Mbon Oro Ẹkenyenede Mbuọtidem ke Eset—Spirit Abasi Akada Mmọ Usụn̄
“Jehovah Akakan Ọbọn̄ Andikara ọmọdọn̄ mi ye spirit esie utom.”—ISA. 48:16.
1, 2. Nso ke iyom man inyene mbuọtidem, ndien nso nsịnudọn̄ ke idinyene ke ini ikerede iban̄a mbon oro ẹkenyenede mbuọtidem ke eset?
“IDỊGHE kpukpru owo ẹnyene mbuọtidem,” okposụkedi emi ẹketọn̄ọde ndikụt enye toto ke eyo Abel. (2 Thess. 3:2) Ntre, ntak emi owo esinyenede mbuọtidem, ndien nso isinam enye ọsọn̄ọ ada anam akpanikọ? N̄kpọ oro ẹkopde ke Ikọ Abasi esiwak ndinam owo enen̄ede enyene mbuọtidem. (Rome 10:17) Mbuọtidem edi ikpehe mbun̄wụm edisana spirit Abasi. (Gal. 5:22, 23) Ke ntre, man nnyịn inyene mbuọtidem, ana inyene edisana spirit.
2 Ekpedi ndudue ndikere ke irenowo ye iban oro ẹnyenede mbuọtidem ẹkededa enye ẹmana, ke mbuọtidem edi ndammana n̄kpọ. Mme asan̄autom Abasi oro ẹkenịmde nti uwụtn̄kpọ, oro isikotde iban̄a ke Bible, ẹkedi mme owo “emi n̄kpọ esitụkde nte nnyịn.” (Jas. 5:17) Mmọ ẹma ẹsinyene eyịghe ye mmeme, edi ẹma ẹda spirit Abasi “ẹnam [mmọ] ẹkop odudu” man ẹkan mme idomo. (Heb. 11:34) Edieke ikerede iban̄a nte spirit Jehovah akanamde utom ke idem mmọ, emi eyesịn udọn̄ ọnọ nnyịn emi idude mfịn ndika iso nnyene mbuọtidem, sia idude uwem ke ini emi ẹdomode ndibiat mbuọtidem nnyịn.
Spirit Abasi Ọkọnọ Moses Odudu
3-5. (a) Nnyịn isan̄a didie ifiọk ke edisana spirit akan̄wam Moses anam utom esie? (b) Nso ke uwụtn̄kpọ Moses ekpep nnyịn aban̄a nte Jehovah esinọde spirit esie?
3 Ke otu kpukpru mbon oro ẹkedude uwem ke isua 1513 M.E.N., Moses “ekedi ata sụn̄sụn̄ owo akan.” (Num. 12:3) Ẹma ẹnọ asan̄autom emi ekenyenede ifụre ifụre ido mi ata akamba utom ke idụt Israel. Spirit Abasi ọkọnọ Moses odudu nditịn̄ ntịn̄nnịm ikọ, mbiere ikpe, n̄wet n̄wed, nda usụn̄, nnyụn̄ nnam mme utịben̄kpọ. (Kot Isaiah 63:11-14.) Kpa ye oro, isan̄ kiet, Moses ama eseme ete ke mbiomo imọ odobi akaha. (Num. 11:14, 15) Ntre Jehovah ama ‘ọbọ ubak spirit’ oro Moses ekenyenede ọnọ owo 70 en̄wen man ẹtiene ẹbiom mbiomo oro. (Num. 11:16, 17) Okposụkedi emi eketiede nte mbiomo Moses ama odobi akaha, ke akpanikọ, enye ikobiomke mbiomo oro ikpọn̄—owo 70 oro ẹkemekde ikonyụn̄ ibiomke ikpọn̄.
4 Ẹma ẹnọ Moses edisana spirit oro ekekemde ye utom oro. Ke ẹma ẹkenam ukpụhọde oro, Moses okosụk enyenyene spirit oro ekekemde enye. Eke Moses ikekprike ikaha, eke nyobiowo 70 oro ikonyụn̄ iwakke ikaha. Jehovah esinọ spirit esie nte iyomde, etiene idaha nnyịn. “Abasi idomoke-domo spirit inọ owo,” edi ọnọ “ke se enye enyenede ọyọhọ ọyọhọ.”—John 1:16; 3:34.
5 Ndi afo ke ọyọ idomo? Ndi mme n̄kpọ oro afo enyenede ndinam ẹdọdiọn̄ ẹda ini fo? Ndi afo ke odomo ndinọ ubon fo n̄kpọ eke spirit ye n̄kpọ udu uwem ke adan̄aemi ọyọde nsọn̄ọn̄kpọ m̀mê editịmede esịt ke ntak unana nsọn̄idem? Ndi afo ke obiom ndidobi mbiomo ke esop? Nen̄ede nịm ke Abasi ekeme ndida spirit esie nnọ fi odudu oro ekemde man ọyọ idaha ekededi.—Rome 15:13.
Edisana Spirit Akanam Bezalel Odot
6-8. (a) Nso ke spirit Abasi akan̄wam Bezalel ye Oholiab ẹnam? (b) Nso iwụt ke spirit Abasi akada Bezalel ye Oholiab usụn̄? (c) Ntak emi se iketịbede inọ Bezalel enen̄erede esịn udọn̄ ọnọ owo?
6 Se iketịbede inọ Bezalel emi okodude uwem ke eyo Moses enen̄ede owụt nte spirit Abasi ekemede ndinam utom. (Kot Exodus 35:30-35.) Ẹkemek Bezalel ẹte ada usụn̄ ke ndinam mme n̄kpọ oro ẹkeyomde ndida mbana tent utuakibuot. Ndi enye ama enyenyene usọ mbemiso ẹkenọde enye akwa utom oro? Ekeme ndidi ama enyene, edi enen̄ede etie nte utom oro enye akanamde ke ndondo oro ekedi ndinam kọrikọri nnọ nditọ Egypt. (Ex. 1:13, 14) Ntre Bezalel akasan̄a didie anam awak-n̄kukọhọ utom oro ẹkenọde enye? Jehovah ama “esịn enye spirit Abasi ke idem ọyọhọ man enye enyene ọniọn̄, ye asian ye ifiọk ye kpukpru orụk usọ ndinam utom usọ . . . [man anam] kpukpru orụk utom usọ.” Edisana spirit ama ofori se ededi ndammana ukeme oro Bezalel ekenyenede. Kpa ntre ke ekedi ye Oholiab. Anaedi Bezalel ye Oholiab ẹma ẹnen̄ede ẹkpep n̄kpọ ẹfiọk, sia mmọ ẹma ẹnam utom mmọ ẹnyụn̄ ẹkpep mbon en̄wen se ẹkpenamde. Ke akpanikọ, Abasi ekesịn ke esịt mmọ ete ẹnọ mme owo ukpep.
7 N̄kpọ en̄wen oro owụtde ke spirit Abasi akada Bezalel ye Oholiab usụn̄ edi nte utom mmọ ẹkedude ẹbịghi. Ẹkesụk ẹdada se mmọ ẹkenamde ẹnam n̄kpọ ke isua 500 ẹma ẹkebe. (2 Chron. 1:2-6) Bezalel ye Oholiab ikebietke mme obot-n̄kpọ eyomfịn sia mmọ ikenyeneke udọn̄ ndiwet enyịn̄ mmọ ke se mmọ ẹkenamde. Kpukpru itoro ẹkenyene Jehovah ke se mmọ ẹkenamde.—Ex. 36:1, 2.
8 Mfịn, nnyịn imekeme ndinyene utom emi oyomde ata a-san̄asan̄a usọ, utọ nte edibọp ufọk, edimịn̄ n̄wed, editịm ikpọ mbono, edideme mme n̄kpọ un̄wam, ye edinyene nneme ye mbiausọbọ ye mme anamutom ke ufọkibọk mban̄a se N̄wed Abasi ekpepde aban̄a iyịp. Ndusụk ini, mbon oro ẹnyenede usọ ẹsinam mme utom emi, edi ata ediwak ini, mme anamutom unyịmesịt emi mînyeneke akpan usọ ẹsinam mmọ. Spirit Abasi esinam ukeme oro mmọ ẹsịnde okụt unen. Ndi akanam emesịn ndibọ utom esop Jehovah, sia ekerede ke mbon en̄wen ẹdot ẹkan imọ? Ti ke spirit Jehovah ekeme ndifori ifiọk ye ukeme fo onyụn̄ an̄wam fi anam utom ekededi oro Jehovah ọnọde fi.
Spirit Abasi Akan̄wam Joshua Okụt Unen
9. Nso ikọwọrọ nditọ Israel ke mmọ ẹma ẹkekpọn̄ Egypt, ndien nso mbụme ikedemede?
9 Spirit Abasi ama ada n̄ko owo emi okodude uwem ke eyo Moses ye Bezalel usụn̄. Esisịt ini ke ikọt Abasi ẹma ẹkekpọn̄ Egypt, mbon Amalek ẹma ẹtọn̄ọ en̄wan ye mmọ ke unana ntak. Ini ama edikem nditọ Israel ndin̄wana ye mmọ. Okposụkedi emi akanam nditọ Israel mîn̄wanake ekọn̄, mmọ ẹkenyene ndin̄wana akpa ekọn̄ mmọ nte idụt oro ẹwọrọde ufụn. (Ex. 13:17; 17:8) Akana owo ada udịmekọn̄ oro usụn̄. Anie ke ekpedi?
10. Ntak emi nditọ Israel emi Joshua akadade usụn̄ ẹkekande ke ekọn̄?
10 Ẹma ẹmek Joshua. Edi edieke akpakanade enye etịn̄ usọ esie man odot ndinam utom oro, nso ke enye ekpeketịn̄? Anamutom emi ifịn ẹsinamde? Andibuak n̄kpọ unam kọrikọri? Anditan̄ manna? Edi akpanikọ ke Elishama ete ete Joshua ekedi ọbọn̄ ke esien Ephraim ndien etie nte enye ekedi etubom owo 108,100 emi ekedide kiet ke otu nna emi esịnede esien nditọ Israel ita. (Num. 2:18, 24; 1 Chron. 7:26, 27) Edi Jehovah eketeme Moses ke idịghe Elishama m̀mê Nun eyen esie, edi ke Joshua edida udịmekọn̄ oro ẹdikande mme asua usụn̄. Ekọn̄ oro ama ekpere ndida ofụri usen kiet. Sia Joshua ekenen̄erede okop uyo Abasi onyụn̄ enen̄erede ọfiọk ufọn ndausụn̄ edisana spirit Abasi, Israel ẹma ẹkan.—Ex. 17:9-13.
11. Ikeme ndisan̄a didie n̄kụt unen ke utom Abasi nte Joshua okokụtde?
11 Nte ini akakade, Joshua, emi ‘spirit ọniọn̄ ọkọyọhọde,’ ama ada itie Moses. (Deut. 34:9) Edisana spirit ikọnọhọ enye ukeme nditịn̄ ntịn̄nnịm ikọ m̀mê ndinam utịben̄kpọ nte ọkọnọde Moses, edi ama anam Joshua ada Israel usụn̄ ke ekọn̄ oro akanamde ẹkan Canaan. Mfịn, nnyịn imekeme ndikere ke nnyịn inyeneke mbufiọk m̀mê ke nnyịn idotke ndinam ndusụk utom ke utuakibuot Abasi. Edi, ukem nte Joshua, ẹn̄wọn̄ọ ẹnọ nnyịn ke iyokụt unen edieke inen̄erede itiene item Abasi.—Josh. 1:7-9.
“Spirit Jehovah Edidoro Gideon ke Idem”
12-14. (a) Nso ke owo 300 ndikan akwa udịmekọn̄ Midian owụt? (b) Didie ke Jehovah ọkọsọn̄ọ Gideon idem? (c) Nso ke Abasi ọn̄wọn̄ọ ọnọ nnyịn mfịn?
12 Ke Joshua ama akakpa, Jehovah ama aka iso ndiwụt nte odudu imọ ekemede ndinọ mbon oro ẹnyenede mbuọtidem odudu. N̄wed Judges ọyọhọ ye mbụk mbon emi “[ẹkesiode] ke itie mmemidem ẹnam ẹkop odudu.” (Heb. 11:34) Abasi ama ada edisana spirit anam Gideon an̄wana ọnọ ikọt Esie. (Judg. 6:34) Nte ededi, edieke ẹkpekebaharede udịmekọn̄ mbon Midian ke itie inan̄, udịmekọn̄ Gideon ekpekedi mbahade kiet kpọt. Ke enyịn Jehovah, idem ekpri udịmekọn̄ Israel oro ama awak akaha. Enye ama ọdọhọ Gideon utịm ikaba ete osụhọde ibat udịmekọn̄ oro, tutu ke akpatre owoekọn̄ Israel kiet ekenyene ndin̄wana ye owo 450 ke udịmekọn̄ mme asua. (Judg. 7:2-8; 8:10) Jehovah akama etie ntre. Edieke ẹkande mme asua idiọk idiọk, anie akpanam inua ke ukeme m̀mê ọniọn̄ owo akanam ẹkan?
13 Gideon ye udịmekọn̄ esie ẹma ẹben̄e idem ẹkpere ndikụre. Edieke afo ekpeketienede esịne ke ekpri udịmekọn̄ oro, ndi esịt akpakana fi sụn̄ ke ini ọkọfiọkde ke ẹma ẹsion̄o mbon oro ẹkekopde ndịk mînyụn̄ inyeneke uko ke udịm mbufo? Mîdịghe ndi oti akpakatuak fi, esịt onyụn̄ etịmede fi nte afo ekerede se ikemede nditịbe? Imọfiọk nte eketiede Gideon ke idem. Enye ama anam se ẹkedọhọde enye anam! (Kot Judges 7:9-14.) Jehovah ikesueneke Gideon ke ini enye ọkọdọhọde ẹnọ imọ idiọn̄ọ ndiwụt ke Abasi oyodu ye imọ. (Judg. 6:36-40) Utu ke oro, enye ama ọsọn̄ọ mbuọtidem Gideon.
14 Odudu Jehovah ndinyan̄a inyeneke adan̄a. Enye ekeme ndinyan̄a ikọt esie nsio ke afanikọn̄ ekededi, akam ekeme ndida mbon oro etiede nte ẹdi mmeme m̀mê inyeneke un̄wam nnam oro. Ndusụk ini ekeme nditie nte ẹwak ẹkan nnyịn m̀mê ke idu ke ata idiọk idaha. Nnyịn idorike enyịn Abasi ndiwụt nnyịn utịbe utịbe idiọn̄ọ nte okowụtde Gideon, edi imekeme ndinyene ekese ndausụn̄ ito Ikọ Abasi ye esop esie oro spirit adade usụn̄. (Rome 8:31, 32) Nti un̄wọn̄ọ Jehovah ẹsọn̄ọ mbuọtidem nnyịn ẹnyụn̄ ẹnam inen̄ede inịm ke enye edi Andin̄wam nnyịn!
“Ekem Spirit Jehovah Edidoro Jephthah ke Idem”
15, 16. Ntak emi adiaha Jephthah ekenyenede eti edu, ndien didie ke emi esịn udọn̄ ọnọ mme ete ye eka?
15 Kere ban̄a uwụtn̄kpọ en̄wen. Ke ini akanade nditọ Israel ẹn̄wana ye mbon Ammon, spirit Jehovah ama “edidoro Jephthah ke idem.” Sia Jephthah ekenen̄erede oyom ndikan man ẹtoro Jehovah, enye ama anam akan̄a oro akakpade enye n̄kpọ etieti. Enye ama ọn̄wọn̄ọ ke edieke Abasi adade Ammon esịn imọ ke ubọk, ke akpa owo emi ediwọrọde ke enyịnusụn̄ eidi ke ini imọ itode idi edinyene Jehovah. Nte enye okotode edi ke ama akakan Ammon, adiaha esie ama efehe ọwọrọ edi ndisobo ye enye. (Judg. 11:29-31, 34) Ndi emi ama akpa Jephthah idem? Itiehe ntre, sia enye ekenyene eyen kiet kpọt. Enye ama anam un̄wọn̄ọ esie ke ndinọ adiaha esie okodu ke tent utuakibuot Jehovah ke Shiloh anam utom. Sia adiaha Jephthah ekedide owo emi ọsọn̄ọde ada atuak ibuot ọnọ Jehovah, enye ama enen̄ede ọdiọn̄ọ ke ana ete imọ osio akan̄a esie. (Kot Judges 11:36.) Spirit Jehovah ama ọnọ mmọ mbiba odudu oro ekekemde.
16 Adiaha Jephthah akasan̄a didie enyene utọ edu n̄waidem oro? Eyịghe idụhe ke enye ndikesikụt nte ete esie esịnde ifịk onyụn̄ eten̄ede Abasi ama anam enye etetịm enyene mbuọtidem. Mme ete ye eka, nditọ mbufo ke ẹse uwụtn̄kpọ oro mbufo ẹnịmde. Mme ubiere mbufo ẹsian mmọ ke mbufo ẹmenịm se mbufo ẹtịn̄de. Nditọ mbufo ke ẹse nte akam ofụri esịt mbufo ye eti unọ ukpep mbufo ẹsan̄ade kiet ye uwụtn̄kpọ mbufo oro owụtde se ndinam n̄kpọ Jehovah ke ofụri esịt ọwọrọde. Nte nditọ mbufo ẹkụtde emi, anaedi mmọ ẹyenyene ọkpọsọn̄ udọn̄ ndinọ idemmọ ndinam n̄kpọ Jehovah. Emi esinam owo okop idatesịt.
‘Spirit Jehovah Edidoro Samson ke Idem’
17. Nso ke spirit Abasi akan̄wam Samson anam?
17 Kere ban̄a uwụtn̄kpọ en̄wen. “Ekem spirit Jehovah ọtọn̄ọ ndidemede” Samson man anyan̄a Israel ke ini mbon Philistia ẹketan̄de nditọ Israel ẹka ntan̄mfep. (Judg. 13:24, 25) Ẹma ẹnọ Samson odudu man anam mme n̄wọrọnda n̄kpọ oro mînyeneke mbiet. Ke ini mbon Philistia ẹkekpekde ekemmọ nditọ Israel ẹmụm Samson, “spirit Jehovah [ama] edidoro enye ke idem, mme urụk oro ẹkedade ẹbọp enye ubọk ẹkabade ẹtie nte urụk ndidi oro ẹn̄wande ke ikan̄, mme ebuka emi ẹkedọn̄de enye ke ubọk ẹtara ẹwọn̄ọ.” (Judg. 15:14) Idem ke ini idiọk ubiere Samson akanamde enye emem, enye ‘ama ada mbuọtidem’ okop odudu. (Heb. 11:32-34; Judg. 16:18-21, 28-30) Spirit Jehovah ama anam utom ke idem Samson ke san̄asan̄a usụn̄ ke ntak mme esen esen idaha. Kpa ye oro, mme n̄kpọntịbe eset emi ẹnen̄ede ẹsịn udọn̄ ẹnọ nnyịn. Didie?
18, 19. (a) Se iketịbede inọ Samson anam nnyịn inen̄ede inịm nso? (b) Nso ufọn ke afo ọbọ ke ndikpep mban̄a mme uwụtn̄kpọ mbon oro ẹkenyenede mbuọtidem ke ibuotikọ emi?
18 Nnyịn n̄ko iberi edem ke edisana spirit oro Samson ekeberide. Nnyịn isinam ntre nte inamde utom oro Jesus ọkọnọde mme anditiene enye, ete, “ikwọrọ ikọ inọ mme owo inyụn̄ inọ ọyọhọ ikọ ntiense.” (Utom 10:42) Utom emi oyom ẹnyene mme usọ emi owo mîkadaha-da imana. Nnyịn iwụt esịtekọm didie ntem ke Jehovah ada spirit esie anam nnyịn inam ata ediwak nsio nsio utom oro ẹnọde nnyịn! Ntem, nte inamde utom nnyịn, imekeme ndidọhọ nte prọfet Isaiah ọkọdọhọde ete: “Jehovah Akakan Ọbọn̄ Andikara ọmọdọn̄ mi ye spirit esie utom.” (Isa. 48:16) Ke akpanikọ, spirit Abasi ọdọn̄ nnyịn utom! Nnyịn isịn esịt nnyịn ke utom oro sia inịmde ke Jehovah ayanam nnyịn inen̄ede idot nte akanamde Moses, Bezalel, ye Joshua. Nnyịn ikama “akan̄kan̄ eke spirit, oro edi, ikọ Abasi,” sia ifiọkde ke enye ọyọnọ nnyịn odudu ukem nte ọkọnọde Gideon, Jephthah, ye Samson. (Eph. 6:17, 18) Edieke iberide edem ke Jehovah man an̄wam nnyịn ikan mme idomo, imekeme ndikop odudu ke n̄kan̄ eke spirit nte Samson okokopde ke ata ata usụn̄.
19 Ana in̄wan̄-in̄wan̄ ke Jehovah esidiọn̄ mbon oro ẹsọn̄ọde ẹda uko uko ẹnọ utuakibuot akpanikọ. Ke ini iyakde edisana spirit Abasi ada nnyịn usụn̄, mbuọtidem nnyịn eyetetịm ọsọn̄. Mmọdo, eyenem etieti ndineme ndusụk ndinem n̄kpọ oro ẹwetde ke N̄wed Abasi Christian Usem Greek. Oro oyowụt nte spirit Jehovah akanamde utom ke idem mbon oro ẹkenyenede mbuọtidem ke eyo mme apostle, mbemiso ye ke Pentecost 33 E.N. ama ekebe. Iyeneme mme mbụk oro ke ibuotikọ oro etienede.
Ntak emi afo ọbọde nsịnudọn̄ ke ndifiọk nte spirit Abasi akanamde utom ke idem . . .
• Moses?
• Bezalel?
• Joshua?
• Gideon?
• Jephthah?
• Samson?
[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 22]
Spirit Abasi ekeme ndinam nnyịn ikop odudu ke n̄kan̄ eke spirit nte Samson okokopde ke ata ata usụn̄
[Ndise ke page 21]
Mme ete ye eka, nditọ mbufo ẹdikpebe ifịk mbufo