Pastọ Iba Emi Ẹkedade Mme Uwetn̄kpọ Russell ke Ọsọn̄urua N̄kpọ

KE 1891, Charles Taze Russell, emi akanamde n̄wọrọnda utom ke otu mme ata Christian oro ẹtuakde ibuot ẹnọ Jehovah, ama aka Europe ke akpa ini. Nte ndusụk mbụk ẹdọhọde, ke ini enye akawahade Pinerolo, Italy, Russell ama osobo ye prọfesọ Daniele Rivoire, akani pastọ n̄ka ido ukpono oro ẹkotde Mbon Waldo.a Okposụkedi Rivoire okosụk enyenede n̄kpet n̄kpet ebuana ye Mbon Waldo ke enye ama ọkọkpọn̄ utom esie nte pastọ, enye ama enyene in̄wan̄-in̄wan̄ esịt esinyụn̄ okot ediwak n̄wed oro C. T. Russell ekewetde.

Ke 1903, Rivoire ama akabade n̄wed Russell oro The Divine Plan of the Ages esịn ke usem Italian onyụn̄ ada okụk esie anam ẹmịn̄ enye. Emi ekedi anyan ini mbemiso ẹkenọde unyịme ẹte ẹmịn̄ nsiondi eke usem Italian. Ke ebemiso ikọ n̄wed oro, Rivoire ekewet ete: “Nnyịn inịm akpa nsiondi eke usem Italian emi ke idak ukpeme Ọbọn̄. Enye akpakam ọdiọn̄ enye kpa ye mme ndudue oro ẹdude ke enye, man enye ekpekeme nditịp nsịn ke ndinọ ata edisana enyịn̄ esie ubọn̄ ndinyụn̄ ndemede nditọ esie oro ẹsemde usem Italian ndisịn ifịk nnam n̄kpọ esie. Kpukpru mme andikot n̄wed emi oro ẹmade uwak inyene, ọniọn̄, ye ifiọk ẹban̄ade uduak ye ima Abasi, ẹkpekam ẹwụt esịtekọm ẹnọ Abasi ke idemesie, emi ebede ke mfọn esie ẹkeme ndimịn̄ n̄wed emi.”

Rivoire ama ọtọn̄ọ n̄ko ndikabade Zion’s Watchtower and Herald of Christ’s Presence nsịn ke usem Italian. Magazine oro, emi edide Enyọn̄-Ukpeme idahaemi, ama ọwọrọ ke 1903 nte nsiondi oro ẹkesimịn̄de ikanan̄ ke isua. Idem okposụkedi Prọfesọ Rivoire mîkakabakede idi Eyen Ukpepn̄kpọ Bible, nte ẹkesikotde Mme Ntiense Jehovah ini oro, enye ama owụt ọkpọsọn̄ udọn̄ ndisuan etop Bible oro ẹkenamde an̄wan̄a ke mme n̄wed Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible.

“Eketie Nte N̄kpọ eke N̄kpan̄ Adian̄arede ke Enyịn Mi Ọduọ”

Pastọ efen emi ekedide Anditiene Waldo oro akadade mme n̄wed Russell ke ọsọn̄urua n̄kpọ ekedi Giuseppe Banchetti. Ete Giuseppe, emi akakabarede esịt ọkpọn̄ Ido Ukpono Catholic, ama ọnọ enye ukpep ke ufọkn̄wed Mbon Waldo. Ke 1894, Giuseppe ama akabade edi pastọ onyụn̄ ọkwọrọ ikọ ke nsio nsio obio oro Mbon Waldo ẹkedụn̄ọde ke Apulia ye Abruzzi ye ke isuo Elba ye Sicily.

Ke ini ẹkesiode The Divine Plan of the Ages eke Russell oro ẹkenọde unyịme ke usem Italian ke 1905, Banchetti ama ewet aduai-owo-idem ikọ ndụn̄ọde. Ẹkewet enye ke n̄wed Protestant oro La Rivista Cristiana. Banchetti ekewet ete: “Ye nnyịn,” n̄wed Russell “edi n̄wed oro enen̄erede an̄wan̄a onyụn̄ edide ndausụn̄ akpanikọ oro Christian ekededi ekemede ndinyene ke ndida n̄kpep ukpepn̄kpọ Edisana N̄wed Abasi oro enyenede ufọn onyụn̄ ọnọde utịp . . . Ke ndondo oro n̄kokotde enye, eketie nte n̄kpọ eke n̄kpan̄ adian̄arede ke enyịn mi ọduọ, nte n̄kpọ eke ekememde utom ndisan̄a n̄kpere Abasi. Idem mme n̄kpọ oro ẹketiede nte mme ntuaha, ẹma ẹsop. Mme ukpepn̄kpọ oro ẹkesọn̄de ndifiọk ini kiet ko ẹma ẹkabade ẹdi mmemmem ẹnyụn̄ ẹdi se ẹnyịmede ofụri ofụri. Mme n̄kpọ oro mîkan̄wan̄ake owo ke mbemiso ẹma ẹn̄wan̄a. Ọsọn̄urua ndutịm aban̄ade edinyan̄a ererimbot ebe ke Christ ama enen̄ede an̄wan̄a mi tutu onụk mi nditịn̄ nte Apostle: “Uwak ọniọn̄ ye ifiọk Abasi ẹditụn̄ọ adan̄a didie!”—Rome 11:33.

Nte Remigio Cuminetti eketịn̄de ke 1925, Banchetti ama “enen̄ede ama” utom Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible onyụn̄ “enen̄ede enịm” se mmọ ẹkekpepde ke akpanikọ. Ke usụn̄ idemesie, Banchetti n̄ko ama oyom ndinam mme owo ẹdiọn̄ọ mme utọ ukpepn̄kpọ oro.

Ana in̄wan̄-in̄wan̄ oto mme uwetn̄kpọ Banchetti nte ke, ukem nte Mme Ntiense Jehovah, enye ama enịm ke akpanikọ ete ke ediset ke n̄kpa eke isọn̄ oyodu, nte N̄wed Abasi ekpepde. Enye ama enyịme n̄ko ye Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ke ini enye akanamde an̄wan̄a ete ke Abasi ama enịm onyụn̄ ayarade isua oro Jesus akakpade ke ntịn̄nnịm ikọ Daniel aban̄ade urua 70. (Daniel 9:24-27) Ediwak ini, enye ama afan̄a an̄wan̄wa aban̄a mme ukpepn̄kpọ ufọkabasi esie, enye ekenịm ke akpanikọ ete ke ẹkpenyene ndinịm Editi n̄kpa Jesus Christ sụk ini kiet ke isua, ke “nnennen usen oro ini editi oro ọduọde.” (Luke 22:19, 20) Enye ama esịn ukpepn̄kpọ Darwin eke edito ke unam mforo owo, ndien enye ama ọsọn̄ọ nte ke mme ata Christian ikpabuanake ke ekọn̄ ererimbot.—Isaiah 2:4.

Ke idaha kiet, Banchetti ama eneme mme uwetn̄kpọ Russell ye eren kiet ẹkotde J. Campbell Wall. Ke ndibọrọ ikọ nsụkuyo Wall, Banchetti ọkọdọhọ ete: “Ami mmenịm ke akpanikọ nte edieke afo okotde eboho n̄wed Russell itiokiet, afo eyenyene akwa ye ntotụn̄ọ idatesịt, oyonyụn̄ ọkọm mi ye inemesịt. Ami ndaha ukpepn̄kpọ nnam mbụre; edi mma n̄kot mme n̄wed oro isua duopekiet emi ẹkebede, ndien mmesikọm Abasi kpukpru usen ke ndikọnọ mi utọ un̄wana ye ndọn̄esịt oro ebe ke utom oro ọkọn̄ọde ofụri ofụri ke Edisana N̄wed Abasi.”

“Kpan̄ Utọn̄, Kpan̄ Utọn̄, Kpan̄ Utọn̄”

Edi n̄wọrọnda n̄kpọ nte ke pastọ iba emi ẹdide Mbon Waldo mi—Daniele Rivoire ye Giuseppe Banchetti—ẹma ẹwụt esịtekọm ẹban̄a usụn̄ oro Russell akanamde Bible an̄wan̄a. Banchetti ekewet ete: “Ndọhọ ke baba owo kiet ke otu nnyịn emi idide mbon Evangelical, ọkpọkọm mme pastọ nnyịn m̀mê mme prọfesọ ukpepn̄kpọ ido ukpono, ifiọkke kpukpru n̄kpọ. Akan oro, nnyịn imenyene ata ediwak n̄kpọ efen ndikpep. . . . [Nnyịn ikpenyene] . . . ndisụhọde ntie nnyụn̄ n̄kpan̄ utọn̄, idịghe ndikere ke imọfọfiọk ima, inyụn̄ idịghe ndisịn se ẹnọde nnyịn ndida nnam ndụn̄ọde. Utu ke oro, kpan̄ utọn̄, kpan̄ utọn̄, kpan̄ utọn̄.”

Kpukpru isua, ediwak tọsịn owo ẹsikpan̄ utọn̄ ke etop Obio Ubọn̄ oro Mme Ntiense Jehovah ẹdade ẹdi ufọk mmọ. Ke kpukpru ebiet mme owo oro ẹnyenede in̄wan̄-in̄wan̄ esịt ẹnyụn̄ ẹkopde nsatitọn̄ akpanikọ Bible ke ẹyere ikot Jesus emi: “Di disan̄a ye Ami.”—Mark 10:17-21; Ediyarade 22:17.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 28]

Prọfesọ Daniele Rivoire

[Ndise ke page 29]

Giuseppe Banchetti

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Banchetti: La Luce, April 14, 1926