Enyịn̄ Oro Adade Esịm Ata Mbuọtidem

“MBUFO inịmke Jesus ye iyịp ufak esie ke akpanikọ,” ntre ke n̄wan kiet ọkọdọhọ kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah. Eren kiet ọkọdọhọ ete: “Mbufo ẹkot idem mbufo Mme Ntiense Jehovah, edi ami ndi ntiense Jesus.”

Ekikere oro nte ke Mme Ntiense Jehovah inịmke Jesus ke akpanikọ m̀mê nte ke mmọ inọhọ enye ukpono nte ekemde edi ọsọ n̄kpọ. Nte ededi, nso idi akpanikọ?

Edi akpanikọ nte ke Mme Ntiense Jehovah ẹnyene ọkpọsọn̄ ekikere ẹban̄a enyịn̄ Abasi, Jehovah.a Itamar, Ntiense kiet ke Brazil, eti ete: “Ukpụhọde akada itie ke uwem mi ke ini n̄kọfiọkde enyịn̄ Abasi. Ke ini n̄kokotde enye ke akpa ini, eketie nte n̄kpọ eke n̄kedemerede ke ọkpọsọn̄ idap. Enyịn̄ oro, Jehovah, ama otụk mi onyụn̄ onụk mi ndinam n̄kpọ; enye ama otụk uwem mi ata ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ.” Nte ededi, enye adian do ete: “Ima ọyọhọ mi esịt ọduọhọ ọnọ Jesus n̄ko.”

Ih, Mme Ntiense Jehovah ẹfiọk ẹte man inyene nsinsi uwem, ana mmimọ ‘ibuọt idem ke enyịn̄ Eyen Abasi,’ Jesus. (1 John 5:13) Edi nso ke ikọ oro ‘ke enyịn̄ Jesus’ ọwọrọ?

Se Enyịn̄ Jesus Adade Aban̄a

“Ke enyịn̄ Jesus” ye mme ikọ ẹbietde oro ẹyọyọhọ N̄wed Abasi Christian Usem Greek, m̀mê “Obufa Testament.” Ke akpanikọ, ikọ oro “enyịn̄” ẹdade ẹtịn̄ n̄kpọ ẹban̄a utom Jesus odu awak ebe utịm ike 80, n̄kpọ nte utịm ike 30 ke n̄wed Utom ikpọn̄. Mme Christian akpa isua ikie ẹkenịm baptism ke enyịn̄ Jesus, ẹkọk udọn̄ọ ke enyịn̄ esie, ẹkpep mme owo n̄kpọ ke enyịn̄ esie, ẹseme ẹkot enyịn̄ esie, ẹbọ ufen ke ntak enyịn̄ esie, ẹnyụn̄ ẹkpono enyịn̄ esie.—Utom 2:38; 3:16; 5:28; 9:14, 16; 19:17.

Nte n̄wed ukabadeikọ Bible kiet ọdọhọde, ẹsiwak ndida ikọ Greek adade ọnọ “enyịn̄” ke Bible “ndida nnọ kpukpru se enyịn̄ abuanade, odudu edikara, edu, idaha, uku, odudu, eti ido, ye ntre ntre eken, eke kpukpru n̄kpọ oro enyịn̄ oro abuanade.” Ke ntre, enyịn̄ Jesus ada aban̄a uku uku akwa odudu ukara oro Jehovah Abasi ọnọde enye. Jesus ke idemesie ọkọdọhọ ete: “Ẹnọ Mi ofụri odudu ke heaven ye ke isọn̄.” (Matthew 28:18) Ke Peter ye John ẹma ẹkekọk eren oro ekedide mbụn̄ọ, mme adaiso ido ukpono mme Jew ẹma ẹbụp ẹte: “Mbufo ẹda odudu ewe ẹnyụn̄ ẹda enyịn̄ anie ẹnam n̄kpọ emi?” Peter ndien ama etịn̄ mbuọtidem esie uko uko ke odudu ukara ye odudu oro enyịn̄ Jesus adade aban̄a ke ini enye akanamde ẹfiọk nte ke ekedi ke “enyịn̄ Jesus Christ eyen Nazareth, . . . edi enyịn̄ emi esịn owo emi ada ke iso mbufo ye nsọn̄idem.”—Utom 3:1-10; 4:5-10.

Mbuọtidem ke Jesus m̀mê ke Caesar?

Nte ededi, ndidọhọ ke imenyene utọ mbuọtidem oro ke enyịn̄ Jesus ididịghe mmemmem n̄kpọ. Nte Jesus ekebemde iso etịn̄, ‘kpukpru mme idụt ẹyesua mme mbet esie kaban̄a enyịn̄ Esie.’ (Matthew 24:9) Ntak-a? Koro enyịn̄ Jesus ada aban̄a itie esie nte Andikara oro Abasi emekde, kpa Edidem ndidem, emi kpukpru mme idụt ẹkpesụkde idem ẹnọ, n̄kpọ oro mmọ mîben̄eke idem m̀mê mînyịmeke ndinam.—Psalm 2:1-7.

Mme adaiso ido ukpono eyo Jesus n̄ko ikoyomke ndisụk ibuot nnọ Jesus. Mmọ ẹkedọhọ ẹte: “Nnyịn inyeneke edidem efen ibe Caesar,” ke ntem ẹsịnde Eyen Abasi. (John 19:13-15) Utu ke oro, mmọ ẹkekọn̄ mbuọtidem mmọ ke enyịn̄—odudu ye odudu ukara—Caesar ye ukara esie. Mmọ ẹma ẹkam ẹbiere ẹte yak Jesus akpa man mmọ ẹka iso ẹnyene itie ye idaha mmọ.—John 11:47-53.

Ke ediwak isua ikie oro ẹketienede n̄kpa Jesus, ediwak owo oro ẹkedọhọde ke idi mme Christian ẹma ẹnyene mme edu oro ẹbietde eke mme adaiso ido ukpono mme Jew. Mme inua-okot Christian ẹmi ẹkekọn̄ mbuọtidem mmọ ke odudu ye odudu edikara eke Ukara ẹnyụn̄ ẹbuana ke mme en̄wan esie. Ke uwụtn̄kpọ, ke ọyọhọ isua ikie 11, ke ufọkabasi ama eketịm mme an̄wana ekọn̄ oro mînyeneke utom ọdọn̄ ke militia Christi, m̀mê mbonekọn̄ Christian, “ẹma ẹbọ ukara ererimbot eke Christendom odudu ndin̄wana edinen ekọn̄ ẹyak ẹnọ ufọkabasi ebe ke isụn̄ mbonekọn̄ Christian esie.” (The Oxford History of Christianity) Mbụk oro adian ete ke ndusụk ikọ mme pope ẹma ẹnam ata ediwak mme an̄wana ekọn̄ ido ukpono ẹnịm ke akpanikọ nte ke ebede ke ndibuana ke ekọn̄ ido ukpono, “mmọ ẹma ẹdụk ediomi ye Abasi ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹnọ idemmọ ke imenyene itie ke Paradise.”

Ndusụk owo ẹkeme ndifan̄a nte ke ẹkeme ndinam akpanikọ nnọ Jesus ndien ke ukem ini oro ẹbuana ke mme edinam ukaraidem, ọkọrọ ye ke mme ekọn̄ eke idụt. Mmọ ẹkeme ndikere ẹte ke edi utom Christian ndin̄wana ye idiọkn̄kpọ ke ebiet ekededi oro ẹkemede ndikụt enye ye nte ke emi esịne ndin̄wana ekọn̄ edieke oyomde. Edi ndi mme akpa Christian ẹma ẹnyene ekikere emi?

“Mme akpa Christian ikanamke utom ekọn̄,” ntem ke ibuotikọ kiet ke magazine The Christian Century ọdọhọ. Enye anam an̄wan̄a ete ke tutu esịm iduọk isua 170-180 E.N., uyarade ndomokiet idụhe nte ke mme Christian ẹma ẹnam utom ekọn̄. Ibuotikọ oro adian ete: “Sụn̄sụn̄ ke mme Christian ẹkekpọnọde idaha mmọ kaban̄a utom ekọn̄ ẹnịm.”

Nso idi utịp? “Eyedi idụhe n̄kpọ oro abiatde enyịn̄ Ido Ukpono Christ nte se enye anamde ke ndida idaha oro ekperede ndidi ukpụhọde idụhe ke ufọt mbon oro mîdịghe mme Christian ke edinam ekọn̄,” ntem ke ibuotikọ oro ke The Christian Century ọdọhọ. “Mme Christian ndinyịme mbuọtidem sụn̄sụn̄ Andinyan̄a ke n̄kan̄ kiet ke adan̄aemi ke n̄kan̄ eken ẹnen̄erede ẹnọ mme ekọn̄ ido ukpono m̀mê eke idụt ibetedem etetịm abiat mbuọtidem.”

Ndikpebe Mme Akpa Christian Mfịn

Ndi emem utom mme Christian mfịn ndikpebe n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ eke mme akpa Christian? Mme Ntiense Jehovah ke isua ikie emi ẹmewụt ke edi. Ke etịn̄de aban̄a mmọ, andiwet Holocaust Educational Digest ọkọdọhọ ete: “Tutu amama Ntiense Jehovah ndomokiet idikaha ekọn̄. . . . Edieke kpukpru owo ke ererimbot ẹmi ẹkamade ukara ẹkpedude ke ido ukpono emi, tutu amama [Ekọn̄ Ererimbot II] ikpakan̄wanake.”

Ẹkeme nditịn̄ ukem oro mban̄a mme en̄wan eke ikpehe ke ikpehe eke ndondo emi, utọ nte enye oro ẹken̄wanade ke Edem Edere Ireland. Ndusụk isua ẹmi ẹkebede, kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah ọkọkwọrọ ikọ ke ufọk ke ufọk ke ikpehe mbon Protestant ke obio Belfast. Enyeneufọk kiet, ke ama ọkọfiọk ete ke Ntiense oro ke akpa ekedi owo Catholic, ama obụp ete: “Ke ini afo ekedide owo Catholic, ndi afo ama ọnọ IRA [Irish Republican Army] ibetedem?” Ntiense oro ama ọfiọk ete ke eren oro ekeme ndiduọ obom koro ẹma ẹkọbi enye ke ẹma ẹkemụm enye ye ikan̄ ke ubọk ke usụn̄ akakade ndiwot owo Catholic ndien ndondo oro ke ẹkesio enye. Ntre Ntiense oro ama ọbọrọ ete: “Ami ndịghe owo Catholic idahaemi. Ami ndi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah. Nte ata Christian, tutu amama ndiwotke owo ekededi nnọ ukara m̀mê owo ekededi.” Ke oro enyeneufọk oro ama ọkọm enye ubọk onyụn̄ ọdọhọ ete: “Kpukpru uwotowo akwan̄a. Mbufo ẹnam eti utom. Ẹka iso ẹnam.”

Se Ndibuọt Idem ke Enyịn̄ Jesus Ọwọrọde

Nte ededi, ndibuọt idem ke enyịn̄ Jesus ọwọrọ se ikande ikpîkpu editre ekọn̄. Enye ọwọrọ ndinịm kpukpru ewụhọ Christ. Idem n̄kpọ, Jesus ọkọdọhọ ete: “Mbufo ẹdi mme ufan Mi edieke mbufo ẹnamde n̄kpọ eke ntemede mbufo,” ndien kiet ke otu n̄kpọ emi enye eketemede edi yak nnyịn ‘ima kiet eken.’ (John 15:14, 17) Ima oyom ndinam eti nnọ mbon en̄wen. Enye akpan kpukpru asari eke orụk, eke ido ukpono, ye eke n̄kaowo. Jesus ama anam owụt nte ẹkpenamde emi.

Mme Jew ke eyo Jesus ẹma ẹnyene ọkpọsọn̄ usua ẹban̄a mbon Samaria. Ke edide isio, Jesus ama enyene nneme ye n̄wan a-Samaria, ndien nte utịp, enye ye ediwak owo efen ẹma ẹbuọt idem ke enyịn̄ Jesus. (John 4:39) Jesus ama etịn̄ n̄ko ete ke mme mbet imọ ẹdidi mme ntiense imọ “ke Jerusalem, ye ke ofụri Judæa ye Samaria, tutu esịm utịt ererimbot.” (Utom 1:8) Ikanaha ọnọ-uwem etop esie etre ye mme Jew. Nte ekemde, ẹma ẹteme Peter ẹte aka ebịne etubom ekọn̄ Rome oro Cornelius. Okposụkedi ibet mîkenyịmeke owo Jew aka ekese owo orụk en̄wen, Abasi ama owụt Peter ete ke enye ‘ikpenyeneke ndikot baba owo kiet obukpo m̀mê edidehe.’—Utom 10:28.

Ke ndikpebe Jesus, Mme Ntiense Jehovah ẹn̄wam kpukpru owo unyịme unyịme—inamke n̄kpọ m̀mê nso idi idaha eke orụk, eke ido ukpono, m̀mê eke ndutịm uforo mmọ—ndikpep mban̄a edinyan̄a oro otode enyịn̄ Jesus. Mbuọtidem ke enyịn̄ Jesus onụk mmọ ‘ndinyịme an̄wan̄wa nte ke Jesus edi Ọbọn̄.’ (Rome 10:8, 9) Nnyịn imesịn udọn̄ inọ fi ite ọbọ un̄wam mmọ man afo n̄ko ekpekeme ndikpep ndinyene mbuọtidem ke enyịn̄ Jesus.

Enyịn̄ Jesus ekpenyene ndinen̄ede ndemede ekikere ukpono, uten̄e, ye n̄kopitem. Apostle Paul ọkọdọhọ ete: “Ke enyịn̄ Jesus kpukpru edọn̄ ẹkpetọn̄ọ ẹnọ Abasi, ye eke mme andidu ke heaven, ye eke mme andidu ke isọn̄, ye eke mme andidu ke idak isọn̄; kpukpru edeme ẹkpenyụn̄ ẹnyịme ẹte Jesus Christ edi Ọbọn̄, ẹnọ Abasi Ete ubọn̄.” (Philippi 2:10, 11) Idem okposụkedi ata ediwak ke otu mme andidụn̄ isọn̄ mîdinyịmeke ndisụk ibuot nnọ ukara Jesus, Bible owụt ete ke ini ekpere emi kpukpru owo ẹdinyenede ndinam ntre mîdịghe ẹtak. (2 Thessalonica 1:6-9) Ke ntre, idahaemi edi ini ndibuọt idem ke enyịn̄ Jesus ebe ke ndinịm kpukpru ewụhọ esie.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 6]

Ke enyịn̄ Jesus, ediwak miliọn owo ẹmewot owo ẹnyụn̄ ẹwot ediwak miliọn owo

[Ndise ke page 7]

Jesus ikenyeneke asari eke orụk. Nte afo emenyene?