Mmowụt Esịtekọm ke Anyan Uwem ke Utom Jehovah
NTE OTTILIE MYDLAND OBỤKDE
Ke utịt utịt ọyọhọ isua ikie 19, nsụn̄ikan̄ afara ẹma ẹdidian ke itie mbehe ubom Kopervik ke n̄kan̄ edem usoputịn Norway. Ini oro irenowo ye mme enan̄-mbakara ẹkesinụk ukpatn̄kpọ ẹsan̄a ke mme efak. Mme owo ẹkesikama utuenikan̄ ndinyene un̄wana, ndien ẹkesida ifia ye ukan̄ ẹbara ikan̄ man ẹnam ufọk eto oro ẹyetde afia benti ofiop. N̄kamana do ke June 1898, ọyọhọ eyen iba ke otu nditọ ition.
KE 1905, Papa ikenyeneke utom, ntre enye ama adaha aka United States. Enye ama ọnyọn̄ edi isua ita ke ukperedem ye ekpatisan̄ ọyọhọde ye mme enọ oro ẹduaide owo idem ndinọ nditọwọn̄ ye ọfọn̄ n̄kisi ye mme n̄kpọ eken ndinọ Mama. Edi ata ọsọn̄urua inyene esie ekedi mme n̄wed Charles Taze Russell ẹmi ẹkekotde Studies in the Scriptures.
Papa ama ọtọn̄ọ ndisian mme ufan ye iman mme n̄kpọ oro enye ekekpepde oto n̄wed ẹmi. Ke mbono ufọkabasi n̄kann̄kụk, enye ama esida Bible ndiwụt nte ke hell oro asakde ikan̄ idụhe. (Ecclesiastes 9:5, 10) Ke 1909, edem isua oro Papa ọkọnyọn̄de United States edi, Brọda Russell ama edi Norway onyụn̄ edinọ utịn̄ikọ ke Bergen ye Kristiania, idahaemi edide Oslo. Papa ama aka Bergen man okokop utịn̄ikọ esie.
Ediwak owo ẹma ẹdori Papa ikọ nte ke enye esịn udọn̄ ọnọ nsunsu ukpepn̄kpọ. Enye ama anam mi mbọm ndien mma nsin̄wam enye asuan mme tract Bible ọnọ mme mbọhọidụn̄. Ke 1912, mma nda tract ekenemede aban̄a hell nsọk adiaha ọkwọrọ ederi kiet. Enye ama osụn̄i mi ye Papa. Ama akpa mi idem ndikop adiaha ọkwọrọ ederi etịn̄de utọ ndek ndek ikọ oro!
Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible efen, nte ẹkesikotde Mme Ntiense Jehovah ini oro, ẹma ẹsidi Kopervik ẹdise nnyịn ke ini ke ini, esịnede Theodor Simonsen, edide etịn̄ikọ oro enyenede ukeme. Mma nsikot mme owo ẹdikop utịn̄ikọ oro enye ekesinọde ke ufọk nnyịn. Mbemiso enye ọnọde utịn̄ikọ enye ama esibre ndido urụk onyụn̄ ọkwọ ikwọ, ndien ke utịn̄ikọ esie okụrede enye ama esikwọ ikwọ ediberi. Nnyịn ima inyene ntotụn̄ọ ukpono inọ enye.
Owo efen emi ekesidide ufọk nnyịn ekedi Anna Andersen, colporteur, m̀mê asan̄autom uyọhọ ini. Enye ama esinam isan̄ ke obio ke obio ke ofụri Norway, akpan akpan ke enan̄ukwak, enịmde mme n̄wed Bible ye mme owo. Ini kiet enye ekedi akwa owo ke ufọkabasi Salvation Army ama onyụn̄ ọdiọn̄ọ ndusụk ikpọ owo Salvation Army ke Kopervik. Mmọ ẹma ẹnyịme enye ọnọ utịn̄ikọ Bible ke ufọk mbono mmọ, ndien mma nnọ mme owo ikot ẹdikop utịn̄ikọ esie.
Colporteur efen emi ekedide edise nnyịn ke Kopervik ekedi Karl Gunberg. Sụn̄sụn̄, idop idop, owo mbubru emi, ama esinam utom n̄ko ke ini ke ini nte akabade n̄wed ke ọfis n̄kọk itieutom ke Oslo. Ediwak isua ke ukperedem nnyịn ima inam utom ọtọkiet do.
Mme Ekikere Ido Ukpono Ẹtụk Mi
Ke ini oro ediwak owo ikenyeneke ọkpọsọn̄ mbuọtidem ke Abasi ye Bible kpọt edi n̄ko ẹma ẹsọn̄ọ ẹyịre ke mme edinịm ke akpanikọ ido eset, utọ nte ke hell ikan̄ ye Abasi-Ita-ke-Kiet. Ntre ekese mfịna ẹma ẹdemede ke ini Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹkekpepde nte ke mme ukpepn̄kpọ ẹmi idụhe ke n̄kemuyo ye Bible. Ọkpọsọn̄ edori ikọ oro mme mbọhọidụn̄ nnyịn ẹkedoride Papa nte ke enye edi ekpep isio ukpepn̄kpọ ama otụk mi. Mma ndọhọ enye ini kiet nte: “Se afo ekpepde idịghe akpanikọ. Enye edi isio ukpepn̄kpọ!”
Enye ama esịn udọn̄ ọnọ mi ete: “Ottilie, di mi, nyụn̄ dise se Bible etịn̄de.” Do enye ama okot N̄wed Abasi ọnọ mi. Nte utịp, mbuọtidem mi ke idemesie ye se enye ekekpepde ama ọkọri. Enye ama esịn udọn̄ ọnọ mi ndikot Studies in the Scriptures, ntre ke ndaeyo 1914, mma nsiwak nditie ke obot oro asakde iso ese obio n̄kot.
Ke August 1914 mme owo ẹma ẹyọhọ an̄wa ufọkutom n̄wedmbụk n̄kpọntịbe n̄kann̄kụk ẹkotde ẹban̄a Ekọn̄ Ererimbot I oro akasiahade. Papa ama ọdọk edi onyụn̄ edikụt se iketịbede. Enye ama ọdọhọ ete: “Ekọm enyene Abasi!” Enye ama okụt edisu eke mme prọfesi Bible oro enye ekesikwọrọde aban̄a ke ekọn̄ oro akasiahade. (Matthew 24:7) Ediwak Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ini oro ẹkenịm ke akpanikọ nte ke ẹmọn̄ ẹsọp ẹmen mmimọ ẹdọk ke heaven. Ke ini emi mîketịbeke, ndusụk mmọ ẹma ẹkụt edikpu.
Idaha Mi Kaban̄a Akpanikọ Bible
Ke 1915, ke ndide isua 17 ke emana, mma n̄kụre ufọkn̄wed sekọndri nnyụn̄ nnam utom ke ọfis kiet. Do mma ntọn̄ọ ndikot Enyọn̄-Ukpeme kpukpru ini. Edi ekedi ke 1918 ke ẹkenịm mme mbonoesop kpukpru ini ke Kopervik. Akpa kan̄a, nnyịn mbition ikesidụk. Nnyịn ima isikot mme n̄wed Watch Tower Society, utọ nte Studies in the Scriptures, inyụn̄ ineme iban̄a se ikotde ke ido mbụme ye ibọrọ. Okposụkedi Mama ekesitịn̄de eti ikọ aban̄a Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ọnọ mbon efen, tutu amama enye iketieneke idi kiet ke otu nnyịn.
Ke ọfis oro n̄kanamde utom, ọtọn̄ọde ke 1918, mma mmehe ye Anton Saltnes, emi n̄kekemede ndin̄wam akabade edi Eyen Ukpepn̄kpọ Bible. Ini emi mma n̄kabade ndi asuanetop ofụri ini nnyụn̄ nna baptism ke mbono ke Bergen ke 1921.
Ke May 1925 mbono ama odu ọnọ kpukpru mme obio Scandinavia ke Örebro, Sweden. Se ibede owo 500 ẹkedụk, esịnede Joseph F. Rutherford, etieibuot Watch Tower Society. N̄kpọ nte nnyịn owo 30 ima ito ke Oslo inam isan̄ ke tren ke ikpehe ẹkenịmde ẹnọ nnyịn.
Ẹma ẹtọt ke mbono emi nte ke ẹmọn̄ ẹberede Ọfis Edere Edere Europe ke Copenhagen, Denmark, ndise mban̄a utom ukwọrọikọ ke ofụri Scandinavia ye mme idụt Baltic. Ẹma ẹnọ William Dey otode Scotland ndinọ ndausụn̄ ke utom ukwọrọikọ. Ẹma ẹnen̄ede ẹma enye, ndien ikebịghike ẹma ẹdidiọn̄ọ enye nte Akamba Owo Scotland. Ke ntọn̄ọ Brọda Dey ikọdiọn̄ọke usem Scandinavian ndomokiet, ntre enye ekesitie ke edem ke ini mbonoesop ye mme mbono onyụn̄ ese nditọwọn̄ enyịn man mme ete ye eka mmọ ẹnọ n̄kpan̄utọn̄ ke se ẹtịn̄de ke mbot utịn̄ikọ.
Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke March 1, 1925, ama eneme Ediyarade ibuot 12 onyụn̄ anam an̄wan̄a ete ke ibuot emi etịn̄ aban̄a emana Obio Ubọn̄ Abasi ye nte ke emana emi akada itie ke heaven ke 1914. Ekedi ọkpọsọn̄ n̄kpọ enye ndin̄wan̄a mi, ntre mma n̄kot ibuotikọ oro ediwak ini. Ke ini enye akan̄wan̄ade mi ke akpatre, mma nnen̄ede n̄kop inemesịt.
Ke ini ẹnamde mme edinen̄ede ke nte mme ibuot nneme Bible ẹn̄wan̄ade nnyịn, ndusụk owo ẹma ẹtuak ukot ẹduọn̄ọ ẹnyụn̄ ẹdianade ẹkpọn̄ ikọt Abasi. Edi ke ini utọ edinen̄ede oro ọsọn̄de ndin̄wan̄a owo, ami mma nsikot ibuotikọ oro ediwak ini nnyụn̄ ndomo ndidiọn̄ọ ntak. Edieke obufa usụn̄ oro ẹtatde enye mîsụk in̄wan̄ake mi, nyebet ini oro ẹdinamde an̄wan̄a. Mmesibọ utịp ediwak ini ke utọ ime oro.
Utom ke Bethel
Ke ndusụk isua mma nnam utom nte etịm n̄wetnnịm n̄kpọ nnịm, ewetn̄wed, ye abat okụk obio. Ke 1928 owo oro ekesede aban̄a okụk N̄ka ama ọdọn̄ọ ndien ekenyene ndikpọn̄ Bethel. Sia mma n̄kenyene ifiọk ke utọ utom oro, ẹma ẹdọhọ mi n̄kabade nda itie oro. Mma ntọn̄ọ utom Bethel ke June 1928. Ke ini ke ini, Brọda Dey ama esidi edise nnyịn onyụn̄ odụn̄ọde ibat okụk oro n̄kamade. Ubon Bethel nnyịn n̄ko ama ọnọ ndausụn̄ ke an̄wan̄wa utom ukwọrọikọ ke Oslo, emi nnyịn ikenyenede esop kiet kpọt ini oro.
Ndusụk nnyịn ima isin̄wam Brọda Sakshammer, asan̄autom esede aban̄a itie unọ n̄wed ọwọrọ ke Bethel, nditan̄ The Golden Age (idahaemi edide Awake!) mbon nnyụn̄ nnọ mmọ ẹwọrọ. Brọda Simonsen ye Gunberg ẹma ẹdu ke otu mbon oro ẹkenọde un̄wam emi. Nnyịn ima isikop inemesịt, ediwak ini ikwọde ikwọ nte nnyịn inamde utom.
Mbuọtidem ke Idotenyịn Obio Ubọn̄
Ke 1935 ama edin̄wan̄a nnyịn nte ke “akwa otuowo” ikedịghe udiana otu oro ẹdikade heaven. Nnyịn ima idifiọk ite ke utu ke oro enye ada aban̄a otu oro ọbọhọde akwa ukụt onyụn̄ enyenede ifet ndidu uwem nsinsi ke Paradise ke isọn̄. (Ediyarade 7:9-14) Ye obufa ifiọk emi, ndusụk owo oro ẹkesidiade mme n̄kpọ idiọn̄ọ Editi ẹma ẹdifiọk ẹte ke eke mmimọ edi idotenyịn eke isọn̄, ndien mmọ ẹma ẹtre ndidia.
Okposụkedi akananam mmenyeneke eyịghe mban̄a idotenyịn eke heaven mi, mma nsiwak ndikere, ‘Ntak emi Abasi oyomde mi?’ Mma n̄kere ke ndotke ndibọ utọ akwa ifetutom oro. Nte ekpri, okop-obụt eyenan̄wan, ekedi esen n̄kpọ ọnọ mi ndikere mban̄a idemmi nte edidem akarade ọtọkiet ye Christ ke heaven. (2 Timothy 2:11, 12; Ediyarade 5:10) Nte ededi, mma ntie n̄kere ikọ apostle Paul oro nte ke “ikotke ediwak mme enyene odudu,” edi “Abasi okonyụn̄ emek n̄kpọ eke ẹdide mmeme ke ererimbot man Enye esuene n̄kpọsọn̄ n̄kpọ.”—1 Corinth 1:26, 27.
Utom ke Ini Ekọn̄ Ererimbot II
Ke April 9, 1940, udịmekọn̄ Germany ẹma ẹda ekọn̄ ẹdụk Norway, ndien ikebịghike ẹma ẹda idụt oro. Nte utịp ekọn̄ oro, ediwak owo ẹma ẹnyịme etop Obio Ubọn̄. Ọtọn̄ọde ke October 1940 esịm June 1941, nnyịn ima inịm se iwakde ikan ikpọ ye n̄kpri n̄wed 272,000. Oro ọkọwọrọ ete ke owo kiet ke otu se ikawakde ikan Mme Ntiense 470 oro ẹkedude ke Norway ini oro, ke ẹbaharede ukem ukem, ama enịm se iwakde ikan ikpọ ye n̄kpri n̄wed 570 ke ufan̄ ọfiọn̄ usụkkiet oro!
Ke July 8, 1941, Ndedịbe Bodisi ẹma ẹka ẹbịne kpukpru mme esenyịn ẹtiede ibuot ẹnyụn̄ ẹkedọhọ mmọ ẹte ke edieke utom ukwọrọikọ mîtreke, ẹyenọ mmọ ẹka itienna ekikere. Ikpọ owo bodisi ition ẹdide mbon Germany ẹma ẹdi Bethel ẹnyụn̄ ẹdimen ekese inyene Watch Tower Society. Ẹma ẹmụm ubon Bethel ẹnyụn̄ ẹkebụp mbụme, edi owo ikesịnke ndomo owo nnyịn kiet ke ufọk-n̄kpọkọbi. Ke akpatre, ke July 21, 1941, ẹma ẹda ufọk N̄ka ke ọyọhọ ufọk 28B ke Efak Inkognitogaten, ndien ẹma ẹdori ukpan ke utom ukwọrọikọ nnyịn. Mma mfiak nnyọn̄ n̄ka Kopervik nnyụn̄ n̄kanam utom idịbi udia ndise mban̄a idemmi.
Ke ini oro, Papa akanam utom nte asiakusụn̄. Usen kiet mbon Nazi ẹma ẹdi ẹdinam ndụn̄ọde ke ufọk Papa. Mmọ ẹma ẹtan̄ kpukpru n̄wed esie, esịnede mme Bible ye mme n̄wed oro enyịn̄ ikọ Bible ẹdude. Ata esisịt udia eke spirit ke nnyịn ikesibọ ke ufan̄ ini emi. Man isọn̄ idem ke n̄kan̄ eke spirit, nnyịn ima isikpep n̄kani n̄wed ndien ndien, utọ nte n̄wed oro Government, ndien nnyịn ima ika iso ndikwọrọ ikọ.
Ke mfụhọ, ke ediwak ebiet ekikere ama asiaha nditọete usụn̄ iba. Ndusụk owo ẹkenyene ke ekikere nte ke ikpenyene ndikwọrọ ikọ an̄wan̄wa inyụn̄ isan̄a ke ufọk ke ufọk ke adan̄aemi mbon efen ẹkekerede ke nnyịn ikpenyene ndinam utom ke ndịbe, isobode mme owo ke mme usụn̄ efen. Ntem mme ọwọrọiso nditọete, oro ẹkedianade kiet ke mbemiso emi ikonyụn̄ imade mmọ etieti, ikosioroke kiet eken uyo aba. Ubahade oro okodude ke ufọt mmọ ama ọnọ mi unan ke esịt akamba akamba akan idaha ekededi ke uwem mi nte Ntiense.
Edifiak Ntọn̄ọ Utom ke Ekọn̄ Okụrede
Ke ekọn̄ oro okụrede, ke ndaeyo eke 1945, Brọda Dey ama edi Norway onyụn̄ edinịm mme mbonoesop ke Oslo, Skien, ye Bergen. Enye ama eben̄e nditọete ndibiere utọk mmọ onyụn̄ obụp kpukpru owo oro ẹyomde ndinam oro ete ẹdaha ẹda. Kpukpru owo ẹma ẹdaha ẹda! Ẹma ẹbiere utọk oro ofụri ofụri ke December 1945, ke Nathan H. Knorr, etieibuot Watch Tower Society ini oro, ama ekedi.
Kan̄a kemi, ke July 17, 1945, mma mbọ telegram nto asan̄autom n̄kọk itieutom, Brọda Enok Öman, ọdọhọde ete: ‘Ini ewe ke afo edikeme ndifiak ndi Bethel?’ Ndusụk owo ẹma ẹdọhọ yak ntie ke ufọk nse mban̄a ete mi, emi ama ekebe isua 70 ini oro. Edi Papa ama esịn udọn̄ ọnọ mi ndifiak ntọn̄ọ utom Bethel, ndien mma nnam oro. Ke 1946, Marvin F. Anderson, eyenete eren otode United States, ama akabade edi esenyịn n̄kọk itieutom, ndien ẹma ẹfiak ẹtịm utom ukwọrọikọ.
Ke ini nduọkodudu ndaeyo mma nsika Kopervik ndise ubon mi. Nditọeka mi iren iba ye nditọeka mi iban iba ikedịghe Mme Ntiense, edi mmọ ẹma ẹsinam n̄kpọ ye ami ye Papa ke ufan ufan usụn̄. Kiet ke otu nditọeka mi iren ama akabade edi etubom itie mbehe ye etubom uwat nsụn̄ikan̄, ndien enye eken ekedi andikpep. Okposụkedi mmen̄kenyeneke ediwak n̄kpọ obụkidem, Papa ama esidọhọ mmọ ete: “Ottilie enyene n̄kpọ akan mbufo.” Ndien oro ekedi akpanikọ! Se mmọ ẹkenyenede ikemenke udomo ye inyene eke spirit oro n̄kenyenede! Papa ama akpa ke edide isua 78 ke emana ke 1951. Mama akakpa ke 1928.
Akpan n̄kpọ udọn̄ ke uwem mi ekedi ndidụk mbono ofụri ererimbot ikọt Jehovah ke New York City ke 1953. Isua oro an̄wautom ofụri ererimbot ama ebe mme asuanetop 500,000, ndien se iwakde ikan owo 165,000 ẹkedụk mbono oro! Mbemiso mbono 1953 oro, mma nnam utom urua kiet ke Bethel Brooklyn, ibuot itieutom esop Jehovah ke isọn̄.
Ndinam Se N̄kemede
Ke mme isua ndondo emi n̄kemeke ndikụt n̄kpọ ọfọn ke ntak enyịn mi odorode okpot. Ye akrasi enyịn oro ọsọn̄de odudu ye akrasi oro anamde n̄kpọ ẹkponi, mmekeme ndisụk n̄kot n̄kpọ oro ẹwetde ke ikpọ abisi. Ndien nditọete iban Christian ẹsidi ẹdise mi ẹnyụn̄ ẹkot n̄wed ẹnọ mi ikaba ke urua, ndien mmenen̄ede n̄wụt esịtekọm mban̄a oro.
Utom ukwọrọikọ mi n̄ko edi esisịt. Ke ndaeyo, nditọete iban Christian ẹsimen mi ke n̄kpọitie mbon n̄kpọnnam mi ke ini ke ini ẹka ebiet oro n̄kemede ndikwọrọ ikọ. N̄ko mmesinọ mme magazine ye ndiye uduot n̄kpri n̄wed ẹka mme ufọkn̄wed ke Kopervik, utọ nte ufọkn̄wed praimari oro n̄kakade n̄wed ke se ikperede ndisịm isua 100 oro ẹkebede. Mmokop inemesịt nte ke ami ke nsụk n̄keme ndidi asuanetop ofụri ini.
Ke mfọniso ufọk udia ye Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ẹdu ke ukem enyọn̄ oro ubet mi odude ke Bethel, emi odude ke Ytre Enebakk ke ọwọrọde ọkpọn̄ Oslo ọtọn̄ọde ke 1983. Ntre ami mmesikeme ndikama esan̄ nsan̄a n̄ka utuakibuot usenubọk, udia, ye mme mbonoesop nnyịn. Mmokop inemesịt nte ke mmesikeme ndisụk n̄ka ikpọ ye n̄kpri mbono. Mmesidara ndisobo ye mme ufan oro n̄kọdiọn̄ọde ke ediwak isua, ọkọrọ ye mbufa nditọete iren ye iban ye ediwak nti nditọwọn̄.
Ndimụm Mbuọtidem N̄kama Tutu Esịm Utịt
Edi edidiọn̄ ndinyene ifịk ifịk, ndiye, owo eke spirit ẹkande mi ẹkụk mi ke Bethel. Ke ini n̄kọtọn̄ọde utom Bethel, ofụri ubon emi ekedi mbon oro ẹnyenede idotenyịn uka heaven. (Philippi 3:14) Idahaemi kpukpru owo ke Bethel ke osiode mi efep ẹsak iso ẹse edidu uwem ke nsinsi ke isọn̄.
Edi akpanikọ, nnyịn ima idori enyịn ite ke Jehovah ayabak anam n̄kpọ akan emi. Edi, mmokop inemesịt ndikụt akwa otuowo akade-ka iso ndikọri. Nso n̄kọri ke ami n̄kụt ntem! Ke ini n̄kabuanade ke utom ukwọrọikọ ke akpa ini, n̄kpọ nte mme asuanetop 5,000 ẹkedu ke ofụri ererimbot. Idahaemi se iwakde ikan 5,400,000 ẹdu! Ke akpanikọ, mmokụt ‘ekpri akabarede edi tọsịn, esisịt onyụn̄ akabarede edi ọkpọsọn̄ idụt.’ (Isaiah 60:22) Oyom nnyịn ibet Jehovah, nte prọfet Habakkuk ekewetde ete: “Enye ama ebịghi, bet enye; koro enye mîditreke ndidi.”—Habakkuk 2:3.