit oro ekeme ndin̄wam mîdịghe ọnọ mme oduuwem unan.’ Ediwak miliọn owo ke ofụri isọn̄ ẹkere ntre.
Ke uwụtn̄kpọ, ke Madagascar ẹda uwem nte ikpîkpu edikpụhọ uduot, ntre ẹse edinam ubụkowo ye edibụhọde okpo owo ke ata akpan n̄kpọ ẹkan udianndọ. Ẹkere ke owo oro okoto mme eteete esie edi onyụn̄ afiak ebịne mmọ ke n̄kpa. Ntem, ẹda eto ye ntan, mme n̄kpọ ẹmi ẹdibiarade nte ini akade, ẹbọp ufọk mme oduuwem, ke adan̄aemi mme udi, “ufọk” mme akpan̄kpa, ẹsiwakde ndisọn̄ idem ẹnyụn̄ ẹdu ẹbịghi ẹkan. Ke edinam ubụhọde okpo, ubon ye mme ufan ẹsikere ẹte ke mmimọ iyebọ edidiọn̄, iban ẹnyụn̄ ẹnịm ke akpanikọ ẹte ke edieke mmimọ itụkde ọkpọ iman oro akakpade, mmimọ iyeyomo. Edi, nso ke Ikọ Abasi afiak etịn̄?
Owo Ikaduakke N̄kpa Inọ Ubonowo
Edi inem n̄kpọ ndifiọk nte ke Jehovah Abasi okobot owo man odu uwem, ndien enye eketịn̄ aban̄a n̄kpa n̄kukụre nte utịp ntụtutọn̄. (Genesis 2:17) Ke edide n̄kpọ mbọm, akpa eren ye n̄wan ẹma ẹnam idiọkn̄kpọ, ndien nte utịp, idiọkn̄kpọ ama ebe osịm kpukpru ubonowo nte n̄kpọ akpa oro asan̄ade ye n̄kpa. (Rome 5:12) Ntre afo emekeme ndidọhọ ẹte ke n̄kpa edi ata idem n̄kpọ ke uwem toto nte akpa owo iba oro ẹketụt utọn̄, ih, ata idem n̄kpọ ke uwem oro akamade ubiak. Ẹkebot nnyịn man idu uwem, emi ke ubak ubak anamde an̄wan̄a ntak emi otịmde ọsọn̄ ediwak miliọn owo ndinyịme n̄kpa nte edide utịt.
Nte ekemde ye mbụk Bible, Satan ama odomo ndibian̄a akpa owo iba oro ke se iban̄ade n̄kpa ebe ke ndiketịn̄ se idide isio ye item Abasi oro nte ke ntụtutọn̄ eyeda n̄kpa edi. (Genesis 3:4) Nte ededi, nte ini ekebede, ama akabade ana ata in̄wan̄în̄wan̄ nte ke mme owo ẹkpan̄a kpasụk nte Abasi ọkọdọhọde ke mmọ ẹyekpan̄a. Ntem, ke ediwak isua ikie ẹmi ẹbede Satan ama ọwọrọ edi ye nsu efen—nte ke mbak idem owo edide spirit esibọhọ odu uwem ke ikpọkidem akpade. Utọ abian̄a oro odot ye Satan kpa Devil, emi Jesus eketịn̄de aban̄a nte “ete nsu.” (John 8:44) Ke edide isio, se Abasi anamde aban̄a n̄kpa edi un̄wọn̄ọ oro ọnọde nsịnudọn̄.
Nso Un̄wọn̄ọ?
Edi un̄wọn̄ọ ediset ke n̄kpa ọnọ ediwak owo. Ikọ Greek oro ẹkabarede “ediset ke n̄kpa” edi a·naʹsta·sis. Enye ke ataata usụn̄ ọwọrọ “edifiak ndaha nda,” ndien enye etịn̄ aban̄a ediset ke n̄kpa. Ih, owo osụhọrede ana ke n̄kpa, edi Abasi ebe ke odudu esie ekeme ndinam owo oro afiak adaha ada. Owo ọduọk uwem, edi Abasi ekeme ndifiak nnọ enye uwem. Jesus Christ, Eyen Abasi, ọkọdọhọ ete “ini ke edi eke kpukpru mme andidu ke udi ẹdikopde Enye uyo ẹwọn̄ọ ẹdi.” (John 5:28, 29) Apostle Paul ama etịn̄ ‘idotenyịn esie ke Abasi nte ke nti owo ye mme idiọkowo ẹyeset ke n̄kpa.’ (Utom 24:15) Job, anam-akpanikọ asan̄autom Abasi emi okodude mbemiso eyo Christian, ama etịn̄ idotenyịn esie ke ediset ke n̄kpa n̄ko ete: “Ke owo akpade, nte enye ediset? nyebet ke ofụri ini utom mi, tutu edikpụhọde itie mi edi. Afo okpokot, ndien ami n̄kpeyere fi.”—Job 14:14, 15.
Nte in̄wan̄în̄wan̄ un̄wọn̄ọ ediset ke n̄kpa iwụtke ekikere oro nte ke mme akpan̄kpa ẹdu uwem ke uduot eke spirit nte edide abian̄a? Ke ekpedide mme akpan̄kpa ẹdu uwem ẹnyụn̄ ẹdara uwem ke heaven m̀mê ke ndusụk ererimbot mme spirit, nso ikpedi uduak ediset ke n̄kpa? Nte mmọ ikpọkọbọhọ-bọ utịp m̀mê akan̄a mmọ? Edikpep Ikọ Abasi ayarade ete ke mme akpan̄kpa ẹnen̄ede ẹkpa, ifiọkke n̄kpọ, ẹde idap tutu akwa edidemede ke ediset ke n̄kpa ke obufa ererimbot—paradise—emi ima ima Ete nnyịn, Jehovah, ọn̄wọn̄ọde. Edi edieke n̄kpa mîwọrọke edibahade ikpọkidem ye spirit ndien edieke spirit mîkaha iso idu uwem, nso kaban̄a mme idaha oro ẹsitiede nte ẹnyene nneme ẹto ererimbot mme spirit?
Nneme Ẹtode Obio Mme Spirit
Ẹtọt ẹban̄a ata ediwak idaha oro ẹdọhọde nte ẹbọde etop ẹto obio mme spirit. Nso inen̄ede idi ntọn̄ọ mmọ? Bible odụri nnyịn utọn̄ ete ke “Satan ke idemesie esikpụhọ idem nte angel un̄wana. Ke ntre edi mmemmem n̄kpọ ọnọ mme isụn̄utom esie ndikpụhọ idem nte mme isụn̄utom eti ido.” (2 Corinth 11:14, 15, The New English Bible) Ih, man ẹbian̄a ẹnyụn̄ ẹtụn mme owo usụn̄ ata mmemmem mmemmem, mme demon (mme ọsọn̄ibuot angel) ẹmenyene nneme ye mme oduuwem, ndusụk ini ẹnamde n̄kpọ abian̄a abian̄a nte inọ un̄wam.
Apostle Paul ọnọ n̄kaiso ntọt aban̄a ubịnikọt abian̄a emi ete: “Owo ẹyefiak edem ẹkpọn̄ mbuọtidem, ẹnyụn̄ ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ mme spirit abian̄a ye ukpepn̄kpọ mme demon.” (1 Timothy 4:1) Ntre nneme ekededi oro ẹbuande ye mme akpan̄kpa ekeme ndinen̄ede nto mme demon ẹmi ẹkpụhọde idem nte “isụn̄utom eti ido” ẹnyụn̄ ẹsịnde udọn̄ ẹnọ nsu ido ukpono, ẹnamde mme owo ẹdụk ufụn ẹnọ mme nsunsu ekikere ẹmi ẹwọn̄ọrede mmọ ẹkpọn̄ akpanikọ Ikọ Abasi.
Ke ọsọn̄ọde nte ke mme akpan̄kpa ikemeke nditịn̄ ikọ, ndinam n̄kpọ, m̀mê ndikop ntụk ekededi, Psalm 146:3, 4 ọdọhọ ete: “Mbufo ẹkûbuọt idem ye mbọn̄, ẹkûbuọt ye eyen owo, emi edinyan̄a mîdụhe enye ke idem. [Spirit] ọwọrọ enye ke idem, enye afiak ke ntan esie; ke kpasụk usen oro mme uduak esie ẹtak.” Ewe spirit “ọwọrọ enye ke idem”? Edi odudu uwem oro edikot ibifịk omụmde akama. Ke ntre, ke ini akpan̄kpa etrede ndikot ibifịk, mme ifiọk ukop ntụk esie inamke utom aba. Enye odụk idaha unana edifiọk baba n̄kpọ kiet. Ntre enye ikemeke ndinyene odudu ke idem mme oduuwem.
Ntak edi oro Bible emende n̄kpa owo odomo ye eke unam, ọdọhọde ete ke mbiba ẹdụk idaha unana edifiọk n̄kpọ ke n̄kpa ẹnyụn̄ ẹfiak ke ntan emi ẹkedade ẹnam mmọ. Ecclesiastes 3:19, 20 ọdọhọ ete: “Amaedi se inọmọde nditọ owo, oro ọnọmọ mme unam: n̄kọm n̄kpọ kiet ọnọmọ mmọ; nte enyeemi akpade, kpa ntre ke eken akpa; kpukpru mmọ ẹnyene kpasụk ibifịk kiet; akakan eke owo akande unam inyụn̄ idụhe, koro kpukpru ẹdide ikpîkpu. Kpukpru ẹka ọtọkiet: kpukpru ẹto ke ntan: kpukpru ẹyenyụn̄ ẹfiak ke ntan.”
Ke ọfiọkde ke mme demon ẹsidomo ndibian̄a mme owo nnam ẹkere ke mmimọ imekeme ndinyene nneme ye mme akpan̄kpa nnyụn̄ ndi se mme akpan̄kpa ẹnyenede odudu ke idem mmọ, Jehovah Abasi ama odụri ikọt esie, kpa Israel eset, utọn̄ ete: “Kûyak ẹkụt . . . abiaidiọn̄, ye abia-inuen, ye abiamfa, ye abiaibọk, ye abiaibọk edịm, ye obụpidem, ye owo n̄kukụt, ye obụp ekpo. Koro Jehovah esede kpukpru mmọ eke ẹnamde n̄kpọ ẹmi ke mbubiam.”—Deuteronomy 18:10-12.
Nte an̄wan̄ade, ekikere oro nte ke mme akpan̄kpa ẹkeme ndinọ nnyịn unan itoho Abasi. Enye edi Abasi akpanikọ. (Psalm 31:5; John 17:17) Ndien enye enyene utịbe utịbe ini iso oro anade ebet mme ama akpanikọ oro ẹtuakde ibuot ẹnọ enye ke “spirit ye ke akpanikọ.”—John 4:23, 24.
Jehovah, Abasi Akpanikọ ye Ima
Ima ima Ete nnyịn eke heaven, “emi mîkemeke ndisu nsu,” ọmọn̄wọn̄ọ ete: Miliọn ke mme itie miliọn oro ẹkpan̄ade ẹmi ẹnyụn̄ ẹbụkde ke udi ẹyeset ye idotenyịn nsinsi uwem ke obufa ererimbot edinen ido! (Titus 1:1, 2; John 5:28) Ima ima un̄wọn̄ọ ediset ke n̄kpa emi ayarade ete ke Jehovah enyene ntotụn̄ọ udọn̄ aban̄a mfọnọn̄kpọ edibotn̄kpọ esie edide owo ye udọn̄ ofụri esịt ndisio n̄kpa, mfụhọ, ye ubiak mfep. Ntre ufọn idụhe ndikop ndịk mban̄a mme akpan̄kpa m̀mê ndikere nte mîdotke mban̄a mmọ ye se idiwọrọde mmọ. (Isaiah 25:8, 9; Ediyarade 21:3, 4) Ima ima ye edinen Abasi nnyịn, Jehovah, ekeme ndien eyenyụn̄ anam mmọ ẹset, anamde ubiak n̄kpa etre.
Ikọ Abasi, kpa Bible, ọyọhọ ye mme uwetn̄kpọ oro ẹban̄ade nte mme idaha ẹditiede ke isọn̄ ke obufa ererimbot edinen ido oro ẹn̄wọn̄ọde. (Psalm 37:29; 2 Peter 3:13) Enye edidi ini emem ye inemesịt ye eke ima ẹnyenede ẹnọ kpukpru ekemmọ owo. (Psalm 72:7; Isaiah 9:7; 11:6-9; Micah 4:3, 4) Kpukpru owo ẹyenyene nti ufọkidụn̄ oro ẹdude ke ifụre, ọkọrọ ye inem inem utom. (Isaiah 65:21-23) Ediwak nti n̄kpọ ẹyedu ẹnọ kpukpru owo ndidia. (Psalm 67:6; 72:16) Kpukpru owo ẹyedara ekese nsọn̄idem. (Isaiah 33:24; 35:5, 6) Ke adan̄aemi mme apostle ye ibat ibat owo ifan̄ efen ẹdikarade ye Jesus ke heaven, Bible itịn̄ke n̄kpọ ndomokiet iban̄a nti idaha ke heaven ẹmi ẹnyenede mme ukpọn̄ eken ke ẹma ẹkekpa. (Ediyarade 5:9, 10; 20:6) Emi ekpetie esen esen edieke ediwak biliọn mbon oro ẹkpan̄ade ẹkpekade iso ẹdu uwem ke ẹma ẹkekpa.
Edi enye idịghe esen esen ke ini nnyịn ifiọkde in̄wan̄în̄wan̄ ukpepn̄kpọ Bible: Mme akpan̄kpa ẹma ẹtre ndidu uwem nte mme oduuwem ukpọn̄. Mmọ ikemeke ndinọ fi unan. Mbon oro ẹdude ke udi ke ibio ibio ẹdu ke nduọkodudu, inyeneke ifiọk tutu ke ediset ke n̄kpa mmọ ke edikem ini Abasi. (Ecclesiastes 9:10; John 11:11-14, 38-44) Ndien, idotenyịn nnyịn ye udọn̄ nnyịn ẹkọn̄ọ ke Abasi. “Iyedara inyụn̄ ibre mbre iban̄a edinyan̄a esie.”—Isaiah 25:9.
[Ndise ke page 7]
Nte Ikọ Abasi owụtde in̄wan̄în̄wan̄, mme akpan̄kpa inamke baba n̄kpọ ndomokiet tutu ke ediset ke n̄kpa