Nditre Afai Ke Nsinsi—Didie?

MAN ẹkpan afai ndikaiso n̄kọri, ediwak ikpọ obio ke United States ẹma ẹdomo obufa ekikere ẹse—ẹnọde okụk m̀mê inyene ke ukpụhọ ye ikan̄ oro ẹdade ẹkeyak ẹnọ, ye unana edibụp mbụme. Nso ikedi utịp? Ke ekọmurua awakde osịm $341,000, obio St. Louis, ke uwụtn̄kpọ, ama ọbọ ikan̄ 8,500. Ukem ndutịm oro ke New York City ama anam ẹfiak ẹnyene n̄kpọ en̄wan awakde akan tọsịn kiet.

Nso utịp ke kpukpru emi ekenyene ke ubiatibet? Ke mbọm, ata esisịt. Uwotowo oro ẹkamade ikan̄ ama osịm n̄wakn̄kan ibat eke ofụri ini ke St. Louis ke isua oro eketienede. Ke New York City, ẹkere ke mme owo ke ẹkakama ikan̄ miliọn iba ẹsan̄a ke mme efak. Ke United States, n̄kpọ nte ikan̄ miliọn 200 ẹdu ke ubọk mme owo, ekpere ndidi kpukpru irenowo, iban, ye nditọwọn̄ ẹnyene kiet. Ke mme idụt eken, afai oro ẹkamade ikan̄ ke ọkọri ke udomo oro akpade owo idem. The Economist ọdọhọ ete ke Britain “ke ufọt 1983 ye 1993, ibat ubiatibet oro mme bodisi ẹketọtde ẹmi ẹkebuanade edikama ikan̄ ẹma ẹkpere ndiwak utịm ikaba, nsịm 14,000.” Okposụkedi ibat uwotowo osụhọrede ke ẹmende ẹdomo, n̄kpọ nte n̄kpọekọn̄ miliọn kiet ẹmi ibet mînyịmeke ẹdu ke idụt oro.

Ke akpanikọ, edinam ekededi ndisụhọde enyene-ndịk ibat emi edi usio-ukot edika iso iso. Nte ededi, ọsọsọn̄ mme usụn̄ oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke enyọn̄ emi nditụk se idide mme ntak afai. Nso idi mme ntak oro? Ẹsiak ediwak mme ntak, edi ibat ibat mmọ ẹdi akpan n̄kpọ. Ubon nditre ndinyene nsọn̄ọnda ye unana item ke eti ido uwem enyịk ediwak uyen ndidụk otu mme abiatibet ke ntak edinyene n̄ka emi ẹbuanade. Etabi edidia akamba udori esinyịk ediwak owo esịn ke afai. Ukwan̄ikpe esinụk mbon eken esịn ke afai man ẹnen̄ede mme n̄kpọ. Ntan̄idem kaban̄a idụt, orụk, m̀mê idaha ke uwem esinam mme owo ẹfụmi ndutụhọ mbon en̄wen. Mmọemi ẹdi mme akpan mfịna ẹmi mînyeneke usọp usọp usọbọ.

Nso ke Ẹkeme Ndinam?

Ediwak bodisi, n̄kpọsọn̄ ufen n̄kpọkọbi, ibet aban̄ade edinyene ikan̄, ubiomikpe n̄kpa—ẹma ẹnọ ekikere ẹban̄a ẹnyụn̄ ẹdomo kpukpru ẹmi ẹse nte usụn̄ edikpan ubiatibet ye afai. Mmọ ẹmeda nsio nsio udomo edikụt unen ẹdi, edi n̄kpọ oro akamade mfụhọ edi nte ke afai osụk odudu ye nnyịn. Ntak-a? Emi edi koro mme usụn̄ ẹmi n̄kukụre ẹnam n̄kpọ ẹban̄a mme idiọn̄ọ.

Ke n̄kan̄ eken, ediwak ntaifiọk ẹkere ẹte ke ukpọhọde editre afai edi ifiọkn̄wed. Ke adan̄aemi ekikere emi ọfọnde, ana nnyịn ifiọk nte ke afai itịbeke ke mme idụt oro ẹnyenede esisịt ifet uka ufọkn̄wed kpọt. Ke nditịm ntịn̄, etie nte ndusụk idụt oro ẹnamde afai ẹkan edi mbon oro ẹnyenede idaha ifiọkn̄wed oro okon̄de akan. Idịghe ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndikụt nte ke se ẹyomde idịghe sụk ifiọkn̄wed edi nnennen orụk ifiọkn̄wed. Nso orụk ke oro edidi? Nte odu owo oro ekemede ndikpep mme owo ndidi mbon oro ẹmade emem ye se inende?

‘Ami ndi Jehovah Abasi fo, emi n̄kpepde fi usụn̄ udori, nda fi usụn̄ eke afo edisan̄ade. Afo akpakam akpan̄ utọn̄ ke mbet mi! ndien emem fo ekpebiet akpa mmọn̄, edinen ido fo ekpebiet mbufụt inyan̄.’ (Isaiah 48:17, 18) Didie ke Jehovah Abasi ekpep mme owo ndidi mme ama emem ye ndinen? Akpan akpan ebe ke Ikọ esie, kpa Bible.

Odudu Oro Ikọ Abasi Enyenede

Bible ke akpanikọ ikam idịghe n̄wed n̄ke eset ye mme mfụmmfụm ikọ oro mînyeneke isọn̄. Enye esịne mme edumbet ye mme ekikere Andibot ubonowo, emi, ke n̄kon̄n̄kan idaha edikụt n̄kpọ esie, ọfiọkde nte owo etiede ọfọn akan owo efen ekededi. Jehovah Abasi ọdọhọ ete: “Kpa nte enyọn̄ okon̄de akan isọn̄, kpa ntre ke mme usụn̄ mi ẹkon̄ ẹkan mme usụn̄ mbufo, mme ekikere mi ẹnyụn̄ ẹkon̄ ẹkan mme ekikere mbufo.”—Isaiah 55:9.

Ke ntak emi apostle Paul ama ọsọn̄ọ ete ke “ikọ Abasi enyene uwem, onyụn̄ ananam n̄kpọ, onyụn̄ ọsọp akan kpukpru ofụt iso iba, okịm abahade ukpọn̄ ye spirit, ye ikek ye ndia; onyụn̄ enyene ukeme ndidụn̄ọde ekikere ye uduak esịt owo.” (Mme Hebrew 4:12) Ih, Ikọ Abasi enyene odudu ndisịm nnyụn̄ ntụk esịt owo nnyụn̄ n̄kpụhọde ekikere ye eduuwem esie. Nte emi idịghe se ẹyomde man ẹkpụhọde afai afai usụn̄ mme owo mfịn?

Mme Ntiense Jehovah, emi idahaemi ẹdide n̄kpọ nte owo miliọn ition ke ibat ke se iwakde ibe idụt 230, ẹdi oduuwem uyarade nte ke Ikọ Abasi, ke akpanikọ, enyene odudu ndinam uwem okpụhọde ọfọn akan. Mme owo ẹtode kpukpru idụt, usem, ye orụk ẹdu ke otu mmọ. Mmọ n̄ko ẹto kpukpru idaha ke uwem ye ndutịm uforo. Ndusụk mmọ ẹkedu uwem afai ye ntịme ke mbemiso. Edi utu ke ndiyak mme utọ n̄kpọ oro ẹdemede udu, ndomoidem, asari, ye usua ke ufọt mmọ, mmọ ẹmekpep ndikan mme n̄kpọ ubiọn̄ọ ẹmi ẹmenyụn̄ ẹkabade ẹdi mme ama emem ye mme owo oro ẹdianade kiet ke ofụri ererimbot. Nso inam emi ekeme nditịbe?

Ubịnikọt Oro Etrede Afai

Mme Ntiense Jehovah ẹnyene mbiomo ndin̄wam mbon efen ẹnyene nnennen ifiọk uduak Abasi oro ẹyararede ke Ikọ esie, kpa Bible. Ke kpukpru ikpehe isọn̄, mmọ ke ẹdụn̄ọde ẹyom mbon oro ẹyomde ndikpep mban̄a mme usụn̄ Jehovah nnyụn̄ ndi mbon oro enye ekpepde. Ukeme mmọ ke on̄wụm mfri. Utịp ubịnikọt unọ ukpep emi edi nte ke utịbe utịbe prọfesi ke osu.

Ke n̄kpọ nte isua 2,700 ẹmi ẹkebede, ẹma ẹnọ prọfet Isaiah odudu spirit ndiwet ete: “Ama ekem ke utịt eyo . . . ediwak obio ẹyeka ẹkedọhọ, ẹte, Mbufo ẹdi, nnyịn idọk ke obot Jehovah, ke ufọk Abasi Jacob; ndien enye eyekpep nnyịn ido esiemọ, nnyịn iyenyụn̄ isan̄a ke usụn̄ esie.”—Isaiah 2:2, 3.

Ndidi se Jehovah ekpepde nnyụn̄ nsan̄a ke usụn̄ esie ekeme ndinam mme utịbe utịbe ukpụhọde ẹda itie ke uwem mme owo. Ẹma ebemiso ẹtịn̄ ẹban̄a kiet ke otu mme ukpụhọde ẹmi ke ukem prọfesi oro: “Mmọ ẹyeda ofụt mmọ ẹdom n̄kpọ ufụn̄ isọn̄, ẹda eduat mmọ ẹdom ikwa udiọn̄ vine: idụt idimenke ofụt itiene idụt, mmọ idinyụn̄ ikpepke aba ekọn̄.” (Isaiah 2:4) Ediwak owo ẹkot itien̄wed Abasi emi. Ke akpanikọ, ẹwet itien̄wed emi ke ibibene ke An̄wa Edidiana Mme Idụt ke New York City. Enye edi n̄kpọ editi ke se Edidiana Mme Idụt aduakde edi okpude ndisịm. Owo ikemeke ndisio ekọn̄ ye afai mfep ebe ke esop ukaraidem ubọk owo ekededi. Enye edi n̄kpọ oro Jehovah Abasi ikpọn̄ ekemede ndinam. Didie ke enye edinam emi?

Nte an̄wan̄ade idịghe kpukpru owo ẹdinam n̄kpọ ẹban̄a ikot oro nte “idọk ke obot Jehovah” man ‘ẹkpep nnyịn ido esie’ inyụn̄ “isan̄a ke usụn̄ esie”; inyụn̄ idịghe kpukpru owo ẹdinyịme ‘ndida ofụt mmọ ndom n̄kpọ ufụn̄ isọn̄, nda eduat mmọ ndom ikwa udiọn̄ vine.’ Nso ke Jehovah edinam aban̄a utọ mbon oro? Enye idiberekede ifet inọ mmọ ke nsinsi m̀mê ndibet mmọ ẹkpụhọde. Man ada utịt ọsọk afai, Jehovah eyeda n̄ko utịt ọsọk mbon oro ẹsọn̄ọde ẹyịre ke usụn̄ afai mmọ.

Akpan Ukpepn̄kpọ

Se Abasi akanamde ke eyo Noah ọnọ ukpepn̄kpọ oro odụride nnyịn utọn̄ aban̄a mfịn. Mbụk Bible owụt orụk ererimbot oro okodude adan̄aoro: “Ererimbot etie oburobụt ke iso Abasi, afai onyụn̄ ọyọhọ ke ererimbot.” Ke ntak emi, Abasi ama ọdọhọ Noah ete: “Utịt kpukpru obụk owo emedi ke iso mi, koro oto mmọ afai ọyọhọ ke isọn̄; ndien, sese, ami m̀mọ̀n̄ nsobo mmọ ye isọn̄.”—Genesis 6:11, 13.

Ana nnyịn inyene akpan n̄kpọ kiet ke ekikere. Ke ini akadade Ukwọ osobo emana oro efep, Abasi ama onịm Noah ye ubon esie uwem. Ntak-a? Bible ọbọrọ ete: “Noah enen onyụn̄ ọfọn ama ke eyo esie, Noah asan̄a ye Abasi.” (Genesis 6:9; 7:1) Ke adan̄aemi mîdịghe kpukpru owo ẹmi ẹkedude ini oro ẹkenen̄ede ẹdi mbon afai, Noah ye ubon esie ikpọn̄ ‘ẹkesan̄a ye Abasi.’ Ke ntak oro mmọ ẹma ẹbọhọ ke ini ẹkedade ererimbot afai oro ẹsịm utịt.

Nte nnyịn ikụtde ererimbot afiakde ‘ọyọhọ ye afai,’ nnyịn imekeme ndinyene mbuọtidem nte ke Abasi okụt. Kpa nte enye akanamde ke eyo Noah, ntre enye eyesọp anam n̄kpọ onyụn̄ ada utịt ọsọk afai—ke nsinsi. Edi enye n̄ko eyesio usụn̄ ubọhọ ọnọ mbon oro ẹkpepde idahaemi ‘ndisan̄a ye Abasi,’ mbon oro ẹnamde n̄kpọ ẹban̄a akwa ubịnikọt unọ ukpep esie kaban̄a emem.

Ebede ke andiwet psalm, Jehovah ọnọ nsọn̄ọ emi: “Osụk esisịt idiọk owo ididụhe: ndien ke afo etịn̄de enyịn ke ebiet esie, enye ididụhe. Edi mbon nsụkidem ẹyeda isọn̄ ẹnyene; ediwak emem eyenyụn̄ enem mmọ esịt.”—Psalm 37:10, 11.

Mme Ntiense Jehovah ẹyekop inemesịt ndikpep Bible ye afo man afo ekeme ndidiana ye mbon oro ẹdọhọde ẹte: “Mbufo ẹdi, nnyịn idọk ke obot Jehovah, ke ufọk Abasi Jacob; ndien enye eyekpep nnyịn ido esiemọ, nnyịn iyenyụn̄ isan̄a ke usụn̄ esie.” (Isaiah 2:3) Ke ndinam ntre, afo emekeme ndisịne ke otu mbon oro ẹdikụtde utịt kpukpru idiọkido ye afai. Afo emekeme ndinyene ‘ediwak emem oro enemde fi esịt.’

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 5]

Reuters/Bettmann