Usụn̄uwem Emi Enyenede Uduak
NTE MELVA A. WIELAND OBỤKDE
Ke March 1940, ke ọfiọn̄ ifan̄ ẹbede ke mma n̄kana baptism, eyeneka mi an̄wan Phyllis ama edi ebịne mi onyụn̄ obụp ete: “Ntak emi afo mûsiakke usụn̄?” “Usiakusụn̄?” mma mbụp. “Afo ọdọhọ ndikwọrọ ikọ uyọhọ ini, ekperede ndidi kpukpru usen?”
‘DIDIE ke ami n̄keme ndidi asiakusụn̄,’ ami mma n̄kere, ‘ye mben̄e ifiọk Bible ndien idem akande oro ye ata ekpri okụk emi odude ke ban̄k?’ Nte ededi, mbụme Phyllis ama anam mi ntọn̄ọ ndikere n̄kpọ. Mma nnyụn̄ nnen̄ede mbọn̄ akam mban̄a emi.
Ke akpatre ami mma n̄kere, ‘Ntak emi mmembuọtke idem ye Abasi kemi enye ọn̄wọn̄ọde ndise nnyịn enyịn edieke ibemde iso iyom Obio Ubọn̄ esie?’ (Matthew 6:33) Ntre ke June 1940, mma nnọ ntọt ndikpọn̄ utom ukịmọfọn̄ mi. Ekem mma n̄wet ọfis n̄kọk itieutom Watch Tower Society ke Australia, mben̄ede nyom utom usiakusụn̄.
Utom Eyouwem Mi
Urua ifan̄ ke ukperedem, mma mbọ ibọrọ, ẹnamde mi mfiọk nte ke ẹdinọ mi utom ke mma n̄kodụk akamba mbono emi ẹkeyomde ndinịm ke an̄wambono ibuot itieutom eke Mme Ntiense Jehovah ke Strathfield, kpa n̄kann̄kụk n̄kponn̄kan obio Australia, Sydney. Usenubọk oro ke mbono ama okokụre, ami mma n̄ka ọfis ndibọ utom mi.
Owo oro okodude ke ọfis ama anam an̄wan̄a ete: “Nnyịn imenyene ekese utom ndinam etieti ke itie uyetọfọn̄ idahaemi. Nte afo eyekeme ndidu nnyụn̄ nnọ un̄wam ke urua ifan̄?” Oro ekedi ke August 1940—ndien ami ke nsụk nnam utom ke itie uyetọfọn̄! Ke ini oro owo 35 kpọt ẹkedu ke ubon ibuot itieutom; owo 276 ẹdu idahaemi.
Edi afo emekeme ndikere ntak emi ami ndade edinam utom ke itie uyetọfọn̄ nte “usụn̄uwem emi enyenede uduak,” akpan akpan sia mma n̄kanam emi ke se ibede isua 50 idahaemi. Mbemiso nnamde an̄wan̄a, yak ntịn̄ mban̄a mme akpa ubọkọkọ mi.
Mbre Mbuba Ama Akabade Edi Usụn̄uwem
Ami n̄kamana ke January 1, 1914, ke Melbourne, akpa eyen ke otu nditọ ition. Nnyịn ima inyene ima ima ete ye eka ẹmi ẹkenyenede mme n̄kokon̄ edumbet ẹkenyụn̄ ẹnọde ntụnọ ke ini ẹyomde. Nnyịn n̄ko ima inyene se ẹkpekotde oyon̄ oyon̄ ukpep ke ido ukpono, koro ete ye eka nnyịn mîkedịghe mme aka ufọkabasi. Edi, mmọ ẹma ẹsiyịre ete nnyịn nditọ isidụk ukpepn̄kpọ Ederi nditọwọn̄ ke Ufọkabasi England.
Ke mma n̄kọkpọn̄ ufọkn̄wed ke 1928 nnyụn̄ ntọn̄ọ ndinam utom nte okịmọfọn̄, mma mbiere ndisibiat ekese ini nduọkodudu mi ke mbre mbuba, n̄kerede nte ke emi ekeme ndin̄wam mi n̄kan bụt. Mma ndụk n̄ka mbre tennis nnyụn̄ nsibre enye kpukpru ini. Ke ini etuep ami n̄ko mma nsibre basketball ye baseball, ndien ke ini ndaeyo mma nsibre ke n̄ka mbre cricket iban. Ami mma ndima mbre cricket etieti, ndien mma nsịn ọkpọsọn̄ ukeme ndifori usọ mi nte anditop bọl oro ọsọpde idem man ndot ndika mbuba ye mme stet efen.
Uduak Emi Edide Isio ye Mbre Mbuba
Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ uwem mi ukpepn̄kpọ oro nte ke Abasi ima enyene ọtọ oro ẹkotde hell emi mbon oro ẹnamde idiọkn̄kpọ ẹdibọde ndutụhọ ke nsinsi ama ọtọn̄ọ ndifịna mi. Emi ikowụtke ifiọk inọ mi. Ntre kere inemesịt oro n̄kenyenede ke adan̄aemi ke unana idotenyịn n̄kọfiọkde nto Bible se ata “hell” ọwọrọde. Enye okotịbe ntem:
Eyeneka mi an̄wan Phyllis, emi ami nsọn̄de ke isua ition, ama ama ndibre mbre mbuba n̄ko, nnyịn ikonyụn̄ idu ke ukem n̄ka mbre cricket iban. Ke 1936 ekemmọ owo n̄ka mbre kiet ama emen Phyllis owụt akparawa eren kiet emi ekekerede Jim emi ẹkediọn̄ọde nte edide owo emi esịnde idem ke ido ukpono. Ikebịghike Jim ama ọtọn̄ọ ndinyene nneme ye Phyllis mban̄a mme ukpepn̄kpọ Bible. Oro ama edemede enye udọn̄. “Enye enen̄ede owụt mbufiọk onyụn̄ esịne ifiọk,” ntre ke enye ekesidọhọ mi.
Ke ini oro ami ye Phyllis ikabuana ubet kiet ke ufọk, ndien enye ama odomo ndidemede mi udọn̄ ke se Jim ekesitịn̄de ọnọ enye aban̄a Obio Ubọn̄ Abasi. Enye ama etịn̄ ọnọ mi ye nduaidem ete, “Enye eyenam se ukara owo okpude ndinam.” Nte ededi, ami mma mfan̄a ye enye, ndọhọde nte ke emi edi sụk ido ukpono en̄wen nditịmede nnyịn ndien nte ke owo ndomokiet itịmke inyene ifiọk iban̄a ini iso. Edi Phyllis ama esisọn̄ọ eyịre onyụn̄ onịm mme n̄wed ke nsio nsio itie ke ubet, odoride enyịn ke ami mmekeme ndikot enye.
Ami mma nnyene udọn̄ mban̄a ntak emi Phyllis ekenyenede ifiopesịt ntre ke obufa mbuọtidem esie emi, ntre usen kiet mma men ekpri n̄wed kiet. Enye ama enyene inem inem ibuotikọ oro Hereafter. ‘Udọn̄ mi ama edemede’ ke ini n̄kokụbọrede mme page esie nnyụn̄ n̄kụtde ikọ oro “hell.” Ke n̄kpaidem mi, mma ndifiọk nte ke ikọ Bible oro “hell” enen̄ede ọwọrọ ikpîkpu udi ubonowo ye nte ke nti ye ndiọi owo ẹkaka do. Ami n̄ko mma ndifiọk nte ke hell idịghe ebiet ndutụhọ; mme akpan̄kpa ifiọkke n̄kpọ inyụn̄ ikemeke ndikop ntụk ndomokiet.—Ecclesiastes 9:5, 10; Psalm 146:3, 4.
Emi ama owụt ifiọk ọnọ mi, akpan akpan ke ini ekpri n̄wed oro akanamde an̄wan̄a nte ke ima ima ye ata ọkpọsọn̄ Abasi ọn̄wọn̄ọ ndinam mme akpan̄kpa ẹfiak ẹdi ebe ke utịben̄kpọ oro ẹkotde ediset ke n̄kpa. (John 5:28, 29) Idahaemi mma nyom n̄ko ndifiọk ekese mban̄a mme n̄kpọ oro Jim ekesitịn̄de ọnọ Phyllis. Mma n̄kụt ekpri King James Version oro ete mi ọkọnọde mi ke ini n̄kedide eyenọwọn̄ nnyụn̄ nse mme itien̄wed oro ẹsiakde ẹsịn ke ekpri n̄wed oro. Emi ama ọsọn̄ọ se ẹketịn̄de ẹban̄a hell ye idaha mme akpan̄kpa.
Ndyọ ndyọ n̄kpọ en̄wen emi akakpade mi idem ekedi ndifiọk nte ke Abasi enyene san̄asan̄a enyịn̄, Jehovah. (Psalm 83:18) Ami mma n̄keme n̄ko ndikụt nte ke Abasi enyene uduak, m̀mê ntak, ọnọ kpukpru n̄kpọ oro enye akanamde m̀mê akayakde etịbe. Emi ama anam mi mbụp idemmi nte, ‘Nso inen̄ede idi uduak mi ke uwem?’ Ọtọn̄ọde ke ini oro akaiso ami mma ntọn̄ọ ndikere m̀mê ekikak ekikak edisịn idem ke mbre mbuba enyene akpan ufọn ọnọ mi—ke ekperede ndisịm udomo edifụmi kpukpru n̄kpọ en̄wen.
Ndinam N̄kpọ Ntiene Mme Ubiere
Jim ye Phyllis ikọfiọkke ke usụn̄ ukere n̄kpọ mi ke uwem ama okpụhọrede, edi mmọ ẹma ẹkụt oro ke ini ẹkenọde ubon nnyịn ikot ndidi usọrọ oro ufan kiet okonịmde. Ke mme utọ ini oro, ke mme usen oro kpukpru owo oro ẹdude ẹyedada ke ukot, ẹnyụn̄ ẹwụt ukpono ẹnọ Edidem England, ndien kpukpru owo ẹyedịbede mme akrasi mmọ ndin̄wọn̄ mmịn oro. Nte ededi, mma mbiere ndisụk ntetie ye Jim ye Phyllis. Mmọ ikonịmke se enyịn mmọ ẹkekụtde ke ini mmọ ẹkekụtde mi nte nsụk ntiede-tie! Nnyịn, nte ededi, ikowụtke unana ukpono, edi nte mme Christian nnyịn ikekere ke nnyịn ikpenyene ndida san̄asan̄a inyụn̄ itieneke ibuana ke mme orụk edinam ufreidụt oro.—John 17:16.
Edi, ndịk ama anam ete ye eka mi ye mbonubon eken. Mmọ ẹkedọhọ ke nnyịn isọn̄ ibuot, m̀mê idat anam nnyịn—mîdịghe mbiba! Ekem, ke ini ami ye Phyllis ikodụkde edinam n̄ka mbre cricket iban eke isua ke isua, ukem n̄kpọ oro ama otịbe ke ini edinam ufreidụt. Utịp ekedi nte nnyịn mbiba ima isịn n̄wed ikpọn̄ n̄ka mbre oro. Emi ikedịghe ọkpọsọn̄ n̄kpọ nte ami n̄kekerede ke eyedi, koro mma ndifiọk nte ke uyakidem ye edinam akpanikọ mi enyene Christ Jesus, Edidem Obio Ubọn̄ Abasi eke heaven.
Phyllis kemi ama osio owụt ete ke ami nnyene ndidụk mme mbonoesop Mme Ntiense Jehovah kpukpru ini man nsọn̄ọ mbuọtidem mi ye ekese ifiọk Bible. Ke ini oro esop kiet kpọt okodu ke Melbourne, ntre ami mma ntọn̄ọ ndidụk mme mbonoesop do kpukpru uwemeyo Sunday. Ikebịghịke mma ndikụt nte ke emi ekedi ata esop Abasi eke isọn̄.
Ikebịghike ẹma ẹnọ mi ikot nditiene mbuana ke utom ukwọrọikọ eke ufọk ke ufọk eke esop. Ami mma mmen̄e ke akpa, edi ke usenubọk Sunday kiet mma mbiere nditiene nsan̄a man n̄kụt nte ẹnamde. Ami mma n̄kop inemesịt ke ini ẹkenọde mi nsan̄a ye enyene-ifiọk Ntiense kiet emi eketịn̄de ikọ uko uko ke akpa enyịnusụn̄ emi enyeneufọk okonyụn̄ ọnọde eti n̄kpan̄utọn̄. Ami mma n̄kere ke idemmi nte, ‘Ọfọn, oro isọn̄ke ikaha, edi ami nyeyom ekese ntịmidem mbemiso n̄kemede ndinam ọfọn nte enyeoro.’ Ntre kere nte idem akakpade mi ke ini Ntiense oro ọkọdọhọde mi ke ima ikọkpọn̄ akpa enyịnusụn̄ ete, “Afo idahaemi eyekeme ndisan̄a ikpọn̄.”
“Ndisan̄a ikpọn̄?” mma mbụp, ye nyekidem! “Anam mbubru! Nso ke nditịn̄ edieke owo obụpde mbụme ndien mfiọkke ibọrọ?” Edi nsan̄a mi ama ọsọn̄ọ eyịre. Ntre, ke n̄kopde nyekidem ke ataata usụn̄, mma nsan̄a ikpọn̄ ke adan̄aemi enye akakade iso ndinọ mme owo ikọ ntiense ke edem efak n̄kan̄ eken. Nte ededi mma mbọhọ akpa usenubọk oro.
Tọn̄ọde ke ini oro kaiso mma ntọn̄ọ nditiene mbuana ke utom ukwọrọikọ kpukpru usenubọk Sunday. Ke ini owo okobụpde mi mbụme oro mmen̄kemeke ndinọ ibọrọ ke enyịnusụn̄, nyedọhọ nte, “Nyenam ndụn̄ọde nnyụn̄ mfiak ndikụt fi.” Ke edide n̄kpọ inemesịt, Jehovah ama akaiso ndinọ mi odudu ye uko man n̄kaiso ke obufa usụn̄uwem emi enyenede uduak mi. Mma nyak uwem mi nnọ enye, ndien ke October 1939, mma nna baptism ke itie uyeremmọn̄ obio Melbourne. Ikebịghide ke oro ebede Phyllis, emi ama ọkọdọ Jim adan̄aoro, ama obụp ntak mmentọn̄ọke usiakusụn̄.
Utom ke N̄kọk Itieutom
Ke January 1941, ke ndondo oro mma n̄kọtọn̄ọ utom ke Bethel, nte nnyịn ikokotde ọfis n̄kọk itieutom, ẹma ẹdori ukpan ke utom Mme Ntiense Jehovah ke Australia. Ke oro ebede mbonekọn̄ ẹma ẹda Ufọkidụn̄ Bethel nnyịn ke Strathfield ẹnyene, ndien ẹma ẹnọ mi n̄ka in̄wan̄ N̄ka ke Ingleburn, n̄kpọ nte kilomita 48 ke ọwọrọde ọkpọn̄ obio. Ke June 1943 esopikpe ẹma ẹtebe Watch Tower Society ikpe ẹnyụn̄ ẹdorode ukpan efep. Etisịm utịt isua oro, ẹma ẹfiak ẹnọ nnyịn owo 25 ikot ndika Bethel Strathfield. Mma n̄kaiso ndinam utom do ke itie uyetọfọn̄, ọkọrọ ye edibuana ke mme utom en̄wen ke ufọkidụn̄ oro.
Ẹketie nte isua duop ẹketienede ama ọsọp ndibe. Ekem ke 1956, mma ndọ Ted Wieland, ekemmọ anamutom Bethel. Ted ekedi ata sụn̄sụn̄, owo ime, nnyịn ima inyụn̄ ikop inemesịt ke ini ikọbọde unyịme ndikaiso ndụn̄ ke Bethel nte ebe ye n̄wan. Nnyịn mbiba ima ida usụn̄uwem nnyịn emi enyenede uduak ke ọsọn̄urua n̄kpọ, ikop inemesịt ke ifetutom edinam utom ke n̄kọk itieutom Australia. Nte ededi, ke adianade ye utom Bethel nnyịn, ima ikop idatesịt ke edinam utom ọtọkiet ndin̄wam mbon en̄wen ẹkabade ẹdi mme mbet Christ. Nte uwụtn̄kpọ kiet, afo emekeme ndikot mban̄a ubon Weekes ke nsiondi Awake! eke October 22, 1993.
N̄kọri emi enyenede iwụk ke edikwọrọ Obio Ubọn̄ ama oyom ẹdian owo 10 m̀mê 12 kpọt ẹnọ mme anamutom nnyịn ke ufan̄ akpa isua 30 mi ke Bethel. Edi mme idaha ẹma ẹkpụhọde usọp usọp ke iduọk isua 1970 ke ini nnyịn ikọtọn̄ọde ndimịn̄ mme magazine Enyọn̄-Ukpeme ye Awake! mi. Ẹma ẹtọn̄ọ ubọpn̄kpọ ke obufa itie umịn̄n̄wed ke January 1972. Ikebịghike ukwak umịn̄n̄wed oro okodobide ke tọn 40 ama oto ke Japan edibehe, ndien etisịm 1973 nnyịn ikesimịn̄ se ikperede ndisịm mme magazine 700,000 ke ọfiọn̄ kiet. Ubon Bethel nnyịn ama enen̄ede ọtọn̄ọ ndikọri idahaemi.
Iduọk isua 1970 n̄ko ama ada ọkpọkpọ mfụhọ ọsọk mi. Akpa, Ted, edima ebe mi, ama akpa ke 1975 ke edide isua 80 ke emana. Ekem, ke osụhọrede akan isua kiet ke ukperedem, ete mi oro ama ọkọsọn̄ ke emana ama akpa n̄ko. Ami mma mbọ ekese ndọn̄esịt nto Jehovah ye Ikọ esie, kpa Bible, nnyụn̄ mbọ nto nditọete mi iren ye iban eke spirit. N̄ko ndinyene ekese ndinam ke Bethel ye utom mi emi enyenede uduak ama an̄wam akamba akamba ke ini ata mfụhọ emi ke uwem mi.
Edi, uwem akaka iso, ndien ami mma mfiak ntọn̄ọ ndinyene uyụhọ ye mme edidiọn̄, idahaemi nte ebeakpa. Ke 1978, mma ndụk akamba mbono ke London, England, ndien ke oro ebede mma n̄ka n̄kese ibuot itieutom Watch Tower Society eke ofụri ererimbot ke Brooklyn, New York. Ndikụt nditọete iren ye iban mi ke mme itie ikie nte ẹnamde utom do ke idatesịt ke Bethel Brooklyn emedi n̄kpọ nsịnudọn̄ ọnọ mi tutu osịm mfịn emi.
Nte iduọk isua 1970 ẹkedide ẹdisịm utịt, nnyịn ima idifiọk ite ke ẹma ẹnam ndutịm nditat okụre Bethel Australia n̄kaiso. Nte ededi, editat emi ididaha itie ke Strathfield, ke ebiet emi nnyịn mîkenyeneke aba isọn̄. Utu ke oro, ẹkenyene ndibọp obufa okụre oro okponde akan ke isọn̄ nnyịn ke Ingleburn, ke ebiet emi ami n̄kanamde utom ke ini ukpan oro ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua 1940.
N̄kaiso Usụn̄uwem Emi Enyenede Uduak
Nso nduaidem ikodu ntem ke January 1982 ke ini nnyịn ikọwọrọde ika obufa ufọkutom nnyịn! Edi akpanikọ, ke akpa ima ikop esisịt mfụhọ ke ndikpọn̄ n̄kann̄kụk oro ikemehede, edi ikebịghike nnyịn ima ikop inemesịt ye obufa ufọkidụn̄ nnyịn emi ekenyenede ndiye ubetnna 73. Idahaemi utu ke ndida nse mme ibibene kọrikọri ye mme efak n̄kpri obio, nnyịn ikụt awawa ikọt ye mme eto, mme enan̄ ẹtade mbiet, ye ndiye usiahautịn ye usoputịn—ata inem inem ndise.
Ke March 19, 1983, nnyịn ima inyene inem inem edinam ediyak obufa okụre oro nnọ ke ediye eyo ini idọk. Lloyd Barry eke Otu Ukara eke Mme Ntiense Jehovah ama ọnọ utịn̄ikọ ediyak nnọ oro okotụkde owo. Ami ke idemmi mma n̄kop inemesịt ndinyene enye ye n̄wan esie ke ndutịm ediyak nnọ emi, sia mma n̄kanam utom ye mmọ ke Bethel Strathfield ke ini kpukpru nnyịn ikedide ata n̄kpri.
N̄kaiso n̄kọri ke utom edikwọrọ Obio Ubọn̄ ama oyom n̄kaiso editat mme ufọkutom nnyịn mi ke Ingleburn. Ke 1987 ẹma ẹtat ọfis. Ekem, ke November 25, 1989, ẹma ẹyak obufa ufọkidụn̄ emi enyenede enyọn̄ ition ye obufa itie umịn̄n̄wed emi enyenede enyọn̄ ita ẹnọ. Nnyịn ikọkọri didie ntem—ọtọn̄ọde ke se ikekpride ikan mme asan̄autom 4,000 ke Australia ke ini n̄kọtọn̄ọde utom ukwọrọikọ mi osịm n̄kpọ nte 59,000!
Ke ata ndondo emi ẹmenam n̄kọk itieutom Australia edi kiet ke otu Mme Ọfis Utom Usọ eke Ikpehe ke Ikpehe, ọkọrọ ye Japan ye Germany. Emi amanam ẹyom idem n̄kaiso editat okụre Bethel. Ẹkụre enyene enyọn̄ ita ọfis en̄wen idahaemi, ndien utom ekpere ndikụre ke enyene enyọn̄ ition ufọkidụn̄, emi edinyenede mme ubet 80 efen efen ọnọ ubon nnyịn emi akade-kaiso ndikọri.
Ke itie uyetọfọn̄, nnyịn imenyene ediwak mbonutom ndise mban̄a udomo utom oro odude, edi mmesiwak nditi usen oro ke August ke 1940 ke ini ẹkekotde mi ndin̄wam ke itieutom emi ke urua iba. Ami mmotịm n̄kop idatesịt nte ke urua iba oro ẹmeniọn̄ ẹbe isua 50 ndien nte ke Jehovah Abasi ama ekpeme ikpatisan̄ mi osịm utọ usụn̄uwem emi enyenede uduak mi.
[Ndise ke page 21]
Ke ini n̄kedide isua 25 ke emana
[Ndise ke page 23]
Usen ndọ nnyịn ke 1956
[Mme Ndise ke page 24]
Ke 1938 ami ye eyeneka mi an̄wan ima inen̄ede isịn idem ke mbre mbuba, edi uwem mi idahaemi ototịm enyene ufọn