Ọsọsọn̄ ndusụk owo ndima Abasi sia mmọ ẹkere ke Abasi edifọp ndiọi owo ke ikan̄. Mmọ n̄ko ẹkere ke usụn̄ esie in̄wan̄ake owo, ntre ke tutu amama mmimọ idikemeke ndisan̄a n̄kpere enye. Kop se ndusụk mmọ ẹtịn̄de mi:

• “Mma nsibọn̄ akam nte Abasi an̄wam mi, edi okosụk etie mi nte n̄kemeke ndisan̄a n̄kpere enye. Abasi eketie mi nte n̄kpọ emi ẹkerede-kere, emi n̄kpọ mîsitụkke.”—Marco ke Italy.

• “Ama enen̄ede ọdọn̄ mi ndinam n̄kpọ Abasi, edi eketie nte n̄kemeke ndisan̄a n̄kpere enye. N̄kekere ke Abasi ọsọn̄ ido akaha; inamke n̄kpọ en̄wen ikan ndimia owo ufen. N̄kekere ke enye isituaha owo mbọm.”—Rosa ke Guatemala.

• “Ke ini eyenọwọn̄, n̄kesikere ke Abasi etetie ebet nnyịn inam idiọkn̄kpọ man amia nnyịn ufen. Ke mma n̄kamana n̄kpon, n̄kekere ke enye idọn̄ke enyịn ke se itịbede inọ nnyịn. N̄kada Abasi nte adaibuot ukara emi mîdọn̄ke enyịn m̀mê n̄kpọ etie didie ye mbon emi enye akarade.”—Raymonde ke Canada.

Afo ada Abasi didie? Ndi emekere ke owo ekeme ndima enye? Ebịghi mme Christian ẹketọn̄ọ ẹbụp mbụme emi. Ke ata eset ko, ediwak mme aka ufọkabasi ikesibọn̄ke akam inọ Abasi. Ntak-a? Mmọ ẹkesifefehe enye. Ewetmbụk oro ekerede Will Durant ọkọdọhọ ete: “Anamidiọk akpasasan̄a didie ọbọn̄ akam ọnọ Abasi emi mîsituaha owo mbọm mînyụn̄ iyomke owo asan̄a ekpere imọ?”

Nso inam mme owo ẹkere ke Abasi ‘isituaha owo mbọm inyụn̄ iyomke ẹsan̄a ẹkpere imọ’? Nso ke Bible ekpep aban̄a Abasi? Edieke ọdiọn̄ọde utọ owo emi Abasi edide, udutreke-tre ndima enye.

SE EDIWAK OWO ẸNỊMDE “Nnyịn idiọn̄ọke m̀mê Abasi ekere didie ke ekpedi enye akam enyenyene enyịn̄.”—Prọfesọ David Cunningham ekewet emi ke n̄wed emi ẹkotde Theological Studies.

SE BIBLE ỌDỌHỌDE Abasi ọdọhọ ete: “Ami ndi Jehovah. Enyịn̄ mi edi oro.” (Isaiah 42:8) Jehovah ọwọrọ “Enye Anam Akabade Edi.”

Jehovah oyom nnyịn ikot imọ ke enyịn̄. Bible ọdọhọ ete: “Ẹkot enyịn̄ esie. Ẹnam mme owo ẹdiọn̄ọ mme edinam esie. Ẹtan̄a ẹte ke ẹnam enyịn̄ esie okon̄.”—Isaiah 12:4.

Jesus ama esikot enyịn̄ Abasi. Enye ọkọbọn̄ akam ọnọ Jehovah ete: “Mmonyụn̄ nnam mmọ [oro edi mbet mi] ẹfiọk enyịn̄ fo nyonyụn̄ [ndọdiọn̄] nnam mmọ ẹfiọk, man ima oro afo akamade mi okpodu ye mmọ, ami n̄kponyụn̄ mbuana n̄kpọ ye mmọ.”—John 17:26.

NTAK EMI EKPEBEHEDE FI Walter Lowrie emi edide ekpep ukpepn̄kpọ ido ukpono ekewet ete: “Owo emi mîdiọn̄ọke enyịn̄ Abasi idiọn̄ọke Abasi. Enye inyụn̄ ikemeke ndima Abasi edieke enye adade Abasi nte ofụm.”

Ndisọhi m̀mê ndiwet n̄kpọ en̄wen ke itie enyịn̄ Abasi onyụn̄ etie nte ndikokoi nda n̄kpọ n̄kap enyịn̄ Abasi nsion̄o ke Bible

Ete kiet emi ekerede Victor ama esika ufọkabasi kpukpru urua, edi enye ikenen̄ekede idiọn̄ọ Abasi. Enye ọdọhọ ete: “Ke ini n̄kedide ndidiọn̄ọ ke Abasi ekere Jehovah, eketie nte n̄kpọ eke Abasi okotde mi asiak enyịn̄ esie ọnọ mi. Ini emi ndien ke n̄kedi ndidiọn̄ọ Abasi. Mma nnyụn̄ ndikụt ke enye edi Owo emi n̄kemede ndinam ufan.”

Jehovah n̄ko ama ndisan̄a n̄kpere mbon oro ẹsikotde enye ke enyịn̄. Kop se Abasi ọn̄wọn̄ọde ọnọ “mbon oro ẹkerede ẹban̄a enyịn̄ esie” mi: “Nyatua mmọ mbọm, kpa nte owo atuade eyen esie emi anamde n̄kpọ ọnọ enye mbọm.” (Malachi 3:16, 17) Abasi esinyụn̄ ọdiọn̄ mbon oro ẹkotde enyịn̄ esie. Bible ọdọhọ ete: “Ẹyenyan̄a kpukpru owo eke ẹsemede ẹkot enyịn̄ Jehovah.”—Rome 10:13.

SE EDIWAK OWO ẸNỊMDE

Ata ediwak ufọkabasi oro ẹdọhọde ke idi Christian ẹnịm ke Abasi edi ita ke kiet, oro edi, Abasi Ete, Abasi Eyen, ye Abasi Edisana Spirit. Catechism Ufok Abasi Catholic ọdọhọ ke Ete edi Abasi, Eyen edi Abasi, Edisana Spirit edi Abasi, edi Ete ye Eyen ye Edisana Spirit idịghe Abasi ita, kpukpru mmọ ẹdi Abasi kiet kpọt.

SE BIBLE ỌDỌHỌDE

Akananam Jesus idọhọke ke idi n̄ka ye Ete imọ. Edi enye ọkọdọhọ ete: “Ami nnyọn̄ ntiene Ete, koro Ete omokpon akan mi.” (John 14:28) Enye n̄ko ama ọdọhọ mme anditiene enye ete: “Mmọn̄ ndọk mbịne Ete mi ye Ete mbufo, Abasi mi ye Abasi mbufo.”—John 20:17.

Nso kaban̄a edisana spirit? Bible ọdọhọ ke akpa mme Christian ẹma “ẹyọhọ ye edisana spirit.” Jehovah n̄ko ama ọdọhọ ke ‘iyan̄wan̄a ndusụk spirit imọ iduọk kpukpru orụk obụkidem.’ (Utom 2:1-4, 17) Omokụt do ke edisana spirit idịghe Abasi, edi edi odudu emi Abasi esidade anam utom kpukpru ini.

NTAK EMI EKPEBEHEDE FI

Karl Rahner ye Herbert Vorgrimler emi ẹdide nta mbon Catholic ẹdọhọ ke “ukpepn̄kpọ Abasi Ita-ke-Kiet ikemeke ndin̄wan̄a owo ibọhọke Abasi ke idemesie etịn̄ se enye edide. Idem ekpededi Abasi etịn̄, idisụk in̄wan̄ake owo.” Ndi emekeme nditịm mma owo emi usụn̄ esie mîn̄wan̄ake fi, m̀mê owo emi mûdiọn̄ọke? Se se ukpepn̄kpọ Abasi Ita-ke-Kiet anamde do, iyakke mme owo ẹdiọn̄ọ Abasi ẹnyụn̄ ẹma enye.

Marco emi ima iketetịn̄ iban̄a ọdọhọ ke ukpepn̄kpọ Abasi Ita-ke-Kiet ikayakke imọ idiọn̄ọ Abasi. Kop se enye etịn̄de mi: “N̄kekere ke Abasi iyomke mi ndiọn̄ọ imọ, ndien emi ama anam etie mi nte ke owo ikemeke-keme ndisan̄a n̄kpere m̀mê ndidiọn̄ọ Abasi.” Edi Bible ọdọhọ ke “Abasi idịghe Abasi ndutịme.” (1 Corinth 14:33) Enye idịpke owo emi enye edide, edi akam oyom idiọn̄ọ imọ. Jesus Eyen esie ọkọdọhọ ete: “Nnyịn ituak ibuot inọ se nnyịn ifiọkde.”—John 4:22.

Marco afiak ọdọhọ ete: “Ke mma n̄kedi ndifiọk ke Abasi idịghe ita ke kiet, mma n̄keme ndisan̄a n̄kpere enye ndien nnyụn̄ mma enye.” Edieke idiọn̄ọde ke Jehovah onyụn̄ etie nte owo emi ikemede ndisan̄a n̄kpere, emi ayanam isan̄a ikpere enye inyụn̄ ima enye. Bible ọdọhọ ete: “Owo eke mîmaha ima ifiọkke Abasi, koro Abasi edi ima.”—1 John 4:8.

SE EDIWAK OWO ẸNỊMDE

Catechism Ufok Abasi Catholic ọdọhọ ete: “Edieke ndiọkde iso n̄kpa ke idiọkn̄kpọ n̄kpa Abasi eyebiere ikpe ọnọ mi ndika ke ikan̄ hell,” oro edi, “edidian̄ade n̄kpọn̄ Abasi ndu ke ndutụhọ ke nsi-nsi.” Se ndusụk mme etubom ufọkabasi ẹkpepde edi oro.

SE BIBLE ỌDỌHỌDE

“Ukpọn̄ eke anamde idiọk ayakpa n̄kpa.” (Ezekiel 18:4) Bible ọdọhọ n̄ko ke mme akpan̄kpa “ifiọkke baba n̄kpọ kiet.” (Ecclesiastes 9:5) Edieke ukpọn̄ esikpade mînyụn̄ ifiọkke se ikade iso, enye akpasan̄a didie okop ubiak ke ini ẹtụhọrede enye ke ikan̄ hell?

Ikọ Hebrew ye Greek oro ẹsiwakde ndikabade “hell” ọwọrọ udi. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini Job ọkọdọn̄ọde ata idiọk udọn̄ọ, enye ama ọbọn̄ akam ọnọ Abasi ete: “Afo akpakam edịp mi ke Udi.” Bible en̄wen esịn “hell” ke itie emi. (Job 14:13, Douay-Rheims Version) Job okoyom ndikọduọk odudu ke udi, idịghe ndikọbọ ufen.

NTAK EMI EKPEBEHEDE FI

Ndikere ke Abasi edifọp owo ke ikan̄ iyakke owo asan̄a ekpere Abasi, edi akam ananam ẹfehe enye. Rocío emi odụn̄de ke Mexico ọdọhọ ete: “Toto ke ini eyenọwọn̄ ke ẹkekpep mi ke Abasi esitụhọde owo ke ikan̄ hell. N̄kpọ emi ama anam mi ndịk tutu n̄kere ke Abasi idịghe eti owo. N̄kekere ke enye edi owo iyatesịt inyụn̄ inyeneke ime.”

Se Bible etịn̄de aban̄a mme akpan̄kpa ye nte Abasi esibierede ikpe ama anam Rocío okpụhọde nte enye adade Abasi. Enye ọdọhọ ete: “Eketie nte ẹduọk mi mbịtmbịt mmọn̄. Mma ndikụt ke Abasi itiehe nte n̄kekerede, ke enye akam oyom n̄kpọ ọfọn nnyịn. N̄ko ke enye ama nnyịn, ke akpana mma enye n̄ko. Abasi onyụn̄ etie nte ete emi omụmde eyen esie ubọk asan̄a mînyụn̄ iyomke n̄kpọ anam enye.”—Isaiah 41:13.

Ediwak owo ẹka ufọkabasi mbak ẹdika hell. Edi Abasi iyomke nnyịn inam n̄kpọ imọ ke ntak ndịk. Jesus ọkọdọhọ inam n̄kpọ Abasi ke ntak emi imade enye. (Mark 12:29, 30) N̄ko, edieke ifiọkde ke Abasi isinamke idiọkn̄kpọ, emi ayanam inyene mbuọtidem ke se ededi emi enye edinamde ke ini iso. Nnyịn imekeme ndinyụn̄ ntịn̄ se Elihu ufan Job eketịn̄de ete: “Nsa-o ata Abasi ndinam se idiọkde, Ata Ọkpọsọn̄ ndinyụn̄ nnam se mînenke!”—Job 34:10.

Jesus okosụk etịn̄ ikọ aban̄a Ete esie usen kiet ke Jerusalem onyụn̄ owụt ke se mme adaiso ido ukpono eyo oro ẹkekpepde idịghe akpanikọ. (John 8:12-30) Se enye eketịn̄de anam ifiọk mbon oro ẹkpepde akpanikọ mfịn. Jesus ọkọdọhọ ete: “Edieke ikọ mi odude ye mbufo, mbufo ẹdi mbet mi ke akpanikọ, ndien mbufo ẹyefiọk akpanikọ, akpanikọ oyonyụn̄ anam mbufo ẹwọrọ ufụn.”—John 8:31, 32.

Ti ke Jesus ọkọdọhọ ete: “Edieke ikọ mi odude ye mbufo, mbufo ẹdi mbet mi ke akpanikọ.” Se Jesus eketịn̄de emi anam ifiọk mbon oro ẹkpepde akpanikọ. Ke ini okopde nte mme owo ẹkwọrọde Ikọ Abasi, bụp idemfo ete, ‘Ndi se ẹkwọrọde emi ekekem ye ikọ Jesus ye se ofụri Bible ekpepde?’ Nam se mbon oro ẹkekopde ukwọrọikọ apostle Paul ẹkenamde. Bible ọdọhọ ke mmọ ẹma “ẹnen̄ede ẹdụn̄ọde N̄wed Abasi ke usen ke usen ẹte ise m̀mê mme n̄kpọ emi [Paul ọkọkwọrọde ọnọ mmimọ] ẹdi ntre.”—Utom 17:11.

Marco, Rosa, ye Raymonde emi iketịn̄de iban̄a ke akpa ibuotikọ ẹma ẹkpep Bible ye Mme Ntiense Jehovah man ẹfiọk m̀mê se ẹsikpepde ke ufọkabasi mmimọ edi akpanikọ. Nso ke mmọ ẹkekụt?

Marco ọdọhọ ete: “Ntiense emi ekesikpepde mi Bible ama ada Bible ọbọrọ kpukpru mbụme emi ami ye n̄wan mi ikobụpde enye. Emi ama anam nnyịn itọn̄ọ ndima Jehovah inyụn̄ inen̄ede ima kiet eken.”

Rosa ọdọhọ ete: “N̄kesikere ke Bible edi n̄wed emi ntaifiọk ẹwetde ẹdomo nditịn̄ nte Abasi etiede. Edi nte nsụk n̄kpepde Bible, mma ndikụt ke idụhe mbụme emi Bible mîbọrọke. Idahaemi, Jehovah onyụn̄ etie nte ata edima ufan emi n̄kemede ndibuọt idem.”

Raymonde ọdọhọ ete: “Mma mbọn̄ akam nnọ Abasi nte anam mi ndiọn̄ọ enye. Ikebịghike, ami ye ebe mi ima itọn̄ọ ndikpep Bible ye Mme Ntiense Jehovah. Nte ikosụk ikpepde Bible, ima idifiọk utọ owo emi Jehovah edide. Emi ama enen̄ede enem nnyịn.”

Bible ayarade kpukpru nsu oro ẹsude ẹdori Abasi onyụn̄ anam ifiọk utọ owo emi Abasi edide ye nti edu esie. Ẹkeda spirit Abasi ẹwet Bible, ntre enye anam nnyịn ifiọk “mme n̄kpọ oro Abasi ọnọde nnyịn ke mfọnido.” (1 Corinth 2:12) Edieke ekpepde Bible, afo eyetiene okụt nte Bible ọbọrọde mme mbụme emi mme owo ẹsiwakde ndibụp mban̄a Abasi; oyonyụn̄ ọfiọk uduak Abasi, ye nte isọn̄ emi editiede ke ini iso. Se ndusụk ibọrọ mbụme emi ke ikpehe Intanet emi, www.jw.org/efi. Se ke ebiet emi edikụtde “Se Bible Ekpepde > Mme Mbụme Bible Oro Ẹbọrọde.” Omonyụn̄ ekeme ndida ikpehe Intanet emi ndọhọ Mme Ntiense Jehovah ẹdikpep fi Bible, mîdịghe, dọhọ mmọ ẹdikpep fi ke ini mmọ ẹwahade edem mbufo. Edieke anamde emi, afo oyokụt ke Abasi itiehe nte mme owo ẹkerede, ke emekeme ndisan̄a n̄kpere enye.