N̄wed Ọniọn̄ Akamade Etop ọnọ Eyomfịn

“ỌYỌHỌ-EKPAT ọniọn̄ ọfọn akan ọyọhọ-ekpat pearl,” ntre ke ete-ekpụk eset oro Job, emi nte eyịghe mîdụhe ekedide kiet ke otu mbon ẹmi ẹkenyenede n̄kpọ ẹkan ke eyo esie, ọkọdọhọ. (Job 1:3; 28:18, NW; 42:12) Ke akpanikọ, ọniọn̄ enen̄ede enyene ufọn akan inyene obụkidem ke ini edide edisịm ndin̄wam owo okụt unen ke uwem esie. Enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon ọkọdọhọ ete: “Eti ibuot [edi] se ikpemede, inyene onyụn̄ edi se ikpemede, edi ata ifiọk ye eti ibuot ẹyenam mme andinyene enye ẹdu uwem.”—Ecclesiastes 7:12.

Edi m̀mọ̀n̄ ke ẹkeme ndikụt utọ ọniọn̄ oro mfịn? Mme owo ẹsida mme ọkpọkpọ mfịna mmọ ẹka ẹbịne mme ọnọitem ke n̄wedmbụk n̄kpọntịbe, mme ekpep n̄kpọ mban̄a ekikere, mme ekpep n̄kpọ mban̄a udọn̄ọ ibuot, idem mme anamidet ye mme awat a-taksi. Ndien anana-ibat nta mbon ifiọk ẹben̄e idem ndinọ item ke ekperede ndidi ke kpukpru n̄kpọ—ke ekọmurua oro odotde. Nte ededi, mme utọ ikọ “ọniọn̄” oro ẹsiwak ndida n̄kesịm edikpu, idem afanikọn̄. Didie, ndien, ke nnyịn ikeme ndikụt ata ọniọn̄?

Jesus Christ, emi ekenyenede akwa ifiọk aban̄a mme mbubehe owo, ama ọdọhọ inikiet ko ete: “Ubọkutom Eti Ibuot ẹwụt ẹte Eti Ibuot enen.” (Matthew 11:19) Ẹyak nnyịn ise ndusụk mfịna ke uwem mme owo inyụn̄ ikụt mme ikọ ọniọn̄ oro ẹkenen̄erede ẹn̄wam mmọ ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹfọn ẹkan “ọyọhọ-ekpat pearl.” Afo n̄ko emekeme ndikụt “ọyọhọ-ekpat ọniọn̄” oro onyụn̄ ọbọ ufọn oto enye.

Nte Afo Okop Mfụhọ?

“Edieke ọyọhọ isua ikie 20 akadade Emana Editịmede Esịt edi, utịt esie edi ini emi Emana Mfụhọ ọtọn̄ọde,” ntre ke International Herald Tribune eke London ọkọdọhọ. Enye ama adian do ete ke “akpa ndụn̄ọde eke ofụri ererimbot oro ẹkenamde ẹban̄a ọkpọsọn̄ mfụhọ owụt nte udọn̄ọ emi akade-ka iso ndikọri ke ofụri ererimbot. Ke nsio nsio idụt nte Taiwan, Lebanon ye New Zealand obufa emana kiet kiet etetịm edi se udọn̄ọ emi ekemede ndibe.” Ẹdọhọ ke mbon oro ẹmanade ke 1955 ama ekebe ẹnen̄ede ẹdu ke idaha ndikop ọkpọsọn̄ mfụhọ n̄kan mme eteete ye ekaeka mmọ utịm ikata.

Ntre ke ekedi ye Tomoe, emi ekenyenede ọkpọsọn̄ mfụhọ onyụn̄ odude ke bed ke ekese usen uwem esie. Sia enye mîkekemeke ndise mban̄a eyeneren esie ekedide isua iba, enye ama ọwọrọ okodụn̄ ye ete ye eka esie. Mbọhọidụn̄ emi ekenyenede eyenan̄wan emi ekedide ukem isua emana ye eyeneren Tomoe ama anam ufan ye enye ke mîbịghike. Ke ini Tomoe akasiande mbọhọidụn̄ oro nte eketiede imọ ke idem nte ke imọ iwọrọke n̄kpọ ndomokiet, mbọhọidụn̄ oro ama owụt enye uwetn̄kpọ ke n̄wed kiet. Enye okot ete: “Enyịn ikemeke ndidọhọ ubọk, ete, Nyomke fi; ibuot inyụn̄ ikemeke ndidọhọ ukot, ete, Nyomke mbufo. Edi akam ana nte mme ndido eke ẹdide mmemmem ke enyịn owo ẹkpedu ke ikpọkidem.”a Mmọn̄eyet ama asiaha Tomoe nte enye ọkọfiọkde ete ke kpukpru owo ẹnyene itie ke ererimbot ẹnyụn̄ ẹdi se ẹyomde.

Mbọhọidụn̄ oro ama ọdọhọ enye ete ese n̄wed oro ọdọn̄ọde mme ikọ ọniọn̄ oro. Tomoe ama otop ibuot ke ndiwụt unyịme, idem okposụkedi tutu esịm ini oro enye mîkekemeke ndinam n̄kpọ ndomokiet, ukpọk ndinam mmemmem un̄wọn̄ọ. Mbọhọidụn̄ oro n̄ko ama esin̄wam enye edep n̄kpọ, ama esinyụn̄ etem udia ọtọkiet ye Tomoe kpukpru usen. Ọfiọn̄ kiet ke ukperedem Tomoe ama esidaha ada kpukpru usenubọk, eyet ọfọn̄, anam ufọk asana, edep n̄kpọ, onyụn̄ etem udia, kpa nte n̄wan ufọkndọ ekededi akpanamde. Enye ekenyene ndikan ekese mfịna, edi enye ọkọdọhọ ete, “Mma ntịm nnịm nte ke edieke ntienede mme ikọ ọniọn̄ oro n̄kụtde, idem ọyọsọn̄ mi.”

Ebede ke ndida ọniọn̄ oro enye okokụtde nsịn ke edinam, Tomoe ama akan mfụhọ-mfụhọ ini mfịghe esie. Idahaemi Tomoe anam utom uyọhọ ini ke ndin̄wam mbon en̄wen ẹda mme ukem ikọ oro ẹken̄wamde enye ndiyọ mme mfịna esie, ẹsịn ke edinam. Mme ikọ ọniọn̄ oro ẹdọn̄ọ ke n̄wed eset oro akamade etop enyenede kpukpru owo mfịn.

Nte Afo Osobo Mme Mfịna Esịtufọk?

Ke ofụri ererimbot ibat usiondọ ọdọdọk. Mme mfịna esịtufọk ke ẹkọri idem ke mme idụt Edem Usiahautịn, emi mme owo inikiet ko ẹketan̄de ase nte mme ubon mmọ ẹtịmde ẹdiana kiet. M̀mọ̀n̄ ke nnyịn ikeme ndikụt esịne-ọniọn̄ item ndọ oro enyenede ufọn?

Kere ban̄a Shugo ye Mihoko, ebe ye n̄wan ẹmi ẹkenyenede anana-utịt mfịna ndọ. Mmọ ẹma ẹsitọhọ ke kpukpru n̄kpri n̄kpọ. Shugo ama esisọp iyatesịt, ndien Mihoko ama esibọrọ kpukpru ini oro ebe okụtde ndudue ọnọ enye. Mihoko ama akam ekere ete, ‘Imemke utom inọ nnyịn ndinyịme ke n̄kpọ ekededi.’

Usen kiet, n̄wan kiet ama aka ekese Mihoko onyụn̄ okot mme ikọ ẹmi oto n̄wed kiet ọnọ enye: “Sededi mbufo ẹyomde owo ẹnam ye mbufo, ẹnam kpa ntre ye mmọ.”b Okposụkedi mîkenyeneke udọn̄ ke ido ukpono, Mihoko ama enyịme ndikpep n̄wed emi ọkọdọn̄ọde mme ikọ oro. Udọn̄ esie ekedi ndifori uwem ubon esie. Ntre ke ini ẹkenọde enye ikot ndidụk mbono esop emi ẹkenemede n̄wed oro ekerede Ndinam Uwem Ufọk Fo Enem, Mihoko—ye ebe esie—ẹma ẹsọsọp ẹnyịme.c

Ke mbono esop oro, Shugo ama okụt ete ke mbon oro ẹkedụkde ẹma ẹnen̄ede ẹda se mmọ ẹkekpepde ẹsịn ke edinam, ama onyụn̄ okụt nte ke etie nte mmọ ẹma ẹkop inemesịt. Enye ama ebiere ndidụn̄ọde n̄wed oro n̄wan esie ekekpepde. Ikọ kiet ama ọsọsọp omụm ntịn̄enyịn esie: “Owo eke mîsọpke iyatesịt enyene akwa asian: edi owo ifiopesịt emenede ndisịme ke enyọn̄.”d Okposụkedi akadade enye ini ndida edumbet emi nsịn ke edinam ke uwem esie, mbon oro ẹkande enye ẹkụk, esịnede n̄wan esie, ẹma ẹkụt nsịtnsịt ukpụhọde ke uwem esie.

Ke okụtde mme ukpụhọde oro ke idem ebe esie, Mihoko n̄ko ama ọtọn̄ọ ndida se enye ekekpepde nsịn ke edinam. Edumbet kiet oro ekenen̄erede edi n̄kpọ un̄wam ekedi enye emi: “Ẹkûsion̄o owo ndo, mbak ẹdision̄o mbufo ndo.”e Ntre Mihoko ye ebe esie ẹma ẹbiere ẹte ke mmimọ iyeneme iban̄a mme n̄kpọ oro inamde ọfọn ye nte ikemede ndinam n̄kọri utu ke ndikụt ndudue nnọ kiet eken. Nso ikedi utịp? Mihoko eti ete: “Amanam mi nnen̄ede n̄kop inemesịt. Nnyịn imesinam emi ke ini udia kpukpru mbubịteyo. Idem eyeneren nnyịn oro edide isua ita esitiene abuana ke nneme oro. Oro enen̄ede enem nnyịn!”

Ke ini ubon emi ẹkedade eti item oro mmọ ẹkebọde ẹsịn ke edinam, mmọ ẹma ẹkeme ndikan mme mfịna oro ekekperede ndibiat itie ebuana mmọ. Ndi oro itịmke inyene ufọn inọ mmọ ikan ọyọhọ-ekpat pearl?

Nte Afo Omoyom Ndikụt Unen ke Uwem Fo?

Ye ediwak owo mfịn, ndikọ inyene mbon edi utịtmbuba ke uwem. Edi, anam-mbubehe kiet edide imọ owo ke United States, emi ama ọkọnọ ediwak miliọn dollar ke mme itie ikie man ẹda ẹfọn mfọn ọkọdọhọ inikiet ete: “Okụk odụri udọn̄ ndusụk owo, edi owo ndomokiet ikemeke ndisịne ikpaukot inan̄ inikiet.” Ibat ibat owo kpọt ẹnyịme akpanikọ emi ndien ata ibat ibat owo ẹkam ẹtre ndibịne inyene.

Hitoshi ọkọkọri ọwọrọ owo nte ubuene, ntre enye ama enyene ọkpọsọn̄ udọn̄ ndidi enyene-n̄kpọ owo. Ke ama okokụt nte mbon oro ẹnọde owo ebuọt ẹtụhọrede mbon oro ẹbọde ebuọt, enye ama ebiere ete: “Mbon oro ẹnyenede ata ediwak okụk ẹdi mme andikan.” Hitoshi ama enen̄ede eberi edem ke odudu oro okụk enyenede tutu enye ekere ke ẹkeme ndida okụk ndep uwem owo. Man enye ekeme ndikọ inyene, enye ama enen̄ede esịn idem ke utom esan̄ukwak mmọn̄ esie onyụn̄ anam utom kpukpru usen ke isua, idehede itre utom ke usen kiet. Kpa ye ọkpọsọn̄ ukeme oro enye ekesịnde, ikebịghike Hitoshi ama okụt ete ke imọ, nte udiana andibọ ukpekpe utom nnam, tutu amama idikopke odudu nte mme andibọ ukpekpe utom oro ẹsinọde enye utom. Kpukpru usen enye ama esikụt edikpu onyụn̄ okop ndịk aban̄a ntakurua.

Ekem eren kiet ama awaha enyịnusụn̄ Hitoshi onyụn̄ obụp enye m̀mê enye ama ọdiọn̄ọ ete ke Jesus Christ akakpa ọnọ enye. Sia Hitoshi ekekerede ete ke owo ndomokiet ikpekemeke ndikpa nnọ utọ owo nte imọ, enye ama enyene ọkpọsọn̄ udọn̄ onyụn̄ enyịme n̄kaiso nneme. Urua oro eketienede, enye ama odụk utịn̄ikọ an̄wa onyụn̄ okop n̄kpaidem ndikop item ọkọdọhọde ‘ẹnam enyịn enen̄ede ese.’ Etịn̄ikọ ama anam an̄wan̄a ete ke enyịn oro “enen̄erede ese” edi enye oro okụtde n̄kpọ ke anyan usụn̄ onyụn̄ owụhọde ke mme n̄kpọ eke spirit; ke n̄kan̄ eken, ‘idiọk’ enyịn owụhọ n̄kukụre ke mme udọn̄ ikpọkidem idahaemi inyụn̄ ikwe n̄kpọ oyom usụn̄. Item oro, “Ọtọ nte n̄kpọ-uto fo odude, do ke esịt fo edinyụn̄ odu,” ama enen̄ede otụk enye.f Odu n̄kpọ efen oro enen̄ede edi akpan n̄kpọ akan edinyene inyene! Akananam enye ikokopke orụk n̄kpọ oro.

Ke emi otụkde enye, enye ama ọtọn̄ọ ndida se enye ekekpepde nsịn ke edinam. Utu ke ndikpa ke uyom okụk, enye ama ọtọn̄ọ ndinịm mme n̄kpọ eke spirit akpa ke uwem esie. Enye ama ada ini n̄ko ese aban̄a mfọnọn̄kpọ eke spirit ubon esie. Nte ido edide, oro ọkọwọrọ ndida esisịt ini nnam utom, edi mbubehe esie ama ọkọri. Ntak-a?

Ekọn̄-ekọn̄ edu esie ama okpụhọde akabade etie emem emem ye ufan ufan nte enye akadade item oro ẹkenọde enye esịn ke edinam. Item emi ama enen̄ede otụk enye: “Mbufo ẹnyụn̄ ẹduọn̄ọ kpukpru ido ẹmi; ẹsio iyatesịt, ye ifụtesịt, ye udu, ye idiọk iban̄a, ye mbubiam ikọ ke inua mbufo ẹfep. Ẹkûsu nsu ẹnọ kiet eken, koro mbufo ẹma ẹkesio akani owo ye utom esie ẹduọk, ẹma ẹnyụn̄ ẹsịne obufa owo, emi ẹdiọn̄de diọn̄ ẹnam enye edi obufa, enyene mbiet Andibot enye.”g Nditiene item emi ikanamke enye enyene n̄kpọ, edi ‘obufa edu’ esie ama otụk mbonutom esie onyụn̄ anam mmọ ẹnyene mbuọtidem ke enye. Ih, mme ikọ ọniọn̄ oro enye okokopde ẹma ẹn̄wam enye ndikụt unen ke uwem. Ye enye, mme ikọ ẹmi ke ata ata usụn̄ ẹma ẹnyene ufọn ẹkan ọyọhọ-ekpat pearl m̀mê okụk.

Nte Afo Ayatat Ekpat Oro?

Nte afo emekeme ndifiọk ọyọhọ-ekpat ọniọn̄ oro enyenede ufọn ntre ọnọ mme owo ke mme uwụtn̄kpọ eke enyọn̄ emi? Enye edi ọniọn̄ oro ẹkụtde ke Bible, kpa n̄wed oro ẹsuande atara akan oro onyụn̄ awakde akan ke isọn̄. Eyedi afo emenyene kiet mîdịghe emekeme ndidep kiet. Nte ededi, kpa nte ndinyene ọyọhọ ekpat ọsọn̄urua pearl edi owo mîdaha mmọ inam n̄kpọ ekemede ndinyene esisịt ufọn nnọ andinyene, ikpîkpu edinyene Bible edinyene esisịt ufọn. Tat ekpat oro, yak idọhọ ntre, nyụn̄ da ọniọn̄-ọniọn̄ ntụnọ ye ekemini item Bible sịn ke edinam nyụn̄ kụt nte enye ekemede ndin̄wam fi ndise mban̄a mme mfịna uwem uforo uforo.

Edieke ẹkpenọde fi ọyọhọ ekpat pearl, nte afo ukpowụtke esịtekọm unyụn̄ udomo ndifiọk m̀mê ọfọn-ido emi edi anie man ekpekeme ndikọm enye? Ndi afo ọmọfiọk enye emi edide Andinọ Bible?

Bible ayarade Andinọ ọniọn̄ odude ke enye ke ini enye ọdọhọde ete: “Kpukpru N̄wed Abasi ẹdi se ẹkedade odudu spirit Abasi ẹwet ẹnyụn̄ ẹdi se inọde ufọn.” (2 Timothy 3:16, NW) Enye asian nnyịn n̄ko ete ke “ikọ Abasi enyene uwem, onyụn̄ ananam n̄kpọ.” (Mme Hebrew 4:12) Ntak edi oro mme ikọ ọniọn̄ oro ẹkụtde ke Bible ẹdide ekemini ẹnyụn̄ ẹnyenede ufọn ẹnọ nnyịn mfịn. Mme Ntiense Jehovah ẹyedat esịt ndin̄wam fi ekpep aban̄a atat-ubọk Andinọ emi, kpa Jehovah Abasi, man otodo afo ekeme ndinyene idotenyịn ndidi andibọ ufọn nto “ọyọhọ-ekpat ọniọn̄” ọdọn̄ọde ke Bible—kpa n̄wed ọniọn̄ akamade etop enyenede mme owo mfịn.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe/Ndise ke page 4]

Mme Ikọ Ọniọn̄ Ndimụm Edida Ukem Ukem eke Ntụk N̄kama

“O Jehovah, afo ekpese mme idiọk ido, O Ọbọn̄, anie ekpekeme ndida? Koro edidahado enyenede fi, man ẹten̄e fi.”—Psalm 130:3, 4.

“Esịt idara anam iso eye: edi mfụhọ obụn̄ spirit owo.”—Mme N̄ke 15:13.

“Kûnịm idem fo ke eti owo ukan: kûnyụn̄ unịm idem fo ke enyene-ibuot ukaha: afo edinam didie abiara?”—Ecclesiastes 7:16.

“Ọfọn ndinọ akan ndibọ.”—Utom 20:35.

“Ẹyat esịt, ndien ẹkûdue; ẹkûyak utịn osụhọde edisịm iyatesịt mbufo.”—Ephesus 4:26.

[Ekebe/Ndise ke page 5]

Mme Ikọ Ọniọn̄ Kaban̄a Inem Inem Uwem Ubon

“Unana item esịn uduak okpu: edi ke mbon item ẹwakde, mmọ ẹsọn̄ọ ẹda.”—Mme N̄ke 15:22.

“Esịt asian enyene ifiọk: ndien utọn̄ owo eti ibuot oyom ifiọk.”—Mme N̄ke 18:15.

“Ikọ eke ẹtịn̄de ke ekem ini, edi apple o-gold ke usan e-silver.”—Mme N̄ke 25:11.

“Ẹme ime ye kiet eken, ẹnyụn̄ ẹfen kiet eken, edieke owo mbufo ekededi enyenede ikọ ye owo; kpa nte Ọbọn̄ ekefende mbufo, ẹfen mmọ en̄wen kpasụk ntre. Ndien ẹkọrọ ke kpukpru n̄kpọ, ẹsịne ima, emi edide se ibọpde uwem adiana inam ọfọn ama.”—Colossae 3:13, 14.

“Mbufo ẹfiọk emi, ndima nditọ-ete mi. Edi yak kpukpru owo ẹsọp ndikop ikọ, ẹkûsọp nditịn̄ ikọ, ẹkûsọp ndiyat esịt.”—James 1:19.

[Ekebe/Ndise ke page 6]

Mme Ikọ Ọniọn̄ Kaban̄a Edikụt Unen ke Uwem

“Jehovah abat nsunsu balance ke mbubiam: edi ukem-ukem itiat enem enye esịt.”—Mme N̄ke 11:1.

“Iseri ebem nsobo iso: n̄kpon-esịt onyụn̄ ebem iduọ iso.”—Mme N̄ke 16:18.

“Owo eke mîmụmke esịt esie ikama, ebiet obio eke owụrede anana ibibene.”—Mme N̄ke 25:28.

“Kûyak spirit fo ọsọp iyatesịt: koro iyatesịt atakde ke ikpanesịt mbon ndisịme.”—Ecclesiastes 7:9.

“Duọk uyo fo ke enyọn̄ mmọn̄: koro afo oyokụt enye ke ediwak usen ẹbede.”—Ecclesiastes 11:1.

“Ẹkûyak ndek-ndek ikọ ọwọrọ mbufo ke inua, edi ẹtịn̄ se in̄wamde owo ndikọri ke mfọn, nte unana owo edide, man ẹda ufọn ẹnọ mmọ eke ẹkopde.”—Ephesus 4:29.

[Ndise ke page 7]

Ndikpep Bible edi akpa usio-ukot ndikabade ndi andibọ ufọn nto “ọyọhọ-ekpat ọniọn̄”