Okposụkedi Ifụhọde, Nnyịn Inanake Idotenyịn
“Nnyịn imaha mbufo ẹnana ifiọk, nditọete, ẹban̄a mmọemi ẹdede, mbak mbufo ẹdifụhọ, kpa nte mmọ eken eke mînyeneke idotenyịn.”—1 THESSALONICA 4:13.
1. Nso ke ubonowo osobo kpukpru ini?
NTE afo ama ataba owo ima ke n̄kpa? Inamke n̄kpọ m̀mê nso idi isua emana, ata ediwak nnyịn ima ikop mfụhọ ke nditaba iman m̀mê ufan. Ndusụk ekedi eteete m̀mê ekaete, eteeka m̀mê ekaeka, ete m̀mê eka, nsan̄andọ, m̀mê eyen. Usọn̄, udọn̄ọ, ye mbabuat n̄kpọntịbe ẹsida n̄kpa ẹdi kpukpru ini. Ubiatibet, afai, ye ekọn̄ ẹdian n̄kpọ ke unana inemesịt ye mfụhọ. Kpukpru isua ke ofụri ererimbot, se ibede owo miliọn 50 ke ẹbaharede ukem ukem ẹsikpan̄a. Mbahade eke usen kiet kiet ke 1993 ekedi 140,250. Utịp n̄kpa esitụk mme ufan ye ubon, ndien ekikere editaba esikpon.
2. Nso itie esen esen iban̄a nditọ ndikpan̄a?
2 Nte nnyịn ikpofụhọke ye ete ye eka oro ke California, U.S.A., emi ke mfụhọ ẹketabade eyenan̄wan mmọ ẹmi akasan̄ade ye idịbi ke anana-mbiet mbabuat n̄kpọntịbe n̄kpọisan̄. Ke idaha kiet, mmọ ẹma ẹtaba n̄kukụre eyenan̄wan mmọ ye nsekeyen oro ekpekedide akpa eyeyen mmọ. Ebe akpan̄kpa oro ama ataba n̄wan ye akpa eyeneren m̀mê eyenan̄wan esie. Ete ye eka nditaba eyen mmọ ke n̄kpa, edide osụk edi eyenọwọn̄ m̀mê akwaowo, idịghe ndammana n̄kpọ ke usụn̄ ekededi. Idịghe ndammana n̄kpọ nditọ ndikpa mbemiso ete ye eka mmọ ẹkpade. Kpukpru nnyịn imama uwem. Ke ntre, n̄kpa enen̄ede edi asua.—1 Corinth 15:26.
N̄kpa Odụk Ubonowo
3. Didie ke ekeme ndidi n̄kpa Abel ama otụk Adam ye Eve?
3 Idiọkn̄kpọ ye n̄kpa ẹmeda ubọn̄ ke n̄kpọ nte tọsịn isua itiokiet ke mbụk owo, toto ke nsọn̄ibuot akpa ete ye eka nnyịn, Adam ye Eve. (Rome 5:14; 6:12, 23) Bible isianke nnyịn nte mmọ ẹkenamde n̄kpọ ke ini Cain eyeneka okowotde Abel eyen mmọ. Ke se ikande ntak kiet, anaedi ekedi ata ubiak ubiak n̄kpọntịbe ọnọ mmọ. Mi, ke akpa ini, mmọ ẹma ẹkụt n̄kpa owo ke enyịn, owụtde idem ke iso eyen mmọ. Mmọ ẹma ẹkụt utịp nsọn̄ibuot mmọ ye n̄kaiso edida ifụre uduak nnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄. Kpa ye mme item Abasi, Cain ama emek ndidi akpa owo emi okowotde eyeneka. Nnyịn imọfiọk ke anaedi n̄kpa Abel ama enen̄ede otụk Eve koro ke ini enye akamande Seth, enye ọkọdọhọ ete: “Abasi ama ọnọ mi eyen en̄wen ke ibuot Abel, koro Cain owotde enye.”—Genesis 4:3-8, 25.
4. Ntak ekemede ndidi mbụk aban̄ade ukpọn̄ oro mîkemeke ndikpa ikọnọhọ ndọn̄esịt ndomokiet ke Abel ama akakpa?
4 Akpa ete ye eka nnyịn n̄ko ẹma ẹkụt ubiereikpe oro Abasi ọkọnọde mmọ nte edide ata idem n̄kpọ—nte ke edieke mmọ ẹsọn̄de ibuot ẹnyụn̄ ẹtụtde utọn̄, mmọ “ẹyekpa n̄kpa.” Kpa ye nsu Satan, nte an̄wan̄ade nsu aban̄ade ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi ikọtọn̄ọke kan̄a, ntre mmọ ikekemeke ndinyene abian̄a abian̄a ndọn̄esịt nto oro. Abasi ama ọdọhọ Adam ete: “Afo . . . edifiak ke isọn̄ emi ẹsiode fi ke esịt: koro afo edide ntan, eyenyụn̄ afiak ke ntan.” Enye iketịn̄ke iban̄a edidu eke ini iso nte ukpọn̄ oro mîkemeke ndikpa ke heaven, hell, Limbo, purgatory, m̀mê ke ebiet en̄wen ekededi. (Genesis 2:17; 3:4, 5, 19) Nte mme oduuwem ukpọn̄ oro ẹma ẹkenam idiọkn̄kpọ, Adam ye Eve ke akpatre ẹyekpa ẹnyụn̄ ẹtre ndidu uwem. Ẹma ẹnọ Edidem Solomon ndausụn̄ odudu spirit ndiwet ete: “Mme oduuwem [ẹfiọk] ẹte ke mmimọ inyene ndikpa: edi amaedi mme akpan̄kpa, mmọ ifiọkke baba n̄kpọ kiet: mmọ inyụn̄ inyeneke aba n̄kpọ eyenutom: koro owo mîtịghi aba enyịn̄ mmọ. Ndien n̄ko ima mmọ, ye usua mmọ, ye ufụp mmọ ẹmetak ẹma; mmọ idinyụn̄ inyeneke aba udeme ke nsinsi ke n̄kpọ baba kiet eke ẹnamde ke idak utịn.”—Ecclesiastes 9:5, 6.
5. Nso idi ata idotenyịn mme akpan̄kpa?
5 Ikọ ẹmi ẹdi akpanikọ didie ntem! Ke akpanikọ, anie esiti mme eteete ẹmi ẹkedude uwem ke isua ikie iba m̀mê ita ẹmi ẹkebede? Idem ediwak ini owo isidiọn̄ọke mîdịghe ẹma ẹfụmi mme udi mmọ ke anyanini. Nte oro ọwọrọ ke idotenyịn idụhe inọ mbonima nnyịn ẹmi ẹkekpan̄ade? Baba, iwọrọke ntre. Martha ọkọdọhọ Jesus kaban̄a Lazarus eyeneka esie emi akakpade ete: “Mmọfiọk nte enye eyeset ke ediset ke n̄kpa ke akpatre usen.” (John 11:24) Mme Hebrew ẹma ẹnịm ke akpanikọ ke Abasi eyenam mme akpan̄kpa ẹset ke ini iso. Edi, oro ikakpanke mmọ ndifụhọ mban̄a n̄kpa owo ima mmọ.—Job 14:13.
Mme Anam-Akpanikọ Ẹmi Ẹkefụhọde
6, 7. Didie ke Abraham ye Jacob ẹkenam n̄kpọ ẹban̄a n̄kpa?
6 Ke se ikperede isua tọsịn inan̄ ẹmi ẹkebede, ke ini Sarah n̄wan Abraham akakpade, “Abraham aka ndiseme Sarah nnyụn̄ ntua eyet nnọ enye.” Anam-akpanikọ asan̄autom Abasi oro ama owụt ntotụn̄ọ ntụk esie kaban̄a editaba edima n̄wan esie oro akanamde akpanikọ. Okposụkedi enye ekedide erenowo uko, bụt ikanamke enye nditua eyet ke ediwụt mfụhọ esie.—Genesis 14:11-16; 23:1, 2.
7 N̄kpọ aban̄ade Jacob edi ukem oro. Ke ini ẹkebian̄ade enye onịm ke akpanikọ ete ke idiọk unam ama owot Joseph eyen esie, didie ke enye akanam n̄kpọ? Nnyịn ikot ke Genesis 37:34, 35 ite: “Ndien Jacob awak edisịnen̄kpọ esie, onyụn̄ esịne ọfọn̄ikpo ke idem, onyụn̄ atua eyen esie anyanini. Ndien kpukpru nditọiren esie, ye kpukpru nditọiban esie ẹdaha ke enyọn̄ ẹte idọn̄ enye esịt, edi enye esịn ndikop ndọn̄esịt; ete, Nsụhọde n̄ka ke udi ntiene eyen mi ke mfụhọ. Ntem ke ete esie atua enye eyet.” Ih, edi edu owo ye ndammana n̄kpọ ndifụhọ ke ini owo ima akpade.
8. Didie ke mme Hebrew ẹkesiwak ndiwụt mfụhọ mmọ?
8 Ndusụk owo ẹkeme ndikere nte ke ebede ke mme idaha eyomfịn m̀mê eke n̄kann̄kụk, edinam Jacob ekedi n̄kponinua ye ebeubọk n̄kpọ. Edi enye ekedi owo isio isio ini ye ido edinam. Nte enye okofụhọde—esịnede ọfọn̄ikpo—edi akpa ini emi ẹtịn̄de ẹban̄a edinam emi ke Bible. Nte ededi, nte ẹtịn̄de ke N̄wed Abasi Usem Hebrew, ẹma ẹsiwụt mfụhọ n̄ko ebe ke ntuan̄a, ebe ke nditịm ikwọ n̄kpa, onyụn̄ ebe ke nditie ke ntọn̄. Nte an̄wan̄ade owo ikakpanke mme Hebrew ndiwụt ata mfụhọ mmọ.a—Ezekiel 27:30-32; Amos 8:10.
Mfụhọ ke Ini Jesus
9, 10. (a) Didie ke Jesus akanam n̄kpọ aban̄a n̄kpa Lazarus? (b) Nso ke nte Jesus akanamde n̄kpọ asian nnyịn aban̄a enye?
9 Nso ke nnyịn ikeme nditịn̄ mban̄a mme akpa mbet Jesus? Ke uwụtn̄kpọ, ke ini Lazarus akakpade, Martha ye Mary nditọeka esie ẹma ẹfụhọ n̄kpa esie ye mmọn̄eyet ẹnyụn̄ ẹtua eyet. Didie ke mfọnmma owo oro, Jesus, akanam n̄kpọ ke ini enye okosịmde do? Mbụk John ọdọhọ ete: “Ke adan̄aemi Mary osịmde ebiet oro Jesus odude, onyụn̄ okụtde Enye, ọduọ Enye ke ukot, ete Enye, Ọbọn̄, edieke Afo okpodude mi, eyeneka mi ikpakpaha. Ntem ke ini Jesus okụtde nte Mary atuade eyet, ye nte mme Jew ẹmi ẹsan̄ade ye enye ẹtuan̄ade, Enye omụm mmụm ke spirit, esịt onyụn̄ otịmede Enye: ndien Enye ete, Mbufo ẹkenịm okpo ke m̀mọ̀n̄? Mmọ ẹte Enye, Ọbọn̄, di dise. Jesus atua eyet.”—John 11:32-35.
10 “Jesus atua eyet.” Ikọ ifan̄ oro ẹnen̄ede ẹtịn̄ ekese n̄kpọ ẹban̄a edu Jesus nte owo, mbọm esie, mme ntụk esie. Idem okposụkedi ọfiọkde ọyọhọ ọyọhọ aban̄a idotenyịn ediset ke n̄kpa, “Jesus [ama] atua eyet.” (John 11:35) Mbụk oro akaiso ke ndidọhọ nte ke mbon oro ẹkekụtde ẹma ẹdọhọ ẹte: “Sese, adan̄a nte Enye amade [Lazarus].” Ke akpanikọ, edieke Jesus mfọnmma owo akatuade ke ndikataba ufan, idịghe n̄kpọ bụt edieke eren m̀mê n̄wan ofụhọde onyụn̄ atuade mfịn.—John 11:36.
Nso Idotenyịn Idu Inọ Mme Akpan̄kpa?
11. (a) Nso ke nnyịn ikeme ndikpep nto mme uwụtn̄kpọ Bible ẹban̄ade mfụhọ? (b) Ntak emi nnyịn mîfụhọke nte mbon oro mînyeneke idotenyịn?
11 Nso ke nnyịn ikeme ndikpep nto mme uwụtn̄kpọ eke Bible ẹmi? Nte ke edi edu owo ye ndammana n̄kpọ ndifụhọ ndien ke nnyịn ikpokopke bụt ndiwụt mfụhọ nnyịn. Idem ke ini idotenyịn ediset ke n̄kpa anamde enye osụhọde ubọk, n̄kpa owo ima osụk ededi ubiak ubiak editaba, emi enen̄erede otụk owo. N̄kpet n̄kpet itie nsan̄a oro ikenyenede ke ediwak isua ẹsịm utịt mbabuat mbabuat ye ke mmọn̄eyet. Edi akpanikọ, nnyịn ifụhọke kpa nte mmọ eke mînyeneke idotenyịn m̀mê nte mmọ eke ẹnyenede abian̄a abian̄a idotenyịn ẹfụhọde. (1 Thessalonica 4:13) N̄ko, owo idaha mme nsunsu n̄ke nte ke owo enyene ukpọn̄ oro mîkemeke ndikpa m̀mê oro akade iso ndidu uwem ebe ke edifiak mmana ekededi itụn nnyịn usụn̄. Nnyịn imọfiọk ite ke Jehovah ọn̄wọn̄ọ ‘obufa enyọn̄ ye obufa isọn̄ emi edinen ido edidụn̄de.’ (2 Peter 3:13) Abasi “eyekwọhọde kpukpru mmọn̄eyet ke enyịn [nnyịn] efep. N̄kpa idinyụn̄ idụhe aba; eseme ye ntuan̄a ye ubiak idinyụn̄ idụhe aba; koro ebeiso n̄kpọ ẹma ẹbe ẹfep.”—Ediyarade 21:4.
12. Didie ke Paul okowụt mbuọtidem esie ke ediset ke n̄kpa?
12 Nso idotenyịn idu inọ mbon oro ẹma ẹkekpan̄a?b Ẹma ẹnọ Paul, Christian ewetn̄wed, ndausụn̄ odudu spirit ndinọ nnyịn ndọn̄esịt ye idotenyịn ke ini enye ekewetde ete: “Akpatre usua . . . ẹdisobode edi n̄kpa.” (1 Corinth 15:26) The New English Bible ọdọhọ ete: “Akpatre usua oro ẹdisobode ẹfep edi n̄kpa.” Ntak emi Paul ekekemede ndinen̄ede nnịm oro ke akpanikọ? Koro enyeemi ẹkenamde eset ke n̄kpa, kpa Jesus Christ, akakabade enye esịt onyụn̄ ọnọ enye ukpep. (Utom 9:3-19) Ntak edi oro n̄ko emi Paul ekekemede ndidọhọ ete: “Koro kpa nte n̄kpa okotode owo [Adam], ediset ke n̄kpa onyụn̄ oto owo [Jesus]. Koro nte kpukpru owo ẹkpan̄ade ke Adam, kpa ntre n̄ko ke Christ ke ẹyenam kpukpru owo ẹdu uwem.”—1 Corinth 15:21, 22.
13. Didie ke mme andikokụt ẹkenam n̄kpọ ẹban̄a Lazarus ndiset ke n̄kpa?
13 Ukpepn̄kpọ Jesus ọnọ nnyịn akwa ndọn̄esịt ye idotenyịn kaban̄a ini iso. Ke uwụtn̄kpọ, nso ke enye akanam ke n̄kpọ aban̄ade Lazarus? Enye ama aka udi emi okpo Lazarus okodude ke usen inan̄. Enye ama ọbọn̄ akam, “ndien ke enye ama ọkọdọhọ ntem, Enye ofiori ke ọkpọsọn̄ uyo, ete, Lazarus, wọrọ di. Akpan̄kpa ọwọrọ edi, nte ẹkeda ọfọn̄ udi ẹbọp enye ubọk ye ukot; ẹnyụn̄ ẹda ubak ọfọn̄ ẹbọp enye iso. Jesus ete mmọ, Ẹtat enye, ẹyak enye ọnyọn̄ ufọk.” Nte afo emekeme ndikụt idiọn̄ọ n̄kpaidem ye idara ke iso Martha ye Mary? Anaedi idem akakpa mme mbọhọidụn̄ didie ntem ke ini mmọ ẹkekụtde utịben̄kpọ emi! Eyịghe idụhe ediwak owo oro ẹkekụtde ẹkenyenede mbuọtidem ke Jesus. Mme asua Esie ẹkedide mbon ido ukpono, nte ededi, ẹma “ẹsop ibuot, ẹte iwot Enye.”—John 11:41-53.
14. Ediset ke n̄kpa Lazarus ekedi uwụtn̄kpọ nso?
14 Jesus akanam ediset ke n̄kpa emi owo mîfreke do ke iso ediwak mme andikụt. Ekedi uwụtn̄kpọ ediset ke n̄kpa ini iso oro enye ekebemde iso etịn̄ ke idaha efen, ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Ẹkûyịk n̄kpọ emi, koro ini ke edi eke kpukpru mme andidu ke udi ẹdikopde [Eyen Abasi] uyo ẹwọn̄ọ ẹdi; mmọemi ẹkenamde se ifọnde ẹyewọn̄ọ ẹdụk ke ediset uwem, mmọemi ẹkenamde se idiọkde ẹyenyụn̄ ẹwọn̄ọ ẹdụk ke ediset ikpe.”—John 5:28, 29.
15. Nso uyarade ke Paul ye Ananias ẹkenyene ẹban̄a ediset ke n̄kpa Jesus?
15 Nte ẹkebemde iso ẹtịn̄, apostle Paul ama onịm ediset ke n̄kpa ke akpanikọ. Ke nso isọn̄? Enye ekedi Saul akani ọwọrọ idiọk etop, andikọbọ mme Christian. Enyịn̄ ye etop esie ẹma ẹsisịn ndịk ke otu mme andinịm ke akpanikọ. Kamse, nte idịghe enye ekedi owo oro ọkọnọde unyịme ete ẹtọn̄ọ Stephen, kpa Christian emi akakpade n̄kpa usụn̄ Abasi, ke itiat ẹwot? (Utom 8:1; 9:1, 2, 26) Edi, ke usụn̄ akade Damascus, Christ oro ẹkenamde eset ama anam enyịn an̄wan̄a Saul, anamde enye ọdọn̄ọ nnan ke ibio ini. Saul ama okop uyo ọdọhọde enye ete: “Saul, Saul, nsinam afo ọkọbọde Mi? Edi enye ete, Afo edi anie, Ọbọn̄? Ndien Ọbọn̄ ete, Ndi Jesus emi afo ọkọbọde.” Kpa enye Christ oro ẹkenamde eset do ama eteme Ananias, emi okodụn̄de ke Damascus, ete aka ufọk oro Saul okodude ọbọn̄ akam onyụn̄ akanam enye afiak okụt usụn̄. Ntem, otode ke ọkpọkpọ ifiọk n̄kpọntịbe, Saul ye Ananias ẹma ẹnyene ntak oro ekemde ndinịm ediset ke n̄kpa ke akpanikọ.—Utom 9:4, 5, 10-12.
16, 17. (a) Nnyịn isan̄a didie ifiọk ke Paul ikonịmke ekikere mme okpono ndem Greek ke akpanikọ oro akaban̄ade ukpọn̄ owo oro mîkemeke ndikpa? (b) Nso idotenyịn oro enyenede isọn̄ ke Bible ọnọ? (Mme Hebrew 6:17-20)
16 Tịmfiọk nte Saul, kpa apostle Paul, ọkọbọrọde ke ini, nte Christian oro ẹkekọbọde, ẹkedade enye ẹka iso Felix Andikara. Nnyịn ikot ke Utom Mme Apostle 24:15 ite: “Mmonyụn̄ ndori enyịn ke Abasi . . . nte, nti owo ye mme idiọkowo ẹyeset ke n̄kpa.” Nte an̄wan̄ade, Paul ikonịmke ekikere mme okpono ndem Greek ke akpanikọ oro akaban̄ade ukpọn̄ owo oro mîkemeke ndikpa, emi ẹkedọhọde ke esibe odụk ndusụk uwem n̄ke ke n̄kpa ebede m̀mê ererimbot mme akpan̄kpa. Enye okonịm ke akpanikọ onyụn̄ ekpep edinyene mbuọtidem ke ediset ke n̄kpa. Ye ndusụk owo oro ediwọrọ enọ uwem oro mîkemeke ndikpa nte edibotn̄kpọ eke spirit ke heaven ye Christ ndien ye ata ediwak owo edifiak ndidu uwem ke mfọnmma isọn̄.—Luke 23:43; 1 Corinth 15:20-22, 53, 54; Ediyarade 7:4, 9, 17; 14:1, 3.
17 Ntem Bible ọnọ nnyịn in̄wan̄în̄wan̄ un̄wọn̄ọ ye idotenyịn oro enyenede isọn̄ nte ke ebede ke ediset ke n̄kpa, ediwak owo ẹyefiak ẹkụt mbonima mmọ mi ke isọn̄ edi ke idak ata nsio nsio idaha.—2 Peter 3:13; Ediyarade 21:1-4.
Eti Un̄wam Ẹnọde Mbon Oro Ẹfụhọde
18. (a) Nso eti n̄kpọutom ke ẹkesio ke mme Mbono “Mbak Abasi”? (Se ekebe.) (b) Mme mbụme ewe ke oyom ẹbọrọ idahaemi?
18 Idahaemi nnyịn imenyene mme n̄kpọ oro itide ye mfụhọ nnyịn. Nso ke nnyịn ikeme ndinam man ikan idomo idomo ini oro ifụhọde n̄kpa? Nso ke mbon en̄wen ẹkeme ndinam man ẹn̄wam mbon oro ẹfụhọde? N̄ko-n̄ko, nso ke nnyịn ikeme ndinam man in̄wam mbon eti esịt oro nnyịn isobode ke an̄wautom ẹmi mînyeneke ata idotenyịn ẹnyụn̄ ẹfụhọde n̄ko? Ndien nso n̄kaiso ndọn̄esịt ke nnyịn ikeme ndinyene nto Bible kaban̄a mbonima nnyịn ẹmi ẹma ẹkede ke n̄kpa? Ibuotikọ oro etienede eyenọ ndusụk ekikere.
[Mme Ikọ idakisọn̄]
a Kaban̄a ntọt efen efen ke mfụhọ ke mme ini Bible, se Insight on the Scriptures, Eboho 2, page 446-447, emi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., emịn̄de.
b Kaban̄a ntọt efen efen ke idotenyịn ediset ke n̄kpa oro odude ke Bible, se Insight on the Scriptures, Eboho 2, page 783-793.
Nte Afo Emekeme Ndibọrọ?
◻ Ntak ẹkemede ndidọhọ ke n̄kpa edi asua?
◻ Didie ke mme asan̄autom Abasi ke mme ini Bible ẹkesiwụt mfụhọ mmọ?
◻ Nso idotenyịn idu inọ mbonima oro ẹkpade?
◻ Nso isọn̄ ke Paul ekenyene ndinịm ediset ke n̄kpa ke akpanikọ?
[Ekebe ke page 8, 9]
Eti Un̄wam Ẹnọde Mbon Oro Ẹfụhọde
Ke mme Mbono “Mbak Abasi” ke 1994 osịm 1995, Watch Tower Society ama ọtọt edisio obufa ekpri n̄wed oro ẹkotde Ke Ini Owo Oro Afo Amade Akpade. Ẹtịm n̄wed emi ọnọde nsịnudọn̄ mi ndida ndọn̄esịt nsọk mme owo ke kpukpru idụt ye usem. Nte ekemede ndidi afo ama okokụt, enye owụt mmemmem edinam an̄wan̄a oro Bible ọnọde aban̄a n̄kpa ye idaha mme akpan̄kpa. Idem ke edide akpan n̄kpọ akan, enye owụt un̄wọn̄ọ Abasi, aban̄ade ediset ke n̄kpa ndụk uwem ke paradise isọn̄ oro ẹnamde asana, ebe ke Christ Jesus. Enye enen̄ede ada ndọn̄esịt ọsọk mbon oro ẹfụhọde. Ke ntre, enye ekpenyene ndidi eti n̄kpọutom ke utom ukwọrọikọ Christian okponyụn̄ enyene ndinam n̄kpọ ndidemede udọn̄, osụn̄ọde ke ediwak ukpepn̄kpọ Bible efen efen. Ẹdọn̄ mme mbụme ukpepn̄kpọ ye ntịn̄enyịn ke mme ekebe ke ekperede utịt ikpehe kiet kiet man ẹkeme ndinyene mmemmem ndụn̄ọde ke mme akpan n̄kpọ oro ẹkenemede ye owo ekededi oro ofụhọde, emi enyenede esịt akpanikọ.
[Ndise ke page 8]
Ke ini Lazarus akakpade, Jesus ama atua eyet
[Ndise ke page 9]
Jesus ama anam Lazarus eset ke n̄kpa
[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 7]
First Mourning, eke W. Bouguereau, ẹsiode ẹto akpasarade usan akrasi ke Photo-Drama of Creation, 1914