Ndi Mme Owo Ẹkeme Nditre Ekọn̄ ye En̄wan?

UKARA KE ẸDOMO NDINAM UWEM OKÛSỌN̄

Ntak ẹnamde emi: Edi man uwem ọfọn ye kpukpru owo, okûdi ndusụk owo ẹnyene ndusụk inyeneke, sia emi esidi ata akpan ntak oro esinamde ekọn̄ asiaha.

Se inamde ọsọn̄: Oyoyom ukara ẹkpụhọde nte mmọ ẹbiatde okụk. Ke 2022, ẹdọhọ ke ukara ẹkebiat biliọn dollar 34 ye ubak ke ofụri ererimbot ndida nnam uwem ọfọn ye mme owo. Edi, se ẹkebiatde oro edi ata mben̄e ama emen odomo ye okụk oro ẹkebiatde ke ekọn̄ isua oro.

“Okụk oro ibiatde ke ekọn̄ awak akan enye oro ibiatde nditre ekọn̄ m̀mê ndinam emem odu.”​—António Guterres, Akwa-Owo United Nations.

Se Bible etịn̄de: Ukara ke ofụri ererimbot ye nsio nsio n̄ka ẹkeme ndin̄wam mme ubuene, edi tutu amama mmọ idikemeke nditre ubuene.​—Deuteronomy 15:11; Matthew 26:11.

UKARA KE ẸDOMO NDIDỤK EDIỌMI MAN EMEM ODU

Ntak ẹnamde emi: Edi man ẹtre ekọn̄ mîdịghe ẹnam emem odu. Ndien ẹsinam emi ke ndidụk ediomi ye idụt iba oro ẹn̄wanade, ẹneme ẹban̄a mfịna oro ẹnyụn̄ ẹtịn̄ se ẹdinamde in̄wam mmọ.

Se inamde ọsọn̄: Ndusụk obio m̀mê ndusụk idụt ẹkeme ndisịn ndineme mban̄a mfịna oro, ẹtre ndinam se ẹkedọhọde ẹnam, mîdịghe ẹsịn ndidụk ẹdiomi. N̄kpọ en̄wen edi ke mme owo ẹsisọsọp ẹbiat ediomi oro.

“Idịghe kpukpru ini ke ediomi oro ukara ẹdụkde man emem odu esina ibuot. Ndusụk ini, ediomi oro obio iba m̀mê idụt iba ẹdụkde man ẹtre ekọn̄ ekeme ndidiọk tutu en̄wan efen asiaha.”​—Raymond F. Smith, American Diplomacy.

Se Bible etịn̄de: Bible ọdọhọ mme owo ‘ẹyom emem.’ (Psalm 34:14) Edi ediwak owo mfịn ‘inyeneke nsọn̄ọnda, inyịmeke ndidụk ediomi ekededi, ẹnyụn̄ ẹdi mme andida owo nnọ.’ (2 Timothy 3:1-4) Mme utọ edu emi isiyakke mme andikara oro ẹnyenede eti esịt ẹkeme ndinam emem odu.

UKARA ẸSINYỊME NDIBIAT M̀MÊ NDISỤHỌDE IBAT N̄KPỌ-EKỌN̄

Ntak ẹnamde emi: Edi man ẹsụhọde ibat n̄kpọ-ekọn̄ oro ẹbotde mîdịghe ẹbabiat mbon oro ẹma ẹkenyenyene, akpan akpan n̄kpọ-ekọn̄ nuclear.

Se inamde ọsọn̄: Ndusụk idụt isimaha ndisụhọde ibat n̄kpọ-ekọn̄ mmọ, m̀mê ndibiat enye oro mmọ ẹma ẹkenyenyene, sia mmọ ẹkere ke oro ayanam mmimọ inyeneke odudu aba mîdịghe anam mbon en̄wen ẹkeme ndinam mmimọ n̄kpọ. Ndibiat n̄kpọ-ekọn̄ ikemeke nditre ntak oro esinamde mme owo ẹn̄wana.

‘Ke 1991 ama ekebe, ediwak idụt oro ẹkenyịmede ke iyabiat n̄kpọ-ekọn̄ mmimọ ikanamke oro. Mmọ ẹma ẹn̄wọn̄ọ n̄ko ndinam nsio nsio n̄kpọ oro mîdiyakke ekọn̄ afiak an̄wana, m̀mê ndinam n̄kpọ man nsio nsio idụt ẹkûsua idemmọ, ndien sụn̄sụn̄ sụn̄sụn̄ ẹnam emem odu ke ererimbot, edi mmọ ikanamke.’​—“Securing Our Common Future: An Agenda for Disarmament.”

Se Bible etịn̄de: Bible ọdọhọ mme owo ẹduọn̄ọ n̄kpọ-ekọn̄ mmọ ẹnyụn̄ ẹda “akan̄kan̄ mmọ ẹdom n̄kpọ ufụn̄isọn̄.” (Isaiah 2:4) Edi se anade ẹnam man ekọn̄ etre akan oro sia afai esito owo esịt ọwọrọ.​—Matthew 15:19.

UKARA KE ẸDOMO NDIN̄WAM MME IDỤT ẸDIANA KIET

Ntak ẹnamde emi: Mme idụt ẹsinyime ndidian ubọk n̄n̄wana ye mme asua mmọ. Mmọ ẹkere ke ima inam ntem ke mme asua idimaha ndidi en̄wan ye mmimọ sia mmimọ imawak.

Se inamde ọsọn̄: Nsio nsio idụt ndinyime ndidian ubọk n̄n̄wana ye mme asua isinamke emem odu. Ntak edi ke idịghe kpukpru ini ke mme idụt emi ẹsinyịme ndinam se mmọ ẹken̄wọn̄ọde, inyụn̄ idịghe kpukpru ini ke mmọ ẹsinyịme nte ẹdisan̄ade in̄wana ye mme asua ye ini emi ẹdin̄wanade.

‘Kpa ye oro Esop Ediomi Mme Idụt ye Esop Edidiana Mme Idụt ẹkenamde ofụri se mmọ ẹkekeme man ẹn̄wam mme idụt ẹdiana kiet, mme idụt emi ndidiana kiet inamke ekọn̄ etre.’​—“Encyclopedia Britannica.”

Se Bible etịn̄de: Imọdiọn̄ọ ke mme owo ẹma ẹdiana kiet ẹnam n̄kpọ ke esifọn. (Ecclesiastes 4:12) Edi, ukara owo ye nsio nsio n̄ka ke ererimbot ikemeke ndinam ata emem ye ifụre odu. Bible ọdọhọ ete: “Kûbuọt idem ye mbon emi ẹkarade, owo ndomokiet ikemeke ndinyan̄a fi. Ke ini mmọ ẹkpan̄ade, mmọ ẹfiak ke ntan; kpa ke usen oro kpukpru uduak mmọ ẹtak.”​—Psalm 146:3, 4, Today’s English Version.