Ubuene—Ndinyene Nsinsi Usọbọ

KPA ye ndiọi ntọt oro ẹsuande ke ofụri ererimbot ẹban̄a ubuene, odu mbon oro ẹnyenede idotenyịn ke ẹkeme ndinen̄ede nnam n̄kpọ mban̄a enye. Ke uwụtn̄kpọ, nte akpan ibuotikọ kiet ke Manila Bulletin ọdọhọde, Itie Unịm Okụk Ndutịm Uforo Asia ama ọtọt ete ke “Asia ekeme ndida isua 25 ntre ubuene.” Itie unịm okụk oro ama ọdọhọ yak ẹnam n̄kọri ke ndutịm uforo nte usụn̄ ndida ntre ọkpọikpọi ubuene.

Mme n̄ka eken ye ukara ẹmenọ ediwak ekikere ẹnyụn̄ ẹnam mme ndutịm man ẹdomo ndikọk mfịna emi. Ndusụk mmọ ẹdi emi: mme ndutịm insurance, ndifori ukpepn̄wed, ndibiat isọn emi mme idụt oro ẹtọn̄ọde-tọn̄ọ uforo ẹkamade mme idụt uforo, ndidorode ukpan utobo n̄kpọ man mme idụt oro ekese ubuene ẹdude ẹkpekeme ndinyam mme n̄kpọ urua mmọ mmemmem mmemmem, ye edibọp mmem-urua ufọk nnọ mme ubuene.

Ke isua 2000, Akwa Mbono Edidiana Mme Idụt ama enịm mme utịtmbuba ndisịm ke isua 2015. Emi ama esịne editre ọkpọkpọi ubuene ye biọn̄, ọkọrọ ye edisịri akwa ubahade oro odude ke ibatokụk oro nsio nsio idụt ẹnyenede. Inamke n̄kpọ m̀mê mme utọ utịtmbuba oro ẹkeme ndifọn adan̄a didie, ediwak owo ẹyịk m̀mê ẹyekeme ndisịm mmọ ke ererimbot emi mîdianake kiet mi.

Nti Usụn̄ Ndinam N̄kpọ Mban̄a Ubuene

Sia etiede nte idotenyịn idụhe ke ukeme oro ẹsịnde ke ofụri ererimbot ndisio ubuene mfep, m̀mọ̀n̄ ke owo ekeme ndika n̄koyom un̄wam? Nte iketịn̄de ke mbemiso, odu ebiet emi ata ọniọn̄ odude emi ekemede ndin̄wam mme owo idem idahaemi. Ewe ebiet edi oro? Enye edi Ikọ Abasi, kpa Bible.

Nso inam Bible okpụhọde ye kpukpru n̄wed eken? Enye oto akakan odudu, kpa Andibot nnyịn. Abasi anam ẹwet ke Bible mme ata ọsọn̄urua ọniọn̄—kpa nti edumbet oro ẹfọnde ye kpukpru owo, ke kpukpru ebiet, ye ke kpukpru ini. Edieke ẹdade mme edumbet emi ẹsịn ke edinam, mmọ ẹkeme ndin̄wam mme ubuene ẹdu uwem oro enen̄erede ọnọ uyụhọ idem idahaemi. Ẹyak idụn̄ọde ibat ibat uwụtn̄kpọ.

Nyene nnennen ekikere ban̄a okụk. Bible ọdọhọ ete: “Koro eti ibuot edide se ikpemede, inyene onyụn̄ edi se ikpemede, edi ata ifiọk ye eti ibuot ẹyenam mme andinyene enye ẹdu uwem.” (Ecclesiastes 7:12) Nso ke ikọ emi ọwọrọ? Okụk idịghe kpukpru n̄kpọ. Edi akpanikọ, enye ọnọ ndusụk ukpeme. Enye an̄wam nnyịn ikeme ndidep ndusụk n̄kpọ oro nnyịn iyomde, edi se enye ekemede ndinam enyene adan̄a. Odu mme ata akpan n̄kpọ oro okụk mîkemeke ndidep. Ndifiọk emi ayan̄wam nnyịn ndinịm mme n̄kpọ eke obụk ke nnennen itie mmọ, ntem ifepde edikpu eke mbon oro uwem mmọ ọkọn̄ọde ke edikọ okụk. Okụk ikemeke ndidep uwem, edi ndinam n̄kpọ ke ọniọn̄ ekeme ndikpeme uwem idahaemi onyụn̄ akam ekeme ndiberede usụn̄ nnọ edidu anana-utịt uwem.

Da se enyenede du uwem. Se idọn̄de nnyịn isidịghe se nnyịn inen̄erede iyom. Nnyịn ikpowụk ntịn̄enyịn ke se nnyịn inen̄erede iyom. Nnyịn imekeme ndisọsọp n̄kere ke imoyom n̄kpọ, edi ke nditịm ntịn̄ emi edi se idọn̄de nnyịn inyụn̄ idịghe se nnyịn inen̄erede iyom. Owo oro enyenede eti ibuot edibem iso edeme okụk oro enye enyenede ọdọn̄ ke mme akpan n̄kpọ oro enye oyomde—udia, edisịnen̄kpọ, itie udakibuot, ye ntre ntre eken. Ekem, mbemiso abiatde okụk ke n̄kpọ efen ekededi, enye eyekere m̀mê okụk oro osụhọde eyekem n̄kpọ efen efen. Ke n̄ke esie kiet, Jesus eketeme ete yak owo “[ebem iso etie abat] se iditakde enye, man enye ọfiọk m̀mê emenyene okụk nte edikemde.”—Luke 14:28.

Ke Philippines, Eufrosina, eka emi ọbọkde nditọ ita ikpọn̄ omosobo n̄kpọ-ata edinyene n̄kpọ udu uwem onyụn̄ enen̄ede afam okụk tọn̄ọ nte ebe esie ọkọkpọn̄ enye ke ediwak isua emi ẹkebede. Ke ndinam ntre, enye emekpep nditọ esie ndibiat okụk ke mme n̄kpọ oro mmọ ẹnen̄erede ẹyom. Ke uwụtn̄kpọ, nditọ ẹkeme ndikụt n̄kpọ emi mmọ ẹmade. Utu ke eka mmọ ndidọhọ ihih, enye esikọk ibuot ye mmọ ke ndidọhọ: “Edieke mbufo ẹmekde oro mbufo ẹmekeme ndidep, edi mbufo ẹnyene ndinam edimek. Nnyịn inyene okụk ndidep n̄kpọ kiet kpọt. Ndidep se mbufo ẹmade emi, mîdịghe ndidep ekpri unam ye ikọn̄ ndida ndia edesi urua emi. Ke emi, ewe ke mbufo ẹma? Mbufo ẹmek.” Nte ido edide, emi esisọsọp an̄wan̄a nditọ emi, mmọ ẹsinyụn̄ ẹnyịme ke mmimọ ima ẹdep udia utu ke ndidep n̄kpọ en̄wen.

Yụhọ ke Se Enyenede. Edumbet en̄wen ke Bible ọdọhọ ete: “Edieke nnyịn inyenede se idiade ye se idade ifụk iferi, nnyịn iyokụt ite oro ekem [“iyoyụhọ ke mme n̄kpọ emi,” NW].” (1 Timothy 6:8) Okụk ke idemesie inọhọ inemesịt. Ekese imọ owo ikopke inemesịt, ke adan̄aemi ata ediwak ubuene ẹnen̄erede ẹkop inemesịt. Mme ubuene ẹkpep ndiyụhọ ye n̄kpri n̄kpọ oro ẹyomde ke uwem. Jesus ama etịn̄ aban̄a edinyene ‘enyịn eke ẹnen̄erede ẹse,’ emi ẹwụhọde ke se inen̄erede idi akpan n̄kpọ. (Matthew 6:22) Emi an̄wam owo ndiyụhọ ke se enye enyenede. Ediwak ubuene ẹkop uyụhọ koro mmọ ẹkọride eti itie ebuana ye Abasi ẹnyụn̄ ẹnyenede inem inem ubon—kpa mme n̄kpọ oro okụk mîkemeke ndidep.

Mmọ emi ẹdi sụk ibat ibat uwụtn̄kpọ ke otu nti ekikere oro Bible ọnọde, emi ẹkemede ndin̄wam mme ubuene ndiyọ mme idaha mmọ. Ediwak efen ẹdu. Ke uwụtn̄kpọ, fep mme utọ idiọkido nte edin̄wọn̄ sika ye mbre mfọniso, emi ẹtaharede okụk; fiọk se idide ata akpan n̄kpọ ke uwem, akpan akpan mme utịtmbuba eke spirit; ke ebiet emi utom mîwakke, domo ndinyene usọ m̀mê ndinam utom oro mbon en̄wen ẹyomde. (Mme N̄ke 22:29; 23:21; Philippi 1:9-11) Bible eteme ete ada utọ “ekikere ye ọniọn̄” oro anam n̄kpọ koro “mmọ ẹyekabade ẹdi uwem ukpọn̄ fo.”—Mme N̄ke 3:21, 22.

Ke adan̄aemi mme ekikere Bible ẹkemede ndin̄wam mme ubuene, mme mbụme ẹban̄ade ini iso ẹsụk ẹdodu. Ndi mme ubuene ẹdibuene ke nsinsi? Ndi ẹyenam mbon oro ẹnyenede uwouwo inyene ye mme ọkpọikpọi ubuene ẹdi ukem tutu amama? Ẹyak nnyịn idụn̄ọde usọbọ oro ediwak owo mîfiọkke.

Bible Ọnọ Ntak Ndinyene Idotenyịn

Ediwak owo ẹnyịme ke Bible edi eti n̄wed. Nte ededi, mmọ isiwakke ndifiọk ke enyene akpan n̄kpọ emi enye etịn̄de aban̄a ikpọ ukpụhọde oro ẹdisọpde ndida itie.

Abasi aduak ndinam n̄kpọ man ọkọk mme mfịna ubonowo, esịnede ubuene. Sia mme ukara owo mîkemeke m̀mê mîmaha ndinam ntre, Abasi aduak ndikpụhọ mmọ. Didie? Bible etịn̄ ye nsọn̄uyo ke Daniel 2:44 ete: “Ndien ke eyo ndidem oro, Abasi enyọn̄ ayanam ubọn̄ eke mîdisoboke ke nsinsi, adaha ada: ndien idikpọn̄ke ubọn̄ emi inọ mbio efen: enye ayanuak onyụn̄ ama kpukpru mme [“obio ubọn̄,” NW] emi, ndien enye ayada ke nsinsi.”

Ke ama okosobo “mme obio ubọn̄,” m̀mê mme ukara emi, Andikara oro Abasi ke idemesie emekde ayakara. Andikara oro idịghe owo eke obụk edi edi okopodudu owo spirit ke heaven emi ebietde Abasi ke idemesie, emi enyenede ukeme ndinam akwa ukpụhọde oro ẹyomde man utụk oro odude mfịn etre. Abasi emek Eyen esiemmọ ndinam emi. (Utom 17:31) Psalm 72:12-14 obụk se Andikara emi edinamde, ọdọhọde ete: “Koro enye ayanyan̄a ubuene ke ini enye esemede; ye owo ukụt, ye owo eke mînyeneke andinyan̄a. Enye ayatua eyen unana ye ubuene mbọm, onyụn̄ anyan̄a ukpọn̄ mme ubuene. Enye ayafak ukpọn̄ mi osio ke ukụt ye nnama: onyụn̄ ese iyịp mmọ ke n̄kpọ-uto.” Nso utịbe utịbe idotenyịn ke emi edi ntem! Ubọhọ ke akpatre! Andikara oro Abasi emekde ayanam n̄kpọ ọnọ mme ubuene ye mbon ukụt.

Adan̄aoro ẹyekọk ata ediwak mfịna emi ẹnyenede ebuana ye ubuene. Ufan̄ikọ 16 ke Psalm 72 ọdọhọ ete: “Uwak ibokpot ẹyedu ke isọn̄ ke nsom ikpọ obot; mfri esie ẹyenyen̄e nte Lebanon: ndien mbio-obio ẹyesehe nte mbiet in̄wan̄.” Udia idinanake aba ke ntak akan̄, unana okụk, m̀mê idiọk ukara.

Ẹyekọk mme mfịna en̄wen n̄ko. Ke uwụtn̄kpọ, ata ediwak mme andidụn̄ isọn̄ inyeneke ufọkidụn̄. Nte ededi, Abasi ọn̄wọn̄ọ ete: “Ndien mmọ ẹyebọp ufọk ẹnyụn̄ ẹdụn̄ ke esịt: ẹyenyụn̄ ẹtọ in̄wan̄-vine, ẹnyụn̄ ẹdia mfri mmọ. Mmọ idibọpke, ndien owo en̄wen odụn̄; iditọhọ, ndien owo efen adia: koro usen ikọt mi ebietde usen eto, ndien edimek ikọt mi ẹyedia se ubọk mmọ ẹnamde.” (Isaiah 65:21, 22) Kpukpru owo ẹyenyene ufọk idemmọ ẹnyụn̄ ẹdia ufọn utom mmọ. Ntre Abasi ọn̄wọn̄ọ ọyọhọ ọyọhọ ye nsinsi usọbọ ọnọ ubuene. Akwa ubahade ididụhe aba ke ufọt mme imọ ye mme ubuene, mme owo idin̄wanake-n̄wana aba ndidu uwem.

Akpa ini oro owo okopde mme un̄wọn̄ọ Bible emi, ekeme nditie enye nte ke idịghe ata idem n̄kpọ. Nte ededi, edinen̄ede ndụn̄ọde Bible anam ẹfiọk ke kpukpru un̄wọn̄ọ Abasi eke eset ẹma ẹsu. (Isaiah 55:11) Ntre idịghe edieke editịbede. Utu ke oro, ata mbụme edi, nso ke ana afo anam man ọbọ ufọn ke ini enye editịbede?

Nte Afo Oyodu Do?

Sia edide ukara Abasi, ana nnyịn idi orụk mme owo emi Abasi edinyịmede nte mme andidu ke idak ukara oro. Enye asian nnyịn se anade inam man idot. Ẹnọ mme ndausụn̄ ke Bible.

Andikara oro ẹmekde, kpa Eyen Abasi, edi edinen. (Isaiah 11:3-5) Ntem, ẹdori enyịn mbon oro ẹnyịmede ẹdu uwem ke idak ukara emi ndidi ndinen n̄ko. Mme N̄ke 2:21, 22 ọdọhọ ete: “Mbon edinen ido ẹyedụn̄ ke obio, mmọ eke ẹfọnde ẹma ẹyenyụn̄ ẹbịghi ke esịt. Edi ẹyesobo mme idiọk owo ke isọn̄ ẹfep, ẹnyụn̄ ẹsọhi mbon abian̄a ẹfep ke esịt.”

Ndi usụn̄ ekededi odu emi ekemede ndikpep ndinam se ẹyomde emi? Ih, odu. Ebe ke ndikpep Bible nnyụn̄ ntiene mme ndausụn̄ emi enye ọnọde, afo emekeme ndinyene utịbe utịbe ini iso emi. (John 17:3) Mme Ntiense Jehovah ẹyenem esịt ndin̄wam fi ke ukpepn̄kpọ emi. Nnyịn imesịn udọn̄ inọ fi ndibọ ukpep emi man odu ke otu mbon oro mîdidịghe ubuene owo mîdinyụn̄ itụkke mmọ tutu amama.

[Ndise ke page 5]

Eufrosina: “Edifam okụk an̄wam ubon mi ndinyene se mmọ ẹyomde”

[Mme ndise ke page 6]

Okụk ikemeke ndidep eti itie ebuana ye Abasi ye inem inem uwem ubon