Mme Asan̄autom Jehovah Ẹnyene Ata Idotenyịn
“Nditọ Jacob eke ẹsụkde ẹyedu ke otu ediwak mme idụt, kpa nte mbara eke otode Jehovah . . . eke mîbetke owo.”—MICAH 5:7.
1. Didie ke Israel eke spirit edi ebiet nduọkodudu?
JEHOVAH edi akwa Andibot edịm ye mbara. Ufọn idụhe ndidori enyịn mme owo ndinọ mbara m̀mê edịm. Prọfet Micah ekewet ete: “Nditọ Jacob eke ẹsụkde ẹyedu ke otu ediwak mme idụt, kpa nte mbara eke otode Jehovah, kpa nte edịm eke edepde ke ikọn̄, eke mîbetke owo, mînyụn̄ iben̄eke nditọ owo.” (Micah 5:7) Mmanie ẹdi “nditọ Jacob eke ẹsụkde” mfịn? Mmọ ẹdi Israel eke spirit, kpa nsụhọ “Israel Abasi.” (Galatia 6:16) Mmọ ẹbiet inem inem “mbara eke otode Jehovah” ye “edịm eke edepde ke ikọn̄” ẹnọ “ediwak mme idụt” isọn̄. Ih, mme Christian oro ẹyetde aran mfịn ẹdi edidiọn̄ otode Abasi ẹnọ mme idụt. Nte mme anditan̄a Obio Ubọn̄, Jehovah ada mmọ ndinọ mme idụt etop ata idotenyịn esie.
2. Ntak emi nnyịn inyenede ata idotenyịn kpa ye oro idude ke ntịme ntịme ererimbot?
2 Ererimbot emi ndinana ata idotenyịn ikpedịghe n̄kpọ n̄kpaidem. Unana iwụk ke ndutịm ukaraidem, n̄wụre ke ido uwem, ubiatibet, mfịna ndutịm uforo, edinam oyomonsia, ekọn̄—nnyịn imodori enyịn ndikụt mme utọ n̄kpọ oro ke ererimbot emi Satan kpa Devil akarade. (1 John 5:19) Ediwak owo ẹkop ndịk ẹban̄a se ini iso edidade edi. Nte ededi, nte mme andituak ibuot nnọ Jehovah, nnyịn ikopke ndịk koro nnyịn imenyene ata idotenyịn iban̄a ini iso. Enye edi ata idotenyịn sia enye ọkọn̄ọde ke Ikọ Abasi. Nnyịn imenyene mbuọtidem ke Jehovah ye ke Ikọ esie koro se enye etịn̄de esisu kpukpru ini.
3. (a) Ntak emi Jehovah ekenyenede ndinọ Israel ye Judah ufen? (b) Ntak emi mme ikọ Micah ẹnyenede n̄kpọ ndinam mfịn?
3 Ntịn̄nnịm ikọ eke odudu spirit Abasi oro Micah ekewetde ọsọn̄ọ nnyịn idem ndisan̄a ke enyịn̄ Jehovah onyụn̄ ọnọ nnyịn isọn̄ ndinyene ata idotenyịn. Ke ọyọhọ isua ikie itiaita M.E.N., ke ini Micah eketịn̄de ntịn̄nnịm ikọ, ẹma ẹbahade ikọt ediomi Abasi ẹsịn ke idụt iba—Israel ye Judah—ndien idụt mbiba emi ikenịmke ediomi Abasi. Utịp ekedi mbiara ido uwem, mfiakedem ido ukpono, ye ebeubọk uma-inyene. Ntem, Jehovah ama ọtọt ete ke imọ iyọnọ mmọ ufen. Nte ededi, ntọt Jehovah ekenyene mbon eyo Micah. Nte ededi, idaha oro odude ke eyo nnyịn enen̄ede ebiet eke eyo Micah, anamde mme ikọ esie ẹnyene n̄kpọ ndinam idahaemi n̄ko. Iyokụt emi nte nnyịn ikerede iban̄a ndusụk akpan n̄kpọ oro ẹdọn̄ọde ke ibuot itiaba oro ẹdude ke n̄wed Micah.
Se Edidụn̄ọde N̄wed Micah Owụtde
4. Nso ke Micah ibuot 1 esịm 3 etịn̄ aban̄a?
4 Ẹyak nnyịn idụn̄ọde ibio ibio se isịnede ke n̄wed Micah. Ke Mic ibuot 1, Jehovah ayarade nsọn̄ibuot Israel ye Judah. Nte utịp nsọn̄ibuot mmọ, ẹyesobo Israel ndien ufen Judah eyesịm idem inua-otop Jerusalem. Mic Ibuot 2 owụt nte ke mme imọ owo ye mbon oro ẹkopde odudu ke ẹfịk mbon mmemidem ye mbon oro ẹnanade un̄wam. Edi, Abasi n̄ko anam en̄wọn̄ọ. Ẹyetan̄ ikọt Abasi ẹbok ọtọkiet. Mic Ibuot 3 etịn̄ aban̄a ikpe oro Jehovah obiomde mme adausụn̄ ke idụt ye mme prọfet nsọn̄ibuot. Mme adausụn̄ ke ẹkwan̄a ikpe, ndien mme prọfet ke ẹsu nsu. Kpa ye emi, edisana spirit ọnọ Micah odudu nditan̄a ubiereikpe Jehovah oro edide.
5. Nso idi akpan n̄kpọ emi ẹdude ke Micah ibuot 4 ye 5?
5 Mic Ibuot 4 ebem iso etịn̄ ete ke akpatre ini, kpukpru mme idụt ẹyedi ke edikon̄ obot ufọk Jehovah man enye eteme mmọ. Mbemiso oro adade itie, ẹyeda Judah ẹka ntan̄mfep ke Babylon, edi Jehovah ayanyan̄a enye. Mic Ibuot 5 ayarade nte ke Messiah edimana ke Bethlehem Judah. Enye eyekpeme ikọt esie onyụn̄ anyan̄a mmọ osio ke ubọk mme idụt ufịk.
6, 7. Nso ke ẹneme ke ibuot 6 ye 7 eke ntịn̄nnịm ikọ Micah?
6 Micah ibuot 6 owụt ikpe oro Jehovah okotde ikọt esie. Nso ke enye anam man ikọt esie ẹsọn̄ ibuot? Inamke n̄kpọ ndomokiet. Ke nditịm ntịn̄, mme n̄kpọ oro enye oyomde ẹnen̄ede ẹwụt eti ibuot. Enye oyom mme andituak ibuot nnọ imọ ẹwụt unenikpe, mfọnido, ye nsụkidem nte mmọ ẹsan̄ade ye imọ. Utu ke ndinam oro, Israel ye Judah ẹtiene usụn̄ uwem nsọn̄ibuot ndien ẹnyene ndibọ utịp.
7 Ke akpatre ibuot ntịn̄nnịm ikọ esie Mic 7 , Micah ofụhọ aban̄a idiọkido mbon eyo esie. Nte ededi, enye ikopke mmemidem koro enye ebiere ‘ndibet’ Jehovah. (Micah 7:7) N̄wed oro etre ye ikọ mbuọtidem nte ke Jehovah ayatua ikọt esie mbọm. Mbụk ọsọn̄ọ nte ke idotenyịn emi ama osu. Ke isua 537 M.E.N., ke Jehovah ama okotụnọ ikọt esie ama, ke ntak mbọm enye ama anam nsụhọ ẹfiak ẹnyọn̄ọ idụt mmọ.
8. Didie ke afo ekpetịn̄ se isịnede ke n̄wed Micah ibio ibio?
8 Nso eti n̄kpọ ke Jehovah ada Micah ayarade ntem! N̄wed eke odudu spirit emi ọnọ mme ntọt uwụtn̄kpọ ẹban̄a nte Abasi anamde n̄kpọ ye mbon oro ẹdọhọde ke inam n̄kpọ inọ enye edi mînamke akpanikọ. Enye ebem iso etịn̄ aban̄a mme n̄kpọntịbe oro ẹtịbede mfịn. Ndien enye ọnọ item Abasi ke nte nnyịn ikpanamde n̄kpọ ke ndiọkeyo emi man inam idotenyịn nnyịn ọsọn̄ọ ada.
Jehovah Ọbọn̄ Andikara Etịn̄ Ikọ
9. Nte Micah 1:2 ọdọhọde, nso ke Jehovah akaduak ndinam?
9 Ẹyak nnyịn idahaemi idụn̄ọde n̄wed Micah ọyọhọ ọyọhọ. Ke Micah 1:2, nnyịn ikot ite: “Mbufo kpukpru owo ẹkop! O isọn̄, ye se iyọhọde ke esịt, mbufo ẹkpan̄ utọn̄! Ndien yak Ọbọn̄ Jehovah edi ntiense aban̄a mbufo, kpa Ọbọn̄ ke edisana temple esie.” Edieke afo okpokodude uwem ke eyo Micah, nte eyịghe mîdụhe mme ikọ oro ẹkpeketụk fi. Ke akpanikọ, mmọ ẹtụk fi mfịn koro Jehovah ada ke edisana temple esie etịn̄ ikọ ndien idịghe Israel ye Judah kpọt ke enye etịn̄ ikọ ọnọ edi etịn̄ ọnọ mme owo ke kpukpru ebiet. Ke eyo Micah, mme owo ẹma ẹfụmi Jehovah Ọbọn̄ Andikara ebịghi akaha. Ikebịghike, oro ekenyene ndikpụhọde. Jehovah ama ebiere ndinam n̄kpọ ye iwụk.
10. Ntak emi mme ikọ Micah 1:2 ẹdide akpan n̄kpọ ẹnọ nnyịn?
10 Ukem oro ke edi ke eyo nnyịn. Ediyarade 14:18-20 owụt nte ke Jehovah ke afiak etie ke edisana temple esie etịn̄ ikọ. Ibịghike, ayanam n̄kpọ ye iwụk, ndien mme akpan n̄kpọntịbe ẹyefiak ẹnyen̄e ubonowo. Isan̄ enye emi, ẹyetop idiọk ‘vine emi odude ke ofụri isọn̄’ ẹsịn ke akwa obube udịghi-wine iyatesịt Jehovah, ẹnyụn̄ ẹsobo ofụri editịm n̄kpọ Satan fapfap.
11. Nso ke mme ikọ Micah 1:3, 4 ẹwọrọ?
11 Kpan̄ utọn̄ kop se Jehovah oyomde ndinam. Micah 1:3, 4 ọdọhọ ete: “Sese, Jehovah ke oto ke ebiet esie, oyonyụn̄ osụhọde, onyụn̄ edịghi edikon̄ ebiet isọn̄. Ndien ikpọ obot ẹyetara ke idak esie, mme itịghede ẹyenyụn̄ ẹsiaha, kpa nte obukpa ọkwọk ke enyịn ikan̄, kpa nte mmọn̄ eke ẹn̄wan̄ade ke n̄wewere.” Nte Jehovah ọyọkpọn̄ ebietidụn̄ heaven esie onyụn̄ asan̄a ke ikpọ obot ye mme itịghede Isọn̄ Un̄wọn̄ọ ke ata ata usụn̄? Baba. Iyomke enye anam oro. Enye n̄kukụre ediwọn̄ọde ntịn̄enyịn esie ese isọn̄ man anam uduak esie. Akan oro, idịghe ata isọn̄ edisobo mme n̄kpọ oro ẹtịn̄de ẹban̄a, edi edi mme andidụn̄. Ke ini Jehovah anamde n̄kpọ, utịp eyenyene ndịk ọnọ mbon oro mînamke akpanikọ—nte n̄kpọ eke ikpọ obot ẹtarade nte obukpa ọkwọk, mme itịghede ẹnyụn̄ ẹsiahade ke unyekisọn̄.
12, 13. Nte 2 Peter 3:10-12 ọdọhọde, nso inam idotenyịn nnyịn enyene nsọn̄ọ?
12 Ntịn̄nnịm ikọ Micah 1:3, 4 ekeme nditi fi ntịn̄nnịm ikọ eke odudu spirit en̄wen oro ebemde iso etịn̄ aban̄a mme enyene-ndịk n̄kpọntịbe ke isọn̄. Nte ẹwetde ke 2 Peter 3:10, apostle Peter ekewet ete: “Usen Ọbọn̄ edibuat nte inọ; ke usen oro ikpa-enyọn̄ eyebe efep ye akamba uyom, se ẹdade ẹbot ererimbot ẹyenyụn̄ ẹtara ke ọkpọsọn̄ ufiop, ndien isọn̄ ye kpukpru utom eke ẹnamde ke esịt ẹyeta ikan̄ ẹbiara.” Ukem nte ntịn̄nnịm ikọ Micah, mme ikọ Peter inyeneke n̄kpọ ndinam ye ata enyọn̄ ye isọn̄. Mmọ ẹda ẹban̄a akwa ukụt emi edisịmde editịm n̄kpọ emi mîten̄eke Abasi.
13 Kpa ye afanikọn̄ oro edide, mme Christian ẹkeme ndinyene mbuọtidem mban̄a ini iso, kpa nte Micah ekenyenede. Didie? Ebe ke ndinam item oro ẹkụtde ke mme ufan̄ikọ oro ẹtienede ke leta Peter. Apostle oro ọdọhọ ete: “Nso orụk owo ke mbufo ẹkpedi ke edisana ido ye ke uten̄e Abasi? Mbufo emi ẹtiede ẹbet ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọde ẹyom edidi Usen Abasi.” (2 Peter 3:11, 12) Idotenyịn ini iso nnyịn eyenyene nsọn̄ọ edieke nnyịn ikopde item inyụn̄ idude edisana uwem, inyụn̄ iyọhọ ke mme edinam uten̄e Abasi. Man inam idotenyịn nnyịn enyene nsọn̄ọ, ana nnyịn iti n̄ko nte ke usen Jehovah iditreke ndidi.
14. Ntak emi okodotde ẹtụnọ Israel ye Judah?
14 Jehovah anam an̄wan̄a ntak emi odotde ẹtụnọ ikọt esie eke eset. Micah 1:5 ọdọhọ ete: “Ofụri n̄kpọ emi oto ke idiọk ido Jacob, ye ke ndudue ufọk Israel. Nsidi ndudue Jacob? Nte idịghe Samaria? Nsidi n̄kokon̄o ebiet Judah? Nte idịghe Jerusalem?” Uwem Israel ye Judah ẹsịne Jehovah ke ubọk. Edi, mmọ ẹmesọn̄ ibuot ye enye, ndien nsọn̄ibuot mmọ akam esịm nsio nsio ibuot obio mmọ, Samaria ye Jerusalem.
Ndiọi Ido Ẹyọyọhọ
15, 16. Mme idiọkido ewe ke mbon eyo Micah ẹkenam?
15 Ẹtịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ẹban̄a uwụtn̄kpọ idiọkido eke mbon eyo Micah ke Micah 2:1, 2: “Ọdọdiọk ọnọ mmọ emi ẹkerede idiọk ido, ẹnyụn̄ ẹnade ke bed mmọ ẹduak ukwan̄-n̄kpọ! Mmọ ẹyenam enye ke un̄wana usenubọk, koro odude ke ukeme ubọk mmọ. Mmọ ẹnyụn̄ ẹsịn esịt mmọ ke in̄wan̄, ndien ẹda mmọ ke n̄kanubọk: ẹnyụn̄ ẹsịn esịt ke ufọk, ndien ẹbọ mmọ: mmọ ẹnyụn̄ ẹtụk owo ye ufọk esie, ẹtụk owo ye udeme esie.”
16 Mbon idiọkitọn̄ ẹtaba idap ke okoneyo ẹduak nte ẹdibọde mme in̄wan̄ ye mme ufọk mbọhọidụn̄ mmọ. Ke usenubọk, mmọ ẹsọp ndinam mme uduak mmọ. Mmọ ikpanamke mme utọ idiọk edinam oro edieke mmọ ẹkpetide ediomi Jehovah. Ibet Moses esịne mme ndutịm ndikpeme mme ubuene. Ke idak ibet oro, ubon ndomokiet ikpenyeneke nditaba inyene esie taktak. Nte ededi, oro ibeheke mbon idiọkitọn̄ oro. Mmọ ẹfụmi mme ikọ Leviticus 19:18, emi ọdọhọde ete: “Ma mbọhọ-idụn̄ fo nte idem fo.”
17. Nso ikeme nditịbe ke ini mme owo oro ẹdọhọde ke inam n̄kpọ Abasi ẹbemde iso ẹyom mme n̄kpọ obụkidem?
17 Emi owụt se ikemede nditịbe ke ini mme owo oro ẹdọhọde ke inam n̄kpọ inọ Abasi ẹfrede ẹban̄a mme utịtmbuba eke spirit ẹnyụn̄ ẹbemde iso ẹyom mme n̄kpọ obụkidem. Paul ama odụri mme Christian eke eyo esie utọn̄ ete: “Mmọ eke ẹyomde ndidi mbon inyene ẹduọ ẹsịne ke idomo ye afia ye ediwak ndisịme ye idiọk udọn̄, eke ẹdudide owo ẹsụhọde ke nditaha ye nsobo.” (1 Timothy 6:9) Ke nditịm ntịn̄, ke ini owo anamde un̄wana okụk edi akpan utịtmbuba esie ke uwem, enye atuak ibuot ọnọ nsunsu abasi—Mammon, m̀mê Inyene. Nsunsu abasi oro inọhọ ata idotenyịn kaban̄a ini iso.—Matthew 6:24.
18. Nso ikenyene nditịbe nnọ mme ama-inyene ke eyo Micah?
18 Ediwak owo ke eyo Micah ẹma ẹkpep n̄kpọ ke ọkpọsọn̄ usụn̄ nte ke ndikọn̄ mbuọtidem ke mme n̄kpọ obụkidem edi ikpîkpu. Nte ekemde ye Micah 2:4, Jehovah ọdọhọ ete: “Ke usen oro owo oyotop n̄ke aban̄a mbufo, onyụn̄ eseme ata eseme mbọm, ọdọhọ ete, Nnyịn imabiara kpukpru: enye okpụhọde udeme ikọt nnyịn: enye anam didie adaha ọkpọn̄ mi? onyụn̄ edeme in̄wan̄ nnyịn ọnọ owo nsọn̄ ibuot.” Ih, mbon oro ẹyịpde mme ufọk ye mme in̄wan̄ ẹyetaba inyene ubon mmọ. Ẹyeda mmọ ẹka esenidụt, ndien mme inyene mmọ ẹyekabade ẹdi mbụme ẹnọ ‘mbon nsọn̄ ibuot’ m̀mê mbon esenidụt. Kpukpru idotenyịn kaban̄a uforo uforo ini iso ẹyekpa mfụhọ.
19, 20. Nso iketịbe inọ mme Jew oro ẹkebuọtde idem ke Jehovah?
19 Nte ededi, idotenyịn mbon oro ẹkọn̄de mbuọtidem ke Jehovah idikpụhu. Jehovah anam akpanikọ ke mme ediomi esie ye Abraham ye David, ndien enye okop mbọm aban̄a mme owo oro ẹbietde Micah, oro ẹmade enye ẹnyụn̄ ẹfụhọde ẹban̄a nte mbon idụt mmọ ẹdian̄arede ẹkpọn̄ Abasi. Ẹyefiak ẹtan̄ ndinen owo ẹbok ke edikem ini Abasi.
20 Oro etịbe ke 537 M.E.N., ke Babylon ama ọkọduọ ye ke ini mme nsụhọ Jew ẹkefiakde ẹnyọn̄ọ obio emana mmọ. Ke ini oro, mme ikọ Micah 2:12 ẹma ẹnyene akpa edisu. Jehovah ọdọhọ ete: “O Jacob, nditreke nditan̄ mbufo kpukpru mbon: nyanam Israel emi ẹsụhọde ẹsop idem: nyenịm mmọ ọtọ kiet nte n̄kpri ufene Bozrah, kpa nte otu ufene ke otu mbiet mmọ; [ediwak owo ẹyedu, NW].” Nso ima ima Abasi ke Jehovah edi ntem! Ke ama okotụnọ ikọt esie, enye ayak nsụhọ ẹfiak ẹnyọn̄ọ ẹkenam n̄kpọ ẹnọ imọ ke isọn̄ oro enye ọkọnọde mme ete ete mmọ.
N̄wọrọnda Mbiet ke Eyo Nnyịn
21. Didie ke mme idaha eyomfịn ẹbiet eke eyo Micah?
21 Nte nnyịn ikerede iban̄a mme ufan̄ikọ emi ke Micah ibuot kiet ye iba, nte akpa fi idem aban̄a nte mme n̄kpọ ẹdide ukem mfịn? Kpa nte ekedide ke eyo Micah, ediwak owo mfịn ẹdọhọ ke inam n̄kpọ inọ Abasi. Nte ededi, ukem nte Judah ye Israel, mmọ ẹtọ ubahade ẹnyụn̄ ẹkam ẹn̄wana ekọn̄ ke otu idemmọ. Ediwak imọ owo ke Christendom ẹmefịk mme ubuene. N̄ko-n̄ko, mme adaiso ido ukpono ẹnyịme mme edinam oro Bible obiomde ikpe in̄wan̄-in̄wan̄. Eyịghe idụhe Christendom ye mme ikpehe “Akwa Babylon” eken, kpa ukara ererimbot eke nsunsu ido ukpono, ẹdisịmde utịt esie ke mîbịghike! (Ediyarade 18:1-5) Nte ededi, nte ekedide ke eyo Micah, Jehovah enyene mme anam-akpanikọ asan̄autom oro ẹsụhọde ke isọn̄.
22. Ewe otu iba ẹkọn̄ idotenyịn ke Obio Ubọn̄ Abasi?
22 Ke 1919, mme anam-akpanikọ Christian oro ẹyetde aran ẹma ẹwọrọ ofụri ofụri ẹkpọn̄ Christendom ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ nditan̄a eti mbụk Obio Ubọn̄ nnọ kpukpru mme idụt. (Matthew 24:14) Akpa kan̄a, mmọ ẹma ẹyom mme nsụhọ Israel eke spirit. Ekem, ẹma ẹtọn̄ọ nditan̄ akwa otuowo eke mme erọn̄ en̄wen mbok, ndien otu iba oro ẹma ẹkabade ẹdi ‘otu-erọn̄ kiet, Ekpeme-erọn̄ kiet onyụn̄ odu.’ (John 10:16) Okposụkedi mmọ ẹnamde n̄kpọ ẹnọ Abasi idahaemi ke idụt 234, kpukpru mme anam-akpanikọ mme andituak ibuot emi ẹnen̄ede ‘ẹdiana kiet.’ Ndien idahaemi, ke ufọk ufene emi ‘ediwak owo ẹdu,’ oro edi iren, iban, ye nditọwọn̄. Idotenyịn mmọ iwụhọke ke editịm n̄kpọ emi, edi owụhọ ke Obio Ubọn̄ Abasi, emi edifiakde owụk paradise ke isọn̄ ke mîbịghike.
23. Ntak emi afo etịmde enịm nte ke idotenyịn fo edi se ẹberide edem?
23 Akpatre ufan̄ikọ Micah ibuot 2 ufan̄ikọ 13 etịn̄ aban̄a mme anam-akpanikọ andituak ibuot nnọ Jehovah ete: “Edidem mmọ omonyụn̄ ebem mmọ iso ebe; Jehovah onyụn̄ asan̄a nte etubom mmọ.” Nte afo emetiene asan̄a ke isan̄ idara edikan oro, etienede Edidem fo, Jesus Christ, emi Jehovah ke idemesie edide etubom? Ke edide ntre, afo emekeme nditịm nnịm nte ke afo eyenen̄ede akan ye nte ke idotenyịn fo edi se ẹberide edem. Emi eyetịm an̄wan̄a nte nnyịn ikade iso ineme mme akpan n̄kpọ ẹtode ntịn̄nnịm ikọ Micah.
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
• Ke eyo Micah, ntak emi Jehovah ekebierede nditụnọ Judah ye Israel?
• Nso ikeme nditịbe ke ini mme owo oro ẹdọhọde ke inam n̄kpọ inọ Abasi ẹbemde iso ẹyom mme n̄kpọ obụkidem?
• Ke ima ikeneme Micah ibuot 1 ye 2, ntak emi afo etịmde enịm nte ke idotenyịn fo edi se ẹberide edem?
[Ndise ke page 9]
Ntịn̄nnịm ikọ Micah ekeme ndisọn̄ọ nnyịn idem ke n̄kan̄ eke spirit
[Mme ndise ke page 10]
Ukem nte mme nsụhọ Jew ke 537 M.E.N., Israel eke spirit ye mme nsan̄a mmọ ẹmenede utuakibuot akpanikọ ke enyọn̄