Ndinam Ubiere—N̄kpọ-Ata Oro Owo Mîkemeke Ndifep
“IDỤHE n̄kpọ oro enen̄erede ọsọn̄ onyụn̄ ọfọnde ndikeme ndinam nte ubiere,” ntre ke Napoleon Bonaparte, akwa edidem France eke ọyọhọ isua ikie 19 ọkọdọhọ ini kiet ko. Ekeme ndidi afo eyenyịme se ẹtịn̄de emi, sia mme owo ke ofụri ofụri ẹsimade ndibiere se ẹdade uwem mmọ ẹnam. Ke ukem ini oro, mmọ ẹdiọn̄ọ ke ndinam ubiere ndusụk ini isidịghe mmemmem n̄kpọ.
Edide edi mmemmem m̀mê ọkpọsọn̄ ubiere, ndinam ubiere edi se owo mîkemeke ndifep. Nnyịn isinyene ndinam emi kpukpru usen. Ke ini idemerede ke usenubọk, nnyịn isinyene ndibiere ọfọn̄ oro idisịnede, udia oro ididiade, ye nte idinamde ediwak n̄kpọ eken ke usen oro. Ata ediwak ke otu ubiere emi isinen̄ekede idi akpan n̄kpọ. Nnyịn isiwakke ndinen̄ede ntie n̄kere mmọ. Isinen̄ekede iyom itaba idap itie ikere m̀mê mme ubiere oro ẹma ẹfọn m̀mê ikọfọnke.
Ke n̄kan̄ eken, ndusụk ubiere ẹsitụk ediwak n̄kpọ efen. Ediwak n̄kparawa owo ke ererimbot mfịn ẹsinyene ndibiere ubọkọkọ oro mmọ ẹkpekpepde. Ekeme ndiyom mmọ ẹbiere orụk ufọkn̄wed oro oyomde mmọ ẹka ye udomo oro mmọ ẹdikade n̄wed oro ẹketre. Ebebịghi, awawara, ata ediwak mmọ ẹyebiere m̀mê iyọdọ ndọ m̀mê ididọhọ. N̄kpọ oro anade mbon oro ẹyomde ndidọ ndọ ẹbiere edi: ‘Ndi mmokpon n̄kem ndidọ ndọ? Nso orụk nsan̄a ndọ ke ami n̄kpama ndinyene, m̀mê ke edide akpan n̄kpọ akan, nso orụk nsan̄a ndọ ke ami nyom?’ Iwakke ubiere oro esinen̄erede otụk uwem owo nte nsan̄a ndọ oro owo emekde.
Ke mme ata akpan n̄kpọ, enen̄ede oyom ẹnam nti ubiere, sia ndikop inemesịt enen̄erede ọkọn̄ọ ke oro. Ndusụk owo ẹkeme ndikere ke mmimọ imekeme ndinam utọ ubiere oro ndien ẹkeme ndisịn ndibọ un̄wam ke ini ẹnọde mmọ. Nte oro owụt eti ibuot? Ẹyak ise.
[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 3]
Napoleon: Ẹda ẹto n̄wed oro The Pictorial History of the World