Se Akpanamde Man Akan Ndiọi N̄kpọ Emi Ẹdọn̄de Fi

1. Nso idi n̄kpọ emi afịnade kpukpru owo, isioho owo ndomokiet eto?

NDI akanam enen̄ede ọdọn̄ fi ndinam se Jehovah mîmaha? Ekpedi ntre, kûkere ke idomo okwo akan eke kpukpru owo. Bible ọdọhọ ete: “Idomo isịmke mbufo ibọhọke se isiwakde nditịbe nnọ owo.” (1 Cor. 10:13)a Oro ọwọrọ ke se ededi emi ọdọn̄de fi emi osụk etịmede ndikan ubọk ke ọdọn̄ mbon en̄wen, mmọ ke enyụn̄ ẹtịme ndikan enye ubọk. Un̄wanake en̄wan oro ikpọn̄, ye un̄wam Jehovah emekeme ndikan.

2. Ndiọi n̄kpọ ewe ẹkeme ndidọn̄ ndusụk mme Christian ye mbon emi ẹkpepde Bible ye nnyịn, emi mmọ ẹsụk ẹtịmede ndikan ubọk? (Se mme ndise n̄ko.)

² Bible ọdọhọ n̄ko ete: “Idomo esịm owo kiet kiet ke ini udọn̄ idemesie odụride onyụn̄ atapde enye.” (Jas. 1:14) Se isitapde Nna-Akpan ekeme ndidi isio ye se isitapde Nna-Udọ. Ke uwụtn̄kpọ, se ikemede ndidọn̄ ndusụk mme Christian emi ẹdide irenowo edi ndinam oburobụt idan̄ ye iban onyụn̄ ọdọn̄ iban emi ẹdide Christian ndinam ntre ye irenowo. Edi eke mbon en̄wen edi ke ọdọn̄ erenowo ndidan̄ ye erenowo, ọdọn̄ n̄wan ndidan̄ ye n̄wan. Ekeme ndinen̄ede ndọn̄ mbon emi ẹma ẹketre ndise oburobụt n̄kpọ ndifiak nse utọ n̄kpọ oro. Esinyụn̄ ọdọn̄ ediwak mbon emi ẹma ẹketre ndida ọkpọsọn̄ ibọk m̀mê emi ẹkesin̄wọn̄de ọkpọsọn̄ mmịn ẹbe ubọk ndifiak n̄kanam mme n̄kpọ oro. Se isiakde oro edi ifan̄ ke otu ndiọi n̄kpọ emi ẹsidọn̄de mme Christian ye mbon emi ẹkpepde Bible ye nnyịn. Ana-edi enyene ini emi eketiede kpukpru nnyịn ke idem nte eketiede apostle Paul emi ekewetde ete: “Ke ini nyomde ndinam se inende, se idiọkde odu ye ami.”​—Rome 7:21.

3. Ekpedi enyene idiọkn̄kpọ emi ọdọn̄de owo, edi enye etịme akak ke osụk ọdọn̄ enye, oro ekeme ndinam enye ekere nso?

³ Ekpedi enyene idiọkn̄kpọ emi ọdọn̄de fi, ndien emetịme akak ke ọdọn̄ fi, ekeme nditie fi nte odudu okụre fi, ke udûkemeke ndikan. Onyụn̄ ekeme nditie fi n̄ko nte ke okwo idotenyịn idụhe, ke Jehovah eyesịbe enyịn̄ fo efep ke n̄wed uwem n̄kukụre sia ndiọi n̄kpọ ke ẹdọn̄ fi. Diọn̄ọ ete ke ekikere mbiba oro inenke! Imọn̄ ida mbụme iba emi idinemede ke ibuotikọ emi itịn̄ ntak idọhọde ntre: (1) Nso ikeme ndinam etie fi nte ke odudu okụre fi, ke idotenyịn inyụn̄ idụhe? (2) Akpanam didie akan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de fi?

SE “ANDIDIỌK” OYOMDE IKERE

4. (a) Nso inam Satan oyom ikere ke nnyịn inyeneke odudu ndikan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de nnyịn ubọk? (b) Nso inam inịm ke imekeme ndikan ndiọi n̄kpọ oro?

⁴ Satan oyom yak edi idomo ama esịm nnyịn, nnyịn ikere ke nnyịn inyeneke odudu ndikan idomo oro. Se Jesus eketịn̄de ini enye ekekpepde mme mbet esie ndibọn̄ akam owụt ke Jesus ama ọdiọn̄ọ oro. Enye ọkọdọhọ ete: “Kûnyụn̄ uda nnyịn usịn ke idomo, edi nyan̄a nnyịn sio ke ubọk andidiọk.” (Matt. 6:13) Satan ọkọdọhọ ke idomo ekpesịm mme owo, ke mmọ ẹyekpọn̄ Jehovah. (Job 2:4, 5) Se do nte owo esimende nte etiede enye ke idem okodori owo en̄wen. Satan edi owo emi idiọk udọn̄ esie akatapde enye, enye mîkonyụn̄ imaha ndisọn̄ọ nda ye Jehovah. Ikọ esie ọwọrọ ke enye ekere ke iditie nte enye, ke idomo ama esesịm nnyịn imọn̄ ifehe ikpọn̄ Jehovah inikiet inikiet. Satan ama akam ekere ke Eyen Abasi emi ọfọnde ama ekeme ndiduọ ndụk idomo! (Matt. 4:8, 9) Edi kere ise: Ndi imanana odudu ndin̄wana n̄kan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de nnyịn? Nsa-o! Apostle Paul ekewet ete: “Mmenyene ukeme ndinam kpukpru n̄kpọ ebe ke enye emi ọnọde mi odudu.” Isịn ke uyo oro.​—Phil. 4:13.

5. Inam didie idiọn̄ọ ke Jehovah enen̄ede enịm ke imekeme ndikan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de nnyịn ubọk?

⁵ Jehovah idaha nnyịn nte Satan adade; Enye enen̄ede enịm ke imekeme ndikan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de nnyịn ubọk. Inam didie idiọn̄ọ? Jehovah ama etetịn̄ ke akwa otu-owo emi ẹsọn̄ọde ẹda ye imọ ẹyebọhọ akwa ukụt. Kere se oro ọwọrọde. Jehovah emi mîkemeke ndisu nsu ọdọhọ ke ediwak owo, idịghe ibat ibat owo, ẹyedụk Paradise, ke mmọ ẹdi mbon emi “[ẹkeyetde] ọfọn̄idem mmọ ẹnam afia ke iyịp Eyenerọn̄.” Oro ọwọrọ ke enye ada mmọ nte mbon emi ẹsanade. (Edi. 7:9, 13, 14) Imenen̄ede ikụt ke Jehovah idaha nnyịn nte mbon emi mînyeneke odudu ndikan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de mmọ ubọk.

6-7. Ntak emi Satan oyomde ikere ke idotenyịn idụhe ke en̄wan emi in̄wanade ndikan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de nnyịn?

⁶ Satan oyom ikere ke nnyịn inyeneke odudu ndikan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de nnyịn, ke idotenyịn inyụn̄ idụhe inọ nnyịn nte ẹdọhọ ke Jehovah eyesịbe enyịn̄ nnyịn efep ke n̄wed uwem n̄kukụre ke ntak emi ndiọi n̄kpọ ẹdọn̄de nnyịn. Fiak se do nte owo esimende nte etiede enye ke idem okodori owo en̄wen. Satan edi owo emi mînyeneke idotenyịn, enye ke Jehovah ọdọhọ ke idotke ndinyene nsinsi uwem. (Gen. 3:15; Edi. 20:10) Satan oyom ikere n̄ko ke nnyịn inyeneke idotenyịn, akpan akpan sia edide imenyene se Abasi ọdọhọde ke enye idinyeneke. Edi nnyịn inanake idotenyịn nte Satan. Bible akam ọdọhọ ke Jehovah oyom ndin̄wan̄wam nnyịn, iyomke ndisosobo nnyịn. Enye “[iyomke] baba owo kiet atak edi oyom kpukpru owo ẹkabade esịt.”​—2 Pet. 3:9.

⁷ Kpukpru oro ọwọrọ ke edieke inịmde ke nnyịn inyeneke odudu ndikan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de nnyịn m̀mê ke idotenyịn idụhe inọ nnyịn, ikere n̄kpọ nte Satan oyomde. Ima idiọn̄ọ oro, oro ayanam inen̄ede ibiere ndin̄wana ye Satan nnyụn̄ n̄kan enye.​—1 Pet. 5:8, 9.

NTE EKEMEDE NDITIE NNYỊN KE IDEM KE NTAK EMI IDIDE MME ANAMIDIỌK

8. Nso efen ke Bible ọdọhọ nte idiọkn̄kpọ edide, ke ẹsiode ẹfep ndidi se owo anamde emi mîfọnke? (Psalm 51:5) (Se n̄ko “Se Ẹnamde An̄wan̄a.”)

⁸ Idịghe Satan kpọt ekeme ndinam etie nnyịn nte ke nnyịn inyeneke odudu ndikan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de nnyịn, ke idotenyịn inyụn̄ idụhe inọ nnyịn. N̄kpọ efen do. Nso idi oro? Edi idiọkn̄kpọ emi ikadade ito akpa ete ye eka nnyịn.b​—Job 14:4; Kot Psalm 51:5.

9-10. (a) Nso ke idiọkn̄kpọ akanam Adam ye Eve? (Se ndise n̄ko.) (b) N̄kpọ etie didie ye nnyịn mfịn sia idide mme anamidiọk?

⁹ Kere se idiọkn̄kpọ akanamde Adam ye Eve. Ke mmọ ẹma ẹkesọn̄ ibuot ye Jehovah, mmọ ẹma ẹkedịbe man ẹfụk iferi mmọ. Insight on the Scriptures ọdọhọ ntem aban̄a se mmọ ẹkenamde oro: “Idiọkn̄kpọ ama anam esịt amia mmọ ufen, anam esịt etịmede mmọ, mmọ ẹtie ndịk ndịk, bụt onyụn̄ anam mmọ.” Eketie nte ẹkọbi Adam ye Eve ẹsịn ke ufọk emi enyenede ubet inan̄ kpọt; akpa ubet edi esịt ndimia mmọ ufen, ọyọhọ iba edi esịt nditịmede mmọ, ọyọhọ ita edi mmọ nditie ndịk ndịk, ọyọhọ inan̄ edi bụt ndinam mmọ. Adam ye Eve ẹma ẹkeme ndito ubet kiet ndụk en̄wen, edi mmọ ikekemeke ndikpọn̄ ufọk oro. Oro ọwọrọ ke mmọ ẹkpenam se ẹnanam, mmọ ẹsuk edi mme anamidiọk, unyan̄a idụhe.

¹⁰ Imọdiọn̄ọ ke nte n̄kpọ eketiede ye Adam ye Eve idịghe ukem nte etiede ye nnyịn. Ufak emi Christ ekekpede, emi owo mîdaha ifak Adam ye Eve, ekeme ndinam ẹfen mme idiọkn̄kpọ nnyịn onyụn̄ anam inen̄ede ikpere Abasi. (1 Cor. 6:11) Kpa ye oro, ikadada idiọkn̄kpọ imana. Ntre, ikpaha nnyịn idem nte esịt esimiade nnyịn n̄ko ufen onyụn̄ etịmerede nnyịn, nnyịn itie ndịk ndịk, but onyụn̄ anam nnyịn. Bible akam owụt ke idiọkn̄kpọ ke esịn mme owo afia-itọn̄ tutu emi, “idem akarade mbon oro [mînamke] idiọkn̄kpọ emi ebietde eke Adam.” (Rome 5:14) Utọ ikọ oro edi se imemde owo idem, edi inaha iyak enye anam ikere ke nnyịn inyeneke odudu ndikan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de nnyịn, ke idotenyịn idụhe inọ nnyịn. Imekeme ndisio utọ ndiọi ekikere oro unyọn̄ ke esịt nnyịn. Didie?

11. Ekpetie nnyịn nte ke odudu okụre nnyịn, ke nnyịn ikemeke ndikan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de nnyịn ubọk, ikpanam nso? Ntak-a? (Rome 6:12)

¹¹ Ama etie nnyịn nte ke odudu okụre nnyịn, ke nnyịn idikemeke ndin̄wana n̄kan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de nnyịn, imekeme ndida nte ke idiọkn̄kpọ “etịn̄ ikọ,” ke ọdọhọ nnyịn ete, ‘Sion̄o idem kpọn̄ ke udûkemeke.’ Inaha ikpan̄ utọn̄ inọ enye-o. Ntak-a? Bible ekpep nnyịn nte ke inaha iyak idiọkn̄kpọ aka iso “akara [nnyịn] nte edidem.” (Kot Rome 6:12.) Oro ọwọrọ ke imekeme ndimek ke nnyịn idinamke ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de nnyịn. (Gal. 5:16) Jehovah enen̄ede enịm ke imekeme ndikan ndiọi n̄kpọ ubọk, mîkpedịghe ntre enye ikpọdọhọde ikan mmọ. (Deut. 30:11-14; Rome 6:6; 1 Thess. 4:3) Imenen̄ede ikụt ke nnyịn inanake odudu ndin̄wana n̄kan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de nnyịn.

12. Ama etie nnyịn nte ke idotenyịn idụhe inọ nnyịn, ikpanam nso? Ntak-a?

¹² Ukem ntre, ama etie nnyịn nte ke idotenyịn idụhe inọ nnyịn, nte ẹdọhọ ke Jehovah oyosio enyịn̄ nnyịn efep ke n̄wed uwem n̄kukụre sia ndiọi n̄kpọ ẹdọn̄ nnyịn, imekeme ndida nte ke idiọkn̄kpọ “etịn̄ ikọ” oro, ke ọdọhọ nnyịn ete, ‘Sion̄o idem kpọn̄ ke idotenyịn idụhe.’ Ikpanaha ikpan̄ utọn̄ inọ enye. Ntak-a? Bible ekpep nnyịn ke Jehovah ọdiọn̄ọ ke nnyịn ikadada idiọkn̄kpọ imana. (Ps. 103:13, 14) Jehovah “[ọfiọk] kpukpru n̄kpọ” aban̄a nnyịn, esịnede nsio nsio usụn̄ emi idiọkn̄kpọ emi ikadade imana anamde ndiọi n̄kpọ ẹsidọn̄ nnyịn. (1 John 3:19, 20) Adan̄a nte nnyịn mîyakke ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de nnyịn ẹkan nnyịn ubọk, Jehovah ekeme ndida nnyịn nte mbon emi ẹsanade. Nso ikeme ndinam inịm oro?

13-14. Ndi ndiọi n̄kpọ ndidọn̄ nnyịn ọwọrọ ke eke nnyịn okụre? Nam an̄wan̄a.

¹³ Ke Bible, ndinam idiọkn̄kpọ (enye emi edi se nnyịn ikemede ndikan ubọk) ye idiọkn̄kpọ ndidọn̄ owo (enye emi ekeme ndidi ke itie, enye odụk nnyịn ekikere, nnyịn ikemeke ndinyan̄a) idịghe ukem n̄kpọ. Se uwụtn̄kpọ mi. Mbemiso ndusụk owo ke Corinth ke eyo mme apostle ẹkekabarede mme Christian, ndusụk irenowo oro ẹkesidan̄ ye irenowo nte mmọ, iban ẹdan̄ ye iban nte mmọ. Paul ekewet ete: “Ndusụk mbufo ẹketie ntem.” Ndi oro ọwọrọ ke tutu amama utọ n̄kpọ oro ikesifiakke idọn̄ mmọ? Ikpọfọnke inịm utọ n̄kpọ oro sia utọ udọn̄ oro esiwak ndidọn̄ owo n̄kam ke esịt. Edi Jehovah ama ama mme Christian emi ẹkemụmde idem ẹkama inyụn̄ inamke ndiọi n̄kpọ emi ẹkedọn̄de mmọ. Enye akada mmọ nte mbon emi ‘ẹkeyetde ẹsana.’ (1 Cor. 6:9-11) Enye ekeme ndida nnyịn ntre n̄ko.

¹⁴ Inamke n̄kpọ m̀mê nso utọ ndiọi n̄kpọ idọn̄ fi, emekeme ndikan mmọ. Ekpededi udûkemeke nditre mmọ ndidọn̄ fi, emekeme ndimụm idem n̄kama onyụn̄ etre ‘ndinam mme n̄kpọ oro obụkidem ye ekikere fo ẹduakde.’ (Eph. 2:3) Edikeme didie ndinam oro onyụn̄ akan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de fi ubọk?

SE IDIN̄WAMDE FI AKAN

15. Ntak emi ọfọnde itịn̄ akpanikọ inọ idem nnyịn edieke iyomde ndikan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de nnyịn ubọk?

¹⁵ Okpoyom ndikan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de fi ubọk, ana etịn̄ akpanikọ ọnọ idemfo, ọdiọn̄ọ mme n̄kpọ emi ẹkemede ndidi n̄kpọ idomo nnọ fi. Kpeme man udûbian̄a idem ye “nsunsu ekikere.” (Jas. 1:22) Afo ndinam nte inyeneke se itịbede, ke uwụtn̄kpọ, ekere ete, ‘Mmịn emi mbon en̄wen ẹsin̄wọn̄ ẹkan mi,’ mîdịghe ọduọhọ owo en̄wen ete, ‘Ekpedi n̄wan mi enen̄ede ama mi, n̄kpesisehe ndise idan̄,’ ayanam yak emem fi utom ndidụk idomo. Ntre, kûdomo ndiyom se etịn̄de anyan̄a idem ke idiọkn̄kpọ, kûdodomo ndinyan̄a idem ekpededi ke ekikere fo. Nyịme ke imọ idi mfịna.​—Gal. 6:7.

16. Akpanam nso man enen̄ede ebiere ke imọ idisinam nnennen n̄kpọ?

¹⁶ Ama etịn̄ akpanikọ ọnọ idemfo onyụn̄ ọdiọn̄ọ se ikemede ndidi n̄kpọ idomo nnọ fi, ọyọfọn n̄ko yak anam se idin̄wamde fi enen̄ede ebiere ke imọ ididụkke idomo. (1 Cor. 9:26, 27; 1 Thess. 4:4; 1 Pet. 1:15, 16) Diọn̄ọ mme n̄kpọ emi ẹnen̄erede ẹdi n̄kpọ idomo ẹnọ fi ye mme ini emi ekemede ndimem fi utom ndidụk idomo oro. Ekeme ndidi enyene n̄kpọ kiet emi edide ama esesịn ukot ọnọ fi, Abasi mîdaha ye afo, ubọhọke. Mîdịghe enyene ini ke usen emi edide ọsọsọn̄ idomo nditre ndisịm fi. Ke uwụtn̄kpọ, ndi esinen̄ede ọsọn̄ fi ndikan idomo ama akak fi ke idem mîdịghe idomo oro ekpedi ufọt okoneyo? Tie kere utọ mme idomo oro nyụn̄ kere se edinamde mmọ ẹma ẹdi. Mfọnn̄kan ini emi akpanamde se itịn̄de oro edi ini emi idomo oro mîdịghe kan̄a.​—N̄ke 22:3.

17. Nso ke ikeme ndikpep nto Joseph? (Genesis 39:7-9) (Se mme ndise n̄ko.)

¹⁷ Kere se Joseph akanamde ini n̄wan Potiphar okodomode ndinam enye adan̄ ye imọ. Joseph ikadaha-da ikere mbemiso esịnde se mma oro okoyomde, ikonyụn̄ ikekke-kek ikọ ini enye ọkọdọhọde ke imọ idinamke. (Kot Genesis 39:7-9.) Nso ke oro owụt? Owụt ke mbemiso n̄wan Potiphar okodomode ndinam Joseph adan̄ ye enye, Joseph ama ọdọdiọn̄ọ ke imọ ndidu ye n̄wan owo edi idiọkn̄kpọ. Ukem ntre, emekeme ndibiere ke imọ idinam nnennen n̄kpọ mbemiso idomo esịmde fi. Ama anam ntre, idomo ama edi, idisọn̄ke fi ndinam se ama ekebebiere.

‘KA ISO DOMO IDEMFO SE’

18. Nso idin̄wam fi akan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de fi ubọk? (2 Corinth 13:5)

¹⁸ Okpoyom ndikan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de fi ubọk, ọfọn ‘esika iso odomo idemfo ese,’ oro edi ese idemfo ke ubọk ke ubọk m̀mê ke ọsọn̄ọ ada, m̀mê enyene ebiet emi afo ememde. (Kot 2 Corinth 13:5.) Ke ini ke ini, sifiak se nte afo esikerede n̄kpọ ye nte esinamde n̄kpọ; ama okụt itie emi edide se anamde n̄kpọ aban̄a, nam. Ke uwụtn̄kpọ, idem ke ama ekekeme ndikan idomo, emekeme ndibụp idemfo ete: ‘Ekebịghi didie mbemiso n̄kesịnde ndinam idiọkn̄kpọ emi ọkọdọn̄de mi do?’ Ekpedi omokụt ete ke ama ada ini, kûwot idem, utu ke oro nam mme n̄kpọ emi ẹdin̄wamde fi anam ọfọn akan oro ini en̄wen. Bụp idemfo utọ mbụme ntem: ‘Idiọkn̄kpọ ama odụk mi ekikere, ndi mmekeme ndisọsọp nsio enye mfep n̄kan nte nnamde idaha-emi? Ndi utọ fim emi nsisede, ikwọ emi nsikwọde, ye n̄wed emi nsikotde ẹsinam etetịm ọsọn̄ mi ndikan idomo? N̄kpokụt oburobụt n̄kpọ, ndi mmesisọsọp nsio enyịn mfep? Ndi mmọdiọn̄ọ ke kpa ye emi oyomde nnen̄ede ntịme man ndinam ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de mi, ke se Jehovah oyomde nnam oro edifọn ye ami?’​—Ps. 101:3.

19. Didie ke n̄kpri n̄kpri n̄kpọ emi owo ebierede emi mîfọnke, emi onyụn̄ ekemede nditie nte inyeneke se edide, ekeme ndinam etetịm ọsọn̄ enye ndikan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de enye ubọk?

¹⁹ Ama odomo idem ese, kpọn̄ ndiyom se etịn̄de anyan̄a idem. Bible ọdọhọ ete: “Esịt abian̄a akan n̄kpọ efen ekededi onyụn̄ anam n̄kpọ ke mbrenyịn.” (Jer. 17:9) Jesus ọkọdọhọ ke “ndiọi ekikere” ẹsito esịt. (Matt. 15:19) Se uwụtn̄kpọ mi. Owo emi ama eketre ndise oburobụt ndise ekeme ndidi ke anyan ini ama ekebe, enye ekere ke imọ ikpese mme ndise emi ẹkemede ndinam idan̄ ọdọn̄ owo ke “inyeneke se idiọkde do,” idem n̄kpọ idịghe nte ẹsan̄a ata iferi ke mme ndise oro. Mîdịghe enye ekeme ndikere ete, ‘N̄kpekekere ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de mi do ke esịt mi, inyeneke se idiọkde do adan̄a nte mmennamke-nam mme n̄kpọ oro.’ Owo ekpekere n̄kpọ ntre, editie nte esịt emi abian̄ade enye oro ‘ebem iso etie ekere ndinam mme udọn̄ obụkidem.’ (Rome 13:14) Akpanam nso man udûnam utọ n̄kpọ oro? Diọn̄ọ n̄kpri n̄kpri n̄kpọ emi afo ekemede ndibiere emi mîfọnke, emi ẹdikpatde fi tutu afo akanam ikpọ ndudue, utọ nte akwa idiọkn̄kpọ; kọhọde mme n̄kpọ oro.c Sịn n̄ko ekikere ekededi emi ọdọhọde fi ke idiọkn̄kpọ emi osụk ekerede ke esịt fo do idiọkke ntre, mîdịghe ke inyeneke se edide koro utọ mme ekikere oro ẹdi “ndiọi ekikere.”

20. Nso iditịbe inọ ndiọi ekikere ke ini iso? Nso ikeme ndin̄wam nnyịn inam nnennen n̄kpọ idaha-emi?

²⁰ Imekpekpep ke Jehovah akpan̄wam nnyịn, ke iyenyene odudu ndikan idomo. N̄kpọ efen ikpepde edi ke mbọm emi enye enyenede ọnọ nnyịn anam inyene idotenyịn ndidu uwem ke nsinsi ke obufa ererimbot. Eyenem nnyịn eti-eti ndidu uwem ini emi idikemede ndinam n̄kpọ nnọ Jehovah idiọkn̄kpọ ndomokiet idụkke nnyịn esịt ye ekikere! Tutu esịm ini oro, ẹyak inen̄ede inịm ke nnyịn inanake odudu ndikan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de nnyịn, ke imonyụn̄ inyene idotenyịn. Ke un̄wam Jehovah, imekeme ndikan ndiọi n̄kpọ emi ẹdọn̄de nnyịn ubọk!