Un̄wọn̄ọ Ererimbot Oro N̄wo Mîdidụhe
N̄WO amatara osịm ofụri ikpehe n̄kaowo. Edide edi ke ukara, ifiọk ntaifiọk, mbre mbuba, ido ukpono, m̀mê mbubehe, etie nte owo ikemeke nditre n̄wo.
Ke idụt kiet sịm eken, mme mfụhọ mfụhọ mbụk n̄wo ẹsidu ke ibuotikọ n̄wedmbụk n̄kpọntịbe. Ẹyarade ediwak owo ẹmi ẹken̄wọn̄ọde ndinam n̄kpọ man ẹyụhọ udọn̄ mme owo nte mbon oro ẹnamde n̄kpọ ndiyụhọ udọn̄ idemmọ ebe ke ndibọ ubọkedem. Inua-okot ubiatibet utom ọfis ọyọyọhọ. Ediwak owo oro ẹnyenede ikpọ itie ke n̄kaowo m̀mê ke ndutịm uforo ẹnyene ubiomikpe idiọk ido uwem ye ubiatibet ke ebuana ye utom oro mmọ ẹnamde kpukpru ini.
Ọkpọsọn̄ editịmede esịt odu kaban̄a se n̄wedmbụk n̄kpọntịbe Europe kiet etịn̄de aban̄a nte “‘akwa n̄wo’—kpa edinam emi ikpọ owo ukara, mme isụn̄utom ukara, ye ke ediwak idaha, mme adaibuot ukara ẹsiyomde ẹnọ mmimọ ubọkedem mbemiso ẹnọde unyịme ẹte ẹdep mme akpan n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹnam mme akpan utom.” Magazine Britain oro, The Economist, ọdọhọ ete ke idụt kiet “ndụn̄ọde isua iba oro mme bodisi ẹkenamde ye edimụm oro ẹkekperede ndimụm mme owo kpukpru usen ikosụk ikpanke mbon n̄wo ẹmi mîkemeke ndikpụhọde.”
Ke ntak n̄wo atarade asuana ntre, ediwak owo mfịn ẹkere ke idụhe owo ndomokiet oro mmimọ ikemede ndibuọt idem. Mmọ ẹtiene ẹnyene ekikere David andiwet Bible ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Kpukpru mmọ ẹmewaha, mmọ ẹmebiara kpukpru: baba owo kiet eke anamde eti ido idụhe, ndomo baba kiet.”—Psalm 14:3.
Didie ke afo ọyọ ata idem n̄kpọ eke n̄wo? Ata ediwak owo mfịn ikam idaha enye ke n̄kpọ. Edi idem ekpedi afo udaha n̄wo ke n̄kpọ, enye edisụk afafịna fi. Didie?
N̄wo Otụk Fi
Ikpọ ye n̄kpri n̄wo ẹnam ekọmurua n̄kpọ uduuwem ẹdọk, ẹsụhọde uduot n̄kpọ oro ẹnamde, ẹnyụn̄ ẹsụn̄ọ ke ibat ibat utom ye usụhọde okụkutom. Ke uwụtn̄kpọ, ẹnọ ekikere ẹte ke mme utọ ubiatibet nte ediyịp okụk ye udia inọ ẹtak se iwakde utịm ikoduop ke nsụhọde n̄kaha ẹkan se itakde ke edibụn̄ ufọk ndụk, ediwo owo, ye uyịpinọ ke ẹtan̄de ẹdian kiet. The New Encyclopædia Britannica (1992) ọdọhọ ete ke “ẹnọ ekikere ẹte ke se itakde ke ubiatibet ikpọ usiakifia ke United States edi $200,000,000,000 ke isua kiet—utịm ikata ke se itakde ke ubiatibet oro ẹdiomide-diomi.” N̄wed emi anam an̄wan̄a ete ke adan̄aemi owo mîkemeke ndisọp mfiọk utịp, “mme utọ ubiatibet oro ẹtụk ifụre mbonutom, mbon oro ẹdepde-dep, ye n̄kann̄kụk, akamba akamba.”
Mfụhọ mfụhọ utịp n̄wo ẹnam nnyịn iti mme ikọ Edidem Solomon ẹmi: “Ami n̄wọn̄ọde nnyụn̄ nse kpukpru ufịk ẹmi ẹnamde ke idak utịn: ndien se mmọn̄eyet mmọemi owo ẹfịkde: ndien baba owo kiet eke ọdọn̄de mmọ esịt idụhe; mme andifịk mmọ ẹnyụn̄ ẹkan mmọ ubọk; ndien baba owo kiet eke ọdọn̄de mmọ esịt idụhe.”—Ecclesiastes 4:1.
Do, nte nnyịn inyene nditiene nsịn idem ke n̄wo? Nte edi se owo mîkemeke ndifep? Nte ererimbot oro n̄wo mîdụhe edi n̄kpọ ndap? Ke inemesịt, idịghe! Bible ekpep nnyịn ete ke ẹyesọp ẹsio ukwan̄ikpe ye ukwan̄ido ẹfep.
Se Bible Asiande Nnyịn
Bible asian nnyịn ete ke n̄wo ọkọtọn̄ọ ke ini okopodudu angel kiet ọkọsọn̄de ibuot ye Abasi onyụn̄ atapde akpa owo iba oro ndidiana ye enye. (Genesis 3:1-6) Usụn̄uwem idiọkn̄kpọ mmọ ikadaha eti n̄kpọ ndomokiet idi. Utu ke oro, toto ke usen oro Adam ye Eve ẹkenamde idiọkn̄kpọ ẹdian Jehovah Abasi, mmọ ẹma ẹtọn̄ọ ndibọ idiọk utịp n̄wo. Ikpọkidem mmọ ama ọtọn̄ọ ndibiara sụn̄sụn̄, adade okosịm n̄kpa oro owo mîkemeke ndifep. (Genesis 3:16-19) Toto ke ini oro, mbụk ọyọhọ ye mme uwụtn̄kpọ ubọkedem, abian̄a, ye udia inọ. Edi, etie nte ata ediwak mme andinam n̄kpọ ẹmi isibọhọ ufen.
Ke mîbietke mme ọsọ abiatibet, owo isiwakke ndikọbi ndiọi ikpọ mme akamautom ye mme ebre mbre ukara m̀mê ndikpe udori oro mmọ ẹkekọde ke idiọk usụn̄. Ke ntak ubọkedem, n̄kpọ eyenutom, ye idiọk udori ẹdide n̄kpọ oro ẹsinamde ke ndịbe, edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndiyarade n̄wo oro mme enyene ikpọ itie ẹdiade. Edi emi iwọrọke ke ererimbot oro n̄wo mîdụhe edi n̄kpọ ndap.
Edifak nsio ke n̄wo edito Andibot owo, kpa Jehovah Abasi. N̄kukụre usọbọ edi Abasi ndisịbe ndụk. Ntak-a? Koro asua ubonowo oro enyịn mîkwe, Satan kpa Devil, ke akaiso ndibian̄a ubonowo. Nte nnyịn ikotde ke 1 John 5:19, “ofụri ererimbot onyụn̄ esịne ke ubọk andidiọk.” Nso n̄kpọ efen ikeme ndinam n̄kọri ke n̄wo an̄wan̄a—ekese ẹnamde ye unana edibọ ufen?
Idụhe ukeme ndomokiet oro owo esịnde emi ekemede ndikan Satan ye mme demon esie. Edi Abasi ndisịbe ndụk kpọt ekeme ndinọ okopitem ubonowo ubiọn̄ “itie eyenisọn̄ emi enyenede ubọn̄ eke nditọ Abasi.” (Rome 8:21) Jehovah ọn̄wọn̄ọ ete ke ibịghike ẹyedori Satan ukpan man enye okûkeme ndibian̄a aba ubonowo. (Ediyarade 20:3) Kan̄a kemi, edieke nnyịn iyomde ndidu uwem ke obufa ererimbot Abasi oro n̄wo mîdụhe, ana nnyịn isịn mme usụn̄ n̄wo ererimbot emi.
Mme Owo Ẹkeme Ndikpụhọde
Ke eyo Jesus Christ, mbon oro ẹkekamade odudu ke idiọk usụn̄ ẹnyụn̄ ẹfịkde ekemmọ owo ẹma ẹdu. Ke uwụtn̄kpọ, mme ọbọ tax ẹma ẹnen̄ede ẹwọrọ etop kaban̄a n̄wo mmọ. Ẹkenam emi kpa ye in̄wan̄în̄wan̄ ibet Abasi oro: “Kûnyụn̄ ubọ [ubọkedem, NW]: koro [ubọkedem, NW] otịbide mme okụtusụn̄ enyịn, onyụn̄ oyụrọde ikọ ndinen owo.” (Exodus 23:8) Zacchaeus, etubom ọbọ a-tax, ama onyịme ke ima isibọ owo n̄kpọ ke n̄kanubọk ebe ke nsunsu edori ikọ. Edi utu ke ndisịn udọn̄ nnọ n̄kaowo ndinam ukpụhọde ke ntatara udomo, Jesus ama ekpe ye mme owo ete ẹkabade esịt ẹnyụn̄ ẹkpọn̄ usụn̄ n̄wo mmọ. Nte utịp, mme ọbọ a-tax ẹmi ẹkewọrọde idiọk etop utọ nte Matthew ye Zacchaeus ẹma ẹkpọn̄ akani usụn̄uwem mmọ.—Matthew 4:17; 9:9-13; Luke 19:1-10.
Mbon oro ẹsịnde idem ke mme edinam unana edinam akpanikọ mfịn kpasụk ntre ẹkeme nditre n̄wo ebe ke ndimen “obufa owo [nsịne], emi ẹbotde ebiet Abasi ke edinen ido ye edisana ido akpanikọ.’ (Ephesus 4:24) Ekeme ndidi ididịghe mmemmem n̄kpọ ndikpe tax ata nnennen m̀mê nditre nditiene mbuana ke edinam oro ẹtiede eyịghe eyịghe. Edi, mme ufọn ẹdot ukeme ekededi oro ẹsịnde.
Ke mînamke n̄kpọ aba itiene idiọk ererimbot emi, mbon oro ẹnyenede udọn̄ ẹban̄a mfọnọn̄kpọ mbon en̄wen ẹnyene emem otode esịt. Ndịk edidi se ẹmụmde ke ntak idiọkido idụhe. Utu ke oro, mmọ ẹnyene eti ubieresịt. Mmọ ẹkpebe uwụtn̄kpọ prọfet Daniel ke Bible. Mbụk Bible oro ọdọhọ ke ikpọ owo ukara kpukpru ini ẹma ẹsiyom mme n̄kpọ ndida ndori Daniel ikọ. “Edi mmọ ikemeke ndikụt baba n̄kpọ kiet ye idiọkido kiet eke ẹkpedoride enye, koro enye edide owo akpanikọ, ndien mmọ ikwe baba ndudue kiet, ye baba idiọkn̄kpọ kiet eke ẹkpedoride enye.”—Daniel 6:4.
Un̄wọn̄ọ Jehovah
Jehovah ọn̄wọn̄ọ ete “yak edi nte idiọkowo anamde idiọkido utịm ikikie, onyụn̄ ebịghi anyan uwem, edi ami mmotịm mfiọk nte ke edifọn ye mmọ eke ẹbakde Abasi, eke ẹbakde enye ke iso: edi idifọnke-fọn inọ idiọkowo, edi enye eyemụhọ uwem nte ukpọn̄: koro enye mîbakke ke iso Abasi.”—Ecclesiastes 8:12, 13.
Nso ubọhọ ke emi edidi ntem ke ini n̄wo mîdịghe aba ntak unana inemesịt! Nso edidiọn̄ ke edidi ntem ndidu uwem ke nsinsi ke ererimbot emi n̄wo mîdụhe! Emi idịghe se mîkemeke nditịbe. Bible etịn̄ aban̄a “idotenyịn nsinsi uwem; eke Abasi, emi mîkemeke ndisu nsu, ekebemde nsinsi ini iso ọn̄wọn̄ọ.” (Titus 1:1, 2) Edieke afo asuade n̄wo onyụn̄ amade edinen ido, afo emekeme ndikụt edisu un̄wọn̄ọ Abasi oro aban̄ade ererimbot emi n̄wo mîdụhe.
[Ndise ke page 4]
N̄wo edi ọsọ n̄kpọ ke otu mbon ukara ye mbubehe
[Ndise ke page 5]
N̄wo esiwak nditụk nte ẹnamde n̄kpọ ye ikpọ owo ukara