Nte Ẹkedọn̄de Mme Owo Esịt ke Ẹma Ẹkewot Ediwak Owo ke Ufọkn̄wed

AKPA page n̄wedmbụk n̄kpọntịbe kiet ekedi obubịt, ẹnyụn̄ ẹwet ikọ emi: “Ntak-a?” Mbụme emi ke ediwak owo ẹkebụp ke ini eyen isua 17 okotopde owo 15 owot ke Winnenden ke usụk usụk Germany, ndien ekem otop idemesie owot. Ẹma ẹsụhọde ọfọn̄ etakubom ẹdiyịri ke ufọt ọtọnọ ke ofụri Germany, ndien mbụk emi ama ọsọsọp asuana ke ofụri ererimbot.

Winnenden edi ifụre ifụre obio uforo oro enyenede mme in̄wan̄ vine ye mme in̄wan̄ mfri. Usenubọk March 11, 2009, okonyụn̄ etie nte kpukpru usenubọk eken ke Ufọkn̄wed Sekọndri Albertville. Ẹtise, ke n̄kanika ebe usụkkiet, afai ye ndutịme ẹtọn̄ọ.

Uyen kiet ama akama ikan̄ emi enye ekemende ke ubet ete ye eka esie odụk akani ufọkn̄wed esie ke ifụtesịt. Enye ama ọsọsọp otop nditọ ufọkn̄wed usụkkiet ye mme andikpep ita owot ke ubet ukpepn̄kpọ ita ye ke usụn̄otop, onyụn̄ ọnọ ekese owo unan. Ikọyọhọke minit ifan̄, mme bodisi ẹma ẹdisịm. Owotowo emi ama efehe odụk an̄wa ufọkibọk udọn̄ọ ibuot ke mbọhọ oro. Enye ama owot owo emi esidiọn̄de mme n̄kpọ ke ufọkibọk oro. Ekem, enye ama anyan awat-ubomisọn̄ kiet ikan̄ enyịk enye ete ada ubomisọn̄ esie emen imọ. Ke ama akawat n̄kpọ nte kilomita 40, awat-ubomisọn̄ oro ama oyom usụn̄ ọbọhọ efehe. Owotowo emi ama odụk itie unyam ubomisọn̄ owot owo oro esinyamde ubomisọn̄ ye owo urua esie, onyụn̄ enen̄ede ọnọ bodisi iba unan ke otu mme bodisi oro ẹkebịnede enye ke itie unyam ubomisọn̄. Ke ini mme bodisi ẹkesịmede enye, enye ama otop idemesie owot.

Mbon oro ẹkefiọkde enye ẹdọhọ ke enye okonyụn̄ etie nte mme uyen eken, oyom ẹma imọ, onyụn̄ oyom ndinyene mme ufan. Edi nso ikedi mfịna esie? Anaedi enye ama esinen̄ede ofụhọ, esida ikan̄ emi ẹsitopde ofụm ebre mbre, onyụn̄ esibre mme ọwọrọetop afai afai mbre kọmputa. Edi ndusụk owo ẹdọhọ ke ata ediwak uyen ẹsibre mme mbre oro n̄ko. Nso kaban̄a mbon oro enye okowotde? Ndi enye ekememek mbon oro enye okotopde mîdịghe ndi okonyụn̄ otop owo ekededi? Mme owo ẹma ẹnọ ekikere ẹban̄a ntak emi enye okowotde n̄kaiferi itiaita edi owot erenowo kiet kpọt. Idụhe owo emi ekemede nditịn̄ nnennen se iketịbede.

Akpa N̄kpọ Emi Mme Owo Ẹkenamde

Heike ọdọhọ ete: “N̄kenịmke ke ini eyen nnyịn okokotde mi ke urụk ukopikọ ete ke ẹtop ikan̄ ke ufọkn̄wed. Edi ke ini n̄kokopde uyom ubomisọn̄ mme bodisi ye ubomisọn̄ umen mbon udọn̄ọ ndien ndien, mbọribọ ama omụm mi.” Etie nte mme bodisi ndikọsọp n̄kesịm mîkayakke owotowo oro owot ediwak owo en̄wen ke ufọkn̄wed oro. Ke ẹma ẹkenam mme owo ẹwọrọ ẹkpọn̄ ufọkn̄wed oro, nta mme ọnọ mbabuat usọbọ, mme ọnọitem, ye mme ọkwọrọ ederi ẹma ẹdisịm ẹnyụn̄ ẹnam ofụri se mmọ ẹkekemede man ẹn̄wam nditọ ufọkn̄wed oro.

Mme ọkọmbụk n̄kpọntịbe ẹma ẹsọsọp ẹto nsio nsio ebiet ẹdiyọhọ ufọkn̄wed oro, ẹnyụn̄ ẹdomo ndibụp nditọ ufọkn̄wed oro idem okosụk enyekde, se iketịbede. Eyen ufọkn̄wed kiet ama abat ubomisọn̄ usuanetop ekebe ndise 28 emi ẹketode ufọkutom usuanetop 26 ke iso ufọkn̄wed oro. Mme ọkọmbụk n̄kpọntịbe ẹma ẹmia mbuba ndibem iso nsuan etop emi, ndien emi ama anam ẹtọt se mînenke. Ọkọmbụk n̄kpọntịbe kiet ama aka ufọk n̄kaiferi kiet oro ẹkewotde kpa ke usen oro ọkọdọhọ ẹnọ imọ ndise eyenan̄wan oro, ke ini mbon eken ẹkekpede nditọ ufọkn̄wed okụk man mmọ ẹda ẹsio mmọ ndise. Ndutịme oro ikayakke ndusụk mme ọkọmbụk n̄kpọntịbe ẹkeme ndisuan nnennen mbụk nnyụn̄ n̄wụt edikere mban̄a ye ukpono nnọ mbon unọmọ oro.

Nte esidide ini ekededi oro utọ n̄kpọ ntre etịbede, mme owo ẹma ẹyom ido ukpono ẹnọ mmimọ ndọn̄esịt, ẹnyụn̄ ẹsian mmimọ ntak emi n̄kpọ ntre etịbede. Ẹma ẹdụk ebuana ederi kpa ke usen oro ẹkewotde mme owo do. Ediwak owo ẹma ẹwụt esịtekọm ẹban̄a ibetedem oro ẹkenọde mmọ. Edi idotenyịn mbon oro ẹkeyomde ndọn̄esịt Ikọ Abasi m̀mê oro ẹkeyomde ẹbọrọ mme mbụme oro ẹyan̄ade mmọ ifiọk ama akpa mfụhọ. Ubon kiet ẹma ẹtiene ẹkebụk eyen ubet ukpepn̄kpọ eyen mmọ. Eka ọkọdọhọ ete: “Bishop ama etịn̄ aban̄a ndutụhọ Job. Mma mbet m̀mê enye eyetịn̄ se oro ekpepde nnyịn m̀mê ndidọn̄ nnyịn esịt—edi utọ n̄kpọ oro ikodụhe. Enye iketịn̄ke n̄kpọ ndomokiet iban̄a ntak oro Job okokụtde ndutụhọ m̀mê se ikedide utịp.”

Esịt ama enen̄ede ayat ọbọn̄ kiet aban̄a ikpîkpu ikọ oro enye okokopde. Enye ama esikpep Bible ye Mme Ntiense Jehovah ke n̄kpọ nte isua 30 emi ẹkebede, edi ekem etre. Idahaemi, enye ama afiak ọtọn̄ọ ndidụk mme mbono esop Mme Ntiense Jehovah.

N̄kaiferi isua 14 emi ekerede Valisa, emi esikpepde Bible kpukpru ini ye Mme Ntiense okodu ke ubet ukpepn̄kpọ oro ekperede enye oro ẹkewotde owo do. Enye ama ọbọn̄ akam ọnọ Jehovah ke ini okokopde nte ẹtopde ikan̄. Nte ini akakade, ke ini ẹkebụpde enye nte enye ekekemede ndiyọ, enye ọkọdọhọ ke se iketịbede ama ọsọn̄ọ se imọ ikekpepde ke Bible iban̄a ndiọkeyo ke mme akpatre usen emi. (2 Timothy 3:1-5) Ntiense iba ẹma ẹsịn ifịk ẹdọn̄ mme mbọhọidụn̄ mmọ esịt. Akanian̄wan kiet ama aka ọkọdọhọ mmọ ete: “Ubaha-e mbon en̄wen ẹkpetienede ẹnam se mbufo ẹnamde emi.” Okposụkedi emi uwotowo oro ekenen̄erede akpa mme owo idem onyụn̄ enen̄erede anam mmọ ẹfụhọ, enye ama anam ndusụk owo ẹkpan̄ utọn̄ ẹkop idotenyịn ye ndọn̄esịt oro Ikọ Abasi ọnọde.

Ubiak Oro Mîkụreke

Edi akpanikọ ke idem ndọn̄esịt emi otode ọwọn̄esịt ikemeke nditre ofụri nnyekidem ye ubiak mbon oro afanikọn̄ oro ọkọnọmọde. Idụhe ikọ oro ekemede nditre ubiak oro ete ye eka oro ẹkewotde eyen mmọ ẹkopde m̀mê eke bodisi oro eketienede efehe aka ufọkn̄wed oro, edi okokụt ke ẹma ẹtiene ẹwot n̄wan imọ.

Idem ama enen̄ede enyek nditọ ufọkn̄wed oro ẹkebọhọde afanikọn̄ oro ye mbonubon mmọ, ndien ekenyek mme owo ke nsio nsio usụn̄. Vassilios ama ọfrọ ọwọrọ ke window ke ndondo oro enye okokopde nte ẹtopde ikan̄. Enye ọkọdọhọ ete: “Ke mma n̄kọfrọ ke window n̄wọrọ, mma mbọn̄ akam nnọ Jehovah. N̄kekere ke mmọn̄ n̄kpa. Mma nnen̄ede nnịm ke akpatre akam mi ekedi oro.” Ke mme urua oro ẹketienede, enye ama esidaba ndiọi ndap, ikonyụn̄ imaha nditịn̄ ikọ ye owo ndomokiet. Se ikenen̄erede ibiak enye edi emi ẹkedade uwotowo oro ẹnam mbubịne ye nte mbon oro ẹkeyomde enyene-idem etịn̄ se iketịbede ẹnọ mmimọ mîkekereke iban̄a nte etiede mme owo oro ke idem. Nte ini akakade, enye ama edida uwem nte enye okụtde.

Jonas okodu ke ubet ukpepn̄kpọ oro Vassilios okodude onyụn̄ ada enyịn esie okụt nte ẹwotde nditọ ubet ukpepn̄kpọ esie ition. Enye ọkọdọhọ ete: “Ke ndondo oro afanikọn̄ oro okodobode, ikọsọn̄ke mi nditịn̄ se iketịbede; eketie nte ndise senima oro ẹn̄wanade ekọn̄. Edi idahaemi, esisọn̄ mi nditịn̄ nte etiede mi ke idem. Ndusụk ini n̄kop inemesịt, ndusụk ini n̄kop mfụhọ. Ndusụk ini, isidọn̄ke mi nditịn̄ mban̄a n̄kpọ emi, ndusụk ini nnen̄ede ntịn̄ mban̄a enye.” Enye esidaba ndiọi ndap n̄ko, isinyụn̄ idehe idap ọfọn.

Ẹma ẹtan̄ n̄kpọ nditọ ufọkn̄wed oro ke ubet ukpepn̄kpọ mmọ ẹsọk mmọ ke usen ifan̄ ẹma ẹkebe. Mbiausọbọ oro ẹsin̄wamde owo ọyọ nnyekidem ẹma ẹdọhọ ke ndikụt mme n̄kpọ oro ekeme ndinam mmọ ẹti se iketịbede. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, Jonas ikamaha nditụk jaket, ekpatn̄wed, ye itam emi enye esiyarade awat ọkpọkkpọk o-moto esie. Enye ama esidịghe ini ekededi oro okụtde owo oro ebietde m̀mê oro ọkọn̄ọde utọ ekpat owotowo oro. Idem esinyek enye ke ini ete ye eka esie ẹsede ndise senima oro ẹtopde ikan̄. Mbiausọbọ ẹma ẹdomo ndin̄wam mbon unọmọ oro ẹfre ẹban̄a enyene-ndịk n̄kpọntịbe oro.

Jürgen ete Jonas anam utom ke ufọkibọk oro ẹkewotde owo kiet. Enye ọdọhọ ke ediwak ete ye eka ye mme nsan̄autom imọ ẹma ẹbụp idemmọ ndien ndien ntak emi n̄kpọ oro eketịbede, ye m̀mê nso ikpetịbe edieke edide mmimọ ke ẹkewot. Ke uwụtn̄kpọ, n̄wan kiet oro anamde utom ke ufọkibọk oro ama ada ke etehe ufọkenyọn̄ okụt nte owotowo oro asan̄ade ebe. Enye ama ekere ke owotowo oro okpokotop imọ n̄ko, ekikere oro ama enen̄ede afịna enye tutu oyom ẹnọ enye usọbọ oro ẹsinọde mbon udọn̄ọ ibuot.

Nte Ẹken̄wamde Ndusụk Owo

Nso in̄wam ndusụk owo ẹyọ utọ enyene-ndịk afanikọn̄ oro? Jürgen ọkọdọhọ ete: “Okposụkedi emi mîsimemke utom ndusụk ini, esifọn ẹdu ye mbon en̄wen. Esin̄wam ndifiọk ke mbon en̄wen ẹkere ẹban̄a fi ye nte ke mmọ ikpọn̄ke fi.”

Jonas n̄ko owụt esịtekọm ke ntak emi mbon en̄wen ẹkerede ẹban̄a imọ. Enye ọkọdọhọ ete: “Ediwak owo ẹma ẹnọ kad ye etop ẹsọk mi. Ndusụk owo ẹma ẹsiak mme ufan̄ikọ Bible, ndien mma n̄kot mme itien̄wed oro. Ama enen̄ede enem mi.” Nso en̄wen isin̄wam enye? “Mmesibọn̄ akam ini ekededi oro ndemerede okoneyo onyụn̄ etiede nte ke n̄kemeke aba ndiyọ. Ndusụk ini, mmesibre ikwọ m̀mê n̄kpan̄ utọn̄ n̄kop Awake!a oro ẹkotde ẹdọn̄ ke usan umụmikọ.” Enye ọdọhọ n̄ko ke Bible asian nnyịn ntak emi kpukpru n̄kpọ emi ẹtịbede: Satan akara ererimbot, nnyịn inyụn̄ idu uwem ke utịt ini. Ete esie ọdọhọ ke ndifiọk mme n̄kpọ emi an̄wam mmimọ iyọ.

Ndutụhọ Ididụhe Aba ke Mîbịghike

Ke ufan̄ usen ifan̄, ẹma ẹbon tiande, flawa, ye mme leta ẹyọhọ iso ufọkn̄wed oro. Kerstin ama okụt ke ediwak owo ẹkewet ẹbụp ntak emi afanikọn̄ oro eketịbede ye ntak emi Abasi akayakde enye etịbe. Sia enye ekekerede ke ọkpọfọn ẹbọrọ mme mbụme emi, enye ye Ntiense iba en̄wen ẹma ẹtiene ẹwet leta ẹbon ke otu leta oro.

Ke usen oro ukara ekenịmde ederi editi, itieutom ekebe ndise kiet ama okot akpa udịm leta esie ntem ete: “Ntak-a? Ẹbụp mbụme emi ndien ndien ke usen ifan̄ emi, akpan akpan ye mme mbụme emi: Abasi okodu m̀mọ̀n̄? Ntak emi enye akayakde n̄kpọ emi etịbe?” Ubaha-e ẹkpekekotde leta oro ẹka iso, edi owo ikokotke ikan oro.

Ntak emi ituade ubaha? Koro leta oro ama etịn̄ nte kpukpru ndutụhọ ọkọtọn̄ọde onyụn̄ etịn̄ nte Abasi “editrede kpukpru ibak emi mme owo ẹbakde.” Leta oro adian do ete: “Abasi ọdọhọ ke akpatre n̄wed Bible ke imọ iyọkwọhọde kpukpru mmọn̄eyet ke enyịn mme owo ifep, n̄kpa idinyụn̄ idụhe aba, mfụhọ m̀mê ntuan̄a m̀mê ubiak idinyụn̄ idụhe aba. Mme akpa n̄kpọ ẹma ẹbe ẹfep.” Jehovah Abasi ayakam anam mme akpan̄kpa ẹset. Ke ukara Obio Ubọn̄ esie oro edidide ke mîbịghike, n̄kpọ mmọn̄eyet iditịbeke aba, akpakịp uwotowo, m̀mê ndutụhọ ididụhe aba. Abasi ọn̄wọn̄ọ ete: “Sese! Mmanam kpukpru n̄kpọ ẹdi mbufa.”—Ediyarade 21:4, 5.

[Ikọ Idakisọn̄]

[Ndise ke page 12]

Jonas ama ọbọ kad oro ọkọdọhọde ete, “Nnyịn ke ikere iban̄a fi”

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 9]

Focus Agency/WPN

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 9]

© imagebroker/Alamy

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 10]

Foto: picture alliance

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 11]

Foto: picture alliance