Nte Ekọn̄ ye En̄wan Afịnade Kpukpru Nnyịn
“Tọn̄ọ ẹken̄wana Ọyọhọ Ekọn̄ Ererimbot Iba ẹma, ibat ekọn̄ ye en̄wan awak idaha-emi akan akpa ndien owo biliọn 2, oro edi, n̄kpọ nte owo kiet ke otu owo inan̄ ke ofụri ererimbot, ẹdụn̄ ke ebiet emi ekọn̄ ye en̄wan odude m̀mê ke ebiet emi ekọn̄ ye en̄wan abiatde n̄kpọ.”
Amina J. Mohammed, Udiana Akwa-Owo United Nations, January 26, 2023.
Ekọn̄ ye en̄wan ẹkeme ndisiaha ini ekededi ke mme ebiet oro mfịna mîdụhe. Idem mbon oro mîdụhe ke mme ebiet emi ekọn̄ ye en̄wan emi ẹkade iso ẹkeme nditiene mbọ ufen. Ndien idem ke ekọn̄ emi ama okokụre, owo isisọpke ifre se ekọn̄ oro akamande. Se ndusụk n̄kpọ oro ekọn̄ esimande mi:
Ekọn̄ esinam udia anana. Mbon World Food Programme ẹdọhọ ke ‘ekọn̄ osụk edi ata akpan ntak oro anamde biọn̄ ọdọn̄ mme owo ndien ke n̄wakn̄kan mbon emi mînyeneke udia idia ẹdụn̄ ke mme ebiet emi ekọn̄ an̄wanade.’
Ekọn̄ esinam mme owo ẹdọn̄ọ, ẹbiomo ndo m̀mê ẹnyene mfịna ibuot. Ndịk ekọn̄ esinam idem enyek mme owo, esịt onyụn̄ etịmede mmọ. Mbon emi ẹdụn̄de ke ebiet emi ekọn̄ an̄wanade ẹkeme ndida unan, ẹbiomo ndo, mîdịghe ẹtọn̄ọ ndinyene mfịna ibuot. Ndien ediwak ini, mmọ isikemeke ndibọ eti usọbọ.
Ekọn̄ esinam mme owo ẹfehe ẹkpọn̄ ufọk. Akwa-owo United Nations emi esede n̄kpọ aban̄a mbon itọkekọn̄ ọkọdọhọ ke tọn̄ọ ke September 2023 ke se ikande owo miliọn 114 ke ofụri ererimbot ẹfehe ẹkpọn̄ ufọk mmọ. Ndien ata akpan ntak emi anamde mmọ ẹfehe ẹkpọn̄ ufọk edi ekọn̄ ye en̄wan.
Ekọn̄ esinam uwem ọsọn̄. Ekọn̄ esinam uwem ọsọn̄ ye mme owo onyụn̄ anam urua n̄kpọ ọdọk. Mme owo ẹkeme ndibọ ufen ke ntak emi ukara ẹmende okụk oro ẹkpedade ẹbọp ufọkibọk m̀mê ufọkn̄wed ye mme n̄kpọ ntre ẹsịn ke ekọn̄. Ndien idem ke ini ekọn̄ oro ama okokụre, ẹsibiat ata ediwak okụk ndida ndiọn̄ mme n̄kpọ oro ekọn̄ akabiatde.
Ekọn̄ esibiat isọn̄, mmọn̄ ye ofụm. Mme owo ẹsibọ ufen ke ini ẹkoide-koi ẹbiat isọn̄ ye mme n̄kpọ eken ke isọn̄ oro mmọ ẹkpedade ẹdu uwem. Ke ini ẹbiatde mmọn̄, ofụm ye isọn̄, oro esinam mme owo ẹdọn̄ọ nsio nsio udọn̄ọ, ndien idem ke ekọn̄ oro ama okokụre, mme bọm oro ẹkedọn̄de ke isọn̄ ẹsụk ẹkeme nditop mbomo n̄wot mme owo mîdịghe obiomo mmọ ndo.
Se idude edi ke ekọn̄ esinen̄ede abiat n̄kpọ onyụn̄ akama ubiat okụk.