Christmas—Ini Nduọkodudu Ererimbot M̀mê Edisana Usen Ido Ukpono?
KE China ẹkot enye Akanieren Christmas. Ke United Kingdom, ẹdiọn̄ọ enye nte Ete Christmas. Mme owo ke Russia ẹda enyịn̄ oro Eteete Ice, ndien ke United States, ẹkot enye Santa Claus.
Ediwak owo ẹse anam-mbubru akanieren emi enyenede akamba idịbi ye afia ntan̄ebek mi nte ata uwụtn̄kpọ Christmas. Edi ẹtịm ẹdiọn̄ọ n̄ko nte ke Santa Claus edi n̄ke, mbụk oro ọkọn̄ọde ke mme ido edinam oro ẹnyenede ebuana ye bishop Myra eke ọyọhọ isua ikie inan̄ (ke Turkey eyomfịn).
Mme ido edinam ye ido eset ẹsinyene ọkpọsọn̄ odudu ke mme usọrọ kpukpru ini, ndien owo isioho Christmas ifep. N̄ke aban̄ade Santa akam edi uwụtn̄kpọ mbụk kiet emi enyenede ebuana ye ọwọrọetop ini nduọkodudu. Ke adan̄aemi ndusụk owo ẹdọhọde ke mme ido edinam Christmas ẹkọn̄ọ ke mme n̄kpọntịbe oro ẹwetde ke Bible, ke ata idem n̄kpọ ata ekese ke otu mme ido edinam ẹmi ẹnyene ntọn̄ọ ẹto ukpono ndem.
Uwụtn̄kpọ efen edi eto Christmas. The New Encyclopædia Britannica ọdọhọ ete: “Edituak ibuot nnọ eto, emi ekedide ọsọ n̄kpọ ke otu mme okpono ndem mbon Europe, ama aka iso odu ke ẹma ẹkekabade mmọ esịt ẹnọ Ido Ukpono Christ ke ido mbon Scandinavia edide edida nsehe ikọn̄ mbana ufọk ye efe ke Obufa Isua man ẹbịn devil ẹfep ye edinịm eto nnọ mme inuen ke ini Christmas.”
Ndibọp etuek nsehe ikọn̄ holly m̀mê nsehe ikọn̄ efen edi ọwọrọetop ido edinam Christmas efen. Emi n̄ko enen̄ede ọkọn̄ọ ke utuakibuot mme okpono ndem. Mbon Rome eset ẹma ẹsida mme n̄kọk eto holly ndibana mme temple ke ini Saturnalia, kpa usọrọ usen itiaba eke ufọt ufọt ini etuep emi ẹkesinịmde ke ndida n̄kpono Saturn, abasi utọ in̄wan̄. Usọrọ ukpono ndem emi ọkọwọrọ etop akpan akpan kaban̄a anana-ukpan uyom uyom edinam ye oburobụt ido esie.
Ido edinam Christmas eke editịm owo inua ke idak nsehe eto mistletoe (oro ẹwụtde mi) ekeme nditie ndusụk owo nte edibre ima, edi enye owụt edu oro okodude ke Ntọn̄ọ Ntọn̄ọ Eyo Ntatenyịn. Mme Druid eke Britain eset ẹkenịm ke akpanikọ ẹte ke mistletoe ama enyene odudu mfọni; ntem, ẹkeda enye ndinọ ukpeme mbiọn̄ọ mme demon, editọ owo ibọk, ye mme orụk mbuka eken. Nte ini akakade, nsunsu ekikere ama edemede nte ke editịm owo inua ke idak mistletoe ayada ekesịm ndọ. Edinam emi ke osụk ọwọwọrọ etop ke otu ndusụk owo ke ini Christmas.
Mmọ ẹmi ẹdi sụk ibat ibat ido edinam Christmas eyomfịn oro mme ukpepn̄kpọ ukpono ndem ẹtụkde m̀mê ẹtọn̄ọde ẹto nnennen nnennen. Nte ededi, afo emekeme ndiyịk nte kpukpru ẹmi ẹketọn̄ọde. Didie ke ini nduọkodudu oro ẹdọhọde ke ẹda ẹkpono emana Christ akasan̄a edinyene n̄kukọmọ ntre ye mme ido edinam oro mîdịghe eke Christian? Ke edide akpan n̄kpọ akan, didie ke Abasi ese n̄kpọ emi?
[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 2]
Page 3: Santa Claus: Thomas Nast/Dover Publications, Inc., 1978; mistletoe ke page 3 ye ndise ke page 4: Discovering Christmas Customs and Folklore by Margaret Baker, emi Shire Publications, 1994, emịn̄de