Nte Mme Eyịghe Ẹnyenede Ẹban̄a Jesus Ẹnen?

NDI Jesus eke Nazareth ama enen̄ede anam mme utịben̄kpọ? Ndi ẹma ẹnam enye eset ke n̄kpa, nte mme mbet esie ẹketan̄ade? Nte enye ama akam ododu? Ke eyo nnyịn, etie nte ediwak owo ikemeke ndibọrọ mme utọ mbụme ẹmi ye mbuọtidem. Ntak-a? Koro mmọ ẹnyenede mme eyịghe ẹban̄a Jesus, ndien mme eyịghe ẹdi mme ekikere unana edidiọn̄ọ m̀mê n̄kpọ edi akpanikọ, ifiọkke m̀mê n̄kpọ edi akpanikọ m̀mê ekeme nditịbe. Edi nte mme ekikere unana edidiọn̄ọ se idide akpanikọ ye se mîdịghe ẹmi ẹban̄ade Jesus ẹnen? Ẹyak nnyịn ise.

Nte Ẹketọde Mme Eyịghe Ẹban̄ade Jesus

Ndusụk mme ekpep ukpepn̄kpọ ido ukpono mbon Germany eke utịt utịt ọyọhọ isua ikie 19 ye ntọn̄ọ ntọn̄ọ ọyọhọ isua ikie 20 ẹkewụt Jesus nte “owo Ufọkabasi eset oro ẹkerede-kere.” Mmọ ndifan̄a ye mbụk aban̄ade Jesus ama ada okosụn̄ọ ke eneni ke otu nditọ ukpepn̄kpọ ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ isua ikie emi, oro okosịmde mbonan̄wa ke ini oro onyụn̄ osụk ẹnyenede odudu mfịn. Ke uwụtn̄kpọ, ndụn̄ọde oro ẹkenamde ndondo emi ke Germany ama owụt nte ke mbahade 3 eke ikie ke otu mbon oro ẹkenamde ndụn̄ọde ẹnịm ke akpanikọ nte ke Jesus “akanam idụhe” ye nte ke “mme apostle ẹketịbi enye edi.” Ih, n̄kpasịp eyịghe aban̄ade Jesus oro ẹketọde ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ọyọhọ isua ikie emi okụt eti isọn̄ ke esịt mme owo idem idahaemi.

Ntak emi edisịm ubiere oro nte ke ‘ẹketetịbi’ Jesus edi mînenke? Eyen ukpepn̄kpọ Bible oro Wolfgang Trilling ọdọhọ ete: “Ẹma ẹbiere eneni aban̄ade m̀mê Jesus akanam odu, ke ikọ efen m̀mê enye ekedi ata owo m̀mê n̄ke. Ẹma ẹbọrọ mbụme emi ke usụn̄ oro esịnede ifiọk, ke nsụhọde n̄kaha ke usụn̄ emi mme ekere n̄kpọ owo mîkwe aba mfịna oro nte n̄kpọ emi ẹkerede-kere.” Nte ededi, ndusụk owo ẹsụk ẹnyenyene eyịghe m̀mê Jesus akananam odu. Mmọdo, ẹyak nnyịn idụn̄ọde nte owo ekemede ndisọn̄ọ mbụk akpanikọ aban̄ade Jesus ọkọrọ ye edimen mme eyịghe eken ẹban̄ade enye mfep.

Mme Ikọ Ntiense Oro Ẹbịnde Mme Eyịghe Ẹfep

Esuene esuene n̄kpa oro Jesus akakpade nte ata idiọk abiatibet ọnọ “mbon oro ẹfan̄ade ye mbụk akpanikọ aban̄ade Jesus mfan̄a oro anamde ẹnen̄ede ẹnịm ke akpanikọ,” ntre ke Trilling ọdọhọ. Ntak-a? Koro n̄kpa oro “ama ọbiọn̄ọ, ama akam akpan, obufa mbuọtidem emi nditara ke otu mme Jew ye mmọ oro mîdịghe mme Jew.” (Men 1 Corinth 1:23 domo.) Edieke n̄kpa Jesus kpa Messiah ekedide utọ usọn̄enyịn ntre ọnọ mme Jew ye mme Gentile, ọkpọsọsọn̄ enye ndikpekedi n̄kpọ emi mme apostle ẹketịbide-tịbi edi! N̄ko-n̄ko, ikụreke ke mbụk Gospel inan̄ ndisọn̄ọ n̄kpa Jesus nte n̄kpọntịbe oro akadade itie edi n̄ko ewetn̄wed owo Rome oro Tacitus ye Talmud mme Jew ẹma ẹsọn̄ọ.a

N̄ko, ẹda mme n̄kpọntịbe eken ke ini Jesus okodude uwem nte uyarade emi mîtoho an̄wa anamde ẹnịm Gospel ke akpanikọ, ntem anamde ẹnịm se mmọ ẹsiande nnyịn ẹban̄a enye. Ke uwụtn̄kpọ, ndi mme anditiene Jesus ẹkpeketịbi nsu ẹdi nte ke enye oto Nazareth, kpa ebiet emi etiede nte ikọwọrọke etop? Mîdịghe ndi ekpedi nte ke mmọ ẹketetịbi nsu ẹdi nte ke Judas, nsan̄a oro ẹkebuọtde idem, akatap enye ọnọ n̄kpa? Ndi etie nte edi ata idem n̄kpọ ndikere nte ke mmọ ẹkpeketịbi mbụk aban̄ade nte mme mbet esie eken ẹkekpọn̄de enye ke ido ufep? Ke akpanikọ iwụtke ifiọk nte ke mme mbet ẹkpeketịn̄ mme ikọ oro ẹkemede ndinọ unan ndien ekem ẹtan̄a mmọ ntatara ntatara! Ke adianade do, usọ unọ ukpep oro Jesus akadade ekedi n̄wọrọnda. N̄wed mbon Jew eke akpa isua ikie isịneke n̄kpọ ndomokiet ẹkemede ndimen ndomo ye mme uwụtn̄kpọ esie. Ewe owo oro owo mîfiọkke ekpekekeme “nditịbi” utọ enyene-usọ ikọ nte Ukwọrọikọ oro ke Obot? Kpukpru ikọ ẹmi ẹsọn̄ọ nte mme Gospel ẹdide mbụk uwem Jesus oro ẹkemede ndiberi edem.

Uyarade otode an̄wa odu n̄ko kaban̄a mbụk akpanikọ aban̄ade Jesus. Gospel inan̄ ẹmi ẹwụt enye nte okodude ke akpan idaha eke uwem emi enyenede nnennen ọyohọ ntọt akpanikọ. Owo iketịbike-tịbi mme itie, utọ nte Bethlehem ye Galilee; mme owo kiet kiet ye mme otu owo ẹmi ẹkewọrọde etop, utọ nte Pontius Pilate ye mme Pharisee; ọkọrọ ye mme ido edinam mme Jew ye mme n̄kpọ eken. Mmọ ẹkedi ubak ndutịm uwem emi okodude ke akpa isua ikie, ndien mme ebiet oro mîdịghe Bible ye mme n̄kpọ eset oro ẹdọkde ẹsion̄o ke isọn̄ ẹsọn̄ọ mmọ.

Ntem, uyarade akpanikọ odu, ke N̄wed Abasi ye ke an̄wa, nte ke Jesus edi ata owo.

Nte ededi, ata ediwak owo ẹnyene eyịghe ẹban̄a mme utịben̄kpọ oro ẹbuanade enye. Ke akpanikọ, nte ekemde ye ndụn̄ọde oro ẹkenamde emi ẹkesiakde ke enyọn̄ emi, sụk ibat ibat mme aka ufọkabasi ẹdide mbon Germany ẹtịm ẹnịm ke akpanikọ nte ke mme utịben̄kpọ Jesus ye ediset ke n̄kpa esie “ẹma ẹnen̄ede ẹda itie.” Ndi mme eyịghe ẹnyenede ẹban̄a mme utịben̄kpọ ye ediset ke n̄kpa Jesus ẹnen?

Ntak Emi Ndusụk Owo Ẹyịkde Mme Utịben̄kpọ Jesus

Matthew 9:18-36 ọtọt ete ke Jesus ke utịbe usụn̄ ama anam mbon udọn̄ọ ẹkop nsọn̄idem, anam mme akpan̄kpa ẹset, onyụn̄ ebịn mme demon. Prọfesọ Hugo Staudinger, ewetmbụk, etịn̄ ete: “Enye n̄kukụre edi se owo mîkemeke ndinịm ke akpanikọ, ndien ke ẹsede ke idaha ekikere mbụk ikemeke nditịbe, nte ke n̄wọrọnda etop emi oto ataata ekikere esịt owo.” Ntak-a? Koro etie nte ẹkewet mme akpa Gospel ẹmi ke ini oro n̄wakn̄kan mbon oro ẹkekụtde mme utịben̄kpọ ẹmi ẹkesụk ẹdude uwem! Ẹkụt n̄kaiso nsọn̄ọ koro, nte Staudinger akade iso ndidọhọ, mme andibiọn̄ọ ẹdide mme Jew “akananam ikafan̄ake nte ke Jesus ama anam mme n̄wọrọnda utom.” Ke ifụmide ofụri uyarade eken inyụn̄ ikọn̄de ubiere nnyịn ke mme uyarade ẹtode an̄wa mi, nnyịn ikụt nte ke mme utịben̄kpọ Jesus ẹtịm ẹdot se nnyịn inịmde ke akpanikọ.—2 Timothy 3:16.

Okposụkedi “n̄wakn̄kan mbon Germany ẹnịmde ke akpanikọ nte ke Jesus ama anam mbon udọn̄ọ ẹkop nsọn̄ọidem,” ediwak mmọ ẹyịk ẹban̄a odudu ukọkudọn̄ọ ẹmi. Ke uwụtn̄kpọ, ọwọrọetop ekpep ukpepn̄kpọ ido ukpono owo Germany kiet ama etịn̄ an̄wan̄wa ete ke mme ukọkudọn̄ọ oro Jesus ekesinamde ekedi utịp odudu ndap ndap ekikere ekenyenede ke idem mbon ẹmi ẹkenyenede mme mfịna ekikere. Nte emi edi eti edinam an̄wan̄a?

Kam kere ban̄a emi. Mark 3:3-5 ọtọt ete ke Jesus ama ọkọk owo emi ubọk esie akakpade. Edi nte ubọk emi akakpade do ekedi utịp mfịna ekikere? Ke akpanikọ ikedịghe. Mmọdo, owo ikemeke ndibuan ukọkudọn̄ọ emi ye odudu oro ndap ndap ekikere enyenede. Ntre nso ikan̄wam Jesus ndinam mme utịben̄kpọ? Prọfesọ Staudinger onyịme ete: “Edieke mme ibet mîdụhe ẹmi ẹdide akpanikọ ke ofụri ofụri, ndien edieke owo mîkan̄ke Abasi ofụri ofụri, ndien owo akpan akpan ikemeke ndifụmi ifet oro odude nte ke Abasi, emi odudu esie akande eke owo, ekeme ndinam mme n̄kpọ oro ẹdide n̄wọrọnda.” Ih, ke akpanikọ, ye un̄wam “odudu Abasi,” Jesus ke ataata usụn̄ ama esinam idem ọsọn̄ mbon oro ẹkedọn̄ọde. Ntem, ntak idụhe ndiyịk m̀mê mme utịben̄kpọ esie ẹdi akpanikọ.—Luke 9:43; Matthew 12:28.

Nte The American Peoples Encyclopedia ọdọhọde, edieke n̄kponn̄kan ke otu kpukpru utịben̄kpọ—ediset ke n̄kpa Jesus—akadade itie, kpukpru mme utịben̄kpọ eken oro ẹtọtde ke Gospel “ẹkeme nditịbe.” Nte Jesus ama enen̄ede eset ke n̄kpa?

Nte Mme Eyịghe Ẹban̄ade Ediset ke N̄kpa Jesus Ẹnen?

Bem iso kere ban̄a ọkpọsọn̄ uyarade emi ekemde ye idaha oro ọsọn̄ọde ediset ke n̄kpa Jesus nte edide akpanikọ—kpa ukpọk udi esie. Mbon oro ẹkedude ke eyo Jesus, idem mbon oro ẹkebiọn̄ọde enye, ikafan̄ake akpanikọ oro nte ẹma ẹkụt udi esie nte anade ukpọk. (Matthew 28:11-15) Ekpekedi mmemmem ndiyarade se idide abian̄a! N̄wed oro ẹsiakde ke enyọn̄ emi eberi nte enende ete: “Akananam owo inọhọ ekikere iban̄a edinam an̄wan̄a ke usụn̄ oro ọfọnde kaban̄a ukpọk udi ibọhọke ikọ Bible oro, ‘Enye idụhe mi; enye emeset’ (Matt. 28:6).”

Ndusụk owo inyịmeke, ẹdọhọde ẹte ke ekedi mme mbet Jesus kpọt ẹkedi mbon ẹmi ẹketan̄ade ke kpukpru ebiet nte ke enye ekedi Messiah emi ekesetde ke n̄kpa. Emi edi akpanikọ. Edi ndi nte mbụk mmọ edide akpanikọ itịmke inyene orụn̄ ke mbụk edide akpanikọ, akpan akpan n̄kpa ye ediset ke n̄kpa Jesus? Enyene. Apostle Paul ama ọfiọk aban̄a ebuana emi ke ini enye ekewetde ete: “Ndien edieke mîkanamke Christ eset ke n̄kpa, se nnyịn ikwọrọde ọwọrọ ikpîkpu, mbuọtidem mbufo edinyụn̄ okpu. Ndien ẹyarade ẹkụt ẹte nnyịn idi mme ntiense nsu inọ Abasi; ke emi nnyịn iketịn̄de ikọ idian Abasi, ite Enye akanam Christ eset.”—1 Corinth 15:14, 15; men John 19:35; 21:24; Mme Hebrew 2:3 domo.

Ke akpa isua ikie, ediwak owo ẹma ẹdu ẹmi ẹketịmde ẹdiọn̄ọ ẹmi ẹkekemede nditie ntiense nte ke Jesus ama owụt idem ke n̄kpa esie ebede. Ke otu mmọ ẹkedi mme apostle 12 ye Paul, ọkọrọ ye se iwakde ikan mme ntiense 500 efen ẹmi ẹkekụtde ke enyịn.b (1 Corinth 15:6) Ti n̄ko ntak emi Matthias okodotde ndida itie apostle Judas emi mîkanamke akpanikọ. Utom Mme Apostle 1:21-23 ọtọt ete ke Matthias ama ekeme nditie ntiense mban̄a ediset ke n̄kpa Jesus ye mme akpa n̄kpọntịbe ẹmi ẹkenyenede ebuana ye Enye. Edieke uwem ye ediset ke n̄kpa Jesus ekedide mbụk oro ẹkekerede-kere ẹtịn̄ utu ke akpanikọ, utọ n̄kpọ oro ẹkeyomde man ẹnam edimek oro ke akpanikọ ikpenyeneke ufọn ndomokiet.

Sia ata ediwak mbon oro ẹkekụtde ke akpa isua ikie ẹketiede ntiense ẹban̄a uwem, mme utịben̄kpọ, n̄kpa, ye ediset ke n̄kpa Jesus, Ido Ukpono Christ ama atara usọp usọp ke ẹmende ẹdomo ke ofụri Obio Ukara Rome, kpa ye mme ubiọn̄ọ ẹmi ẹsiakde ke enyọn̄ emi. Mme anditiene enye ẹma ẹnyịme ndiyọ nsọn̄ọn̄kpọ, ukọbọ, ye idem n̄kpa man ẹtan̄a ediset ke n̄kpa ke kpukpru ebiet ye isọn̄ akpanikọ emi otode ke enye. Ewe akpanikọ? Nte ke ediset ke n̄kpa esie n̄kukụre ekekeme ndida itie oto ke odudu Abasi. Ndien ntak emi Jehovah Abasi akanamde Jesus eset ke n̄kpa? Ibọrọ mbụme emi owụt owo oro Jesus emi okodude ke mbụk edide.

Ke usen Pentecost, apostle Peter ama etịn̄ in̄wan̄în̄wan̄ ọnọ mme Jew ẹmi ẹkedude ke n̄kpaidem ke Jerusalem ete: “Abasi akanam Jesus emi eset ke n̄kpa, nte nnyịn kpukpru idide mme ntiense. Mmọdo sia ubọk nnasia Abasi ama emenede Enye onịm ke enyọn̄, Enye ama onyụn̄ ọbọ Ete Edisana Spirit emi ẹken̄wọn̄ọde ndinọ, Enye an̄wan̄a se mbufo ẹkụtde ẹnyụn̄ ẹkopde. Koro David ikọdọkde ikodụk ke heaven; edi enye ọdọhọ ke idemesie ete, Jehovah ọdọhọ ye Ọbọn̄ mi, ete, Tie Mi ke ubọk nnasia, tutu nda mme asua Fo nnịm Fi ke udoriukot. Mmọdo yak ofụri ufọk Israel ẹtịm ẹfiọk ẹte, Abasi ama anam Enye edi Ọbọn̄ ye Christ, kpa Jesus emi mbufo ẹkewotde.” (Utom 2:32-36) Ih, Jehovah Abasi ama anam Jesus eke Nazareth edi “Ọbọn̄ ye Christ.” Nte eyịghe ẹnyenede ẹban̄a udeme esie ke ikpehe uduak Abasi enyeemi ẹnen?

Ntak Ẹyịkde Udeme Oro Jesus Enyenede Idahaemi?

Didie ke ẹkeme ndibiat kpukpru eyịghe kaban̄a owo emi Jesus edide ye udeme emi enye enyenede mfep? Ebe ke akpanikọ oro nte ke enye nte an̄wan̄ade ekedi prọfet akpanikọ. Enye ama ebemiso etịn̄ aban̄a mme ekọn̄, akan̄, unyekisọn̄, ubiatibet, ye unana ima oro nnyịn ikụtde mfịn. Ke adianade do, enye ama ebemiso etịn̄ ete: “Ẹyenyụn̄ ẹkwọrọ gospel Ubọn̄ Abasi emi ke ofụri ekondo nte ntiense ẹnọ kpukpru mme idụt, ndien adan̄aoro ke utịt eyedi.” (Matthew 24:3-14) Edisu mme prọfesi ẹmi ẹwụt nte ke Jesus edi Christ emi ẹkenamde eset, adade ubọn̄ ‘ke otu mme asua esie’ ke usụn̄ oro enyịn mîkwe, ndien ibịghike enye eyeda obufa ererimbot Abasi edi.—Psalm 110:1, 2; Daniel 2:44; Ediyarade 21:1-5.

Idahaemi nte akanam mîdịghe, ubonowo oyom Andinyan̄a emi enyenede ọniọn̄ emi akande eke owo usọp usọp. Ntak emi nnyịn ikpeyịkde nte ke Jesus edi enyeemi ẹmekde ndinyan̄a ubonowo? John emi ekedide andikokụt ikpọ utịben̄kpọ onyụn̄ okụt ediset ke n̄kpa Jesus, ama ọdọhọ ete: “Ndien nnyịn ima ikụt, inyụn̄ idi ntiense, ite, Ete ọkọdọn̄ Eyen Esie edidi Andinyan̄a ererimbot.” (1 John 4:14; men John 4:42 domo.) Kpa nte nnyịn mînyeneke eti ntak ndiyịk edidu Jesus, mme utịben̄kpọ, n̄kpa, ye ediset ke n̄kpa esie, nnyịn inyeneke ntak ndomokiet ndiyịk nte ke Jehovah Abasi ama odori enye ke ebekpo nte Edidem emi ekemde ye ibet ke ubọk nnasia Esie. Nte eyịghe mîdụhe, Jesus eke Nazareth edi Edidem Obio Ubọn̄ Abasi ye ‘Andinyan̄a ererimbot.’—Matthew 6:10.

[Mme Ikọ idakisọn̄]