Ndi Odot Mme Christian Ẹdia Usọrọ Obufa Isua China?

KPUKPRU isua, mme owo ẹsibụn̄ọ ẹka Asia ke January m̀mê February akan nte ẹkade ebiet en̄wen ekededi ke ererimbot. Ata ediwak amanaisọn̄ nditọ Asia ẹsinyọn̄ọ ẹbịne mme ubon mmọ man ẹketiene ẹdia usọrọ Obufa Isua China.a

Mbon Asia ẹda usọrọ Obufa Isua China nte akakan usọrọ mmọ. Eyen America kiet emi edide ewet n̄wed ọkọdọhọ ete: “[Usọrọ emi] etie nte nditan̄ usọrọ Obufa Isua, usọrọ Usen Nda-ke-Idem ke United States, Ederi Ekọm, ye usọrọ Christmas ndian kiet.” Ẹsitọn̄ọ usọrọ emi ke akpa ọfiọn̄enyọn̄ ke n̄wed usenọfiọn̄ mbon China, emi ọduọde ke January 21 esịm February 20 ke n̄wed usenọfiọn̄ nnyịn. Usọrọ emi esida ediwak usen, ndusụk ini ebịghi esịm urua iba.

Ẹsidia usọrọ Obufa Isua man ẹbịn akani isua ẹnyụn̄ ẹdara obufa isua. Mme owo ẹsitịm idem ẹnọ usọrọ emi ke ndinam ufọk mmọ asana ẹnyụn̄ ẹbana enye, ẹdep mbufa ọfọn̄, ẹtem udia oro enyịn̄ edide ukem ye ikọ oro “mfọniso” m̀mê “uforo,” ẹkpe isọn mmọ, ẹnyụn̄ ẹkpe emem ye mbon utọk mmọ. Ke Usen Obufa Isua, mmọ ẹkeme ndinọ owo enọ, ẹbọn̄ akam ẹte n̄kpọ ọfọn owo, emi esiwakde ndidi man owo enyene n̄kpọ onyụn̄ oforo, ẹnọ inua-okot okụk mfọniso ke ndatndat ekwo, ẹdia san̄asan̄a udia, ẹtop ekịm mbakara, ẹka ẹkese mbre emi ẹfụhọde dragon m̀mê lion, mîdịghe ẹtie ke ufọk ye mbonubon mmọ ye mme ufan.

Mme edinam emi ẹnen̄ede ẹnyene se ẹwọrọde. N̄wed oro Mooncakes and Hungry Ghosts Festivals of China ọdọhọ ete: “Se inen̄erede ibehe mme ubon, ufan, ye iman edi ndikụt nte ke ẹkpono mme abasi ye mme spirit, ẹnyụn̄ ẹbọn̄ akam ẹte ẹnyene mfọniso ke obufa isua.” Mme Christian ẹkpese usọrọ emi didie sia ekese edinam ido obio ye eke ido ukpono ẹbuanade? Ndi mmọ ẹkpenyene nditiene nnam mme n̄kpọ emi? Ndi odot mme Christian ẹdia usọrọ emi?

‘Ti Ebiet Emi Ẹdade Ẹto’

Ọsọ n̄ke mbon China ọdọhọ ete: “Ama ọn̄wọn̄ mmọn̄, ti ebiet oro ẹkekoide mmọn̄ oro.” Emi owụt ke edi ido mbon Asia ndinyene ntotụn̄ọ ukpono nnọ mme ete ye eka ye mme ete ete mmọ. Edi ndammana n̄kpọ nditọ ndikpono mme ete ye eka mmọ ntem sia edide mmọ ẹkeda mmọ ẹdi ererimbot, ndien emi esikara usọrọ Obufa Isua mmọ.

Ini oro ediwak ubon ke Asia ẹmade ẹkan edi okoneyo emi esierede usen Obufa Isua. Ata ediwak ubon ẹsisop idem man ẹdia san̄asan̄a usọrọ okoneyo oro. Mme owo ke Asia ẹsisịn ofụri ukeme mbak ẹdifiak usọrọ emi sia mbonubon mmọ ẹsitode nsio nsio ebiet ẹnyọn̄ọ ẹdi ufọk. Ẹsinịm itie ke okpokoro udia ẹnọ kpukpru mbonubon oro ẹdụkde usọrọ emi, ẹnyụn̄ ẹnịm n̄ko ẹnọ mbonubon oro ẹma ẹkekpan̄a sia ẹnịmde ke mme akpan̄kpa oro ẹtiene ẹdia udia oro do kpa ye oro owo mîkwe mmọ. N̄wed ofụri orụk ifiọk kiet ọdọhọ ke “mbonubon ẹsineme ata nneme ye mme ete ete mmọ” ke ini udia oro. N̄wed ndụn̄ọde en̄wen ọdọhọ ete: “Sia mme odu-uwem ye mme akpan̄kpa ẹfiakde ẹdiana kiet, mme ete ete oro ẹma ẹkekpan̄a ẹyekpeme ubon oro ke obufa isua.” Mme Christian ẹkpese edinam emi didie?

Mme Christian ẹfiọk n̄ko ke ana mmimọ ima inyụn̄ ikpono mme ete ye eka mmimọ. Mmọ ẹnam item Abasi emi: “Kop uyo usọ emi okobonde fi: kûnyụn̄ usịn uka ke ndek, koro enye ọsọn̄de.” (Mme N̄ke 23:22) Mmọ ẹsinam n̄ko ewụhọ Bible oro ọdọhọde ete: “‘Kpono usọ ye uka’; emi edi akpa ibet eke asan̄ade ye un̄wọn̄ọ: ‘Man ọkpọfọn ye afo, afo okponyụn̄ odu uwem ebịghi ke isọn̄.’” (Ephesus 6:2, 3) Edi akpanikọ ke mme Christian ẹyom ndima nnyụn̄ n̄kpono mme ete ye mme eka mmọ.

Bible enen̄ede otoro inem inem mboho ubon. (Job 1:4; Luke 15:22-24) Edi Jehovah owụk ete: “Owo ikpedehedei ikụt owo ke otu fo emi . . . obụpde ekpo m̀mê mme spirit, m̀mê oro okotde mme akpan̄kpa.” (Deuteronomy 18:10, 11, The Jerusalem Bible) Ntak emi Jehovah akpande edinam emi? Koro Bible etịn̄ ata idaha mme akpan̄kpa. Enye ọdọhọ ete: “Mme odu-uwem [ẹfiọk] ẹte ke mmimọ inyene ndikpa: edi ama edi mme akpa-n̄kpa, mmọ ifiọkke baba n̄kpọ kiet.” Sia mme akpan̄kpa mîfiọkke baba n̄kpọ kiet, mmọ ikemeke nditiene mbuana ke edinam mme odu-uwem; mmọ inyụn̄ ikemeke ndin̄wam m̀mê ndifịna nnyịn. (Ecclesiastes 9:5, 6, 10) Jesus Christ Eyen Abasi ekemen n̄kpa odomo ye idap, ndien mme akpan̄kpa ẹdidemerede ke idap emi ke ini ediset ke n̄kpa oro edide.—John 5:28, 29; 11:11, 14.

Akan oro, Bible owụt ke inua-okot “ekpo” ye “spirit” mme akpan̄kpa ẹnen̄ede ẹdi mme demon oro ẹnamde nte idi mbon oro ẹma ẹkekpan̄a. Ntak emi mmọ ẹnamde emi? Man ẹtụn mme owo usụn̄ ẹnyụn̄ ẹkara mmọ! (2 Thessalonica 2:9, 10) Mme ewụhọ Abasi ẹkam ẹkpekpeme nnyịn mbak n̄kpọ edinam nnyịn. Ntem, sia mme Christian ẹmade Jehovah ẹnyụn̄ ẹyomde ndibọhọ afanikọn̄, mmọ ẹsifep edinam ekededi emi abuanade edituak ibuot nnọ “spirit” ubon m̀mê ndiyom mmọ ẹkpeme mmimọ.—Isaiah 8:19, 20; 1 Corinth 10:20-22.

Edi mme Christian n̄ko ẹyom ndikpono “Ete, emi kpukpru ubon ke heaven ye ke isọn̄ ẹkerede enyịn̄ ẹnọ.” (Ephesus 3:14, 15) Anie edi Ete emi? Enye edi Andibot ye Andinọ Uwem, kpa Jehovah Abasi. (Utom 17:26) Ntem, ke ini ikerede iban̄a mme edinam Usọrọ Obufa Isua China, ọfọn ibụp idem nnyịn ite: Jehovah ese mme edinam emi didie? Ndi enye enyịme mmọ?—1 John 5:3.

Ndikpono Mme Abasi Ubon

Usọrọ Obufa Isua China esịne ediwak ọsọ edinam emi ẹsidade ẹkpono ediwak abasi ubon, utọ nte abasi enyịnusụn̄, abasi isọn̄ m̀mê spirit ukpeme, abasi inyene m̀mê mfọniso, ye abasi itie utem udia m̀mê mfiọk mbakara. Kere ban̄a ọwọrọetop edinam emi ẹsidade ẹkpono abasi itie utem udia.b Ẹnịm ke usen ifan̄ mbemiso Obufa Isua, ke abasi itie utem udia esika heaven man ọkọtọt Jade Emperor, emi edide akakan ke otu mme abasi China nte ubon kiet kiet etiede. Ubon oro oyomde abasi itie utem udia etịn̄ eti n̄kpọ aban̄a mmimọ ẹsitem san̄asan̄a udia ẹda ẹsio enye unyọn̄, ẹnọ enye swid ye inịn̄e-inịn̄e uyo. Ke okoneyo oro esierede Obufa Isua, mmọ ẹsinịm obufa ndise abasi oro ke enyọn̄ mfiọk mbakara ke itie utem udia, ẹda oro ẹkot enye ufọk ke obufa isua.

Okposụkedi emi ekemede nditie nte ke ediwak ke otu edinam emi idiọkke, mme Christian ẹyom ndituak ibuot nnọ Abasi nte Ikọ esie etemede. Jesus Christ eketịn̄ ntem aban̄a emi: “Edi Jehovah Abasi fo ke ana afo atuak ibuot ọnọ, onyụn̄ edi enye ikpọn̄ ke ana afo anam edisana utom ọnọ.” (Matthew 4:10) Ana in̄wan̄-in̄wan̄ ke Abasi oyom nnyịn ituak ibuot inọ imọ ikpọn̄. Ntak-a? Kere ban̄a emi: Jehovah edi Ete nnyịn eke heaven. Ekpetie ete ekededi didie ke idem edieke nditọ esie ẹkpekpọn̄de enye ẹbịne ete en̄wen? Ndi ikpenen̄ekede iyat enye?

Jesus ọkọfiọk Ete esie eke heaven nte “ata Abasi kierakiet,” ndien Jehovah ke idem esiemmọ ọkọdọhọ ikọt esie in̄wan̄-in̄wan̄ ete ‘ẹkûnyene abasi en̄wen’ ẹkọrọ ye imọ. (John 17:3; Exodus 20:3) Mmọdo, ata mme Christian ẹyom ndinem Jehovah esịt, iyomke ndiyat enye esịt ke ndinam n̄kpọ abasi en̄wen.—1 Corinth 8:4-6.

Nsunsu Ekikere ye Ubụpekpo

Usọrọ Obufa Isua China enyene ebuana ye edisiak ntantaọfiọn̄. Ẹsida enyịn̄ kiet ke otu unam 12 oro ẹdude ke n̄wed idiọn̄ọ udịm enyọn̄ mbon China—oro edi, dragon, usịm-ekpe, ebọk, oyot, ye ntre ntre eken—ẹsio isua kiet kiet ke n̄wed usenọfiọn̄ China. Ẹdọhọ ke unam emi esibiere ido ye edu uwem mbon oro ẹmanade ke isua oro, mîdịghe anam owo enyene mfọniso ke se ededi oro enye anamde ke isua oro. Ẹnam mme edinam Obufa Isua China eken, utọ nte edikpono abasi inyene m̀mê mfọniso, akpan akpan man owo enyene “mfọniso.” Mme Christian ẹkpese mme edinam emi didie?

Ke Ikọ esie, kpa Bible, Jehovah ama asua ọnọ mbon oro “ẹbaharede ikpa-enyọn̄, ye mmọ eke ẹsede ntantaọfiọn̄, ye mmọ eke ẹdade mbufa ọfiọn̄ ẹsiak n̄kpọ . . . eke ẹdisịmde [mmọ].” Enye ama asua ọnọ mbon oro ẹketuakde ibuot ẹnọ “Gad” [“abasi Mfọniso,” NW] ye “Meni” [“abasi Akan̄a,” NW]. (Isaiah 47:13; 65:11, 12) Utu ke ndibuọt idem ke esen esen odudu m̀mê odudu oro enyịn mîkwe, emi ẹdọhọde ke enyene ebuana ye ererimbot mme spirit m̀mê mme ntantaọfiọn̄, ẹdọhọ mbon oro ẹtuakde ibuot ẹnọ ata Abasi ẹte: “Buọt idem fo ye Jehovah ke ofụri esịt fo; ndien kûberi edem ke asian fo. Diọn̄ọ enye ke kpukpru usụn̄ fo, ndien enye eyenen̄ede usụn̄ fo enịm.” (Mme N̄ke 3:5, 6) Ih, nsunsu ekikere esesịn mme owo ke ufụn, edi akpanikọ Bible anam mmọ ẹwọrọ ufụn.—John 8:32.

Wụt ke Amama Abasi

Owo ndifiọk mme edinam ye se ẹnịmde ke akpanikọ ẹban̄a usọrọ Obufa Isua China edi n̄kpọ kiet, edi enye ndibiere ke imọ iditieneke idia edi ata isio isio n̄kpọ. Edieke odụn̄de ke obio emi ẹsidiade usọrọ Obufa Isua China kpukpru isua, m̀mê emi ẹdade mme edinam usọrọ Obufa Isua China nte ikpîkpu ido obio, ọwọrọ ke emenyene akpan ubiere ndinam.

Edi akpanikọ ke oyom uko ye ubiere man owo ọsọn̄ọ ada etre ndinam se enye mîmaha. Christian an̄wan kiet emi odụn̄de ke Asia ọdọhọ ete: “Ndịk ama esinam mi sia kpukpru owo ke mbọhọ nnyịn ẹma ẹsidia Usọrọ Obufa Isua China, edi ami ndiaha.” Nso ikan̄wam enye? Enye ọdọhọ ete: “Ndinen̄ede mma Abasi edi n̄kukụre se ikan̄wamde mi nsọn̄ọ nda.”—Matthew 10:32-38.

Ndi afo emenen̄ede ama Jehovah ntre? Afo ekpenyene ndima enye. Idịghe esen esen abasi ekededi ọkọnọ fi uwem, edi Jehovah Abasi, emi Bible ọdọhọde ete: “Obube mmọn̄ uwem [odu] ye afo: nnyịn iyokụt un̄wana ke un̄wana fo.” (Psalm 36:9) Jehovah ọnọ fi se oyomde onyụn̄ anam fi okop inem uwem, idịghe abasi mfọniso m̀mê abasi itie utem udia. (Utom 14:17; 17:28) Ndi ayama enye nte enye amade fi? Jehovah eyenen̄ede ọdiọn̄ fi edieke amade enye.—Mark 10:29, 30.

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

[Ekebe/Ndise ke page 23]

Sian Mme Ufan ye Iman ke Amama Mmọ

Idem ekeme ndinen̄ede n̄kpa mme ufan ye iman edieke owo etrede nditiene ubon esie ndia usọrọ Obufa Isua China. Mmọ ẹkeme ndiyat esịt, mîdịghe ẹkam ẹkere ke owo imaha mmimọ. Edi odu ekese n̄kpọ oro ẹkemede ndinam man ubon aka iso okop inemesịt onyụn̄ adiana kiet. Kop se mme Christian emi ẹdụn̄de ke nsio nsio ebiet ke Asia ẹtịn̄de:

Jiang: “Anyan ini mbemiso ini usọrọ Obufa Isua China, mma n̄ka n̄kese mme iman mi nnyụn̄ nda mbufiọk nsian mmọ ntak emi mmenditieneke aba nnam ndusụk ido obio. N̄ketịn̄ke idiọk ikọ mban̄a se mmọ ẹnịmde ke akpanikọ, nnyụn̄ nda Bible mbọrọ mbụme mmọ ukpono ukpono. Emi ama anam inyene inem inem nneme Bible.”

Li: “Mbemiso ini usọrọ Obufa Isua China, mma nda mbufiọk nsian ebe mi ukpono ukpono ke nnyene ndinam se ubieresịt mi asiande mi edieke anade nnen̄ede n̄kop inemesịt. Mma ndọhọ enye n̄ko ke ndisueneke enye ke ini idikade ikese ubon mmọ ke ini nduọkodudu oro. Idem ama akpa mi ke ini enye akadade mi aka ebiet en̄wen man n̄kodụk mbono esop Mme Ntiense Jehovah ke usen emi ubon esie ẹketuakde ibuot ẹnọ mme ete ete mmọ.”

Xie: “Mma nsian ubon mi ke mmenen̄ede mma mmọ, nnyụn̄ nsian mmọ ke se nnịmde ke akpanikọ ayanam mi ndi eti owo. Ekem mma nsịn ukeme nda utọ nti edu nte sụn̄sụn̄ ido, mbufiọk, ye ima ndu uwem. Nte ini akakade, mmọ ẹma ẹdi ẹdima ido ukpono mi. Ekem ebe mi ama ekpep Bible onyụn̄ akabade edi Ntiense n̄ko.”

Min: “Mma nda sụn̄sụn̄ ido ye ukpono nnyene nneme ye ete ye eka mi. Utu ke ndidọhọ mmọ ke mmọ ẹyenyene ‘mfọniso,’ mma nsian mmọ ke mmesibọn̄ akam kpukpru ini nnọ Jehovah, emi edide Andibot nnyịn, ke ibuot mmọ, mben̄e enye ọdiọn̄ mmọ onyụn̄ anam mmọ ẹnyene emem ẹnyụn̄ ẹkop inemesịt.”

Fuong: “Mma nsian ete ye eka mi ke ufọn idụhe ndibet tutu Obufa Isua China mbemiso ndide ufọk. Mma nsika n̄kese mmọ ke ubọk ke ubọk. Emi ama anam ete ye eka mi ẹnen̄ede ẹkop inemesịt, mmọ inyụn̄ iduọhọke mi aba. Ekpri eyeneka mi ama ọtọn̄ọ n̄ko ndikpep akpanikọ Bible.”

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 20]

Panorama Stock/age Fotostock