Afo Emekeme Ndida Eyenete Fo Nnyene

“Ka kasua ndudue esie nọ enye, sụk fi ye enye ikpọn̄. Edieke enye okopde uyo fo, afo amada eyen-ete fo enyene.”—MATTHEW 18:15, 16.

1, 2. Nso eti item ke Jesus ọkọnọ aban̄a edise mban̄a mme ndudue?

KE ENYENEDE se isụhọrede ikan isua kiet ndikụre utom ukwọrọikọ esie, Jesus ama enyene akpan ukpepn̄kpọ ndinọ mme mbet esie. Afo emekeme ndikot mmọ ke Matthew ibuot 18. Kiet ekedi nte edide akpan n̄kpọ nnyịn ndisụhọde idem, nte nditọwọn̄. Ekem enye ama ọsọn̄ọ etịn̄ nte ke ana nnyịn ifep ndinam “kiet ke otu n̄kpri nditọwọn̄ ẹmi” atuak ukot ọduọ ye nte ke nnyịn ikpenyene ndidomo ndifiak nda “n̄kpri nditọwọn̄” ẹmi ẹyode ndisịn ke itie mbak mmọ ẹditak. Ekem Jesus ama adian eti item emi enyenede ufọn ke edibiere mme mfịna ke ufọt mme Christian.

² Eyedi afo emeti mme ikọ esie ẹmi: “Edieke eyen-ete fo eduede fi, ka kasua ndudue esie nọ enye, sụk fi ye enye ikpọn̄. Edieke enye okopde uyo fo, afo amada eyen-ete fo enyene. Edi edieke enye mîkopke uyo fo, da owo kiet m̀mê iba dian idem, man ke inua ntiense iba m̀mê ita kpukpru ikọ ẹkpesọn̄ọ ẹda. Edi edieke enye esịnde ndikop uyo mmọ, men tịn̄ nọ ufọk Abasi; edi enye esịnde ndikop uyo ufọk Abasi, yak enye etie fi ke enyịn nte owo mme idụt ye publican.” (Matthew 18:15-17) Ini ewe ke nnyịn ikpanam utọ item oro, ndien nso ikpedi edu nnyịn ke ndinam oro?

3. Nso ọsọ n̄kpọ ke nnyịn ikpanam iban̄a mme ndudue mbon en̄wen?

³ Ibuotikọ oro ekebemde iso ama ọsọn̄ọ etịn̄ ete sia kpukpru nnyịn idide mme anana mfọnmma inyụn̄ inyenede ntụhọ ndinam ndudue, oyom nnyịn inam n̄kpọ iban̄a edifen nnọ owo. Emi edi ntre akpan akpan ke ini se ekemmọ Christian eketịn̄de m̀mê akanamde ayatde owo esịt. (1 Peter 4:8) Mfọnn̄kan n̄kpọ esiwak ndidi ndidahado ke ndudue—ndifen nnyụn̄ mfre mban̄a. Nnyịn imekeme ndida emi nte editịp n̄kpọ nsịn ke emem ke esop Christian. (Psalm 133:1; Mme N̄ke 19:11) Edi, idaha ekeme ndidu emi afo ekemede ndikere ke ana afo ebiere mfịna ye eyenete fo emi anamde esịt ayat fi. Ke utọ idaha oro, mme ikọ Jesus eke enyọn̄ emi ẹnọ ndausụn̄.

4. Ke ofụri ofụri, didie ke nnyịn ikeme ndida Matthew 18:15 nnam n̄kpọ mban̄a ndudue mbon en̄wen?

⁴ Jesus eketeme ete afo ‘asua ndudue esie ọnọ enye, sụk fi ye enye ikpọn̄.’ Oro owụt eti ibuot. Ndusụk edikabade usem German ẹsịn ubak udịmikọ oro nte wụt “enyịn inan̄” ndudue esie, emi ọwọrọde enyịn fo ye esie. Ke ini afo ke mfọnido owụtde owo mfịna ke ndịbe, esiwak ndidi mmemmem ndibiere. Eyenete emi akanamde m̀mê eketịn̄de se iyatde owo m̀mê se mîwụtke ima ekeme ndisọsọp nnyịme ndudue oro ke iso fo ikpọn̄. Edieke mbon en̄wen ẹkopde, edu anana-mfọnmma owo ekeme ndinụk enye ndifan̄a nte ke imọ ikeduehe m̀mê ndidomo ndiwụt ke se ikanamde ama enen. Edi nte afo enemede n̄kpọ emi ke ini “enyịn inan̄ ẹdude,” afo emekeme ndikụt ke n̄kpọ ikan̄wan̄ake owo utu ke ndidi idiọkn̄kpọ m̀mê n̄koinnam ndudue. Ke ndondo oro mbufo mbiba ẹkụtde ke ekedi unana n̄kpọ ndin̄wan̄a owo, mbufo ẹmekeme ndibiere enye, ẹtrede ndiyak ekpri n̄kpọ ọkọri abiat itie ebuana mbufo. Ntem, ẹkeme ndibuan edumbet odude ke Matthew 18:15 idem ke n̄kpri ndudue ke uwem ofụri usen.

Nso ke Ikọ Esie Ọkọwọrọ?

5, 6. Nte udọn̄ikọ owụtde, nso orụk idiọkn̄kpọ ke Matthew 18:15 eketịn̄ aban̄a, ndien nso iwụt oro?

⁵ Ke nditịn̄ ata nnennen, se Jesus eketemede enyene ebuana ye ikpọ mfịna. Jesus ọkọdọhọ ete: “Edieke eyen-ete fo eduede fi.” Ke ntatara usụn̄, ‘ndudue’ ekeme ndidi se owo mîkohokoi inam m̀mê mmeme. (Job 2:10; Mme N̄ke 21:4; James 4:17) Nte ededi, udọn̄ikọ owụt ete ke anaedi ndudue oro Jesus eketịn̄de aban̄a edi akamba. Enye ekenyene ndikpon n̄kem ndidi se ẹsede anamidiọk oro “nte owo mme idụt ye publican.” Nso ke ubak udịmikọ oro abuana?

⁶ Mme mbet Jesus ẹmi ẹkekopde mme ikọ oro ẹma ẹdiọn̄ọ ẹte ke mbio obio mmimọ ikenyeneke ebuana ye mme Gentile. (John 4:9; 18:28; Utom 10:28) Ndien mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹfep mme ọbọ a-tax, kpa irenowo ẹmi ẹkemanade nte mme Jew edi ẹwọn̄ọrede ẹnam n̄kpọ ye mme owo ke idiọk usụn̄. Ntre ke nditịm ntịn̄, se ẹtịn̄de ẹban̄a ke Matthew 18:15-17 ekedi akwa idiọkn̄kpọ, idịghe ọkpọkpọ ndudue m̀mê unan oro afo ekemede ndifen m̀mê ndifre mban̄a mfefere mfefere.—Matthew 18:21, 22.a

7, 8. (a) Oyom mbiowo ẹse ẹban̄a nso orụk idiọkn̄kpọ? (b) Nso orụk idiọkn̄kpọ ke Christian iba ẹkeme ndibiere ke otu idemmọ, nte ekemde ye Matthew 18:15-17?

⁷ Ke idak Ibet, ndusụk idiọkn̄kpọ ama esiyom owo oro ẹduede enye anam se ikande edifen nnọ. Ẹkenyene nditọt isụn̄i, nsọn̄ibuot, ukpono ndem, ye mme idiọkn̄kpọ ebuana idan̄ ẹdide use, efịbe, ye idan̄ ukemuduot nnọ mbiowo (m̀mê mme oku) man ẹse ẹban̄a. Oro edi ntre n̄ko ke esop Christian. (Leviticus 5:1; 20:10-13; Numbers 5:30; 35:12; Deuteronomy 17:9; 19:16-19; Mme N̄ke 29:24) Nte ededi, tịm fiọk ete ke utọ idiọkn̄kpọ oro Jesus eketịn̄de aban̄a mi edi se ẹkemede ndibiere ke ufọt owo iba. Nte uwụtn̄kpọ: Owo ndidọk ekemmọ owo edidọk ke ntak iyatesịt m̀mê ufụp. Christian ndidụk ediomi ndida akpan n̄kpọ ubọpn̄kpọ nnam utom nnyụn̄ n̄kụre ke akpan usenọfiọn̄. Owo ndinyịme ke iyekpe okụk oro ikọbọde itiene ediomi m̀mê ke akpatre usenọfiọn̄ ẹnịmde. Owo ndin̄wọn̄ọ ke edieke eteutom ọnọde imọ ukpep, (idem edieke ikpụhọde utom) imọ idimiaha mbuba m̀mê ndidomo ndibọ mbon urua eteutom imọ ke ini oro ẹbierede ẹnịm m̀mê ikpehe oro ẹsiode ẹnịm.b Edieke eyenete okpude ndinịm un̄wọn̄ọ esie mînyụn̄ ikabakede esịt ke mme utọ idiọkn̄kpọ oro, enye ekpenen̄ede edi akwa idiọkn̄kpọ. (Ediyarade 21:8) Edi owo iba oro n̄kpọ emi abuanade ẹkeme ndibiere mme utọ idiọkn̄kpọ oro.

⁸ Nte ededi, didie ke afo akpanam n̄kpọ ndibiere utọ mfịna oro? Ẹsiwak ndise mme ikọ Jesus ke ikpehe ita. Ẹyak nnyịn idụn̄ọde kiet kiet. Utu ke ndida mmọ nte usụn̄ ukpe ikpe oro ẹwụkde, domo ndifiọk se mmọ ẹwọrọde, kûdede ufre ima ima utịtmbuba fo.

Domo Ndida Eyenete Fo Nnyene

9. Nso ke nnyịn ikpenyene ke ekikere kaban̄a edida Matthew 18:15 nsịn ke edinam?

⁹ Jesus ọkọtọn̄ọ ntem: “Edieke eyen-ete fo eduede fi, ka kasua ndudue esie nọ enye, sụk fi ye enye ikpọn̄. Edieke enye okopde uyo fo, afo amada eyen-ete fo enyene.” Nte an̄wan̄ade, emi idịghe edinam emi ọkọn̄ọde ke ikpîkpu eyịghe eyịghe ekikere. Afo ekpenyene ndinyene uyarade m̀mê akpan ntọt oro afo ekemede ndida n̄n̄wam eyenete fo man okụt nte ke imọ ima inam idiọkn̄kpọ ndien ke oyom inam edinen̄ede. Ọfọn ndinam n̄kpọ usọp usọp, idịghe ndiyak n̄kpọ oro atara okpon m̀mê ndiyak edu esie ọdọn̄ n̄kam. Ndien kûfre ete ke ndikere n̄kaha mban̄a enye ekeme ndinọ fi unan n̄ko. Sia anade nneme edi ke ufọt fo ye enye ikpọn̄, tre ndibem iso ntịn̄ nnọ mbon en̄wen man ẹda ye ekikere fo m̀mê man owụt nte afo enende. (Mme N̄ke 12:25; 17:9) Ntak-a? Ke ntak utịtmbuba fo.

10. Nso idin̄wam nnyịn ndida eyenete nnyịn nnyene?

¹⁰ Uduak fo ekpedi ndida eyenete fo nnyene, idịghe ndinọ ufen, ndisuene, m̀mê ndisụhọde enye itie. Edieke edide enye enen̄ede anam idiọkn̄kpọ, itie ebuana esie ye Jehovah odu ke itiendịk. Afo emenen̄ede oyom enye aka iso edi eyenete Christian fo. Eyedi afo ndimụm idem n̄kama, etrede mme ubiak ubiak ikọ m̀mê uyoikọ oro owụtde ubiomikpe ke ini mbufo mbiba ẹnyenede nneme eyenen̄ede etịp esịn ke ndikụt unen. Ke ima ima edisobo emi, ti ete ke mbufo mbiba ẹdi mme anana mfọnmma, mme anamidiọk. (Rome 3:23, 24) Ke ini enye okụtde ete ke afo utịn̄ke ikọ edem udian imọ onyụn̄ okụtde ke afo omoyom ndin̄wam imọ ke esịt akpanikọ, usọbọ eyedi usọp usọp. In̄wan̄în̄wan̄ usụn̄ unam n̄kpọ emi owụtde mfọnido mi oyowụt eti ibuot akpan akpan edieke ẹdide ẹdikụt nte ke mbufo mbiba ẹma ẹnyene ndusụk ndudue m̀mê nte ke unana n̄kpọ ndin̄wan̄a owo ekedi ntak mfịna oro.—Mme N̄ke 25:9, 10; 26:20; James 3:5, 6.

11. Idem edieke andidue etrede ndikop uyo nnyịn, nso ke nnyịn ikpanam?

¹¹ Edieke afo an̄wamde enye okụt nte ke ẹma ẹnam idiọkn̄kpọ ye nte ke edi akwa idiọkn̄kpọ, ekeme ndidi oyonụk enye ndikabade esịt. Nte ededi, ana in̄wan̄în̄wan̄ nte ke ntan̄idem ekeme ndidi n̄kpọ ubiọn̄ọ. (Mme N̄ke 16:18; 17:19) Ntre idem edieke enye ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ mînyịmeke ndudue mînyụn̄ ikabakede esịt, afo emekeme ndibet kan̄a mbemiso anamde n̄kpọ efen aban̄a mfịna oro. Jesus ikọdọhọke ite ‘ka ini kiet kpọt kasua ndudue esie nọ enye.’ Sia edide idiọkn̄kpọ emi mbufo ẹkemede ndibiere, kere ndifiak n̄kosobo ye enye ye edu Galatia 6:1 ke ini “enyịn inan̄ ẹdude.” Afo emekeme ndikụt unen. (Men Jude 22, 23 domo.) Edi, nso edieke afo etịmde ọfiọk ete ke ẹma ẹnam idiọkn̄kpọ ye nte ke enye idinyịmeke ndinam n̄kpọ mban̄a?

Ndiyom Un̄wam Mbon Oro Ẹkọride Ẹsịm Ọyọhọ Idaha

12, 13. (a) Nso idi udiana usio-ukot oro Jesus okowụtde ke ndise mban̄a mme ndudue? (b) Mme item ewe ẹdot ke ndinam usio-ukot enye emi?

¹² Nte afo akpama mbon en̄wen ẹsọsọp ẹsion̄o idem ẹkpọn̄ fi edieke afo enyenede ubiomikpe akwa idiọkn̄kpọ? Ukpoyomke. Nte asan̄ade ekekem, Jesus okowụt ete ke afo ukpenyeneke ndision̄o idem n̄kpọn̄ ndidomo ndida eyenete fo nnyene ke ama akanam akpa usio-ukot, man anam enye aka iso adiana kiet ye afo ye mbon en̄wen ndituak ibuot ke usụn̄ oro Abasi enyịmede. Jesus ama owụt udiana usio-ukot: “Edieke enye mîkopke uyo fo, da owo kiet m̀mê iba dian idem, man ke inua ntiense iba m̀mê ita kpukpru ikọ ẹkpesọn̄ọ ẹda.”

¹³ Enye ọkọdọhọ ada “owo kiet m̀mê iba.” Enye ikọdọhọke ite ke ama akanam akpa usio-ukot, ke emenyene ifụre ndineme mfịna emi ye ediwak mbon en̄wen, ndisobo ye esenyịn oro asan̄ade-san̄a, mîdịghe ewet ọnọ nditọete aban̄a mfịna oro. Inamke n̄kpọ adan̄a nte afo enịmde ke ẹma ẹnam idiọkn̄kpọ, owo inen̄ekede isọn̄ọ enye ọyọhọ ọyọhọ. Afo ukpamaha ndisuan idiọk etop oro ekemede ndikabade ndi ikọ edem otode fi. (Mme N̄ke 16:28; 18:8) Edi Jesus ọkọdọhọ ada owo kiet m̀mê iba adian idem. Ntak-a? Ndien mmọ ẹkpedi mmanie?

14. Mmanie ke nnyịn ikpada isan̄a ke udiana usio-ukot?

¹⁴ Afo odomo ndida eyenete fo nnyene ebe ke ndinam enye okụt nte ke enye ama anam idiọkn̄kpọ nnyụn̄ nnam enye akabade esịt man enye odu ke emem ye afo ye Abasi. Man anam oro, ọkpọfọn edieke “owo kiet m̀mê iba” oro ẹkedide ntiense ke ndudue oro. Eyedi mmọ ẹma ẹdu ke ini enye eketịbede, mîdịghe mmọ ẹnyene eti ntọt ẹban̄a se ẹkenamde (m̀mê se owo mîkanamke) ke n̄kpọ aban̄ade mbubehe. Edieke mme utọ ntiense oro mîdụhe, ekeme ndidi mbon oro afo adade asan̄a ẹnyene mbufiọk ke n̄kpọ oro mfịna odude ndien ke ntre ẹyekeme ndisọn̄ọ m̀mê se iketịbede ekenen̄ede edi ndudue. Akan oro, edieke ẹdiyomde ke ukperedem, mmọ ẹkeme ndidi mme ntiense ke se ẹketịn̄de, ẹsọn̄ọde akpanikọ oro ẹketịn̄de ye ukeme oro ẹkesịnde. (Numbers 35:30; Deuteronomy 17:6) Ntre mmọ idịghe sụk mme nsan̄a oro mînyeneke ubọk, mbon oro ẹtịn̄de mfịna ẹnọ; edi, mmọ ndidu do edi man ẹn̄wam fi ada eyenete fo emi onyụn̄ edide eyenete mmọ enyene.

15. Ntak emi mbiowo Christian ẹkemede ndidi n̄kpọ un̄wam edieke anade nnyịn inam udiana usio-ukot?

¹⁵ Iyomke afo ekere ke ana mbon oro afo adade asan̄a ẹdi mbiowo ke esop. Nte ededi, mbiowo ẹmi ẹdide irenowo oro ẹma ẹkekọri ẹsịm ọyọhọ idaha ẹkeme nditịp n̄kpọ nsịn ke ntak mme n̄kpọ eke spirit oro ẹnamde mmọ ẹdot. Utọ mbiowo oro “ẹbiet ọtọ udịbe ofụm, ye etehe ubọhọ edịm; ẹbiet akpa mmọn̄ ke edisat isọn̄, ẹbiet mfụt akwa itiat ke isọn̄ n̄kpa-mba.” (Isaiah 32:1, 2) Mmọ ẹnyene mbufiọk ke ndikọk ibuot nnyụn̄ nnen̄ede nditọete iren ye iban. Ndien anamidiọk oro enyene eti ntak ndibuọt idem ke mme utọ “enọ ke owo” [NW] oro.c (Ephesus 4:8, 11, 12) Ndida mfịna emi n̄ka iso utọ irenowo oro ẹma ẹkekọri ẹsịm ọyọhọ idaha do nnyụn̄ mbuana ke akam ye mmọ ekeme ndinam ẹnyene obufa idaha ẹnyụn̄ ẹbiere se iketiede nte owo ikemeke ndibiere.—Men James 5:14, 15 domo.

Akpatre Ukeme Ndida Enye Nnyene

16. Ewe idi ọyọhọ usio-ukot ita oro Jesus okowụtde?

¹⁶ Edieke ọyọhọ usio-ukot iba ndibiere mfịna emi okpude, owo iditreke ndibuan mbiowo esop ke ọyọhọ usio-ukot ita. “Edieke enye esịnde ndikop uyo [owo kiet m̀mê iba oro], men tịn̄ nọ ufọk Abasi; edi enye esịnde ndikop uyo ufọk Abasi, yak enye etie fi ke enyịn nte owo mme idụt ye publican.” Nso ke emi abuana?

17, 18. (a) Ewe uwụtn̄kpọ an̄wam ndinam an̄wan̄a nnyịn se ‘edimen ntịn̄ nnọ esop’ ọwọrọde? (b) Didie ke nnyịn ikeme ndinam usio-ukot emi mfịn?

¹⁷ Nnyịn idaha enye nte ndausụn̄ ndidụri ntịn̄enyịn n̄wụt idiọkn̄kpọ m̀mê ndudue oro ke mbono esop ofụri ini m̀mê san̄asan̄a mbono ofụri esop. Nnyịn imekeme ndibiere ido edinam oro odotde nto Ikọ Abasi. Se n̄kpọ oro ẹkenyenede ndinam ke Israel eset mban̄a nsọn̄ibuot, uma udia, ye ukpammịn: “Ke ini owo edinyenede eyen itụn ye eke usọn̄-enyịn, eke mîkopke ete esie ye eka esie uyo, ndien mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹnọ enye ufen, edi enye mîkopke uyo mmọ: ndien yak ete esie ye eka esie ẹmụm enye [ẹwọrọ], ẹda ẹsọk mbiowo obio mmọ, ke enyịn-usụn̄ ebiet mmọ; ndien yak mmọ ẹdọhọ ye mbiowo obio mmọ, ẹte, Eyen nnyịn emi edi itụn, onyụn̄ ọsọn̄ọ enyịn, ikopke uyo nnyịn; enye edi owo ndion [ama udia] ye owo mmịn. Ndien yak kpukpru mbio-obio mmọ ẹtọn̄ọ enye ke itiat ẹwot.” (Sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.)—Deuteronomy 21:18-21.

¹⁸ Idịghe ofụri idụt oro m̀mê kpukpru owo ke ekpụk esie ẹkekop ẹnyụn̄ ẹkpe ikpe ẹnọ owo oro ke mme idiọkn̄kpọ esie. Utu ke oro, “mbiowo” oro ẹkekponode ẹkenam n̄kpọ nte mme andida ke ibuot esop. (Men Deuteronomy 19:16, 17 domo kaban̄a mme ikpe ẹmi ‘mme oku ye mme ebiereikpe oro ẹkenamde utom ke eyo oro’ ẹkekpede.) Ukem ntre mfịn, ke ini oyomde ẹnam ọyọhọ usio-ukot ita, mbiowo, ẹmi ẹdade ke ibuot esop, ẹsise ẹban̄a mfịna oro. Utịtmbuba mmọ edi ukem, ndida eyenete Christian oro nnyene edieke ẹkemede. Mmọ ẹwụt emi ebe ke ndinam se idotde, idịghe ndibem iso mbiere ikpe m̀mê ndinam asari.

19. Nso ke mbiowo oro ẹmekde ndikop mfịna emi ẹdidomo ndinam?

¹⁹ Mmọ ẹyedomo ndidụn̄ọde mme akpanikọ nnyụn̄ n̄kop nto mme ntiense oro ẹyomde man ẹbiere m̀mê ẹma ẹnen̄ede ẹnam idiọkn̄kpọ (m̀mê ke ẹsụk ẹnanam). Mmọ ẹyom ndikpeme esop mbiọn̄ọ mbiara ye edu ererimbot. (1 Corinth 2:12; 5:7) Ke n̄kemuyo ye mme n̄kpọ N̄wed Abasi oro ẹnamde mmọ ẹdot, mmọ ẹyedomo “ndida eti ukpep-n̄kpọ . . . nteme mme owo, nnyụn̄ n̄kan mmọ eke ẹn̄wanade ye enye.” (Titus 1:9) Idotenyịn edi nte ke anamidiọk oro iditiehe nte nditọ Israel ẹmi prọfet Jehovah ekewetde aban̄a ete: “Koro ami n̄kotde, edi mbufo iyereke; ndọhọ, edi mbufo ikopke; mbufo ẹnyụn̄ ẹnam se idiọkde mi ke enyịn, enyụn̄ ẹmek se mmemmaha.”—Isaiah 65:12.

20. Jesus ọkọdọhọ ke nso iditịbe edieke anamidiọk oro esịnde ndikop nnyụn̄ n̄kabade esịt?

²⁰ Nte ededi, ke ata ibat ibat idaha, anamidiọk esiwụt ukem edu oro. Edieke edide ntre, item Jesus edi in̄wan̄în̄wan̄: “Yak enye etie fi ke enyịn nte owo mme idụt ye publican.” Ọbọn̄ ikesịnke udọn̄ inọ unana mbọm m̀mê ndiyom ndinọ owo unan. Nte ededi, eyịghe idụhe ke item apostle Paul oro nte ẹsio mme anamidiọk oro mîkabakede esịt ẹfep ke esop. (1 Corinth 5:11-13) Ke akpatre emi akam ekeme ndisụn̄ọ ke utịtmbuba edide ndida anamidiọk oro nnyene.

21. Nso ifet eberede ọnọ owo oro ẹsiode ẹfep ke esop?

²¹ Nnyịn imekeme ndikụt idotenyịn oro ke n̄ke Jesus aban̄ade idiọk udọ. Nte ẹnamde an̄wan̄a, ke ama ọkọwọrọ ọkpọn̄ ndidụn̄ ke ima ima itie ebuana ufọk ete esie ke ndusụk ini, ‘enyịn ama an̄wan̄a’ anamidiọk oro. (Luke 15:11-18) Paul ama etịn̄ ọnọ Timothy ete ke nte ini akade ndusụk mme anamidiọk ẹyekabade esịt ẹnyụn̄ “ẹnyan̄a idem ẹsio ke afia eke Satan akadade omụm mmọ.” (2 Timothy 2:24-26) Nnyịn ke akpanikọ ikpodori enyịn ite ke mme anamidiọk ekededi ẹmi mîkabakede esịt ndien anade ẹsio mmọ ẹfep ke esop ẹyetaba n̄kpọ—unyịme Abasi ye ufiop ufiop itie ebuana ọkọrọ ye edinam n̄kaowo ye mme anam-akpanikọ Christian—ndien ekem enyịn ayan̄wan̄a mmọ.

22. Didie ke nnyịn ikeme ndisụk nda eyenete nnyịn nnyene?

²² Jesus ikadaha mbon idụt ye mme ọbọ a-tax nte mbon oro owo mîkemeke ndinyan̄a. Kiet ke otu mme ọbọ a-tax, Matthew Levi, ama akabade esịt, ‘etiene Jesus’ ke ofụri esịt, ndien ẹma ẹkam ẹmek enye nte apostle. (Mark 2:15; Luke 15:1) Mmọdo, edieke anamidiọk “esịnde ndikop uyo ufọk Abasi” ndien ẹsiode enye ẹfep, nnyịn imekeme ndibet nse m̀mê, nte ini akade, enye ayakabade esịt onyụn̄ enen̄ede usụn̄ esie. Ke ini enye anamde oro onyụn̄ afiakde edi andibuana ke esop, do nnyịn iyokop inemesịt ndifiak nda eyenete nnyịn ndisịn ke otu mme ata andituak ibuot.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Emeti?

◻ Ke akpa ifet, nso utọ idiọkn̄kpọ ke Matthew 18:15-17 enyene ebuana?

◻ Nso ke nnyịn ikpeti edieke anade nnyịn inam akpa usio-ukot?

◻ Mmanie ẹkeme ndin̄wam edieke anade inam udiana usio-ukot?

◻ Mmanie ẹbuana ke ndinam ọyọhọ usio-ukot ita, ndien didie ke nnyịn ikeme ndisụk nda eyenete nnyịn nnyene?

[Ndise ke page 18]

Mme Jew ẹkesọsọn mme ọbọ a-tax. Matthew ama okpụhọde usụn̄ esie onyụn̄ etiene Jesus

[Ndise ke page 20]

Ediwak ini nnyịn imekeme ndibiere mfịna ke ini “enyịn inan̄ ẹdude”