Ime Ntak Ananade Ntre-e?

EMILIO okodu ke iduọk isua esie 60.a Enye ekedi Oahu ke isan̄ nnanenyịn—ndibụk akamba eyeneren esie. Ke adan̄aemi asan̄ade ke ndobo ndobo efak odude ke obot kiet onyụn̄ enemede nneme ye mme ufan, moto oro akawatde usọp usọp afiak edem edem oto enen ọwọrọ ọkpọusụn̄ ama anam Emilio edịghe. Moto oro ama ekpere nditọ enye, ndien ke ntak iyatesịt ye unana ime, Emilio ama ofiori awat o-moto oro onyụn̄ amia moto oro. Eneni ama asiaha. Etie nte awat o-moto oro ama eberi Emilio, emi ọkọduọde ọtọ ibuot ke nsat itiat mbenusụn̄ oro. Ke usen ifan̄ ebede, Emilio ama akpa ke ntak unan oro enye akadade ke ibuot. Nso mfụhọ mfụhọ utịp!

Nnyịn idu uwem ke ererimbot oro ime edide edu oro ananade. Ata ediwak mme awat o-moto ẹsiwat moto ọsọp akaha. Mbon eken ẹsiyịre ke isịm—ẹnen̄ede ẹkpere—moto ẹmi ẹwatde ke idaha usọp oro ẹnịmde. Edi mbon eken ẹsito ke ikpehe usụn̄ kiet ẹwọrọ ẹdụk eken koro mmọ mîkemeke ndiwat ntiene moto efen ke edem. Ke ufọk, mbonubon ẹkeme ndiwụt ibụmede iyatesịt ẹnyụn̄ ẹtie obom obom. Idem ndusụk Christian ẹkeme ndiyat esịt n̄kaha ke ntak mmeme m̀mê ndudue nditọete mmọ eke spirit.

Ntak emi ime ananade ntre-e? Nte esitie ntre kpukpru ini? Ntak ọsọn̄de ntre ndinyene ime ke eyo nnyịn?

Mme Uwụtn̄kpọ Unana Ime

Bible etịn̄ aban̄a n̄wan kiet oro mîkebetke man okop ekikere ebe esie mbemiso akanamde akpan ubiere. Enye ekekere Eve. Ke etrede ndibet Adam, ndusụk ubak ubak ke ntak unana ime, n̄wan oro ama adia mfri oro ẹkekpande. (Genesis 3:1-6) Nso kaban̄a ebe esie? Ekeme ndidi enye n̄ko ama owụt unana ime ke ndiketiene Eve nnam idiọkn̄kpọ ye unana edibem iso n̄ka mbịne Ete esie eke heaven, Jehovah, kaban̄a un̄wam m̀mê ndausụn̄. Idiọkitọn̄ mmọ, ndusụk adianade ye unana ime oro akadade okosịm idiọkn̄kpọ, ama akama utịp n̄kpa ọnọ kpukpru nnyịn. Nnyịn imọbọ ntụhọ edinam idiọkn̄kpọ, esịnede mbon oro ẹtode ntan̄idem ye unana ime, nte n̄kpọ akpa ito mmọ.—Rome 5:12.

N̄kpọ nte isua 2,500 ke akpa ete ye eka nnyịn ẹma ẹkenam idiọkn̄kpọ, ikọt oro Abasi ekemekde, kpa nditọ Israel, ẹma ẹwụt ntotụn̄ọ, uyịre uyịre edu unana mbuọtidem, ọkọrọ ye unana ime. Okposụkedi Jehovah ke utịbe utịbe usụn̄ akanyan̄ade mmọ osio ke ufụn Egypt ndondo oro, mmọ ẹma ẹsọp “ndifre se enye akanamde” inyụn̄ “ibetke item esie.” (Psalm 106:7-14) Mmọ ẹma ẹsiduọ ẹdụk akwa idiọkn̄kpọ ndien ndien ke ntak unana ime mmọ. Mmọ ẹma ẹnam eyenenan̄ o-gold ẹnyụn̄ ẹtuak ibuot ẹnọ enye; mmọ ẹma ẹkụni ẹban̄a manna oro Jehovah ọkọnọde mmọ nte n̄kpọ eke obụk; ndien ediwak mmọ ẹma ẹkam ẹsọn̄ ibuot ye Moses, kpa andida ke ibuot Jehovah oro Abasi ekemekde. Ke akpanikọ, unana ime mmọ ama ada mfụhọ ye nsobo ọsọk mmọ.

Akpa edidem ekedide owo ke Israel, Saul, ama ọduọk ifet oro nditọ esie ẹkpekenyenede ndidi mme andida itie ubọn̄ esie. Ntak-a? Koro enye ama okpu ndibet prọfet Samuel, oro ekenyenede ndifọp uwa nnọ Jehovah. Ndịk owo ama anam Saul etre ndibet Samuel ke ndifọp uwa. Kere nte eketiede enye ke idem ke ini Samuel ọkọbiọn̄ọrede ke ndondo oro Saul okokụrede edinam oro! Akpakam edide enye ama ebet ke minit ifan̄ efen!—1 Samuel 13:6-14.

Akpakam edide Eve ama ebet Adam utu ke ndibụmede n̄kadia mfri oro! Akpakam edide nditọ Israel ẹma ẹti ndibet item Jehovah! Ih, ime akpakan̄wam mmọ ye nnyịn osio ke ọkpọsọn̄ mfụhọ ye ubiak.

Mme Ntak Unana Ime

Bible an̄wam nnyịn ndifiọk akpan ntak unana ime mfịn. Udiana Timothy ibuot 3 etịn̄ aban̄a emana nnyịn nte odude ke “ndiọk eyo.” Enye etịn̄ ete ke mme owo “ẹyedi mme ama idem, ye mme ama inyene, ẹnyụn̄ ẹbụre idiọk mbụre; ẹseri iseri . . . ẹyak idiọkitọn̄ akan mmọ ubọk, ẹtie obom obom, ẹnyụn̄ ẹsua se ifọnde.” (2Ti 3 Ufan̄ikọ 2, 3) Utọ edu ibụk ye edikere mban̄a idem oro odụk esịt ye ekikere ediwak owo, anamde edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ọnọ kpukpru owo, idem mme ata Christian, ndinyene ime. Ẹkeme ndisịn ime nnyịn ke ọkpọsọn̄ udomo ke ini nnyịn ikụtde nte mbon ererimbot ẹwatde moto ọsọp akaha m̀mê ẹsịbede ẹdụk udịm m̀mê ẹn̄wan̄ade isụn̄i ẹfụk nnyịn. Ẹkeme ndisịn nnyịn ke udomo ndikpebe mmọ m̀mê ndisio mmọ usiene, ke ntre isụhọrede idem nnyịn inịm ke idaha ibụk ibụk ntan̄idem mmọ.

Ndusụk ini idiọk ubiere idem nnyịn esinam nnyịn inana ime. Tịmfiọk nte enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon okowụtde ebuana oro odude ke ufọt ibụmede ibụmede idiọk ekikere ye edu iyatesịt asan̄ade ye unana ime: “Ime esịt ọfọn akan n̄kponesịt. Kûyak spirit fo ọsọp iyatesịt: koro iyatesịt atakde ke ikpanesịt mbon ndisịme.” (Ecclesiastes 7:8, 9) Edieke nnyịn idade ini ndinyene ọyọhọ, nnennen ifiọk mban̄a idaha oro odude mbemiso inamde n̄kpọ iban̄a enye, etie nte iyenen̄ede inam n̄kpọ ye ifiọk, inen̄ede iwụt mbọm, inen̄ede inyene ime ye mmọ en̄wen. Ke n̄kan̄ eken, iseri iseri edu edikere mban̄a idem ekeme ndinam nnyịn ikûnyene in̄wan̄în̄wan̄ esịt, inana ime, inyụn̄ iyat esịt, nte mbon nsụkuyo, ọsọn̄ibuot nditọ Israel ẹmi ẹketụhọrede Moses.—Numbers 20:2-5, 10.

Ntak efen oro anamde unana ime akakaiso ọkọri ke ererimbot emi edi idaha unana idotenyịn esie, emi otode edidianade emi enye adianarede ọkpọn̄ Jehovah. David ama etịn̄ aban̄a ediyom emi oyomde owo odori enyịn ke Jehovah: “O ukpọn̄ mi, dop nọ Abasi ikpọn̄îkpọn̄: koro idotenyịn mi otode enye.” (Psalm 62:5) Ediwak owo oro mîfiọkke Jehovah ẹnyene ekpri, n̄kịmn̄kịm idotenyịn, ntre mmọ ẹdomo ndikọ kpukpru inemesịt ye udori oro mmọ ẹkemede mbemiso ini mmọ okụrede. Ukem nte ete mmọ eke spirit, Satan kpa Devil, mmọ isiwakke ndikere mban̄a nte mme edinam mmọ ẹkemede ndinọ mbon en̄wen unan.—John 8:44; 1 John 5:19.

Eyịghe idụhe nte ke ime enen̄ede anana mfịn. Idiọk, ibụk ibụk editịm n̄kpọ emi, abasi esie kpa Satan, ye mme ntụhọ idiọkn̄kpọ eke anana mfọnmma ikpọkidem nnyịn ẹnam edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ọnọ kpukpru owo, idem mbon oro ẹnyenede esịt akpanikọ, ndinyene ime. Edi, Bible eteme nnyịn ete ‘ime anyan ime,’ akpan akpan kaban̄a edisu mme uduak Abasi. (James 5:8) Ntak emi ime ọsọn̄de urua ntre? Nso mme utịp ke enye ekeme ndida nsọk nnyịn?

Ime—Ntak Ọsọn̄de Urua Ntre

“Mbon oro ẹsibetde ẹsinyene ifet n̄ko ndinam utom.” John Milton ewet uto owo England oro eketịn̄ mme ikọ oro ke se ibede isua ikie ita ẹmi ẹkebede ke uto esie oro ekenyenede udịm duopenan̄ “Ke Ini Nnan Esie.” Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ uto oro, enye ama etịn̄ aban̄a edikpu ye editịmede esịt esie ke enye ndikere ke imọ ikemeke ndinam n̄kpọ Abasi ọyọhọ ọyọhọ ke ntak oro enye akakabarede edi nnan ke mme iduọk isua 40 esie. Edi nte ẹwụtde ke akpatre udịmikọ uto oro ẹkotde ẹsịn ke enyọn̄ emi, enye ama edifiọk ete ke owo ekeme ndituak ibuot nnọ Abasi ebe ke ndiyọ ukụt ke ime nnyụn̄ nyom mme ifet oro ẹdude ndinam utom sụn̄sụn̄. Milton ama okụt ufọn odude ke ndinyene ime mberi edem ke Abasi.

Ata ediwak nnyịn imekeme ndikụt usụn̄ ọfọn, edi kpukpru nnyịn imenyene mme mmeme oro ẹkemede ndinam nnyịn iyat esịt m̀mê itịmede esịt. Didie ke nnyịn ikeme ndinyene nnyụn̄ n̄kọri ime?

Mme Uwụtn̄kpọ Oro Ẹnọde Nsịnudọn̄

Bible ọnọ nnyịn ediwak nti uwụtn̄kpọ kaban̄a ime. Ime Jehovah anam nsinsi uwem odu ọnọ ata ediwak miliọn owo ke mme itie miliọn. (2 Peter 3:9, 15) Jesus owụt utịbe utịbe ime Ete esie ke mfọnmma usụn̄ ke ima ima ikot oro enye ọnọde ete imen ọkpọnọ imọ inyụn̄ ‘ikụt nduọkodudu inọ ukpọn̄ nnyịn.’ (Matthew 11:28-30) Editie n̄kere mme uwụtn̄kpọ Jehovah ye Jesus ekeme ndin̄wam nnyịn ndinen̄ede nnyene ime.

Owo emi etiede nte ama enyene ntak oro ekemde ndiyat esịt, n̄kop ubiak, m̀mê ndisio usiene ekedi Joseph eyen Jacob. Nditọete esie ẹma ẹnam n̄kpọ ye enye ke ata ukwan̄ usụn̄, ẹdiomide n̄kpa esie ndien ke akpatre ẹnyamde enye ẹsịn ke ufụn. Ke Egypt, kpa ye utom ofụri esịt, ye edinam akpanikọ esie nnọ Potiphar, ẹma ẹdori Joseph ikọ nte mîdotke ẹnyụn̄ ẹkọbi enye. Enye ama ọyọ kpukpru ukụt esie ye ime, ndusụk ọfiọkde ete ke mme utọ udomo oro ẹkeme ndinyene n̄kpọ ndinam ye mme uduak Abasi. (Genesis 45:5) Sia enye ekenyenede mbuọtidem ye idotenyịn ke Jehovah ọkọrọ ye nsụhọdeidem ye ifiọk, Joseph ama ekeme ndinyene ime idem ke idak ata n̄kpọsọn̄ idaha.

Akpan n̄kpọ un̄wam efen edi edisana spirit Jehovah. Edieke, ke uwụtn̄kpọ, nnyịn inyenede ibụmede ibụmede esịt ye idiọk inuaikọ, nnyịn imekeme ndibọn̄ akam nyom un̄wam edisana spirit man otodo nnyịn ikeme ndikọri mbun̄wụm esie. Nditie n̄kere kiet kiet ke otu mfri ẹmi, utọ nte anyanime ye mfara ke idem, eyen̄wam nnyịn ndikụt nte mmọ ẹnen̄erede ẹnyene ebuana ye ime.—Galatia 5:22, 23.

Mme Utịp Ime

Ndinyene ime ekeme ndida ediwak ufọn nsọk nnyịn. Enye anam edu nnyịn enyene nsọn̄ọ onyụn̄ ọbiọn̄ọ nnyịn ndinam ibụmede ibụmede, ndisịme edinam. Anie ke otu nnyịn akanam mînamke ndudue oro ọnọde mbon efen unan ke ntak oro ikanamde n̄kpọ usọp usọp ikaha iban̄a n̄kpọsọn̄ idaha m̀mê mme idaha oro ẹtiede mfịghe mfịghe? Ekeme ndidi nnyịn ima itịn̄ ikọ oro mîwụtke mfọnido mîdịghe ima inam n̄kpọ nsọn̄ido nsọn̄ido. Ekeme ndidi nnyịn ima iyak ekpri n̄kpọntịbe ye owo ima nnyịn osụn̄ọ ke ọkpọsọn̄ eneni ọsọn̄de ndibiere. Ke ima ikayat esịt, ikụt edikpu, inyụn̄ ikop ubiak ke anyanini, ekeme ndidi nnyịn ke mfụhọ ima ikere ite, ‘Ekpedide mma mbet ata esisịt.’ Ndinyene ime ekeme ndikpeme nnyịn nsio ke kpukpru orụk mfụhọ. Akpanikọ oro ikpọn̄ ọnọ uwem nnyịn ata ediwak emem, iwụk, ye uyụhọ.—Philippi 4:5-7.

Ndinyene ime ekeme n̄ko ndin̄wam nnyịn ndinyene sụn̄sụn̄ esịt oro enyenede mbuọtidem. Emi ekeme ndida n̄kosụn̄ọ ke nnyịn ndinyene eti nsọn̄idem eke obụk, eke ntụk, ye eke spirit. (Mme N̄ke 14:30) Edieke owo mîkpemeke, afai afai iyatesịt ekeme ndidi ntak ọkpọsọn̄ udọn̄ọ eke ntụk ye eke ikpọkidem ye n̄kpa. Ke n̄kan̄ eken, ebede ke ndinyene ime nnyịn imekeme ndinyene ata in̄wan̄în̄wan̄ edu mban̄a mbon efen, akpan akpan nditọete nnyịn eke spirit ye mbonubon nnyịn. Nnyịn ndien iyenen̄ede inyene udọn̄ ndiwụt edikere mban̄a nnyụn̄ nnọ un̄wam utu ke ndisọp iyatesịt nnyụn̄ n̄kụt ndudue. Ndien, eyenen̄ede emem onyụn̄ enem mbon en̄wen ndidu n̄kpere nnyịn.

Oyom mbiowo ke esop Christian akpan akpan ẹnyene ime. Ndusụk ini, ekemmọ mme Christian ẹsida n̄kpọsọn̄ mfịna ẹbịne mmọ. Ekeme ndidi mbon esịt akpanikọ ẹmi ifiọkke se ẹkpenamde, ẹkop iyatesịt, mîdịghe ẹdu ke mfụhọ, ke adan̄aemi ekemede ndidi n̄kpọ akak mbiowo ke idemmọ mîdịghe mme mfịna idemmọ m̀mê eke ubon mmọ ẹkeme nditịmede mmọ. Edi, edi akpan n̄kpọ didie ntem nte mbiowo ẹnyene ime ke mme utọ n̄kpọsọn̄ idaha oro! Ke usụn̄ emi mmọ ẹkeme ndida “ata nsụkesịt” nnọ item nnyụn̄ ‘ntua otuerọn̄ mbọm.’ (2 Timothy 2:24, 25; Utom 20:28, 29) Mme ọsọn̄urua uwem ẹdu ke itiendịk. Nso edidiọn̄ ke mme ọfọnido, ima ima mbiowo oro ẹnyenede ime ẹdi ntem ẹnọ esop!

Mme ibuotufọk ẹkpenyene ndinam n̄kpọ ye mbonufọk mmọ ke ime, ifiọk, ye mfọnido. Mmọ n̄ko ẹkpenyene ndidori enyịn nnyụn̄ nsịn udọn̄ nnọ mbonubon mmọ ndinyene mme ukem edu ẹmi. (Matthew 7:12) Emi eyetịp n̄kpọ akamba akamba esịn ke ima ye emem ke ufọk.

Ndinyene ime ke adan̄aemi inamde utom ukwọrọikọ eyen̄wam mme Christian asan̄autom ndikop inem utom emi ọyọhọ ọyọhọ. Mmọ ẹyekeme ndiyọ unana udọn̄ ye ubiọn̄ọ oro mmọ ẹsobode ke usụn̄ ọfọnde akan. Utu ke ndifan̄a mfan̄a ye mme enyeneufọk oro ẹyatde esịt, mme asan̄autom oro ẹnyenede ime ẹyekeme ndinọ sụn̄sụn̄ ibọrọ mîdịghe ẹdaha sụn̄-n̄ ẹwọrọ, ke ntem ẹmụmde emem ye idatesịt ẹkama. (Matthew 10:12, 13) N̄ko-n̄ko, ke ini mme Christian ẹnamde n̄kpọ ye kpukpru owo ke ime ye mfọnido, mbon mbieterọn̄ ẹyesịk ẹkpere ndikop etop Obio Ubọn̄. Jehovah ọdiọn̄ mme ukeme oro ẹsịnde ye ime ke ofụri ererimbot, nte ediwak tọsịn owo ke mme itie ikie ẹdide mbon nsụhọdeidem oro ẹyomde akpanikọ ẹbụn̄ọde ẹdụk ima ima esop Jehovah ke isua ke isua.

Ke akpanikọ, ndinyene ime eyeda nti utịp ọsọk nnyịn. Nnyịn iyefep ediwak mbabuat n̄kpọntịbe ye mme mfịna oro unana mfara ke idem m̀mê edisọp inua ikọ ẹsidade ẹdi. Nnyịn iyenen̄ede ikop inemesịt, inen̄ede inyene ifụre, imonyụn̄ ikeme ndinen̄ede n̄kop nsọn̄idem. Nnyịn iyenyene n̄kponn̄kan idatesịt ye emem ke utom ukwọrọikọ nnyịn, ke esop, ye ke ufọk. Edi ke akande kpukpru, nnyịn iyedara n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye Abasi. Ntre bet Jehovah. Nyene ime!

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Mme ndise ke page 10]

Afo enyene ime adan̄a didie ke uwem fo eke usen ke usen?