Se Ibede Isua 40 Ke Idak Ukpan Communist

NTE MIKHAIL VASILEVICH SAVITSKII OBỤKDE

Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke April 1, 1956, ama ọtọt ete ke ẹma “ẹbịn ọkwọkudịm” mme ntiense Jehovah ẹfep ke obio ke April 1, 7, ye 8, 1951. “Mmọ ẹmi ẹdi usenọfiọn̄ ẹmi Mme Ntiense Jehovah ke Russia mîkemeke ndifre,” ntem ke Enyọn̄-Ukpeme oro akanam an̄wan̄a. “Ke usen ita ẹmi, ẹma ẹdọn̄ kpukpru mme ntiense Jehovah oro ẹkekemede ndikụt ke Edem Usoputịn Ukraine, White Russia [Belarus], Bessarabia, Moldavia, Latvia, Lithuania ye Estonia—se ibede irenowo ye iban tọsịn itiaba . . . ke ukpatn̄kpọ, ẹkpat ẹka mme itiembehe tren ẹkedọn̄ mmọ do ke mme tren umen enan̄ ẹnọ ẹka anyan ebiet.”

KE April 8, 1951, ẹma ẹmen n̄wan mi, eyeneren mi ekedide ọfiọn̄ itiaita, ete ye eka mi, ekpri eyeneka mi eren, ye ediwak Ntiense eken ẹkpọn̄ ufọk mmọ ke obio ye n̄kann̄kụk Ternopol’, Ukraine. Ke ẹma ẹkedọn̄ mmọ ke mme tren umen enan̄, mmọ ẹma ẹwat ke n̄kpọ nte urua iba. Ke akpatre, ẹma ẹsion̄o mmọ ke mbịtmbịt akai Siberia (se ikperede akai ikpọ eto mbịtmbịt edere edere) ke edem usoputịn Lake Baikal.

Ntak emi owo mîketieneke ibịn mi ifep ke obio? Mbemiso ntịn̄de ebiet emi n̄kodude ini oro ye se iketịbede inọ kpukpru nnyịn ke oro ebede, yak ntịn̄ nnọ fi nte n̄kasan̄ade ndidi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah.

Akpanikọ Bible Esịm Nnyịn

Ke September 1947, ke ini n̄kedide isua 15 kpọt, owo iba ke otu Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹdi ufọk nnyịn ke ekpri obio-in̄wan̄ Slaviatin, edide n̄kpọ nte kilomita 50 ọtọn̄ọde ke Ternopol’. Nte ami ye Mama iketiede ikpan̄ utọn̄ inọ n̄kparawa owo ẹmi—emi kiet ke otu mmọ ekekerede Maria—mma mfiọk nte ke emi ikedịghe sụk ikpîkpu ido ukpono efen. Mmọ ẹma ẹnam ido ukpono mmọ an̄wan̄a ẹnyụn̄ ẹbọrọ mme mbụme Bible nnyịn ke in̄wan̄în̄wan̄ usụn̄.

Mma nnịm ke akpanikọ nte ke Bible ekedi Ikọ Abasi, edi ufọkabasi ikadaha ikekem. Eteeka mi ama esiwak ndidọhọ ete: “Mme oku ẹsida utịn̄ikọ aban̄ade ndutụhọ ke hell ikan̄ ẹsịn mme owo ndịk ke idem, edi mme oku ikopke ndịk iban̄a n̄kpọ ndomokiet ke idemmọ. Mmọ n̄kukụre ẹwo ẹnyụn̄ ẹbian̄a mme ubuene.” Mmeti mme edinam afai ye ubiat inyene mbon Poland oro ẹkedụn̄de ke obio-in̄wan̄ nnyịn ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ Ekọn̄ Ererimbot II. Ke n̄kpaidem, oku Catholic eke Greece okodiomi mme en̄wan ẹmi. Ke oro ebede mma n̄kụt ediwak owo ẹmi ẹkewotde, ndien mma nnyene ọkpọsọn̄ udọn̄ ndifiọk mme ntak utọ ibak oro.

Nte n̄kekpepde n̄kpọ ye Mme Ntiense, mma ntọn̄ọ ndifiọk. Mma n̄kpep mme akpan ukpepn̄kpọ Bible, esịnede akpanikọ oro nte ke hell eke asakde ikan̄ idụhe ye nte ke Satan kpa Devil ada nsunsu ido ukpono ndisịn udọn̄ nnọ ekọn̄ ye uduọkiyịp. Ke ini ke ini, mma nsidop ke ini ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ mi nnyụn̄ mbọn̄ akam ekọm ke ofụri esịt nnọ Jehovah kaban̄a se n̄kekpepde. Mma ntọn̄ọ ndibuana mme akpanikọ Bible ẹmi ye Stakh ekpri eyeneka mi, ndien mma n̄kop inemesịt etieti ke ini enye ekenyịmede mmọ.

Ndinam Se N̄kekpepde

Mma n̄kụt ke oyom nnam mme ọkpọkpọ ukpụhọde ndien ndondo oro mma ntre ndin̄wọn̄ sika. Mma n̄kụt n̄ko ke oyom nsisop idem kpukpru ini ye mbon en̄wen kaban̄a ukpepn̄kpọ Bible oro ẹtịmde-tịm. Man nnam emi mma nsisan̄a ke akai ke n̄kpọ nte kilomita duop man n̄kesịm ndedịbe ebiet emi ẹkesinịmde mme mbono esop. Ndusụk ini iban ifan̄ kpọt ẹkesidi mbono esop, ndien idem okposụkedi mmen̄kanaha kan̄a baptism, ẹma ẹdọhọ mi nnịm mbono esop.

Ndinyene mme n̄wed Bible ekedi n̄kpọndịk, ndien ndimụm owo ye enye ama ekeme ndida n̄kesịm n̄kpọkọbi ebịghide esịm isua 25. Kpa ye oro, mma nnyene udọn̄ ndinyene itie ubon n̄wed okịmmọ. Kiet ke otu mme mbọhọidụn̄ nnyịn ama ekpep n̄kpọ ye Mme Ntiense Jehovah, edi ke ntak ndịk, enye ama etre onyụn̄ obụk mme n̄wed esie ke in̄wan̄esa. N̄kọkọm Jehovah didie ntem ke ini eren oro okobụhọrede mme n̄wed ye mme magazine esie onyụn̄ enyịmede ndiyak mmọ nnọ mi! Mma ndịp mmọ ke efọk ọkwọk Papa, emi mbon en̄wen mîdinyeneke ekikere ndidụn̄ọde.

Ke July 1949, mma nyak idemmi nnọ Jehovah nnyụn̄ nna baptism ke idiọn̄ọ uyakidem mi nnọ. Enye ekedi usen oro n̄kokopde inemesịt n̄kan ke uwem mi. Ntiense oro ekenịmde baptism emi ke ndịbe ama ọsọn̄ọ etịn̄ ete ke idịghe mmemmem ndidi ata Christian onyụn̄ ọdọhọ ete ke ediwak idomo ke ẹdu ke iso. Ikebịghike mma n̄kụt nte mme ikọ esie ẹkedide akpanikọ! Kpa ye oro, uwem mi nte Ntiense oro ama akana baptism ama ọtọn̄ọ idara idara. Ọfiọn̄ iba ke mma n̄kana baptism, mma ndọ Maria, kiet ke otu owo iba oro ẹkemende mi ye Mama ẹwụt akpanikọ.

Akpa Idomo Mi Ekedi ke Mbuari

Ke April 16, 1950, n̄koto ekpri obio Podgaitsi nnyọn̄ ufọk ke ini mbonekọn̄ ke mbuari ẹkesobode ye ami ẹnyụn̄ ẹkụt ndusụk n̄wed Bible oro n̄kadade nsọk otu ukpepn̄kpọ nnyịn. Ẹma ẹmụm mi. Ke akpa usen ifan̄ ke n̄kọbi-ntem, ẹma ẹda okpoyon̄ ẹmia mi, owo ikonyụn̄ iyakke mi ndia udia m̀mê nde idap. Ẹma ẹwụk mi ẹte nsọsọrọ nnyụn̄ ndaha nda ikikie mbiomde ubọk mi ke ibuot, edi mma n̄kpa mba n̄kaha ndinam ekem. Ke emi ebede ẹma ẹtop mi ẹsịn ke ntuebe ntuebe, mbịtmbịt ufọk idak isọn̄ ke hour 24.

Uduak idiọk ukama emi ekedi man ẹnam mi n̄kûkeme ndibiọn̄ọ man onyụn̄ edi mmemmem ndibọ mi ntọt. Mmọ ẹma ẹbụp ẹte: “Afo akada n̄wed ẹmi ke m̀mọ̀n̄, ndien akada mmọ ọsọk mmanie?” Mma nsịn ndiyarade n̄kpọ ekededi. Ekem ẹma ẹkot ikpehe ibet oro ẹdidade ẹkpe ikpe mi ẹnọ mi. Enye ọkọdọhọ ete ke ufen edisuan ye edinyene mme n̄wed oro ẹbiọn̄ọde-biọn̄ọ Soviet ekedi n̄kpa m̀mê n̄kpọkọbi isua 25.

Mmọ ẹma ẹbụp ẹte: “Mmọn̄ọ ewe ufen ke edima?”

Mma mbọrọ nte: “Mmaha ndomokiet, edi mbuọt idemmi ye Jehovah, ndien ye un̄wam esie, nyenyịme n̄kpọ ekededi oro enye ayakde.”

Ke n̄kpaidem, ke usen itiaba ẹma ẹkebe mmọ ẹma ẹsana mi ẹyak. Ifiọk n̄kpọntịbe oro ama anam mi n̄kụt nte un̄wọn̄ọ Jehovah emi edide akpanikọ: “Ndikpụhu fi, ndinyụn̄ n̄kpọn̄ke fi.”—Mme Hebrew 13:5.

Ke ini n̄kafiakde nnyọn̄ ufọk, mma ndọn̄ọ idiọk idiọk, edi Papa ama emen mi ebịne dọkta, ndien ikebịghike idem ama ọsọn̄ mi. Okposụkedi Papa mîkabuanake mme edinịm ke akpanikọ ido ukpono ofụri owo eken ke ubon, enye ama ọnọ nnyịn ibetedem ke utuakibuot nnyịn.

N̄kpọkọbi ye Ntan̄mfep

Ke ndusụk ọfiọn̄ ẹma ẹkebe ẹma ẹsịn mi enyịn̄ ke utom ekọn̄ Soviet. Mma nnam mme isọn̄ ido ukpono mi nditre ndidụk utom ekọn̄ an̄wan̄a. (Isaiah 2:4) Nte ededi, ke February 1951, ẹma ẹbiere n̄kpọkọbi isua inan̄ ẹnọ mi ẹnyụn̄ ẹnọ mi n̄ka ufọk-n̄kpọkọbi ke Ternopol’. Ekem ẹma ẹnọ mi n̄ka enye oro odude ke L’viv, akwa obio emi oyomde usụn̄ ke n̄kpọ nte kilomita 120. Ke adan̄aemi n̄kodude ke ufọk-n̄kpọkọbi do, mma n̄kop nte ke ẹma ẹtan̄ ediwak Ntiense ẹka Siberia.

Ke ndaeyo 1951, ẹma ẹnọ ndusụk owo ke otu nnyịn ẹka ebiet oyomde usụn̄ ọkpọn̄ Siberia, tutu ke Nsannsan Edem Usiahautịn. Nnyịn ima isan̄a ke usụn̄ ke ọfiọn̄ kiet—n̄kpọ nte kilomita 11,000—ibede ikpehe 11 ẹmi ini n̄kanika mîdịghe ukem! Ini kiet kpọt, ke se ibede urua iba ke esịt tren, ke nnyịn ikatuak ida ke ebiet emi ẹkeyakde nnyịn iyere mmọn̄. Oro ekedi ke akwa itie uyere mmọn̄ mbio obio ke Novosibirsk, Siberia.

Do, ke otu akwa otu mbon n̄kpọkọbi, mma n̄kop eren kiet ofioride ke ọkpọsọn̄ uyo ete: “Anie mi oto ubon Jonadab?” Ẹkeda ikọ oro “Jonadab” ke ini oro ndida nnọ mbon oro ẹnyenede idotenyịn uwem nsinsi ke isọn̄. (2 Ndidem 10:15-17; Psalm 37:11, 29) Inikiet inikiet ediwak mbon n̄kpọkọbi ẹma ẹwụt ẹte idi Mme Ntiense. Nnyịn ikọkọm kiet eken ye idatesịt didie ntem!

Edinam eke Spirit ke Ufọk-N̄kpọkọbi

Ke adan̄aemi ikodude ke Novosibirsk nnyịn ima inyịme ndida ikọ emi nnyịn ikemede ndida ndiọn̄ọ kiet eken ke ini nnyịn isịmde ebiet oro ikakade. Kpukpru nnyịn ikaka ufọk-n̄kpọkọbi kiet ke Inyan̄ Japan, mîyomke usụn̄ ikpọn̄ Vladivostok. Nnyịn ima idiomi mme mbono esop ofụri ini ndikpep Bible do. Ndidu ye nditọete ẹkekọride ẹsịm ọyọhọ idaha ẹnyụn̄ ẹsọn̄de ẹmi ẹkenyụn̄ ẹbierede n̄kpọkọbi anyan ini ẹnọ ama enen̄ede ọsọn̄ọ mi idem ke n̄kan̄ eke spirit. Mmọ ẹma ẹsinịm mme mbono esop nnyịn ke adiana ke adiana, ẹdade mme itien̄wed Bible ye mme akpan n̄kpọ oro ẹnyenede ebuana oro mmọ ẹketide, ẹtode mme magazine Enyọn̄-Ukpeme.

Ẹma ẹsibụp mme mbụme, ndien nditọete oro ẹma ẹsinọ ibọrọ. Ediwak nnyịn ima isiwak babru ito mme ukpọk ekpat simen inyụn̄ ida iwet mbio mbio akpan n̄kpọ ke ibọrọ oro. Nnyịn ima inịm mbio mbio n̄wetnnịm n̄kpọ ẹmi inyụn̄ ibọp mmọ idian ọtọkiet ndida nnam n̄kpọ nte ọkpọkpọ itie ubon n̄wed ndụn̄ọde. Ke ọfiọn̄ ifan̄ ẹma ẹkebe, ẹma ẹnọ mbon oro ẹkebierede n̄kpọkọbi anyan ini ẹnọ ẹka mme itienna ke nsannsan edem edere Siberia. Ẹma ẹnọ nnyịn nditọete ita oro ikedide n̄kpri n̄kparawa ika Nakhodka, n̄kpet n̄kpet akwa obio emi mîsịmke kilomita 650 tọn̄ọ ke Japan. Mma mbiat isua iba ke ufọk-n̄kpọkọbi do.

Nnyịn ima isibọ idem Enyọn̄-Ukpeme kiet ndusụk ini. Enye ekedi udia eke spirit ọnọ nnyịn ke ediwak ọfiọn̄. Nte ini akakade, nnyịn ima isibọ mme leta n̄ko. Akpa oro n̄kọbọde nto ubon mi (idahaemi okodude ke ntan̄mfep) ama asiaha mi mmọn̄eyet. Enye ama etịn̄, nte ẹketịn̄de ke Enyọn̄-Ukpeme oro ẹkekotde ke ntọn̄ọikọ, ete ke ẹma ẹdụk ufọk Mme Ntiense ẹnyụn̄ ẹnọ mme ubon hour iba kpọt ndiwọn̄ọ.

Ndifiak Ndu ye Ubon Mi

Ẹma ẹsio mi ke December 1952, ke mma n̄kodu isua iba ke otu isua inan̄ oro ẹkebierede ẹnọ mi. Mma n̄kadiana ye ubon mi ke ekpri obio-in̄wan̄ Gadaley ekperede Tulun, Siberia, emi ẹketan̄de mmọ ẹka. Ke akpanikọ, ekedi utịbe utịbe n̄kpọ ndifiak ndu ye ubon mi—eyeneren mi Ivan ama ekpere ndisịm isua ita, ndien eyenan̄wan mi Anna ama ekpere ndisịm isua iba. Nte ededi, ifụre mi ekedi ukeuke. Ukara n̄kann̄kụk ama ọbọ n̄wedisan̄ mi ke odudu, ndien ẹketetịn̄ enyịn ẹkpeme mi. N̄kekemeke ndika isan̄ oyom usụn̄ akan kilomita ita ọtọn̄ọde ke ufọk. Nte ini akakade, ẹma ẹyak mi n̄wat ke enan̄-mbakara n̄ka urua ke Tulun. Ke n̄wụtde ukpeme, mma nsobo ye mme ekemmọ Ntiense do.

Ke ini oro, nnyịn ikenyene nditọiban iba, Anna ye Nadia, ye nditọiren iba, Ivan ye Kolya. Ke 1958 nnyịn ima inyene eyeneren en̄wen, Volodya. Ndien ke ukperedem, ke 1961, nnyịn ima inyene eyenan̄wan en̄wen, Galia.

KGB (akani itieutom ukpeme eke ukara) ama esiwak ndimụm mi nnyụn̄ ndụn̄ọde. Uduak mmọ ikokụreke ke ndiyom mi nyarade ntọt nnọ mmọ mban̄a esop edi n̄ko ndinọ ekikere nte ke ami mmadiana kiet ye mmimọ. Ntre mmọ ẹma ẹsida mi ẹka ata eti itie unyamudia ẹnyụn̄ ẹdomo ndisio mi ndise nte ntuakde inua imam nnyụn̄ n̄kopde inem uwem ye mmọ. Edi mma mfiọk uduak mmọ, ndien ye ukeme ofụri esịt mma nsibọp iso kpukpru ini. Ini kiet kiet oro ẹkekọbide mi ẹtem, mma nsisian nditọete nnennen se iketịbede. Ntem, mmọ ikedehede inyene eyịghe iban̄a edinam akpanikọ mi.

Ndinyene Nneme ye Mme Itienna

Ke ediwak isua, ẹma ẹdọn̄ ediwak Ntiense ke mme itie ikie ke mme ufọk-n̄kpọkọbi itienna. Ke ini emi, nnyịn ima isinyene nneme kpukpru ini ye nditọete nnyịn oro ẹkekọbide, inọde mmọ mme n̄wed. Ẹkenam emi didie? Ke ini ẹkesion̄ode nditọete iren m̀mê iban ke itienna, nnyịn ima isikop ito mmọ mme usụn̄ ẹmi ẹkpekemede ndida mme n̄wed ndụk ke ndịbe kpa ye ọkpọsọn̄ ukpeme. Ke n̄kpọ nte isua duop, nnyịn ima ikeme ndisinọ nditọete nnyịn mme magazine ye mme n̄wed ẹmi ikọbọde ito Poland ye mme idụt en̄wen ke mme itienna ẹmi.

Ediwak nditọete nnyịn iban ẹma ẹbiat ekese hour ndision̄o mme n̄wed n̄wet ke nịn̄inịn̄i babru tutu ẹkekeme ndidịp ofụri magazine ke n̄kpọ nte efọk udaikan̄! Ke 1991, ke ini nnyịn mîkodụhe aba ke idak ukpan ikonyụn̄ ibọde magazine ẹnyenede uduot inan̄, kiet ke otu nditọete nnyịn iban ọkọdọhọ ete: “Idahaemi ẹmọn̄ ẹfre nnyịn.” Enye ikenenke. Idem okposụkedi mme owo ẹkemede ndifre, tutu amama Jehovah idifreke utom utọ mme anam-akpanikọ oro!—Mme Hebrew 6:10.

Mbufa Itieidụn̄ ye Mme N̄kpọ Mmọn̄eyet

Ke utịt utịt 1967 ẹma ẹdụn̄ọde ufọk ekpri eyeneka mi eren ke Irkutsk. Ẹma ẹkụt mme ndise ye mme n̄wed Bible. Ẹma ẹbiom enye ikpe ẹnyụn̄ ẹbiere n̄kpọkọbi isua ita ẹnọ enye. Nte ededi, owo ikekwe n̄kpọ ndomokiet ke ini ẹkedụn̄ọde ufọk nnyịn. Kpa ye oro, ukara ama enịm ke akpanikọ ete nnyịn imenyene ubọk, ntre ubon mi ekenyene ndikpọn̄ ikpehe oro. Nnyịn ima iwọrọ idụn̄ ika akwa obio Nevinnomyssk ke Caucasus edide n̄kpọ nte kilomita 5,000 ke edem usoputịn. Nnyịn ima ika iso ke unọ ikọ ntiense ido nneme do.

N̄kpọ mmọn̄eyet ama etịbe ke akpa usen ini nduọkodudu ufọkn̄wed ke June 1969. Ke adan̄aemi okodomode ndisio bọl ke ebiet ekperede okopodudu transfọma ilektrik, ikan̄ ilektrik ama enen̄ede aduat Kolya, eyeneren nnyịn ekedide isua 12. Se ikebede mbahade idem esie 70 eke ikie ama ata ikan̄. Ke ufọkibọk, enye ama ọwọn̄ọde ese mi onyụn̄ obụp ete: “Ndi nnyịn iyekeme ndifiak nsan̄a kiet n̄ka isuo oro?” (Enye eketịn̄ aban̄a isuo kiet emi nnyịn ikesimade ndika n̄kese.) Mma ndọhọ nte: “Ih, Kolya, nnyịn iyafiak ika isuo oro. Ke ini Jesus Christ anamde fi eset odu uwem, nnyịn ke akpan iyaka isuo oro.” Ke osụk ọdiọn̄ọde idem esisịt, enye ama aka iso ọkwọ kiet ke otu mme ikwọ Obio Ubọn̄ oro enye akamade akan, kiet oro enye ekesimade ndibre ke obukpon̄ ke n̄ka ikwọ esop. Usen ita ke ukperedem enye ama akpa, enyenede mbuọtidem ke idotenyịn ediset ke n̄kpa.

Ke isua oro eketienede ẹma ẹsịn Ivan, eyeneren nnyịn, oro ekedide isua 20 enyịn̄ ke utom ekọn̄. Ke ini enye ekesịnde, ẹma ẹmụm enye ndien enye ama abiat isua ita ke ufọk-n̄kpọkọbi. Ke 1971, ẹma ẹsịn mi enyịn̄ ndien ẹma ẹfiak ẹdịghe mi uwem ẹte ke ẹyekọbi mi edieke nsịnde. Ikpe mi ama aka iso ke ediwak ọfiọn̄. Ke ini emi n̄wan mi ama ọdọn̄ọ kansa onyụn̄ oyom ekese ntịn̄enyịn. Ke ntak emi mmọ ẹma ẹbiat ikpe mi ẹfep. Maria ama akpa ke 1972. Enye ekedi anam-akpanikọ nsan̄a, anamde akpanikọ ọnọ Jehovah tutu ke n̄kpa esie.

Ubon Nnyịn Ẹwọn̄ọ Ẹka Isenidụt

Ke 1973, mma ndọ Nina. Ete esie ekebịn enye efep ke ufọk esie ke 1960 koro enye akakabade edi Ntiense. Enye ekedi ifịk ifịk asan̄autom emi ekesịnede ke otu nditọete iban oro ẹkenamde utom ọkpọsọn̄ ndision̄o mme magazine n̄wet nnọ mbon oro ẹkedude ke mme itienna. Nditọ mi ẹma ẹdima enye n̄ko.

Ukara ikamaha utom nnyịn ke Nevinnomyssk, mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹkpak nnyịn ẹte ikpọn̄ obio. Ntre ke 1975 ami, n̄wan mi, ye nditọ mi iban ima iwọrọ ika usụk usụk ikpehe Caucasus ke Georgia. Ke ukem ini oro, nditọiren mi, Ivan ye Volodya, ẹma ẹwọrọ idụn̄ ẹka Dzhambul ke adan̄a usụk usụk Kazakstan.

Utom Mme Ntiense Jehovah akakam ọtọtọn̄ọ ke Georgia. Nnyịn ima inọ ikọ ntiense ke ido nneme ke obio ye n̄kann̄kụk Gagra ye Sukhumi ke Mben Obubịt Inyan̄, ndien ke isua kiet ebede, mbufa Ntiense duop ẹma ẹna baptism ke akpa odude ke obot. Ikebịghike, ukara ẹma ẹsọn̄ọ ẹyịre ẹte nnyịn ikpọn̄ ikpehe oro, ndien nnyịn ima iwọn̄ọ ika edem usiahautịn Georgia. Nnyịn ima inen̄ede isịn ifịk do ndiyom mme owo mbieterọn̄, ndien Jehovah ama ọdiọn̄ nnyịn.

Nnyịn ima isisop idem ọtọkiet ke n̄kpri otu. Usem ekedi mfịna, sia nnyịn mîkọfiọkke usem Georgian ndien ndusụk mbon Georgia ikekemeke ndisem Russian ọfọn. Ke akpa, nnyịn ikesikpep mbon Russia kpọt n̄kpọ. Nte ededi, ikebịghike, edikwọrọ ikọ ye edikpep n̄kpọ ke usem Georgian ama ọkọri, ndien idahaemi ediwak tọsịn mme anditan̄a Obio Ubọn̄ ẹdu ke Georgia.

Ke 1979, ke ntak nsọk oro KGB ekesịnde, eteutom mi ama asian mi ete ke owo ikoyomke mi aba ke idụt mmimọ. Ini oro ke eyenan̄wan mi, Nadia, ekenyene unọmọ ubomisọn̄ emi okowotde enye ye ekpri eyenan̄wan esie. Eka mi ama akpa ke edinam akpanikọ nnọ Jehovah ke Nevinnomyssk isua kiet ke mbemiso, ọkpọn̄de ete mi ye eyeneka mi eren. Ntre nnyịn ima ibiere ndifiak nnyọn̄ do.

Mme Edidiọn̄ ke Ndiyọ

Ke Nevinnomyssk nnyịn ima ika iso ndision̄o mme n̄wed Bible ke ndịbe. Ini kiet ke ufọt ufọt iduọkisua 1980 ke ini ukara ẹkekotde mi, mma nsian mmọ nte ke mma ndaba ke ndap nte n̄kedịpde mme magazine. Mmọ ẹma ẹsak. Nte n̄kọwọrọde, kiet ke otu mmọ ama ọdọhọ ete: “Akpakam afo udabake aba nte edịpde mme n̄wed mbufo.” Enye ama eberi ete: “Ke mîbịghike afo ọyọdọn̄ mme n̄wed oro ke n̄kpọ udọn̄ n̄wed fo, ndien afo eyesimụm n̄wan fo ubọk aka mme mbono esop onyụn̄ akama Bible fo ke ubọk.”

Ke 1989 nnyịn ima ifụhọ ke ini mbufụt usan̄a iyịp ke mfre okowotde eyen mi an̄wan, Anna. Enye ekedi isua 38 kpọt. Kpasụk ke isua oro, ke August, Mme Ntiense ke Nevinnomyssk ẹma ẹbọ tren ke ukpe okụk ẹka Warsaw, Poland, man ẹkedụk akamba mbono ofụri ererimbot. Owo 60,366 ẹkedụk, esịnede ediwak tọsịn ẹketode Soviet Union ẹdi. Nnyịn ikenen̄ede ikere ke ikadadaba! Ke se mîkọyọhọke isua iba ke ukperedem, ke March 27, 1991, mma nnyene ifet ndidi kiet ke otu mbiowo esop oro ẹnamde utom ẹbịghi ẹkan ke Soviet Union ndisịn ubọk ke enịmmbụk n̄wed ke Moscow oro ọkọnọde esop ido ukpono Mme Ntiense Jehovah unyịme nte ekemde ye ibet!

Esịt adat mi nte ke nditọ mi oro ẹdude ke uwem ke ẹnam n̄kpọ Jehovah ke edinam akpanikọ. Ndien ami nsak iso nse obufa ererimbot Abasi ke ini ndikemede ndifiak n̄kụt Anna, Nadia ye eyenan̄wan esie, ọkọrọ ye Kolya. Ke ini enye esetde, nyanam un̄wọn̄ọ mi ndida enye n̄ka isuo oro nnyịn ikesikade ọtọkiet ke ediwak isua ẹmi ẹkebede.

Kan̄a ke emi, nso ifet ke edi ntem ndikụt usọp usọp n̄kọri akpanikọ Bible ke akwa isọn̄ emi! Ami mmenen̄ede mma idaha mi ke uwem, mmonyụn̄ n̄kọm Jehovah ke ndiyak mi n̄kabade ndi kiet ke otu Mme Ntiense esie. Ami mmetịm n̄kụt ke Psalm 34:8 edi akpanikọ: “O mbufo ẹtabi, ẹnyụn̄ ẹse nte Jehovah ọfọnde: ọfọfọn ọnọ owo eke eberede idem ye enye.”

[Ndise ke page 25]

Isua oro n̄kadianade ye ubon mi ke Tulun

[Mme ndise ke page 26]

Enyọn̄: Ete mi ye nditọ mi ke an̄wa ufọk nnyịn ke Tulun, Siberia

Enyọn̄ enyọn̄ nnasia: Nadia eyen mi an̄wan ye eyenan̄wan esie, ẹmi ẹkekpan̄ade ke unọmọ ubomisọn̄

Nnasia: Ndise ubon ke 1968