Nte Afo Emenyene “Esịt Ọniọn̄”?
KE INI Solomon akakabarede edi edidem Israel eset, enye ekekere ke imọ idotke. Enye ke ntre ama eben̄e Abasi ọniọn̄ ye ifiọk. (2 Chronicles 1:10) Solomon n̄ko ama ọbọn̄ akam ete: “Nọ owo fo . . . esịt ọniọn̄, man n̄kpe ikpe ikọt fo.” (1 Ndidem 3:9) Edieke Solomon edinyenede “esịt ọniọn̄,” enye eyetiene ibet ye mme edumbet Abasi oyonyụn̄ enyene edidiọn̄ Jehovah.
Esịt ọniọn̄ idịghe mbiomo edi edi ntak idatesịt. Apostle John ekewet ete: “Ndima Abasi edi emi, ete, nnyịn inịm mbet Esie; ndien mbet Esie ibiakke owo idem.” (1 John 5:3) Ke akpanikọ, nnyịn ikpenyene ndikop uyo Abasi. Kamse, Jehovah edi Akwa Andibot nnyịn. Isọn̄ ye kpukpru se iyọhọde ke esịt, idem kpukpru silver ye gold, ẹnyene enye. Ntre nnyịn ikemeke ndinen̄ede nnọ Abasi n̄kpọ obụkidem ndomokiet, okposụkedi enye ayakde nnyịn ida inyene okụk nnyịn iwụt ima oro nnyịn imade enye. (1 Chronicles 29:14) Jehovah oyom nnyịn ima enye inyụn̄ isụhọde idem isan̄a ye enye, inamde uduak esie.—Micah 6:8.
Ke ini ẹkebụpde Jesus Christ m̀mê ewe edi n̄kponn̄kan Ibet, enye ọkọdọhọ ete: “Ma Jehovah Abasi fo ke ofụri esịt fo, ye ke ofụri ukpọn̄ fo, ye ke ofụri ekikere fo. Emi edi akamba ye ebe-iso item.” (Matthew 22:36-38) Usụn̄ kiet ndiwụt ima oro edi ndikop uyo Abasi. Ekpenyene ndidi akam nnyịn owo kiet kiet nte Jehovah ọnọ nnyịn esịt ọniọn̄.
Mmọ Ẹma Ẹnyene Esịt Ọniọn̄
Bible ọyọhọ ye mme uwụtn̄kpọ mbon oro ẹkenyenede esịt ọniọn̄. Ke uwụtn̄kpọ, Jehovah ama ọdọhọ Noah ete ọbọp akamba ubom ndida nnyan̄a uwem. Emi ekedi ata akamba utom oro akadade n̄kpọ nte isua 40 m̀mê 50. Idem ye mme okopodudu n̄kpọutom eyomfịn ye mme n̄kpọutom efen oro ẹdude, ekpedi ọkpọsọn̄ utom ubọpn̄kpọ ndibọp utọ akamba ubom oro ekemede ndifiọrọ. Akan oro, Noah ekenyene nditọt mme owo ẹmi nte eyịghe mîdụhe ẹkemiomde ẹnyụn̄ ẹsakde enye nsahi. Edi enye ama etịn̄ enyịn anam item oro. Bible ọdọhọ ete: “Ntem ke enye anam.” (Genesis 6:9, 22; 2 Peter 2:5) Noah ama owụt ima oro enye amade Jehovah ebe ke enye ndinam akpanikọ n̄kop item ke ediwak isua. Nso eti uwụtn̄kpọ ke emi edi ntem ọnọ kpukpru nnyịn!
N̄ko, kere ban̄a ete-ekpụk oro Abraham. Abasi ama ọdọhọ enye ọwọrọ ke enyene-uforo Ur mme Chaldee aka isọn̄ oro enye mîkọdiọn̄ọke. Abraham ama anam oro ye unana mfan̄a. (Mme Hebrew 11:8) Ke nsụhọ ini uwem esie, enye ye ubon esie ẹkedụn̄ ke tent. Ke ediwak isua ẹma ẹkebe nte ododụn̄ ke idụt oro, Jehovah ama ọdiọn̄ enye ye okop-item an̄wan esie, Sarah, ye eyeneren ẹkekotde Isaac. Didie ke enyene ndidi Abraham emi ekedide isua 100 ke emana ama ama eyen ini usọn̄ esie emi ntem! Ndusụk isua ke ukperedem, Jehovah ama ọdọhọ Abraham awa Isaac nte uwa. (Genesis 22:1, 2) Anaedi ekikere ndinam oro ama anam Abraham okop ubiak. Edi, enye ama anam item koro enye akamade Jehovah onyụn̄ enyenede mbuọtidem nte ke mfri oro ẹken̄wọn̄ọde edito Isaac, idem ọkpọkọm Abasi enyene ndinam enye eset ke n̄kpa. (Mme Hebrew 11:17-19) Nte ededi, ke ini Abraham okoyomde ndiwot eyen esie, Jehovah ama akpan enye onyụn̄ ọdọhọ ete: “Ke emi ke mfiọk nte afo efefehe Abasi, afo unyụn̄ usịnke mi eyen fo kierakiet.” (Genesis 22:12) Ke ntak n̄kopitem esie, abak-Abasi Abraham ama akabade edi se ẹdiọn̄ọde nte “ufan Abasi.”—James 2:23.
Jesus Christ edi mfọnn̄kan uwụtn̄kpọ n̄kopitem ọnọ nnyịn. Ke ini enye okodude mbemiso edide owo, enye ama okop inemesịt ndinam utom ke n̄kopitem nnọ Ete esie ke heaven. (Mme N̄ke 8:22-31) Nte owo, Jesus ama okop uyo Jehovah ke kpukpru n̄kpọ, enemde esịt kpukpru ini ndinam uduak esie. (Psalm 40:8; Mme Hebrew 10:9) Ntem, Jesus ama ekeme nditịn̄ akpanikọ ete: “Nnamke n̄kpọ oto Idem Mi, edi kpa nte Ete ekekpepde Mi, kpa ntre ke ntetịn̄. Andidọn̄ Mi onyụn̄ odu ye Ami: Enye ikọkpọn̄ke Mi ikpọn̄; koro Ami nnamde se inemde Enye esịt kpukpru ini.” (John 8:28, 29) Ke akpatre, man owụt unen itie edikara Jehovah onyụn̄ anyan̄a okopitem ubonowo, Jesus ama ọnọ uwem esie unyịme unyịme, akpade ata esuene esuene ye ubiak ubiak n̄kpa. Ke akpanikọ, “sia Enye ọwọrọde edi ke ido owo, Enye osụhọde idem, akabade osụk ibuot tutu osụn̄ọ ke n̄kpa, kpa n̄kpa [ke eto ndutụhọ, NW].” (Philippi 2:8) Nso uwụtn̄kpọ ediwụt esịt ọniọn̄ ke emi edi ntem!
Ubak Ubak N̄kopitem Ikemke
Idịghe kpukpru owo oro ẹdọhọde ke imokop uyo Abasi ẹnen̄ede ẹsụk ibuot ẹnọ enye. Kere ban̄a Edidem Saul eke Israel eset. Abasi eketeme enye ete ọsọhi mme anamidiọk mbon Amalek efep. (1 Samuel 15:1-3) Okposụkedi Saul okosobode mmọ nte idụt, enye ama osụhọ edidem mmọ onyụn̄ osụhọ ndusụk ke otu erọn̄ ye enan̄ mmọ. Samuel ama obụp ete: “Nsinam ndien afo mûkopke uyo Jehovah?” Ke ibọrọ, Saul ama ọdọhọ ete: “N̄kọm mma n̄kop uyo Jehovah . . . Mbon [Israel] ẹmi ẹkeda ubak n̄kpri ufene ye enan̄ eke ẹfọnde . . . , ẹte iwa uwa inọ Jehovah.” Ke ọsọn̄ọde etịn̄ ufọn ọyọhọ n̄kopitem, Samuel ama ọbọrọ ete: “Nte edifọp uwa ye uwa emem ẹnem Jehovah esịt nte edikop uyo Jehovah? Sese n̄kopuyo ọfọn̄ akan uwa, n̄kpan̄utọn̄ onyụn̄ ọfọn akan ikpọn̄ okukịm. Koro emiom ebietde idiọn̄, itụn onyụn̄ ebiet idiọk ido ye [ukpono ndem]. Koro afo emesịn uyo Jehovah, enye n̄ko esịn fi idaha edidem.” (1 Samuel 15:17-23) Saul akataba ekese n̄kpọ didie ntem ke ntak emi enye mîkenyeneke esịt ọniọn̄!
Idem enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon, emi ọkọbọn̄de akam eben̄e esịt ọniọn̄, ikakaha iso ikop uyo Jehovah. Ke edide isio ye uduak Abasi, enye ama ọdọ isen iban ẹmi ẹkenamde enye edue Abasi. (Nehemiah 13:23, 26) Solomon ama ataba mfọn Abasi koro enye mîkakaha iso inyene esịt ọniọn̄. Nso ntọt ke emi edi ntem ọnọ nnyịn!
Emi iwọrọke ite ke Jehovah oyom mfọnmma oto mme asan̄autom esie ẹdide owo. Enye ‘emeti ete ke nnyịn idi ntan.’ (Psalm 103:14) Kpukpru nnyịn idedue ke ini ke ini, edi Abasi ekeme ndikụt m̀mê uduakesịt nnyịn enen̄ede edi ndinem enye esịt. (2 Chronicles 16:9) Edieke nnyịn iduede ke ntak unana mfọnmma edi ikabade esịt, nnyịn imekeme ndiben̄e edifen nnọ ebe ke uwa ufak Christ, inyenede mbuọtidem nte ke Jehovah ‘ayawak ndidahado.’ (Isaiah 55:7; 1 John 2:1, 2) Imekeme n̄ko ndiyom un̄wam oro ima ima mbiowo Christian ẹnọde man ikeme ndifiak n̄kop nsọn̄idem ke n̄kan̄ eke spirit nnyụn̄ nnyene ọsọn̄-idem mbuọtidem ye esịt ọniọn̄.—Titus 2:2; James 5:13-15.
N̄kopitem Fo Edi Ọyọhọ Ọyọhọ Adan̄a Didie?
Nte mme asan̄autom Jehovah, ata ediwak nnyịn nte eyịghe mîdụhe imekeme ndikere ke imenyene esịt ọniọn̄. Nnyịn imekeme ndikere, Ndi ami nsibuanake ke utom ukwọrọikọ Obio Ubọn̄? Nte ami nsisọn̄ọke nda ke ini mme utọ akpan eneni nte edida san̄asan̄a edemerede? Nte ami nsinyụn̄ ndụkke mme mbono esop Christian kpukpru ini, nte apostle Paul eketemede? (Matthew 24:14; 28:19, 20; John 17:16; Mme Hebrew 10:24, 25) Edi akpanikọ, ikọt Jehovah ke ofụri ofụri ẹsiwụt nsụkibuot ofụri esịt ke mme utọ akpan n̄kpọ ntre.
Edi nso kaban̄a edu uwem nnyịn ke mme mbubehe ofụri usen, ndusụk ke mme n̄kpọ oro ẹtiede nte ẹdi n̄kpri n̄kpọ? Jesus ọkọdọhọ ete: “Owo eke anamde akpanikọ ke ata ekpri n̄kpọ onyụn̄ anam akpanikọ ke akamba n̄kpọ; owo eke akwan̄ade ke ata ekpri n̄kpọ onyụn̄ akwan̄a ke akamba n̄kpọ.” (Luke 16:10) Ntre nnyịn owo kiet kiet iyanam ọfọn ndibụp idem nnyịn, Nte mmesinyene esịt ọniọn̄ ke ini edide edisịm n̄kpri n̄kpọ m̀mê mme n̄kpọ oro mbon efen mîkam idiọn̄ọke iban̄a?
Andiwet psalm ama owụt ete ke idem ke esịt ufọk esie, emi mbon efen mîkwe imọ, imọ ‘iyasan̄a ye esịt eke ọfọnde ama.’ (Psalm 101:2) Ke adan̄aemi etiede ke ufọk fo, afo emekeme ndikpọhọde ekebe ndise onyụn̄ ọtọn̄ọ ndise senima. Do, n̄kopitem fo ekeme ndidụk ke udomo. Senima oro ekeme ndiwụt oburobụt edinam. Nte afo ayaka iso ndise, ọdọhọde ke emi edi orụk senima oro ẹsiode mfịn? Mîdịghe nte esịt ọniọn̄ fo oyonụk fi ndinam n̄kpọ ekekem ye item N̄wed Abasi oro, ‘ama edi use ye kpukpru mbubiam ido ẹkûyak ẹtịn̄ ẹban̄a n̄kpọ oro ke otu mbufo’? (Ephesus 5:3-5) Nte afo ọyọkọbi TV, idem ọkpọkọm mbụk oro edi n̄kpọ oro edemerede owo udọn̄? Mîdịghe nte afo oyokpụhọ aka itie efen edieke edinam akabarede etie afai afai? Andiwet psalm ọkọkwọ ete: “Jehovah odomo edinen owo: ndien ama edi idiọk owo, ye owo eke amade afai, ukpọn̄ esie asua mmọ.”—Psalm 11:5.
Esịt Ọniọn̄ Ada Mme Edidiọn̄ Edi
Edi akpanikọ, odu ediwak ikpehe ke uwem oro nnyịn ikemede ndidụn̄ọde idem nnyịn ke usụn̄ oro ọnọde udori man ise m̀mê nnyịn imenen̄ede ikop uyo Abasi ke ofụri esịt. Ima oro nnyịn inyenede inọ Jehovah ekpenyene ndinụk nnyịn ndinem enye esịt nnyụn̄ nnam se enye ọdọhọde nnyịn ke Ikọ esie, kpa Bible. Esịt ọniọn̄ ayan̄wam nnyịn ndimụm eti itie ebuana ye Jehovah n̄kama. Ke akpanikọ, edieke nnyịn inen̄erede ikop item, ‘ikọ inua nnyịn ye ekikere esịt nnyịn ẹyenem Jehovah esịt.’—Psalm 19:14.
Ke ntak emi Jehovah amade nnyịn, enye ekpep nnyịn n̄kopitem man ọfọn ye nnyịn. Ndien nnyịn inen̄ede ibọ ufọn ebe ke nditat esịt nnọ ntịn̄enyịn ke ukpepn̄kpọ Abasi. (Isaiah 48:17, 18) Ke ntre, ẹyak nnyịn ke inemesịt ibọ un̄wam oro Ete nnyịn eke heaven ọnọde ebe ke Ikọ esie, spirit esie, ye esop esie. Ẹtịm ẹkpep nnyịn tutu editie nte n̄kpọ eke nnyịn ikopde uyo ke edem nnyịn ọdọhọde: “Emi edi ọkpọusụn̄, mbufo ẹsan̄a ke esịt.” (Isaiah 30:21) Nte Jehovah ekpepde nnyịn ebe ke Bible, mme n̄wed Christian, ye mme mbono esop, nnyịn ikpakam ikpan̄ utọn̄, ida se ikpepde isịn ke edinam, inyụn̄ ‘inam nte ẹtemede ke kpukpru n̄kpọ.’—2 Corinth 2:9.
Esịt ọniọn̄ oyosụn̄ọ ke ekese idara ye uwak edidiọn̄. Enye ayanam nnyịn inyene ifụre ekikere, koro nnyịn iyọfiọk ite ke Jehovah Abasi adara nnyịn, ke imoyụn̄ inam esịt adat enye. (Mme N̄ke 27:11) Esịt ọniọn̄ eyedi ukpeme ọnọ nnyịn ke ini ẹdomode nnyịn ndinam se idiọkde. Ke akpanikọ, ndien, nnyịn ikpenyene ndikop uyo Ete nnyịn eke heaven inyụn̄ ibọn̄ akam ite: “Nọ owo fo esịt ọniọn̄.”
[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 29]
Oto Self-Pronouncing Edition of the Holy Bible, esịnede King James ye mme edikabade oro Efiakde Ẹtịm