Ndi Ama Ọfiọk?

Didie ke se ẹkewetde ke itiat kiet ke eset owụt ke Bible enen?

ENYENE se ẹkewetde ke itiat kiet emi odude ke Bible Lands Museum ke Jerusalem. Ẹkewet n̄kpọ oro ke ufọt isua 700 ye 600 mbemiso Christ edi. Ẹkesio itiat oro ke abaitiat kiet emi ẹkesibụkde owo ke n̄kpere Hebron ke Israel. Ẹkewet ke itiat oro ẹte: “Ọdọdiọk ọnọ Hagaf eyen Hagav ke enyịn̄ Yahweh Sabaot.” Didie ke oro owụt ke Bible enen? Emi owụt ke mme owo ke eyo Bible ẹma ẹdiọn̄ọ ke enyịn̄ Abasi edi Jehovah m̀mê Yahweh, ẹsinyụn̄ ẹkot enyịn̄ oro ini mmọ ẹnamde nsio nsio n̄kpọ. Ẹkeda abisi Hebrew inan̄ emi ẹdade ẹnọ YHWH ẹwet enyịn̄ oro. Mme n̄kpọ en̄wen emi ẹkesiwetde ke mme abaitiat emi ẹkesibụkde mme owo owụt ke mbon emi ẹkesikosopde idem do, ẹnyụn̄ ẹdịbe do ẹma ẹsiwak ndiwet enyịn̄ Abasi ye enyịn̄ mme owo emi enyịn̄ Abasi esịnede ke mme ibibene abaitiat oro.

Dr. Rachel Nabulsi emi esinamde utom ke University of Georgia etịn̄ n̄kpọ aban̄a se ẹkewetde ke mme itiat oro. Enye ọdọhọ ete: ‘Nte enyịn̄ oro YHWH awakde ke se mme owo ẹkesiwetde ke mme itiat oro ekpep nnyịn ediwak n̄kpọ. Se ikụtde ke Bible ye se ẹwetde ke mme itiat oro ẹwụt ke mbon Israel ye Judah ikesidaha YHWH ye Abasi emi ekerede enyịn̄ oro ibre mbre.’ Emi ọsọn̄ọ ke enyịn̄ Abasi emi ẹdade mme abisi Hebrew emi ẹdade ẹnọ YHWH ẹwet ediwak tọsịn itie ke Bible enen. Mme owo ẹma ẹsiwak ndisịn enyịn̄ Abasi ke enyịn̄ mmọ.

“Yahweh Sabaot” emi ẹkewetde ke itiat oro ọwọrọ, “Jehovah mme udịm.” Emi owụt ke etie nte mme owo ke eyo Bible ẹkesidi mmọ mîkotke Abasi ke ata ata enyịn̄, mmọ ẹkot enye “Jehovah mme udịm.” Emi ọsọn̄ọ n̄ko ke enen nte ẹwetde “Jehovah mme udịm” m̀mê “Jehovah Abasi mme udịm” ke Bible. Ekpese N̄wed Abasi Usem Hebrew oyokụt “Jehovah mme udịm” m̀mê “Jehovah Abasi mme udịm” ebe itie 250. Enen̄ede awak ke N̄wed Isaiah, Jeremiah, ye Zechariah.